Nieuwe afkorting bij
de wereldraad: JPSS
Leven met onzekerheid
\n
Gluren in de brieven van Schilder
Uit brieven van lezers
VANDAAG
Bisschop krijgt
kinderen niet mee
Doe mee aan de grote
BUITONI MELBA TOAST
wedstrijd
VOORBIJGANGERS
e
door A. J. Klei
In twee achtereenvolgende num
mer» van De Reformatie, het week
blad van de vrijgemaakte gerefor
meerden, la de Kamper hoogleraar
dr J. Douma bezig met een door dr.
W. O. de Vries verzorgde publikatie
(grote stukken uit) de brt
die professor dr. K. Schilder tijdens
zijn gevangenschap (van 22 augus
tus tot 6 december 1940) en vanuit
zijn onderduikadressen aan zijn
vrouw» heeft geschreven. Het gaat
hier om een door De Vuurbaak te
Groningen uitgegeven boek. dat
als titel kreeg: ,.K. Schilder als ge
vangene en onderduiker".
Ik heb deze verzameling brieven en
brieffragmenten niet onder ogen
gehad, maar dank zij de belde uit
voerige artikelen van professor
Douma kreeg ik toch een aardige
indruk van het geheel. Professor
Schilder schreef brieven met zorg
vuldige aanwijzlglngen voor het be
planten van de tuin (hij wilde graag
frambozen, die vond hij zo lekker
bij 't brood), hij Uet de kinderen
weten dat ze 's zondags gewoon
naar de Burgwalkerk moesten
gaan en geen dominees achterna
lopen, en hij deelde mee dat zijn
bed in het Arnhemse huls van be
waring te kort was. We komen te
vens aan de weet dat Schilder op
een gegeven moment zijn snor er
afhaalde, maar het meeste gaat
toch over de strijd ln de gerefor
meerde kerken, die ln 1944 leidde
tot het ontstaan van vrijgemaakte
kerken.
Professor Douma ls niet bar geluk
kig met deze publikatie. Hij ver
pakt zijn bezwaren overigens ln een
vloed van woorden en is ook nog zo
vriendelijk, een paar punten bij el
kaar te harken, welke de histori
sche waarde van deze uitgave uit
maken. al moet deze waarde „zeker
niet worden overschat". De heer
Douma wijst er onder meer op dat
uit de brieven „zonneklaar" blijkt
dat de vrijmaking niet organisato
rische Ls voorbereid, dat Schilder
tot het laatst toe heeft verwacht
dat men hem kerkelijk niet zou
aanpakken en dat hij tijdens zijn
onderduik niet met gelijkgezinden
heeft samengezworen. Best. maar
alle aardige opmerkingen en om
trekkende bewegingen van de re»
censent komen niet in mindering
op diens bedenkingen tegen het
boek.
Professor Douma vertelt in zijn ar
tikelen. wanneer hij het heeft over
de persoonlijke kwalificaties in de
brieven van 8childer, onder andere
dit:
Maar wanneer de kerkstrijd in alle
hevigheid ontbrandt en Schilder on
dergedoken zit, spaart hij zijn tegen
standers niet meer. We lezen van de
V.U.-kllek (81), van 'gemeenheden'
(81, 98), van het 'vieze gedoe' (128,
167) dat de heren synodeleden tegen
over Schilder en Greljdanus zich
hebben gepermitteerd. Hepp komt
er niet best af ('mijn vriend Valen-
tijn', heet het ironisch, 78); J. Rid
derbos en Herman Ridderbos even
min. Met G. M. den Hartogh samen
worden laatstgenoemden aangeduid
als 'vader, zoon en schildknaap'
(137). Den Hartogh 'snapt van de
zaken niet veel, en wordt werkelijk
gebruikt, zonder dat hij 't merkt'
(95).
Van Berkouwer wordt iets soortge
lijks gezegd. Hij wordt 'natuurlijk
ingepalmd' en heeft 't spul nog niet
door (93).
Het hoofdbezwaar van professor
Douma is niet dat deze brieven het
licht zien. terwijl sommige der
daarin genoemde en misprezen per
sonen nog leven. En inderdaad, ik
denk niet dat Herman Ridderbos
door deze publikatie een hap min
der door de keel zal kunnen krij
gen. Het grootste bezwaar van dr.
