'Zonder de ernst en de
tragiek van het leven te
kennen is het onmogelijk
grappig te zijn'
Weekendonzzel
Zeeroverij bij Nigeria
is schering en inslag
jon Hermans:
Jeluk hangt
let af van
fatje bezit'
Wbm'
'Proberen de
mensen te
genezen
met humor'
Bemanningen zelfs uitgekleed
Weer veel bonnen voor rij
den door rood licht
El
RDAG 30 JULI 1977
BINNENLAND
Trouw/Kwartet
er.
de
UT,
laf
vintig jaar geleden bereidde Toon
9frmans zijn eerste one-man-show
ivepr. Hij is een van Nederlands be-
ndste theaterpersoonlijkheden ge-
»rden. al is het niet altijd van een
jen dakje gegaan. Er waren ook
tepmenten van teleurstellingen. Zo
trd zijn Amerikaanse toernee enige
|d geleden een mislukking. Toen hij
tze maand een paar voorstellingen
het Scheveningse Circustheater
it vervallen, werd gezegd dat de
(langstelling voor zijn show sterk
m het afnemen was. Toon stond die
ree avonden niet op het toneel om
it er op donderdag in Scheveningen
►opavond is, en dat had een dalend
izoekersaantal tot gevolg. Maar van
|n afnemende interesse in het alge-
een is volgens hem geen sprake.
,aten ze er de boeken maar op na-
jken. Als je zoals ik avond aan
ond ver over de duizend bezoekers
jjgt, mag je toch niet beweren dat
geen belangstelling meer voor me
staat," zegt hij. Alles is volgens
teim terug te voeren tot jaloezie en
feit dat sommige mensen niet
dat hij niet alleen een
appenmaker is, maar ook een man
~n e de mensen nog iets ipeer heeft te
^rtellen.
ned Lammers praatte deze week met
te Don Hermans vooral over de zaken
ie diepere inhoud geven aan zijn
ezig zijn als 'volksentertainer'.
VERSUM „De clown uit-
igen betekent niet een
>wn zijn. Ik wil mezelf geen
liket opplakken, maar ik ben
ieder geval geen lolbroek,
en oppervlakkige man. Een
Dwn moet geloof ik een ern-
ig iemand zijn, want zonder
ernst en de tragiek van het
ven te kennen is het niet mo-
;lijk grappig te zijn."
e man die deze uitspraak doet lijkt
n heel andere Toon Hermans dan
figuur die op het toneel zijn one-
ian-show brengt. Thuis in zijn wo-
ng aan de buitenkant van Hilver-
im is Toon Hermans een man zon-
ir grappen en spitsvondigheden.
ij geeft zeil toe dat hij in de huise-
jke kring anders overkomt dan in
schouwburg. „Het toneel verte
nt een persoon. Je bent niet wat ze
dat je bent." Toch probeert
Hermans -ook op dat toneel
onichzell te zijn.
Jezelf zijn is een van de grote the-
la's van het bestaan. Daar hebben
'e het allemaal moeilijk mee. De
leeste mensen zijn verschrikkelijk
hecht. Vorige week heb ik dat weer
ens duidelijk gezien toen ik met
tietje, mijn vrouw, in een restaurant
it te eten. Vlak bij ons zaten een
,ar mannen aan een wit tafeltje.
iedig waren het er een stuk of
t, mannen van veertig, vijftig,
estig jaar, die iets voorstellen in de
Mnenleving en een zakelijke be
preking hadden. Niemand was zich-
elfHet waren allemaal, stuk voor
tuk, verkrampte clowns. Hun stem-
aen waren gezwollen en hun mon-
en vertekend. Er zat geen gram
luurheid bij. Na verloop van tijd
ertrokken ze op één man na. Toen
lie alleen achter het tafeltje zat, zag
e hem lijfelijk veranderen."
