tussen
twee
werelden
Speelfilm over echtpaar Eleanor en Franklin
Kabinet moet standpunt
NOS over reclame weten
li:
Akko en Al mere
Nico van Vliet
radiodirecteur
bij de AVRO
ZATERDAG 30 JULI 1977
RADIO EN TELEVISIE
TV-COMMENTAAR
o
Voor tv werd een beeld gegeven van
Akko. een zeestad ln Israël. De radio
hield zich uitvoerig bezig met
Al mere, een stad in opbouw in ons
eigen Zuidelijk Flevoland. Tussen
die belde plaatsen ervaar Je een
ongelooflijke afstand in ruimte en
tijd. Akko bestaat al meer dan
drieduizend Jaar. Aimere is nog geen
drie Jaar oud.
Nu was Ik nog nooit in Aimere. maar
Uc ben beslist van plan er
binnenkort eens te gaan kijken. Het
moet boeiend zijn, het opbouwwerk
van zo een stad te bekijken. Er
wonen al achthonderd mensen,
maar over vijfentwintig Jaar zullen
het er, zei men op de radio,
tweehonderdvijftigduizend zijn. Dat
is nogal wat. Over alles wat er
gebeurt in Aimere ook in de sociale
vormgeving van de samenleving in
die nieuwe stad, waren de meeste
bewoners goed te spreken. Er gaan
nogal wat mensen uit de Indische
buurt in Amsterdam naar Aimere en
zij vinden het, zoals iemand zei.
geweldig fijn ln een huls op de
begane grond te wonen, in plaats
van op de zoveelste verdieping van
een huls in Amsterdam.
Veel hoorde ik over wat er allemaal
aan sociaal en cultureel werk wordt
gedaan in Aimere. Maar tussen alle
mensen die aan het woord kwamen,
miste ik de pastoor van de
rooms-katholieke kerk en de
dominee van de hervormde en de
gereformeerde kerk, die daar aan
het werk zijn. Waarom toch? Ik weet
dat er vanuit de kerken veel wordt
gedaan om de mensen daar in die
nieuwe stad een beetje op gang te
helpen. Nu, dat mag dan toch wel
gezegd worden.
Dezelfde aanmerking heb ik op het
tv-programma van de Evangelische
Omroep over het oude Israëlische
havenstadje Akko. Zoals gezegd, ln
Aimere ben ik nog niet geweest.
maar Akko bezocht Uc
herhaaldelijk. Ik was er betrokken
bij de stichting van een
ontmoetingscentrum voor Joden en
Arabieren. Want Akko is een plaats
waar zowel Joden als Arabieren
wonen, die graag goed met elkaar
willen samenleven. Dat dit
ontmoetingscentrum tot stand
kwam, is te danken aan de
welbekende kerkelijke actie „Kom
over de Brug" ln Nederland,
tezamen met het gemeentebestuur
van Akko. Maar niets daarvan zag Je
in het programma van de
Evangelische Omroep.
Maar zelfs miste Uc ln die uitzending
het vermaarde terras aan zee. waar
Abu (vader) Chrlsto zijn
voortreffelijke gebakken visjes
serveert. Maar dat is het ergste niet.
Waar het mij nu om gaat is. waarom
we bij de radio niets te horen kregen
over wat de kerk betekent in Aimere
en bij de televisie van de
Evangelische Omroep niets zagen
over wat er aan de hand is in dat
ontmoetingscentrum van Joden en
Arabieren in het centrum te Akko.
Er schiet me nog iets in de
gedachten. Akko kreeg ook naam in
de kerkgeschiedenis als stad van de
kruisvaarders in de middeleeuwen.
Die christelijke kruisvaarders
hebben verschrikkelijk veel eUende
veroorzaakt, ln. wat zij noemden,
het Heilige Land. Bij de oprichting
van het ontmoetingscentrum zei ik
tegen professor Werblowsky van de
Hebreeuwse universiteit ln
Jeruzalem, dat we vanuit Nederland
proberen iets goed te maken van de
misdaden der kruisvaarders. Hij
antwoordde: Nee, Jullie zijn nu de
echte kruisvaarders met het geld
voor dat centrum.