Douma ls dat deze brieven ..zo on
beschermd aan ons ter lezing wor
den gegeven". Uit het verband
blijkt duidelijk dat de heer Douma
hierbij speciaal denkt aan wat het
boek te lezen biedt van hetgeen
8chllder kort na zijn schorsing aan
zijn vrouw schreef (ik citeer weer
vla professor Douma's artikelen):
,,Ik hoop dat, als er soms verjaarda
gen op UI zijn van synodale figuren,
je er met geen enkele daad op zult
reageren. Noch door bezoek, noch
door een briefje. Het ls te schande
lijk. Natuurlijk geldt dat niet voor
Greljdanus en andere fatsoenlijke
menschen. Mocht je ergens zijn,
waar ook de heeren (of dames) Rid
derbos, den Hartogh enz. verschij
nen (Impeta, Bavinck) stap dan wat
mij betreft metoen maar op. Alle
rem kan worden losgelaten tegeno
ver deze heeren en dames" (155).
Dr Douma gebruikt het woord „on
beschermd". Ik kreeg bij het lezen
van dit citaat ongeveer hetzelfde
gevoel als Ik heb wanneer de televi
sie een zogenaamd hórd interview
uitzendt, waarbij de vragensteller
maar doordramt en de ondervraag
de weerloos, onbeschermd, met een
ontredderd gezicht levensgroot ln
beeld komt. Ik kijk dan meestal
even een andere kant uit, niet om
dat ik zo'n fijngevoelig kereltje
ben, maar omdat lk het gênant
vind, zó dicht op iemand te zitten.
Het heeft iets gluurderigs voor me.
En nu kunnen we gluren in brieven
van Schilder, die alleen voor zijn
vrouw bestemd waren.
Merkwaardigerwijs acht professor
Douma zich geroepen, uiteen te
zetten dat Schilder met zijn „alle
remmen los" te ver ging. Wat had
de heer Douma dan willen lezen?
Dat professor Schilder aan zijn
vrouw het advies gaf om, wanneer
zij op een receptie of zo Herman
Ridderbos tegenkwam, deze toch
maar vriendelijk over de bol te aal-
en? Maar ln dat geval had professor
Douma stellig niet „wat duidelijker
voor ogen gekregen hoe Schilder
een mens was van gelijke bewegin
gen als wij." Ik heb mij ook ver
baasd over Douma's opmerking
dat hij ln deze gebundelde brieven
de naam van Christus mist. Hier
mee levert professor Douma zelf
materiaal voor zijn stelling, dat het
kwalijk is deze brieven „onbe
schermd" op tafel te leggen. Boven
dien, hij weet toch dat niet een
iegelijk die zégt.enz.
Uit de verhalen van dr Douma be
grijp ik dat de publikatie van Schil
ders brieven aan zijn vrouw nauwe
lijks iets wezenlijks bijdraagt tot
de kennis van de kerkstrijd van
vóór 1944 en ook niet voert tot
dieper Inzicht in de motieven en de
persoonlijkheid van Schilder.
Waarvoor dient deze uitgave dan
wel? Toch niet om „wat duidelij
ker" te maken dat Schilder niets
menselijks vreemd was, want dan
zijn er wel belangwekkender din
gen van hem te berichten. Even
min, dunkt me, om professor Dou-
Prof. dr K. Schilder
ma aan het tobben te zetten over
de ethiek van Schilder, want er zijn
voldoende ethische problemen wel
ke de aandacht van de heer Douma
méér verdienen. Is het dan om een
grote Schilder-gemeente aan nieu
we gespreksstof te helpen („heb Je
gelezen dat-le.Zo Ja, dan
moet „K. Schilder als gevangene en
onderduiker" door de mand vallen
als een commerciële uitgave met
.onkiese kantjes. En dat had, wat
mij betreft, professor Douma best
hardop mogen zeggen in De Refor
matie.
door Aldert Schipper
GENEVE Er is weer eens een nieuwe term uitgevonden. Lange tijd kon Je de maatschappijvisie
van de oecumenische beweging samenvatten met het woordje „responsible society". Een
verantwoorde maatschappij. Een term die het jarenlang uitgehouden heeft en heel wat mensen
heeft geïnspireerd tot streven naar democratisering van de samenleving en naar versterking van
de sociale zekerheid van de zwakkeren in de maatschappij.