Ik nam het allemaal eens in me op,
fant dat is tenslotte mijn werk en
lacht: wat is dat wereldje waarin we
tven toch een grote vermompartij.
tet is één grote beduvelarij. We^ra-
en over een wereld van naastenlief-
Ie en vrede, maar we zullen toch
lerst tot elkaar moeten zien te ko
nen als buren, als mensen uit één
traat. Ik vraag me af of we ooit tot
en wereld komen, waarin iedereen
Ichzelf is. Als het lukt gaan er zeker
log een paar generaties overheen
'oordat dit bereikt wordt. Want ook
Ie jonge mensen van nu, die een
Pereld van gelijkheid prediken, ont-
tomen er niet aan. Zij zijn ook niet
iegenen die ze in werkelijkheid zijn.
jongen in een slordige blue jeans
t even goed in een vermomming
de man in de keurig geperste
oek. Alleen kleine kinderen zijn
'oor honderd procent zichzelf. Je zou
fet kinderen op school eigenlijk al
;1 vroeg moeten vertellen niet af te
op de persoon. Daar struikel je
vaak over. Het komt er helemaal
liet op aan of iemand honderd mil-
ben heeft of niets, alleen de mens
lie er achter zit is belangrijk."
Potsierlijk
TOON HERMANS een leven groeit
(foto: Jaap Herschel)
door Fred Lammers
)ie zakenbespreking in dat hotel is
nogelijk een thema voor een vol-
ende one-man-show. „Waar men
en om lachen is dat je mensen min
f meer potsierlijk uitbeeldt zonder
twetsend te worden". Dat laatste is
mogelijk het geheim van het feit dat
zoveel totaal verschillende mensen
graag naar Toon Hermans komen
kijken en luisteren.
„Er moeten mensen zijn die zonnen
aansteken voordat de boel verre
gent, die ijs verkopen aan de uit
gang van het kerkhof. Ik zie mezelf
ergens als zo iemand. Onlangs
kwam er na afloop van een voorstel
ling een mevrouw naar me toe, die
vertelde dat haar man was omgeko
men bij de vliegramp van Tenertfe.
Zij was naar mijn show gekomen om
er na al die weken vol narigheid eens
even helemaal uit te zijn. Als Je
zoiets hoort, besef je ineens dat je
toch wat meer bent dan alleen een
volksentertainer die mensen aan het
lachen maakt, waar je naar toe gaat
zoals je ook een moppenblaadje
leest."
Na zo'n ontmoeting met zo maar
iemand uit het publiek groeit bij
Toon de overtuiging dat hij eigen
lijk zij het op een heel andere
manier toch heeft bereikt wat hij
als kind al wilde worden: dokter
zijn. Maar dat kon moeder Hermans,
die al jong weduwe was geworden en
bovendien wat je zonder te overdrij
ven kunt stellen straatarm, omdat
Toon's vader, die bankier was, bij de
geldontwaarding na de eerste
wereldoorlog zijn bezit was kwijt
geraakt, niet bekostigen. Toon ver
telt over dat Jeugdideaal:
„Ik weet nog goed dat ik een neef
had die dokter was in een ziekenhuis
in Antwerpen. Daar ging ik wel eens
naar toe. Als Jongen van een jaar of
negen liep ik dan in een witte Jas
door de gangen van het ziekenhuis.
Ik vond het heel erg dat ik geen
dokter kon worden. Toen had Ik er
nog geen flauw vermoeden van dat
ik later mensen met humor zou pro
beren te genezen. Ik heb er nooit
bewust naar gestreefd in dit vak
terecht te komen. Ik ben er in ge
groeid. De mensen zeggen nu als ze
me zien: daar heb Je Toon. Maar er
heeft nooit een plan achter gezeten
om dat te bereiken. Ik ken mensen
in dit vak die dat wel doen, die met
veel public relations trachten er te
komen. Volgens mij valt het niet te
organiseren. Het moet van binnenit
komen Als het er niet in zit in de
kiem, kan het nooit iets worden."
Portret
Bij Toon zat het erin. „Moeder vond
het eerst verschrikkelijk. Zij was
een meditatieve vrouw, die veel las
en zeer teruggetrokken leefde. Ik
lijk veel op haar, ook wat uiterlijk
betreft. Kijk maar, vooral de ogen
zij* precies gelijk," zegt Toon als hij
een portret van zijn moeder te voor
schijn haalt. „Ik heb veel met moe
der over mijn werk gepraat en ten
slotte had zij er begrip voor dat mijn
bezig zijn meer is dan de grapjas
uithangen. Ze is zelfs een keer naar
mijn show geweest."