Tenslotte: de IKON belde wat
verdrietig op, dat ik eergisteren het
mijns inziens onnozele programma
over Noach en zijn ark als een
uitzending van de rubriek
"Kenmerk' rubriceerde. Dat was
fout. Dat was een
kinderprogramma. En ik haast me,
dat te zeggen, want 'Kenmerk' heeft
toch al genoeg kritiek te verduren.
Tot in de synodes aan toe.
Jat. B. Looijen
Van onze radio- en tv-redactie
HILVERSUM „Eleanor and Franklin", de Amerikaanse speel
film waarvan de TROS zondagavond het eerste deel uitzendt,
gaat over het leven van het Amerikaanse presidentsechtpaar
Roosevelt. Zowel de politieke carrière als het privéleven staan
centraal. Edward Herrmann speelt de rol van Franklin, Jane
Alexander die van Eleanor.
Op 23-Jarige leeftijd trouwde Frank
lin, die rechten had gestudeerd, zijn
achternicht Anna Eleanor Roose
velt. tegen de zin van zijn moeder.
Vijf Jaar later begint zijn politieke
carrière als hij democratisch senator
wordt in de staat New York. Toen hij
in 1920 vlce-kandldaat werd voor het
vice-presldentschap werd hij niet ge
kozen en een Jaar later leek het erop
of er abrupt een eind was gekomen
aan zijn loopbaan. Hij kreeg kinder
verlamming en kon de rest van zijn
leven zijn benen niet meer ge
bruiken.
Dankzij zijn enorme doorzettings
vermogen en de hulp van zijn vrouw
slaagde hij erin terug te komen ln de
politiek. In 1929 werd hij gouverneur
van de staat New York. In 1932 werd
hij met grote meerderheid gekozen
ais president van de Verenigde Sta
ten. Roosevelt heeft voor zware
kwesties gestaan: de crisis en de
tweede wereldoorlog.
Een grote teleurstelling heeft Elea
nor moeten verwerken toen bleek
dat haar man een verhouding had
met een andere vrouw, Lucy Mercer.
Hoewel hij om zijn carrière deze
vrouw voorlopig liet schieten zou zij
aan het eind van zijn leven weer bij
hem zijn. De kwestie is pas Jaren
later echt naar bulten gekomen.
De TROS zendt zondag uit om 20.30
uur op Nederland 1 en dinsdag om
21.50 uur op Nederland 1. Het win
nen van liefst zestien Emmy Nomi
nations is reden voor de ABC-maat-
schapplj om straks ook een derde
film over Roosevelt te maken.
Van onze radio- en tv-redactie
HILVERSUM VARA-voorzitter A. H. Kloos heeft er bij het
NOS-bestuur op aangedrongen met duidelijke voorstellen te
komen over tv-reclame en deze aan het nieuw te vormen kabinet
te laten weten. Hij hoopt dat de nieuwe minister van CRM de
beslissing van minister Van Doorn om de STER-reclame rond
het journaal van zeven uur af te schaffen per 1 april 1978 zal
terugdraaien.
Kloos had eerder al boos opgemerkt
het gevoel te hebben dat de minister
de beslissing al had genomen voor
hij het standpunt van het NOS-be
stuur kende. Hij vond dat de minis-
Van onze radio- en tv-redactie
HILVERSUM - Nico van Vliet is
benoemd tot adjunct-directeur van
AVRO-radio als opvolger van Tom
Nieuwenhuljsen, die commissaris
radio bij de NOS is geworden per 29
mei. Van Vliet (50) is op het ogenblik
hoofd afdeling Welzijn Antillianen
en 8urlnamers van het ministerie
van crm.
Van Vliet begon zijn carrière bij de
legervoorllchtingsdienst in Indone
sië in 1946. Daarna volgde werk
zaamheden bij de Wereldomroep, de
rijksvoorlichtingsdienst ln Nieuw
Guinea en de radiodienst van het
ANP.
ter het NOS-bestuur als voetveeg
gebruikt en dat hij het nauwelijks
serieus neemt.
Het voorstel van Kloos kreeg vol
doende bijval, waarbij ds. F. H.
Landsman erop aandrong zo spoedig
mogelijk tot een gesprek te komen
met de opvolger van Van Doorn.