Maar de laatste Jaren hoorde Je het
woord „responsible society" niet
meer Er zijn nu problemen van mi
lieu en de uitputting van de hulp
bronnen. van energie en overbevol
king. Dat zijn allemaal kwesties
waar niemand ln de Jaren veertig en
vijftig nog aan dacht. In zijn opzet
was de term niet bedoeld om daar
mee tegen andere maatschappijvi
sies ln te gaan, maar het werd wel
vaak gevoeld alsof de term van de
„responsible society" een wapen was
ln de koude oorlog En met de op
komst van de staten ln de derde
wereld met hun behoefte aan het
bouwen aan de nationale eenheid,
ging de term steeds minder bevre
digen.
In 1974 organiseerde de wereldraad
van kerken een conferentie ln Boe
karest. die ging over wetenschap en
technologie met het oog op de toe
komst van de mensen. Daar sprak
onder anderen de Australische ge
leerde Charles Birch, die het woord
„Just and sustainable society" liet
vallen. Een rechtvaardige en houd
bare maatschappij. Het heeft geen
zin, de dingen die er ln de wereld zijn,
gelijk te verdelen, als dat tevens
betekent dat we alle hulpbronnen
uitputten.
Daarom moeten christenmensen, die
weten dat ze eigenlijk rentmeester
zijn, de dingen in de wereld niet
alleen proberen gelijk te verdelen,
maar ook zó dat er voor de toekomst
nog iets overblijft. Het is duidelijk
dat het gevolg hiervan voor de men
sen in de rijke landen wel eens zou
kunnen zijn dat ze een aantal stap
pen terug moeten doen. Als onze
toekomstige premier Den Uyl zal he
ten, zal hij vanuit de kerken op steun
kunnen rekenen voor zijn stappen
terug.
Maar de kerken hebben nog een der
de begrip toegevoegd, waarin gezegd
wordt dat de mensen zoveel moge
lijk betrokken moeten zijn bij de
politieke besluiten. De oecumeni
sche beweging gebruikt, daarvoor
het woordje „participatory". Het is
niet goed om dat met democratisch
te vertalen, omdat daar verschillen
de systemen mee pronken. Omdat ik
niet een makkelijker woord kan be
denken, vertaal ik „participatory"
maar met: open. Het gaat de wereld
raad dus nu om een rechtvaardige,
open en houdbare samenleving. Hoe
zo'n maatschappij er uit zal komen
te zien weet ongeveer alleen de Here
God, maar de mensen proberen er
ook over na te denken.
En bij het praten erover gebruikt
men de afkorting „JP8S". Een lid
van het centraal comité vond dat
ook nog te lastig en had het over een
rechtvaardige etcetera samenle
ving. In 1979 wil de wereldraad een
grote conferentie houden over de
JPSS. Dat zal vermoedelijk gebeu
ren in Canada in juli. Het wordt een
grote bijeenkomst, waar mogelijk
wel vijfhonderd mensen aan zullen
meedoen. De conferentie wordt
voorbereid door verschillende regio
nale consultaties. Zo komt er vol
gend Jaar een ln de DDR, waar theo
logen zullen praten met Oosteurope-
Korte duidelijk geschreven, liefst aan één kant getypte, brieven kunnen worden
gestuurd naar Secretans Hoofdredactie Trouw/Kwartet. Postbus 059, Amsterdam. Bij
publikahe wordt de naam van de schrijver vermeld
Defensie
In de krant van 1 augustus staat de
kop: „Defensie Amerika bestelde
voor 42 miljoen dollar". Uit de daar-
.op volgende tekst blijkt dat het om
evenveel miljarden gaat (105 miljard
gulden). En dat ls dan nog bulten de
„hulp" aan bondgenoten en „ont
wikkelingslanden. En waar dienen
die duizelingwekkende bedragen
voor? Om het „vrije" westen waar
de armen armer en de rijken rijker
worden overeind te houden. Het valt
mij telkens weer op hoe de grote
partijen hier zo zwijgzaam over de
bewapeningsbegroting zijn. Helaas
is het waar wat A. P. de Winter uit
Rotterdam in een 2 augustus ge-
Onze adressen:
AMSTERDAM:
Postbus 859
Wibsutstraat 131
Tel. 020-913456
Tele* 13006
ROTTERDAM/DORDRECHT:
Postbus 948
Westbtaak 9 Rotterdam
Tel. 010-115588
DEN HAAG/LEIDEN:
Postbus 101
Paibstraat 22. Oen Haag
Tel. 070-489445
ZWOLLE/GRONINGEN:
Postbus 3
Melkmarttt 56. Zwote
Tel. 05200-17030
plaatste brief schrijft: De kabinets
formatie behoeft niet over dit soort
zaken te struikelen want voor ons
worden de beslissingen in Washing
ton en niet in Den Haag genomen.