Pratend over zijn Jeugd in Sittard,
de stad waar hij zestig jaar geleden
werd geboren en opgroeide, zegt
Toon: „Die Jeugd heeft een stempel
op mijn karakter gedrukt. Het is een
heel belangrijke periode geweest
waar ik nog vaak aan denk. Het zijn
niet allemaal prettige herinnerin
gen". Als Toon Hermans dat consta
teert, doelt hij op de vele dagen dat
er nauwelijks brood op de plank
was, om nog maar niet te praten
over de vele avonden dat het gezin
Hermans in het donker moest zitten
omdat er geen tweeëneenhalve cent
was voor de elektriciteitsmeter.
„Ik was een kind dat niet meetelde
en dat maakte me vaak verdrietig.
Zo weet ik nog dat er op een dag een
missieoptocht was in Sittard. De
kinderen van de welgestelden liepen
voorop, fraai uitgedost. Ik liep ach
teraan bij de Chinezen. Die waren
ook best leuk met deksels op hun
hoofd, maar van die Chineesjes wa
ren er wel vijftig. Daar lette nie
mand op. Ik voelde me die dag erg
rot en zo waren er regelmatig van
die nare ervaringen.
Drijfveer
„Het is eigenlijk, zo heb ik later
gedacht, niet zo verwonderlijk dat
zo iemand op een gegeven ogenblik
denkt: „Ik neem het niet langer, ik
ga er tegenin, ik ga gek doen. Ik
geloof dat de armoede uit mijn
Jeugd de drijfveer is geweest voor
wat men mij wel eens verwijt over
dreven blijheid op het toneel. Wat ik
in mijn jeugd heb meegemaakt is
echter van grote waarde geweest
voor later. Het waardevolle van ar
moede is moeilijk te formuleren
maar het geeft Je een betere basis
voor dit vak dan wanneer het je
altijd voor de wind is gegaan".
Hij heeft tegenwoordig wél de wind
mee. Velen werpen Jaloerse blikken
naar zijn riante huls. Toon vindt dat
allemaal maar betrekkelijk. „De vol
gende week kan lk een hartaanval
krijgen of kunnen ze ontdekken dat
ik kanker heb. Wat koop je dan voor
een mooi huis. Het belangrijkste is
dat je gelukkig bent. Wat heb Je
eraan als je beroemd bent, in een
mooi huis woont en je hebt een
rotleven. Ik ken mensen die een huis'
hebben met drie zwembaden en vre
selijk ongelukkig zijn en mensen op
een bovenhuisje met een azaleaatje
voor het raam die volkomen geluk
kig zijn. Geluk hangt niet af van wat
Je bezit."
Bidden
Bij dat al of niet gelukkig zijn hoort
volgens Toon ook het letten op klei
ne dingen, die in het leven toch
belangrijk zijn: „Het ongelukkige is
dat veel mensen verbijsterd zijn als
hun iets ergs overkomt. Ze moesten
eens meer verbijsterd zijn over de
gewone alledaagse dingen in het le
ven. Dat kunnen ouders hun kinde
ren bijbrengen zoals ouders hun kin
deren veel kunnen meegeven. Een
van mijn jeugdherinneringen is het
avondgebed met moeder. Dat blijft
me altijd bij. Het is heel belangrijk
dat ouders met hun kinderen bid
den. Dat bidden is voor mij niet je
ogen dicht doen en woorden preve
len of op een stoel gaan zitten met
een hele meute en met elkaar ter
men zeggen. Bidden is voor mij bij
Jezelf naar binnen kijken en dan
Hem ontdekken, voelen dat God er
is."
Toon Hermans komt ervoor uit een
religieus mens te zijn. „Ze zeggen
vaak dat God onzichtbaar is. maar
niets is duidelijker zichtbaar dan
God. Het is misschien niet zo'n opti
sche act als tv kijken, maar Je kunt
God zien in alles wat leeft. Het ver
baast me daarom dat de mensen
God in zo weinig dingen betrekken.
