Sterfte zeehonden door vuil Rijnwater
m
Philips w
batterijen
die gaan
lang mee.
Besluit B en W
wekt woede van
milieuvereniging
Du pont
Betico Croes:
Acties tegen
regering van
de Antillen
Man door kogel in
hoofd getroffen
Overval op winkel
Vrouw overleden
na val uit raam
Schakel als hereboer
Doden in
het verkeer
PHILIPS
Nieuwe spoorbrug geplaatst
Geen bevolkingsonderzoek
na ontsnappen van benzeen
Jan Boom van comité Rijn Appèl in Straatsburg
MAANDAG 1 AUGUSTUS 1977
BINNENLAND
Trouw/Kwartet3
Vervolg van pagina 1
hebben nooit overwogen om de fa
briek In zijn gtiieel op te pakken en
naar Noord-Ierland over te plaatsen.
Dat zou ons niet veel helpen, omdat
de situatie in heel Europa erg ongun
stig is voor de kunstvezels, dus ook
in Ierland," aldus de heer Polder.
Kritiek
De heer Schravemade zegt niet te
weten of het toeval ls dat Du Pont
Juist nu besloten zou hebben om
naar Ierland te verhulzen, nadat er
kritiek op het bedrijf ls losgekomen
in ons land „Die kritiek zal zeker
hebben meegespeeld maar het is
natuurlijk ook zo, dat een Ameri
kaanse multinational geen verliesge
vende delen wil handhaven. Niet dat
er bij Du Pont nu verliezen worden
ORANJESTAD (ANP) - De leider
van de Arubaanse afscheidingsbe
weging Betico Croes heeft aange
kondigd dat Aruba vandaag een
grote actie gaat ontketenen tegen
de centrale regering op het eiland
Curacao. „Wij zullen de centraal op
gelegde wetten gaan overtreden,
omdat het Arubaanse volk niet ac
cepteert dat Curacao te zamen met
een Arubaanse minderheid over
staatkundige wijzigingen van Aruba
gaat beslissen," aldus Betico Croes.
„Wij zijn nu in een periode van
voortdurend conflict met de centra
le regering beland. De acties zullen
escaleren en kunnen uitlopen op een
totale onafhankelijkheid van Aru
ba. Als de instanties van het Ko
ninkrijk en de Antillen niet tot in
keer komen dan hebben zich reeds
andere landen bereid verklaard ons
te helpen zodat wij heel goed tot een
onafhankelijkheidsverklaring kun
nen overgaan," zo vertelde Croes.
Vrijdag liepen besprekingen tussen
de partij van Betico Croes, de MEP,
en de tweede politieke partij op Aru
ba, de PPA, volledig vast. De twee
partijen probeerden gezamenlijk tot
afspraken te komen om niet aan de
formatie van een Antilliaanse rege
ring deel te nemen.
Over de acties zeil wilde Betico
Croes alleen zeggen, dat zij van ad
ministratieve, economische, cultu
rele en sportieve aard zullen zijn.
„Produkten als bier, olie en meel,
waar een tekort aan is, zal Aruba zo
nodig tegen de rechtsregels zelfstan
dig uit het buitenland gaan betrek
ken zonder daar de centrale regering
op Curacao in te kennen," aldus
Croes.
DEN HAAO De 38-jarige J. Pronk
is in de nacht van zaterdag op zon
dag in de Raamstraat in Den Haag
bij een schietpartij in het hoofd ge
troffen. Bij moeilijkheden in een
café. waarbij zijn vriend betrokken
was, wilde de Hagenaar de vrede
herstellen. De vriend werd naar bul
ten gewerkt. Daar viel plotseling een
schot dat Pronk die inmiddels ook
buiten stond in het hoofd trof.
Het slachtoffer werd overgebracht
naar de Ursulakllnlek in Wassenaar
waar de kogel operatief werd verwij
derd. De politie in Den Haag heeft
twee personen aangehouden. Over
de Juiste toedracht tast de politie
echter nog in het duister.
geleden, maar de toestand in de
acryl-sector ls nu niet direct bijster
goed," aldus de heer Schravemade.
Volgens hem is het gunstiger fiscale
klimaat in Ierland een van de
belangrijkste redenen voor Du Pont
om naar Ierland te gaan, maar daar
komen nog een paar andere dingen
bij, zoals een investeringspremie, die
men daar krijgt, een premie op de
verhuiskosten van de fabriek en, ook
heel belangrijk, de personeelssaiaris-
sen liggen er de helft lager dan in
Nederland.
De heer Benschop zei het niet waar
schijnlijk te achten dat Juist de
acryl-produktie naar Noord-Ierland
zou worden overgeheveld.