(In de kop had „miljard" moeten
staan, red.)
Amsterdam Dirk Veenstre
Gemeenschapsbank
De regering wil een postbank instel
len; zou het niet beter wezen de zaak
radicaal aan te pakken en meteen
gemeenschapsbank op te richten
waarvan ons volk in z'n geheel van
zou kunnen profiteren, we zouden er
goedkoop door lage rente kunnen
lenen bijvoorbeeld 5 procent of min
der doordat we allen al onze inko
mens en spaarcenten op deze bank
zouden laten overschrijven, waar
door het kapitaal krachtig wordt.
Zoals nu door de banken woeker
winsten worden gemaakt is dan af
gelopen. Men zou op zo'n gemeen
schapsbank geen mensen met dikke
salarisssen moeten zetten, maar zou
door mensen gedaan kunnen wor
den, die ln het normale proces niet
meer kunnen draaien of op non ac
tief staan, weer voor een gewoon
salaris kunnen werken. Ook geen
aandeelhouder, dat zijn we dan alle
maal, en dan met een kleine rente
genoegen nemen, zodat lenen ook
goedkoop kan blijven. Ook geen
dure directeuren of commissarissen
maar gewoon een bestuur ook voor
gewone salarissen die het dagelijks
gebeuren kunnen regelen, met een
controle onder auspiciën van de Al
gemene Rekenkamer en een contro
leur, het een en ander zou bij de wet
moeten geregeld worden We moe
ten toch bezuinigen, ziehier de op
lossing
Nieuwe Pekela A. Oudekerk
se wetenschapsmensen, een uiterst
zeldzame gebeurtenis.
Het zal ln die grote wereldconferen
tie gaan om de drie elementen,
rechtvaardig, open en houdbaar bij
elkaar te brengen ln een samenhang
en verband en dat zal nog wel enige
moeite kosten, want we moeten er
eerst nog achter komen wat nu ei
genlijk een rechtvaardige samenle
ving ls. In elk geval komen daar
vragen bij te pas, zoals de noodzaak
een andere economische wereldorde
te bouwen. Maar ook komt de vraag
om de hoek kijken, hoe je per land
de goederen verdeelt. Dat het kapi
talistische systeem niet geschikt is
om een rechtvaardige verdeling tot
stand te brengen, hebben we langza
merhand wel geleerd, maar ook het
communistische systeem voldoet
niet. Het zou wel eens erg interes
sant kynnen worden, wanneer de
oecumenische beweging er in zou
slagen een echt alternatief systeem
te bedenken, dat nog werkt ook.
Er zal verder gepraat worden over
hoe we de schaarser wordende
grondstoffen moeten verdelen tus
sen de landen. Is het bijvoorbeeld
wel eerlijk dat een rijk land als Ne
derland zijn gas te eigen nutte op
stookt terwijl een arm land als
BangladesJ zit te springen om een
beetje energie om zijn bevolking
aan het eten te houden?
En kernenergie. Moeten we de we
reld volbouwen met kerncentrales
of moeten we vooreichtig zijn met
kernenergie en zoeken naar andere
energiebronnen? Een verschijnsel
dat sinds de conferentie van Boeka
rest in 1974 een schrijnend probleem
is geworden, is de werkloosheid in
de rijke landen. Hoe kun Je deze
landen minder economische groei
laten aanvaarden, als er werkloos
heid heerst.