Bij het vormen van een nieuwe rege
ring bijvoorbeeld. Daar zijn ze nu al
een paar maanden mee bezig en in al
die weken komt het begrip God er
niet aan te pas. Hoe bestaat het,
vraag lk me telkens af. Willen ze het
dan helemaal zelf doen? Een teken
aan de wand ls ook dat de koningin
aan het eind van de troonrede niet
meer mag zeggen: ik hoop dat Ood
ons zal helpen of iets in die geest Je
kunt dat franje noemen, maar dan is
het franje met inhoud. Als ze iets
willen afschaffen kunnen ze beter
het randschrift op de guldens en
rijksdaalders laten verdwijnen. Dat
heb ik altijd vreemd gevonden, een
dergelijk opschrift op geld, dat zo
veel ellende in de wereld veroor
zaakt".
Houten kruis
Toon draagt op zijn blauw geruite
shirt een houten kruis. Als lk naar
de bijzonderheden daarvan vraag
zegt Toon: „Het ls een geschenk van
Rietje. Ik ben er erg op gesteld. Ik
draag het bijna dagelijks, maar
meestal zie je het niet omdat het
achter mijn stropdas zit. Ais je
vraagt wat het voor me betekent,
waarom ik het draag; dat is omdat
er een grote symboliek achter zit.
Een kruis op zich ls niets, maar het
wijst naar Christus, de Man aan het
kruis en dat is de figuur waar alles
mee begint. De kracht die van het
kruis uitgaat doet Je tot bezinning
en Inkeer komen, geeft Je een gevoel
van vertrouwen. Dat gevoel heb ik
niet als lk naar het Vaticaan kijk,
naar een man met een gouden jas
aan, maar dat had lk misschien be
ter niet kunnen zeggen."
Vorig Jaar publiceerde Toon Her
mans een dagboek, waarin hij zo
maar wat gedachten uitstrooide. Als
Je dat boek leest, zie Je tussen de
regels door ook dat voor Toon
religie veel betekent. „Niet iedereen
heeft me dat in dank afgenomen. Ik
ben er kwetsbaar door geworden.
Het zou zelfs wel eens kunnen zijn
dat die tegenwerking van de afgelo
pen weken komt van mensen die dat
niet kunnen zetten. Maar lk heb er
geen spijt van. Het heeft mijn bezig
zijn verdiept, er een extra dimensie
aan gegeven. Je trapt mensen op
tenen door te zeggen wat Je denkt,
maar volgens mijn vrouw ben ik nu
pas volwassen geworden. De men
sen die naar mijn shows komen, zien
nu niet alleen een lolbroek meer
staan, maar een man van wie ze
verwachten dat hij elk moment iets
kan zeggen dat ze in hun zak kun
nen steken. Dat doe lk niet. Ik zou
best op het toneel grappen kunnen
maken waar meer denkkracht ach
ter zit. Toch laat ik dat opzettelijk
na. Als kinderen naar een speeltuin
gaan, moet Je ze geen Tekenschrift
meegeven, maar ze op een hobbel
paard en een glijbaan laten zitten.
Mensen in een theater willen een
avond hun zorgen van alledag verge
ten en dan moet je niet de dominee
of dè priester willen uithangen."
Nieuwe takken
Persoonlijk ervaart Toon Hermans
dat zijn leven de laatste jaren is
verdiept. „Het is als een boom die
nieuwe takken krijgt. Een leven
groeit. Dat ls het geweldige ervan.
Elke levensfase verschilt van atmos
feer, of Je nu baby, kleuter, Jonge
man of stokoud bent. Daarin ver
schilt een mens van al het andere in
de schepping. Neem een stuk steen,
daarin draaien duizenden molecu
len rond, maar het blijft een stuk
steen. Een mens, het mooiste schep
sel, verschilt van Jaar tot Jaar. van
uur tot uur. Daarover wil ik niet
zwijgen, omdat ik vind dat andere
mensen er ook iets aan kunnen heb
ben. Dat is ook de reden dat ik in
mijn dagboek op de laatste bladzij
de het hooglied van de Liefde heb
laten afdrukken. Dat is zo prachtig,
zin voor zin, dat ik vind dat iedereen
dat moet kennen. Het ls eigenlijk
een trucje geweest. Ik dacht: van de
mensen die mijn dagboek kopen
kent vast de helft dat hooglied niet,
omdat ze de bijbel niet lezen, en op
die manier krijgen ze het toch onder
ogen."