Du Pont is één van de grootste che
mische concerns in de wereld met
een Jaaromzet van ongeveer 20 mil
jard gulden. Er werken over de gehe
le wereld 132.000 mensen.
AMSTERDAM BIJ een overval op
een drankenwlnkel van Jac Her
mans in de Molukkenstraat in Am
sterdam-Oost ls zaterdagmiddag bij
na 4000 gulden buitgemaakt. De da
ders waren drie Engels sprekende
mannen. Een van hen duwde de fili
aalhouder een wapen, waarschijnlijk
een alarmpistool, in de rug en dwong
hem naar zijn kantoortje te gaan. Op
het moment van de overval waren er
geen klanten in de zaak.
ROTTERDAM (ANP) - De 47-Jari-
ge mevrouw P. Jochems uit Rotter
dam is bij een val uit het raam van
haar huis om het leven gekomen. De
vrouw maakte een val van twaalf
meter uit de derde verdieping en
was op slag dood. De politie denkt
niet aan een misdrijf.
(AOVERTENTtE)
jr>-~
Via een
Amrp Priue'feteniny
KunjejpaiEf)
een oncfcrwater-
uilrushn^
Duik *ib binnen bij dc Amro, dus.
„Ik ben in een politie-auto thuisge
bracht"
BERGEN OP ZOOM De Vereniging voor Milieuhygiëne en
Leefbaarheid West-Brabant ls verontwaardigd over de, wat zij
noemt, kennelijke onwil van burgemeester en wethouders van
Bergen op Zoom om een bevolkingsonderzoek te laten Instellen
naar de mogelijke gevolgen van het ontsnappen van benzeen bij
General Electric Plastics.
Frans Pakkers van de milieuvereni
ging vat de kritiek op het gemeente
bestuur samen: .Als Je als overheid
In gebrek bent gebleven wat betreft
de controle op een bedrijf als Gene
ral Electric en het is Je zodoende
ontgaan dat er in zeven maanden
UJds zeshonderd ton benzeen is ont
snapt. dan heb Je tegenover de be
volking toch wel Iets goed te
Het college van B en W heeft vrijdag
avond tijdens een raadsvergadering
laten weten, dat het geen aanleiding
ziet in een bevolkingsonderzoek
naar aanleiding van de benzeenont
snappingen. Volgens B en W zou zo'n
onderzoek om twee redenen geen zin
hebben: benzeenopname ls in het
lichaam aan te tonen door een teveel
aan fenol in de urine, maar na vijf of
ses dagen zijn deze sporen weer uit
de urine verdwenen, zodat daarna
niets meer te constateren zou zijn.
De andere mogelijkheid ls de con
trole van bloed van mensen, die ver
moedelijk met benzeen ln aanraking
tijn geweest De stof kan namelijk
stoornissen ln de bloedvorming in
het beenmerg veroorzaken én daar
door op lange termijn aanleiding
geven tot het ontstaan van leukemie
(een vorm van kanker).
Volgens B en-W moet dan echter
geregeld het bloed gecontroleerd
worden en zal pas na vele Jaren
mogelijke nadelige invloed aantoon
baar zijn.
"Km
Frans Pakkers van de milieu-vereni
ging over deze uitspraken van het
college van B en W: „Het gaat niet
aan te zeggen, dat een eventuele
benzeenvergiftiging niet meer aan
getoond kan worden vla de urine,
omdat dit maar vijf of zes dagen na
de mogelijke vergiftiging zou
kunnen.
De kwaadaardige gevolgen van een
benzeenverglfUglng zijn namelijk
pas na lange tijd, vaak na Jaren, te
constateren. De mensen, die in een
straal van negenhonderd meter
rondom de fabriek wonen, zouden
daarom vla een wetenschappelijk
opgezet onderaoek gedurende een
aantal Jaren onder controle gehou
den moeten worden, onverschillig
wat dat kost
Lange termijn
Dat zou moeten gebeuren om de
bevolking gerust te stellen, maar,
ook om later eventueel het verband
Xn KapeUe ls gisteravond de negen
tienjarige M. Kriekaard uit Krab-
bendljke (Zeeland) om het leven ge
komen, toen hij met zijn motor te
hard door een bocht reed en de
macht over het stuur, verloor. Een
vrouwelijke duo-passagier moest
met hoofdletsel in een ziekenhuis
worden opgenomen.
te kunnen leggen tussen een door
benzeen veroorzaakte ziekte en het
bedrijf, dat daarvoor dan alsnog
aansprakelijk gesteld moet worden.