De Amerikaanse dominee Paul Ab-
recht, die de discussie over de JPSS
coördineert, vreest dat de wereld
raad wel eens heel wat weerstand
zou kunnen krijgen van mensen, die
hun macht op de technologie base
ren. En het aantal van deze mensen
neemt in snel tempo toe. HIJ is niet
zo optimistisch, ook al werkt hij
keihard. Het heeft niet zoveel zin,
aldoor maar mensen aan te zetten
tot hoop. we zullen eerst wat moeten
doen aan de angst die de mensen
bevangt, zodra het gaat over veran
deringen in de samenleving, meent
Abrecht.
WINDHOEK (EPD) - Het is de r.k.
bisschop van Windhoek, Rudolph
Koppmann, niet gelukt, de ruim
honderd scholieren terug te krijgen,
die in april door de Swapo uit Nami
bië zouden zijn ontvoerd.
De bisschop was naar de Z am bi aan-
se hoofdstad Lusaka gevlogen, om
de kinderen met steun van de Zam-
biaanse regering op te sporen. Hem
werd daar verteld, dat de Jongelui
vrijwillig de missieschool te Anamu-
lenge, die zij bezochten, hebben ver
laten. Zij bevinden zich nu in kam
pen ln Zambia en Angola. Daar ma
ken zii het goed en krijgen zij beter
onderwijs, dan binnen het Bantoe-
onderwijssysteem ln Namibië moge
lijk was.
Bisschop Koppmann kreeg de kin
deren zelf echter niet te spreken. Hij
wil zich nu wenden tot de waarne
mer van het Vaticaan bij de Nami-
bië-raad van de VN, om ln leder
geval te bereiken dat zielzorgers tot
de scholieren worden toegelaten.
De Canadese anglikaanse aartsbisschop Edward Scott (links), voorzitter van het centraal comité van
de wereldraad van kerken, verwelkomt in Genève de Armeense bisschop Karekin Sarkissian.
door dr C. Rijnsdorp
In 1951 verscheen ln Amerika een boek van de Engelsman Alan W. Watts (1915-1973) onder de titel
The Wisdom of Insecurity. De schrijver, kenner van het oosterse denken, toont in dit werk aan
hoezeer de westerse mens in diens zoeken naar geluk verstrikt raakt ln zijn zelfbeschouwend
gepieker en in het netwerk van systemen dat hij om zich heen heelt gebouwd. Watts wil hem
daaruit bevrijden.
Dat eerst nu een vertaling ln het
Nederlands verschenen is, hoeft uit
een oogpunt van actualiteit geen be
zwaar te zijn. Watts bespiegelingen
zijn nogal abstract gehouden en be
treffen de menselijke situatie hier in
het westan in het algemeen, een toe-
Stand die in een kwarteeuw niet zó
veel veranderd is dat het boek niet
even goed pas geschreven had kun
nen zijn. De Nederlandse titel luidt
Lof der onzekerheid (uitg. Boom,
Meppel/Amsterdam, 130 blz.,
19,50).
De auteur herinnert aan de Lof der
zotheid van Erasmus en die zinspe
ling zal wel in de bedoeling hebben
gelegen. Maar we hebben hier aller
minst met een satire te maken: de
schrijver is doodernstig en zover als
een prijzen van de onzekerheid,
waarin wij allen delen, gaat Watts
niet Hoogstens zou men kunnen
denken aan het amor fati, de liefde
volle aanvaarding van het lot met
alles wat het meebrengt, het goede
en het kwade. Deze Latijnse uitdruk
king heeft ln het onderhavige boek
evenwel niet het heldhaftlg-tragi-
sche accent die ze bij Nietzsche
heeft. Het doel van de auteur is dan
ook veel bescheidener. Hij predikt
geen hogere mens; hij wil alleen
maar de westerse mens van zijn
chronische kwaal afhelpen: het con
flict tussen het „ik" en het „mij", de
verwijdering die ontstaan is tussen 's
mensen toegespitste bewustzijn en
diens natuurlijke aanleg. Laten we
even Watts gedachtengang globaal-
weg volgen en daarna enkele opmer
kingen maken.
Watts zegt ongeveer dit. We beleven
buitengewoon onzekere tijden. De
hersens hebben werk genoeg, maar
het hart hongert. Zo heersen frustra
tie, angst, nervositeit en allerlei vor
men van verslaving.