Het had niet veel gescheeld of Toon
Hermans had ook een passage uit
het Dagboek van Kaj Munk laten
afdrukken. „Die vind lk ook zo
prachtig. Het is een zin die ergens in
een van de eerste hoofdstukken
staat. Ik heb die passage wel hon
derd keer gelezen en ken hem nu uit
mijn hoofd: „Als ik met zekerheid
weet dat God mijn leven leidt, hoef
lk me over alle dingen in het per
soonlijk vlak geen zorgen meer te
maken.' Als Je die woorden van Kaj
Munk op Je laat Inwerken, weet Je
dat je eigenlijk niets meer kan ge
beuren."
Vrome neut
Toon zwijgt, kijkt me aan en zegt
dan: „Als de mensen lezen wat ik
heb gezegd, zal lk wel voor een vro
me neut worden uitgemaakt. Ik ben
erg diep op de dingen ingegaan, wat
lk anders niet gauw doe. Het zal
door sommigen wel weer verkeerd
worden uitgelegd. Juist omdat
Trouw geen boulevardblad is zullen
ze wel zeggen: Toon wilde zeker een
goede beurt maken door vroom te
gaan praten."
Als we later door het huls lopen en
Toon mij zijn schilderijen laat zien
zegt hij, aangekomen In zijn atelier:
„Ik ben bezeten van schilderen. Ik
kan het theater nog niet missen,
maar het zou me niet verwonderen
als lk op een dag nog eens echt
schilder word."
ROTTERDAM (ANP) „De piraterij voor de Nigeriaanse kust
gaat onverminderd door en lk ben blij dat over deze zaak nu eens
vragen zijn gesteld ln de Tweede Kamer." Dat zegt secretaris J.
Gerritse van de Federatie van Werknemersorganisaties in de
Zeevaart in Rotterdam over de vragen die het Tweede Kamerlid
Van der Doei (PvdA) aan minister Van der Stoel heeit gesteld.
..De regering heelt tot nu toe geen
vinger uitgestoken om Nederlandse
zeelieden te beschermen die soms
wekenlang op hun schepen moeten
wachten op een ligplaats ln de Nege-
riaanse haven Lagos", zegt Gerritse.
Op de rede van Apapa zijn de sche
pelingen nauwelijks beschermd te
gen de varende roversbenden die
vooral kleine schepen uitkiezen op
hun plundertochten. De federatie
van zeevarenden heeft er al enkele
malen op gewezen dat niet alleen
goederen worden gestolen, maar dat
soms hele bemanningen letterlijk
worden uitgekleed.
„Ik kreeg pas nog bericht van een
van onze leden dat een Deense coas
ter was geplunderd onder de Nigeri
aanse kust," 2egt Gerritse. Volgens
hem doen de Nigeriaanse autoritei
ten weinig of niets aan de piraterij.
Overdag patrouilleert de marine op
de rede, maar 's nachts kunnen de
piraten ongestoord hun gang gaan.
„Ze redeneren simpelweg dat de ma
rinemensen 's nachts toch niets kun
nen zien," aldus Gerritse.
Hij verwijt de Nederlandse diploma
ten in Nigeria dat ze minister Van
der Stoel kennelijk een onjuist beeld
geven van de situatie bij Lagos.
„De regering heeft in elk geval nog
niets gedaan aan deze zaak, omdat
er volgens haar niets aan de hand is."
aldus de secretaris van de federatie.
Horizontaal: 1. metselspecie, 5. be
waarder van een kerk, 10. Holl. gra
vin. 12. bid (Lat 13. knol. 15. zee
hond, 17. huisdier, 18. handeling, 20.
palmboom, 22. landbouwwerktuig,
23. rondhout, 25. voertuig, 26. lid
woord, 27. dapper, 31. bevel, 32. spil
van een wiel, 34. twist, 41. rund, 42.
overblijfsel bij verbranding, 43. mu
zieknoot, 44. Japans spel, 45. Z.
Amer. thee, 47. vast deel van een
boom, 49. soort hond, 51. tennis-
term, 53. eter, 55. lof, 58. onheil aan
brengende godin, 59. verhaal, 60. te
kengereedschap.