Als Je te laat bent om op korte
termijn te kunnen constateren of er
benzeenvergiftiging is geweest,
moet Je consequent zijn en kiezen
voor de controle op lange termijn.
Maar dat vinden ze natuurlijk te
duur."
In de raadsvergadering werden ook
vragen gesteld over de eventuele
financiële gevolgen van sluiting van
het bedrijf Oeneral Electric. Vol
gens B en W zou sluiting behalve
werkloosheid voor 540 personeelsle
den van het bedrijf zelf, ook nog
eens ontslag betekenen voor 810
personen die werkzaam zijn in afge
leide sectoren.
Uitbreiding
(ADVERTENTIE)
Via een
iAmro ftiue Rekening"
kun Je met- een
eurvcheauc eenöacJ-
-tocht naSrde 0
Ef+elint^betalen-
Maak een tochtje naar de Amro, dus.
Behalve Tweede-Kamerlid en burgemeester van Noordeloos is de heer Schakel nu ook nog
verheven tot „hereboer". Dit gebeurde in zijn eigen dorp, dat deze week feest viert. Vandaar dat
iedereen er verkleed bijloopt als boer of boerin uit vroeger dagen.
Achter hereboer Schakel staat mevrouw Schakel (met bril).
ADVERTENTIE
Burgemeester Van de Laar deelde in
dezelfde vergadering mee, dat het
bedrijf ln plaats van plannen tot
sluiting, Juist plannen tot uitbrei
ding heeft. General Electric wil de
capaciteit van de lexan-fabrlek met
vijftig procent vergroten en er bo
vendien een nieuwe fabriek bij
bouwen.
Frans Fakkers over de gevolgen van
een eventuele sluiting van het be
drijf: „B en. W hechten te veel waar
de aan de economische betekenis
van General Electric voor Bergen op
Zoom. Als stopzetting van een be
paalde produktie funest zou zijn
voor het bedrijf, dan mag dat op
zichzelf te betreuren zijn, maar nie
mand wil daar toch de risico's voor
lopen, die het bedrijf tot nu toe
rustig genomen heeft, over de hoof
den van de mensen heen?"
AMSTERDAM (ANP) - Vrijdaga
vond ls de 21-Jarige W. Betten uit
Leeuwarden om het leven gekomen,
toen hij met zijn auto uit de bocht
vloog ln Idaarderadeel. Zijn passa
gier, een 18-Jarige Jongen uit Leeu
warden moest met ernstige verwon
dingen ln een ziekenhuis worden op
genomen.
De 20-Jarige C. Bostelaar uit Middel
burg is ln de nacht van vrijdag op
zaterdag in Domburg gedood bij een
ongeluk. HU raakte met zUn motor
uit de bocht
In het Noordhollandse Avenhorn ls
zaterdag de 19-Jarige N. Schouten
verongelukt, toen hij de macht over
het stuur van zUn auto verloor en
achtereenvolgens tegen drie bomen
botste. De Jongen viel na deze bot
singen uit de auto en werd daarna
nog door twee auto's overreden.
Op de oude rijksweg bU Gulpen ls ln
de nacht van zaterdag op zondag de
23-Jarige mevrouw E. M Cauberg uit
Maastricht om het leven gekomen,
toen de auto, waarin zij meereed van
de weg raakte en tegen een boom
botste. De bestuurder van de wagen,
de 21-Jarige M. L. S. uit Wittem
moest met zware verwondingen wor
den opgenomen ln een ziekenhuis.
De 19-Jarige Elisabeth Roelofsen uit
Utrecht is vrijdagavond ln Hoog
woud omgekomen, toen de motor
waarop zij meereed een klapband
kreeg en tegen de weg sloeg. Het
meisje brak haar nek. De bestuurder
van de motor werd slechts licht
gewond.
Zondagochtend verongelukte de 49-
Jarige J. J. Brakel uit Nieuw-Vennep
dodeUJk, toen hU met zijn auto tegen
een boom reed. De politie vermoedt
dat de man schrok van een mus, die
tegen de voorruit van zijn auto
vloog.
HEAVY
DUTY
"000: NORMAL DUTY. G0U0: HEAVY DUTY, ZWART: 00UBU 0UTY.
De 110 meter lange dubbelsporige brug met een gewicht van 1120 ton over het1
Maas-Waalkanaal bij Nijmegen is gisteren geplaatst. Het gevaarte werd met
een vijzelsysteem tien meter omhoog gedrukt en vervolgens op het fundament
gezet. Twee weken geleden mislukte de operatie door verkeerde berekeningen.