Tevens gaf hij te kennen dat hij de
schade, die de STER-reclame aan de
kinderziel zou berokkenen, erg laag
taxeert Eerder was vooral van de
zijde van de TROS de wens geuit dat
studie zou worden gemaakt van het
effect van tv-reclame. NOS-voorzit-
ter mr. E. Jurgens beloofde in de
volgende bestuursvergadering me
dedelingen te zullen doen over de
mogelijkheden voor een dergelijk
onderzoek.
Jan de Troye als programmacom
missaris NOS-tv meende dat voor 1
april het ministeriële standpunt niet
terug te draalen zal zijn omdat dat
problemen zou opleveren voor de
STER bij het vaststellen van de re
clametarieven voor 1978.
Speciaal vandaag
De NOS zal beelden uitzenden
van de wedstrijd voor het Europees
kampioenschap honkbal in
Haarlem.
Ned. 1/18.00
Een clown verschijnt en ver
dwijnt op mysterieuze wijze in de
aflevering van Black Beauty van
vanavond.
Ned. 2/19.04
Spelgenoten in „Zo vader, zo
zoon" van de NCRV zijn deze keer
Wim Aantjes, Elly van Stekelen
burg, Henri Knap en Jeroen
Krabbé.
Ned. 2/19.30
De „Wondere wereld onder wa
ter" is deze keer te vinden bij bet
koraaleiland Heros voor Australië
waar Ideine zee monstertjes wreed
kunnen zijn.
Ned. 1/19.40
In de door de KRO aangekochte
detectiveserie Ellery Queen wordt
vanavond alle aandacht opgeëist
door een moord in de radiostudio.
Ned. 1/20.05
Het kan vanavond niet op met
de moorden, want van Kojak wordt
een Salomo's oordeel gevraagd,
wie van twee mannen heeft de
moord gepleegd?
Ned. 2/21.10
In NCRV» actualiteitenrubriek
Hier en Nu, na de vakantie terug
vau weggeweest, gaat het over, het
gebruik van optische spiegels en
aandacht voor een nleuwE film
over Hitier.
Ned. 2/22.00
Speciaal morgen
De NOS zendt weer beelden uit
van de wedstrijd voor het Europees
kampioenschap honkbal in
Haarlem.
Ned. 1/16.27
In Studio Sport van de NOS de
halve finale om de Europa Cup in
Sittard, het honkbaltoernooi in
Haarlem, de autorace in Duits
land, de regenboogklassewedstrij-
den in Sneek, paardensport op
Duindigt en voetbal.
Ned. 2/19.25
Over het Amerikaanse presiden
tenechtpaar Eleanor en Franklin
D. Roosevelt is een televisiefilm
gemaakt. De TROS zendt een deel
van de Amerikaanse produktie uit
op zondag en een deel op dinsdag.
Ned. 1/20.30
De eerste aflevering van het
drieluik over Sardinië van Louis
van Gasteren.
Ned. 2/21.40
De TROS besteedt veel aan
dacht aan het voetbaltoernooi
Utrecht '77.
Ned. 1/22.05
Tekenaar Peter van Straaten be
gint in alle vroegte aan een nieuwe
week van VARA's Voettocht
Hilv. 1/8.10
Van het recreatiecentrum De
Jagerstee in Epe komt de IKON-
radiokerkdienst waarin C. Otto
voorgaat
Hilv. 1/10.00
Radio vandaag
HILVERSUM I <298 m en FM kanalen) VA
RA 7 00 Nieuw» 7 02 IS) Z O VARA'» Za-
tcrdagochtendshow. (7 30 Nieuws. 7.41 Din
gen van de dag 8 30 Nieuws 8 36 Gymnas
tiek voor de huisvrouw I 10 30 Nieuw» 10 33
<S) VARA's Voettocht 11 00 (S) Radioweek
blad maakt Z! 12 26 Mededelingen tb v.
land- en tuinbouw 1230 Nieuws 12 41 (S)
Wegens vakantie gesloten. 14 30 (S) NAR
Nederlandse Artiesten Revue 1S.30 Nieuws.
1333 (S) De Rode Loper, gasten, hun verha
len en hun muziek. 17 30 Nieuws. 17 32 (S)
0 Dingen van de dag 18 30 Nieuws 18.41 (S)
VARA's Voettocht 10 30 (S) Zing zomaar
simpel een melodie 20.00 (S) De VARA
feliciteert: verzoekplaten 21.00 (S) Voor wie
niet kijken wil muziek en informatie.