Loslaten
Om hier wat aan te doen formuleert
Watts „de wet van de omgekeerde
inspanning". Dit komt ongeveer
neer op de nieuwtestamentische
raad: Laat los en gij zult losgelaten
worden. Wij moeten ruiterlijk toege
ven dat wij onszelf op geen enkele
manier in veiligheid kunnen bren
gen. We moeten goed begrijpen dat
genieten, hoe dan ook, pijn mee
brengt en dat er geen liefde is zonder
lijden. Echt en intens willen leven
maakt kwetsbaar. Het lijkt er wel op,
dat de natuur in de mens verlangens
heeft gelegd, waaraan onmogelijk
kan worden voldaan. (Men denkt
hier tussen haakjes aan „de eeuw in
het hart" van de Prediker.) We zijn
verwikkeld in een oorlog tussen be
wustzijn (het „ik") en natuur (het
„mij"), tussen verlangen naar blij
vendheid en het feit van de onafge
broken stroming des tijds. We zou
den die stroom willen stilzetten,
maar dat lukt niet. Daarom is de
moderne beschaving in bijna elk op
zicht een vicieuze cirkel. Bijna nie
mand geniet echt van wat hij heeft
en iedereen zoekt voortdurend naar
steeds meer. En daarbij die totale
onderworpenheid van de stedelijke
mens aan de klok!
Aanhangsel
In vele opzichten is de mens een
parasiterend aanhangsel van een gi
gantisch raderwerk. Het lijkt er vaak
op, dat de mens voor zijn brein is
gemaakt en niet omgekeerd. De fout
is dat we veel raèer willen dan het
strikt noodzakelijke. Juist omdat we
naar veiligheid verlangen voelen we
ons onveilig. „Het belangrijste is te
begrijpen dat er geen veiligheid of
zekerheid is" (bl. 69). Het leven wordt
volledig door het moment gegeven;
er is geen blijvendheid en geen vei
ligheid, en er is geen „ik" om dat te
beschermen. Pijn en onzekerheid
moeten worden geabsorbeerd (ab
sorberen maar!). Gelukkig kent de
menselijke geest speling en kan hij
schokken opvangen, ongeveer zoals
water doet, of een kussen. „Stabiel
blijven is het afzien van pogingen
jezelf van de pijn af te zonderen"
(83). Het geheim van het leven is niet
een probleem om op te lossen, maar
een werkelijkheid om te ervaren.
Echt vertrouwen is geen vastklam
pen, maar loslaten. Om God te ken
nen moet de mens zichzelf opgeven.
Bergrede
o win «en geheel verzorgde
I weekend-vliegreis voor twee
personen naer Rome
of ding mee naer een
van de honderden
andere prijzen.
VRIJHEID
Zondag Jongstleden was het een
vrolijke dienst in onze dorpskerk.
De dominee „van elders" had er
duidelijk zin ln en stelde ons allen
op ons gemak door een paar
huiselijke opmerkingen die meer
dan een glimlach bij de kerkgangers
opriep. Ook verder werd er nog al
eens gelachen. Dat gaf de predikant
ln om er aan het begin van zijn
preek iets van te zeggen. Hij meende
dat het evangelie vol humor was. Ik
vond 't niet moeilijk daarin met hem
mee te gaan. Hij was bovendien van
mening dat Je beter in staat bent om
de ernst van het evangelie te
bedenken al Je eerst eens wat
ontspannen gelachen hebt. En ook
dat ging er bij mij best in. Hij
preekte overigens inderdaad over
een heel ernstige zaak, nl. het
verhoor van Paulus voor Agrippa,
die er door de spiksplinternieuwe
landvoogd Festus bijgehaald wordt
om zijn visie op „het geval Paulus"
te geven. Het is inderdaad de moeite
waard om te zien hoe Paulus die
gelegenheid aangrijpt om deze
koning onder de kin te strijken als
een terzake kundige man. Maar het
hoogtepunt is natuurlijk als hij deze
zelfde Agrippa op de man af vraagt
of hij de profeten gelooft. Dat zal je
in zo'n cosmopolitisch gezelschap
op niveau gevraagd worden! Een
geweldige vondst van Paulus. Hij ls
immers officieel een Jodenkoning.
Wat is een Jodenkoning die de
profeten niet gelooft? En dan dat
machtige woord van Paulus. waarin
hij cfe wens uitspreekt: Ik wou dat
Jullie allemaal zo waren als ik! Hij
voegt eraan toe: uitgenomen deze
banden! Dat wenst hij niemand toe.