BIJ de plaatsing werden twee wagens, met maar liefst 448 wielen, en een ponton
ingezet. Door wisselingen in de waterstand in het kanaal ontstond In de middag
enige vertraging. De nieuwe spoorbrug zal begin oktober door het treinverkeer
In gebruik moeten worden genomen.
Van een onzer verslaggevers
door Hans Schmit
8TRAAT8BURO De dramatische teruggang van het aantal zeehonden in de
Nederlandse Waddenzee ls hoogstwaarschijnlijk een direct gevolg van toegeno
men nieuwe lozingen van gechloreerde koolwaterstoffen op de Rijn. Via de
Noordzee komen deze uiterst giftige stoffen, die niet of slecht afbreekbaar zijn in
het westelijk deel van de Waddenzee terecht. Verantwoordelijk voor de toene
ming van deze lozingen zijn de celstoffabrieken langs de Rijn, die sinds het
begin van de Jaren zestig een sterke groei hebben doorgemaakt.
De relatie tussen deze lozin
gen en het uitsterven van de
Nederlandse populatie van
de zeehond blijkt uit onder
zoekingen waarvan Jan
Boom van het comité „Rijn
Appèl" zaterdag ln Straats
burg de resultaten bekend
maakte. Dat gebeurde tij
dens een bijeenkomst ln het
gebouw van de Raad van Eu
ropa, waar de deelnemers
aan de demonstratieve fiets
tocht langs de RUn werden
ontvangen door Edmond Lu
cas (directeur van de milieu-
afdeling van de Raad) en de
Westdultae parlementariër
Radlus, als vertegenwoordi
ger van de uit negenUen lan
den afkomstige leden van de
Raad. Het verbUJf ln Straats
burg vormde voor de onge
veer tweehonderd, voorna
melijk Nederlandse, demon
stranten althans wat het fiet-
sen betreft een rustpunt in de
tocht die op 22 Juli in Chur ln
Zwitserland is begonnen en
op 11 augustus in Hoek van
Holland eindigt Naast het
bezoek aan de Raad van Eu
ropa werden door de Franse
milieugroep Lorelei nog twee
bijeenkomsten ln het beurs
gebouw van Straatsburg ge
organiseerd.
Nadat de Jacht op de zeehond
aan het eind van de Jaren
vUftlg werd stopgezet, ver
toonde het bestand aanvan
kelijk een süjging, maar
sinds 1963 ls er sprake van
een sterke en regelmatige te
ruggang, zodat bij onveran
derde omstandigheden de
zeehond omstreeks 1983 uit
de Waddenzee zal zijn ver
dwenen. Uit onderzoekingen
van dode zeehonden is geble
ken, dat ln de hersenen en
het vetweefsel hoge concen
traties van gechloreerde
koolwaterstoffen voorkomen.
Jan Boom: „We wisten dat de
zeehond, waarvan er nu nog
minder dan vierhonderd zijn,
terwijl de populatie vijf keer
zo groot zou behoren te zijn,
kapot gaat aan gechloreerde
koolwaterstoffen en dat deze
stoffen uit de RUn komen.
De verwerking van deze stof
fen, zoals ln transformatoren
en condensatoren, ls echter
niet toegenomen en heeft
zich waarschijnlijk gestabili
seerd, zodat de achteruit
gang van de zeehonden hier
uit niet valt te verklaren. Dat
zou alleen kunnen als er spra
ke ls van permanent grote
lozingen. We zijn daarom
gaan zoeken naar andere
bronnen dan de bekende, zo
als Bayer in Leverkusen en
BASF in Ludwigshafen."
Andere bronnen
Die andere bronnen van ver
giftiging zijn nu gevonden en
gelokaliseerd. Jan Boom:
„Onze bevindingen recht
vaardigen het, de beschuldi
gende vinger uit te steken
naar de op de Rijn lozende
celstoffabrieken, waarvan de
grootste in Mannheim,
Straatsburg en Aschaffen-
burg aan de Main staan.
De achteruitgang van de zee
hond valt precies samen met
de geweldige groei die de cel
stoffabrieken (luiers, tissues,
zakdoekjes en andere weg-
werpprodukten) sinds het be
gin van de jaren zestig heb
ben doorgemaakt Jan
Boom: „Het klopt uiterst
nauwkeurig. De groei van de
celstoffabrieken houdt gelij
ke tred met de achteruitgang
van de zeehond. In 1975 bij
voorbeeld werd door de eco
nomische omstandigheden
de produktie (en de lozing)
van de celstoffabrieken üjde-
UJk gehalveerd. Het Jaar
daarop liep de zeehonden
stand volgens de waarnemin-
Ïen minder sterk terug dan in
e Jaren daarvóór. De pro
duktie is nu weer op peil en
het einde van de zeehond ln
de Nederlandse Waddenzee
in zicht
Je kunt natuurUJk zeggen:
Dat ls Jammer, maar wat
hebben wij ermee te maken?