<22.30 Nieuws23 55-24 00 Nieuws
HILVERSUM II (402 m en FM kanalen)
TROS 7.00 Nieuws. 7.11 Ochtendgymnas
tiek. 7.20 Ontbi]t-soos, lichte en populair-
klassieke muziek (8.00 Nieuws. 8.11 Aktua.
9 35 Waterstanden). 10.00 De tien om kin
dershow in de Efteling 10 30 Aktua-sport
(1100 Nieuws) 1103 Wegwezen OVER
HEIDSVOORLICHTING 12 49 Franco
huis. informatie voor het bedrijfsleven.
13.00 Nieuws. 13.11 Aktua. 13 30 Louis Arm
strong Story. 14.30 Cabaretcetera. 15 00
Voorzichtig, breekbaar. 78 toerenplaten.
15 40 Stof Meeder speelt op uw verzoek.
16 00 Nieuws. 16.03 De Europarade (vanaf
17.00 (S)) 17 55 Mededelingen 18 00 Nieuws.
18.11 Aktua. 18.30 Toeraktua. 19.00 (S)
Tross-country. 20 00 Nieuws. 20.05 (S) Con
cert 4 la carte, klassiek wensprogramma
21.30 (S) Woorden in de avond. EO: 22.00 (S)
Laat ons de rustdag wijden. 22.45 (S) Reflec
tor, informatie met het oog op de gemeente.
23 00 (S) Goed nieuws, programma in de
Arabische taal 23.10 Postludium rondom
Samt-Saéns. 23.55-24.00 Nieuws.
HILVERSUM III (445 m en FM kanalen)
NCRV 7 02 (S) Pop Station. 8 03 (S) Happy
sound. Gospelprogramma 9.03 (S) Ia 10.03
(S) Muziek bg de koffie 12.03 (S) Los Vast,
gevarieerd muziekprogramma. 14.03 (S) Bij
Barend. 16.03 (S) Sportshow NOS: 18 03 (S)
De rock en roll methode. NCRV: 19.02 (S)
Pers Vers. Nieuwe grammofoonplaten.
20.02 (S) After eight (na het eten). 22.02 (S)
Sportshow. 2255 Mededelingen. 23.02 (S)
TV vandaag
NEDERLAND I
1530 NOS: Journaal
IS 32 Kievw M«s Broadway SpeefWn
18.00 EK Honkbal - Haanwm
18.48 Fi
18.98 Journaal
19.06 KRO: Tom S Jony
18.180
20.08 EMry Ouoen - TV-sane
20.55 Wiener Melange Weens operette concert
2145 NOS: Journaal
21.50 KRO: Zj\ dansten om te leven Speelfilm
2X45 NOS: Journaal
NEDERLAND I
18.45 NOS: De Fabefljeskrart
1836 Journaal
18.04 NCRV: Black Beauty, jeugdserie
1930 Zo vader, zo zoon. Spelprogramma
20.00 NOS: Journaal
2025 NCRV: Nana Mousfcourt
21.10 Kojak. Poutiasarta
2230 Hier en nu
22.40 De menselijke schaal. Documentaire
23.05 NOS: Journaal
23.10 E K. Honkbal Haarlem
Radio morgen
HILVERSUM I (298 m en FM kanalen).
VARA 8 00 Nieuws. 8 10 VARA's voettocht
8-25 Gerrit de weerman. 830 Chili zingt en
strijdt 9 00 Aafjes in Afrika (IV 9 30 HUMA
NISTISCH VERBOND IKON 10 00 Kerk-
dienst 10 45 Wilde Ganzen. 10 50 (S) De
andere wereld van zondagmorgen infor
matie en muziek AVRO 12 00 (S) AVRO*
Nederlandse sterrenparade. 13 00 Nieuws
13.18 De toestand in de wereld 13.19
AVRO's radiojournaal. 13.30 Delta-Zomer
KRO: 1400 Kruispunt Achtergrondinfor
matie over kerk en samenleving. 14 30 (S)
Zin in muziek muziek door amateurs 15.00
(S) Kleinkunst met een grote K Conny
Stuart 16 00 (S) Zomer "77 toeristische Ups.