Dat is een vrij mens. Die is eigenlijk
nauwelijks gebonden. Iemand die
zichzelf kan zien zonder die boelen
en dan als een benijdenswaardig
persoon omdat hij de Heer kent. Dat
was fijn, zondagmorgen. Het bracht
me weer even bij gedachten van wat
werkelijk vrijheid isEn toen
werden nog die bejaarde broederen
zuster gefeliciteerd die veertig jaar
getrouwd waren. Vrije mensen. Een
feest.
OUD GEREF. GEM. IN NED.
Bedankt voor Utrecht: M.A. Miras ie
Krimpen a.d. IJssel
C. J. van Oam
Op 79-jarige leeftijd is te Zwolle
overleden de heer C. J. van Dam,
oud-hulpprediker van de Haagse
hervormde gemeente. De heer Van
Dam, die in 1924 slaagde voor het
examen voor godsdienstonderwijzer
en vier Jaar later als zodanig te Den
Haag zijn arbeid begon, is jarenlang
secretaris van de vereniging van
hulppredikers geweest. Als oud-se
cretaris heeft hij de vereniging nog
vaak van advies gediend. De heer
Van Dam was een ijverig en strij
dbaar man, ook en vooral als het
ging om de positie van de hulppredi
kers.
CONFERENTIES
Solidariteit, najaarsconferentie
voor vrouwen op de Hoorneboeg.
Hilversum, 5-9 september. Sprekers
o.m. mevr. dr W. J. Vinke-Herfst,
Hedy d'Ancona, Lucie Meyer, dr H.
M. de Lange en de heer W. P. Theu-
nissen. Inf. en opg. tel. 02157-231.
Israëldag van de Middemachts-
roep, zaterdag 3 september vanaf
half elf in Tivoli, Utrecht. Spreker
evangelist Wim Malgo.
Alle begin is moeilijk, weekend
cursus voor beginnende leraren over
rechtspositie en schoolorganisatie
m.m.v. J.W. Steenbeek van de
ABOP, 2-3 september, Den Aler-
dinck, Laag Zuthem (tel. 05290-541).
Oelpan, cursussen Hebreeuws
(incl. Hebreeuwse cultuur, tradities
en gewoonten, literatuur, muziek en
kunst). In september starten cursus
sen in vijftien plaatsen. Inl. tel. 020-
722807.
ADVERTENTiE
Hervormd
Nederland
Let op de apeciale
blauwe opdruk
op uw pakje
Enkele uitspraken in de Bergrede
moeten Watts' betoog steunen, maar
het koninkrijk Gods is hier de
koninklijke aanvaarding des lots, als
ik even ouderwets mag rijmen. Men
ziet dat Watts' levensfilosofie is ont
staan in het christelijk geheten wes
ten, mede onder Invloed van de Stoa
en van oosters getinte onthechting.
Wereldverbetering staat hier niet op
een programma; daar zit iets fatalis
tisch in dat even herinnert aan de
onveranderlijke kringloop uit de
Prediker. Maar Watts wil het „alles is
ijdelheld" óók absorberen. Het gaat
hem om dc bevrijding van de per
soonlijkheid, helemaal niet heldhaf
tig of geposeerd, maar helpend, zijn
gedachten toedienend als medicijn.
Eén goed ding kan men eruit over
houden: leer te leven zonder kramp
achtigheid; in de stijl van Nicolaas
Beets. God gewijd en God gelaten.
HENNIE KUIPER:
WIELRENNERS HEBBEN
EEN SLECHTE NAAM
Verder deze week in HN:
Justitie dreigt reclassering steeds
vaker te „vergeten"
Het moeilijke vrijwilligerswerk onder
druggebruikers
De dubbele bodem van de Indone
sische gevangenis
Wie kent Wolf Biermann
Nieuw boek van Küng: Wat is het
wezenlijke van christen-zijn?
Ik neem vrijblijvend proefabonne
ment: 2 maanden H.N. voor 5.-
Naam:
Straat:
Plaats:
Tel. nr.:
Ab. prijs 31per halfjaar.
Zonder postzegel verzenden aan Ant
woordnummer 1776 Den Haag
Bellen kan ook: 070-512111
HN la bok in de fosae verkoop
verkrijgbaar.