Je moet het echter zien als
•en waarschuwing, als een
aanduiding dat uiteindelijk
ook de mens wordt vergif
tigd. In Japan hebben ze daar
ervaring mee. Eerst de Mina-
mata-zlekte door kwikvergif-
tlglng in de Jaren zestig, toen
de Ital-Itai ziekte door cad
mium aan het eind van de
Jaren zestig en ten slotte de
Yushi-ziekte door polych-
loorblfenylen aan het begin
van de Jaren zeventig."
Ecosysteem
De lozing van de celstoffa
brieken en de gevolgen voor,
de zeehonden ls voor Jan'
Boom (blochemicus, werk
zaam bij de landeUJke vereni
ging tot behoud van de Wad
denzee en één van de organi
satoren van de fietstocht
langs de RUn) één van de
argumenten om voor de ver
vuiling van de RUn niet ai-
leen naar de RUn zelf te kU-
ksn, maar ook het gehele eco
systeem van de RUn te
beelen.
Ook vindt hU het onjuist om
bij de vervulling alleen uit te
gaan van de drinkwaterberel-
ding. Jan Boom: „Vorig Jaar
maart ls een zeer degelijk en
uitvoerig rapport, „Umwelt-
probleme des Rhelns", in op
dracht van de Westdultse re
gering uitgebracht. Dat rap
port wordt gezien als hèt
standaardwerk over de Rijn-
vervuillng. En dat is niet zon
der gevaar, omdat het rap
port, hoe degelijk overigens,
bij de beoordeling van de ver
vuiling van het water, van de
drinkwatervoorziening en de
economie uitgaat.
Zo strekt het onderzoek naar
de lozing van afbreekbaar or
ganisch afval zich niet verder
uit dan de lijn Arnhem-NiJ-
megen. Dan worden wèi de
lozingen ln de Rijnmond en
de Dollard over het hoofd ge
zien, evenals dejozlngen van
Den Haag vla de rioolperslel-
dlngen in de Noordzee, die
ook tot het stroomgebied van
de Rijn behoort. In Juni
maakten de waterleidingbe
drijven de zes grootste ver
vuilers van de Rijn met biolo
gisch afbreekbare stoffen be
kend. Daarbij ontbraken ech
ter Rotterdam en het Rijn
mondgebied, dat op de twee
de plaats, en Den Haag dat
op de zesde plaats staat."
Zware metalen
Ook de aanwezigheid van
zware metalen (zoals kwik en
cadmium) in het Rijnwater
wordt volgens Jan Boom ln
het rapport verkeerd beoor
deeld. Die aanwezigheid
wordt uitgedrukt in delen per
mUJard en de aanwezigheid
ln het RUnwater bedraagt
vUf delen per miljard, het
geen één deel beneden de
norm voor de bereiding van
drinkwater is.
Jan Boom: „Daarom kun Je
deze stoffen nog niet buiten
beschouwing laten. Er zitten
zware metalen ln het water
en hoewel de hoeveelheid
minder is dan voor drinkwa
ter maximaal ls toegestaan,
moeten die stoffen toch er
gens terecht komen.
Die zware metalen concen
treren zich ln het slib. Dat
slib bezinkt, het zet zich af op
de plaatsen waar het water
tot rust komt Er ontstaan
dan zinkputten zoals ln het
Keteldiep bU de IJsselmond,
de lnsteekhavens van Rotter
dam en ln de westelijke Wad
denzee. Wanneer dat slib, zo
als in de Broekpolder bU
Vlaardlngen, wordt opgespo
ten, ls wat op die grond groeit
te giftig om nog gegeten te
worden.
Sinds enkele Jaren ontstaan
bovendien nieuwe zinkput
ten ln het Hollands Diep en
het Haringvliet tengevolge
van de afsluiting ln 1971. Die
zware metalen, geconcen
treerd ln slib dat op enkele
plaatsen wordt afgezet, kun
nen weer vrijkomen, bijvoor
beeld bij baggeren. De hoe
veelheden cadmium en kwik
ln de Rijn mogen dan voor
het drinkwater toelaatbaar
zijn, maar zijn dat ln een to
taliteit voor het milieu niet."
De tweehonderd deelnemer* aan de fietstocht langs de Rijn zijn saterdag In
Straatsburg aangekomen, waar een groep ontvangen werd door vertegenwoor- -
digers van de Raad van Europa voor een gesprek over de vervuiling van de Rijn.