Verticaal: 1. knaagdier, 2. meisjes
naam, 3. voorlichting, 4. afnemend
getij, 6. rund, 7. klank, 8. roem. 9.
brede grove lat, 11. muzieknoot, 14.
vreemde munt, 15. Eerwaarde Heer
(afk. Lat 16. foei, 17. bescherm
geest, 19. voorzetsel, 21. wiel, 24.
rivier in Italië, 27. dof, 28. vermoeid,
29. boom, 30. opening, 33. slijk, 35.
zweem, 36. Europeaan, 37. muziek
noot, 38. zangstem, 39. gemeen, 40.
opgewekt, 45. gemalen graan, 46.
boom, 47. stoomturbine (afk.), 48.
rivier in Nederland, 50. vreemde
munt, 52. oude lengtemaat, 54. so-
cleté (afk.), 56. vogel, 57. voorzetsel.
Oplossing per briefkaart t/m woens
dag a.s. zenden naar Trouw/Kwartet,
Postbus 859, Amsterdam. Linksboven
vermelden: Weekendpuzzel.
Oplossing
Hor.: 1. alm, 3. regie, 7. ast, 10. re, 11.
tal, 12. kei, 14. To, 15. melis, 18. merel,
20. sap, 21. rag, 23. rei, 24. sta, 25.
reder, 27. els, 29. neen, 31. raak, 33. si,
34. eg, 35. mi, 36. al. 37. eden, 39.
merk, 41. Mei. 43. larie, 45. een, 47.
Gré, 49. pas, 50. eer, 51. meent, 53.
nopal, 55. ad, 56. sol, 58. mas, 59. Ta,
60. keg, 61. nadat, 62. nop.
Vert. 1. arm, 2. leest, 3. ras, 4. el, 5. ik,
6. Eem, 8. steil, 9. tol, 11. tip, 13. Ier,
16. laan, 17. pad, 19. reek, 21. ren, 22.
Ger, 24. sesam, 25. regel, 26. ramee,
28. salon, 30. eed, 32. air, 37. Eire, 38.
nap, 39. mis, 40. keep, 42. Egede, 44.
ral, 46. Erato, 48. Ens, 50. Eos, 51.
mak, 52. ton, 53 nat, 54. lap, 57. la, 58.
Dc prijswinnaars zijn: de heer H.
Oostljen, Oosterstraat 44, Emmen; de
heer H. Hoogervorst, L. de Coligny-
laan 8, Oegstgeest; mevrouw N. do
Winter-van de Berg, Julianastraat 66,
Poeldijk.
AMSTERDAM (ANP) Vele au-
tomobilisten en fietsers hebben
weer ervaren dat het de Amster
damse politie ernst is met haar
optreden tegen het rijden door
rood licht. Zij reden tijdens de
spits van donderdagavond en
vrijdagmorgen in de „fuik", die op
drie kruispunten in de binnen
stad was opgesteld. Het resultaat
bevestigde de conclusie, die de
politie eerder deze maand trok uit
een controle dat fietsers (maar
ook automobilisten) zich weinig
van verkeerslichten aantrekken.
„Er zullen in de komende tijd veel
meer acties worden ondernomen,
ook op andere kruispunten. Ieder
een vindt het vreemd te worden
aangehouden, omdat er al jaren
door rood licht, wordt gereden.
Het dringt niet eens meer tot de
mensen door, dat zij een overtre
ding plegèn," aldus een poli
tieman.
Op het kruispunt Mozes en A8-
ronstraat-Nieuwezijds Voorburg
wal werden ln drie kwartier dertig
automobilisten bekeurd. ZIJ ne
geerden het stoplicht en maakten
bovendien gebruik van de alleen
voor bussen en taxi's bestemde
vrije baan om vóór hun medeweg
gebruikers de Raadhuisstraat te
bereiken. Op de kruispunten Mar
telaarsgracht-Prins Hendrikkade
en Spulstraat-Raadhuisstraat
werden zestig processen-verbaal
opgemaakt, waarvan tweéentwln-
tig tegen fietsers.
Simpkins
„Ik geloof, dat
zo do warmte
opzoeken