16 45 Hoe gaat het' Programma voor zie
ken IKON 17 00 Kerkdienst. 17.58 Wilde
Ganzen. 18.00 De G.O V Programma over
het werk van de Gereformeerde Organisten
Vereniging NCRV: 18 30 Nieuws. 18.40 (S)
Zondagavondzang: geestelijke muziek.
19 10 (S) Divertimento klassieke muziek.
18.25 (S) Concert door Henk Klop op het
orgel van de St Augustmuskerk in Amster
dam. 20 05 (K) Musica Sacra: vier Latijnse
motet tea AVRO 2030 (S) In de kaart ge
speeld. Klassiek wensprogramma. 22.30
Nieuws 22 40 AVRO's Radiojournaal 22 55
(S) Slotakkoord: muziek en actualiteiten
23.55-24.00 Nieuws.
HILVERSUM II (482 en FM Kanalen).
KRO 8 00 Nieuws 8 10 Overweging. 8.15
Badinene: klassieke muziek 9 00 Nieuws
910 Waterstanden. 9.15 Laudate: gewijde
muziek. 10.00 Eucharistieviering te Nijme
gen. 11.00 Da Capo: Rigoletto, opera van
Verdi. 12.00 Nieuws. 12.10 Tony Osborne:
amusementsmuziek. NOS: 1220 Voor de
Sunnaamse Nederlanders. 13.20 Program
ma voor buitenlandse werknemers. VARA:
17.00 (S) Muziek van Béla Bartók. 17.55
Mededelingen, SOS en poliüeberichten.
18.00 Nieuws. 18.15 Dingen van de das.
Aansl.: VARA's voettocht 18 30 Springtij in
stadsvernieuwing, gesprek 19.00 Het Bols-
joi Theater NOS: 20 00 (S) Het Promenade
Orkest: klassieke muziek 2030 Journalis-
tenforum. 21 00 (S) De oude Licks, Kroa-
tisch berglandschap, documentaire. 21.45
Dichters in De Vaart 22.10 (S) Over musici
gesproken 22 40 (S) Hobbyscoop. 23.15
(S) NOS-Jazz 23.55-24.00 Nieuws
HILVERSUM III (445 m eo FM-kanalen).
AVRO: 7.02 (S) Ko de boswachtershow. 8 02
1637 EK Honfcbal-Haailam
TV morgen
1836 NOS: De tate*Mfc/ant
20.30 Eleanor an Frankm. tv-Nm (1)
22.09 TR08-sport- v
23.10 Journaal (NOS)
NEDCRLANO I
89: „Wat ls er met u, luitenant Ha-
veraak," vroeg Kareltje Knetter.
„Scheelt er wat aan? Ik zie tranen in
uw ogen. U kijkt niet erg blij."
„Hoe kan men blij zijn ln Barrebe-
rië?" vroeg de luitenant met verstik
te stem. „Hoe kan men blij zijn in
een land, waar zelfs de blijheid aan
staatsregels moet voldoen? De staat
schrijft precies voor wanneer, waar
om, hoe en hoelang een burger blij
moet zijn. Kareltje. Kareltje, wat
ben Je begonnen? Jij bent helemaal
op de verkeerde weg. Heb jij dan
nog nooit gehoord waar de beroem
de Barreberiërs allemaal terechtko
men, als hun roem begint te tanen?
Ze gaan naar de loodmijnen. En let
op mijn woorden, jongetje. Jij zult
er óók nog spijt van krijgen.
„Waarom zou ik er spijt van krij
gen?" vroeg Kareltje. „Punt één, lk
ben helemaal niet uit mezelf hier
gekomen. Die dikke minister Istie-
tof heeft me gewoon gestolen. Maar
nou ik hier eenmaal ben, valt het me
best mee. Ik heb leuk aan sport
gedaan en na amper één dag ben lk
al bevorderd tot Hespodek. Het
staat te lezen op dit papier en de
titel Hespodek geeft mij ook het
recht op een auto! Een echte, heuse
auto! Een viercilinder Futura!"
Toen barstte de luitenant Haver
zak uit in een droeve lachbui. „Een
Futura? Mooier kan het niet!" hikte wa
hij. „Hier heb Je er een foto van.
Hahaha! De Futura! De wagen deriij,
toekomst! Haha, het is me de toe- D 1
komst wel! Als de eerste Futura in
het Jaar 2000 uit de fabriek komt,|raz
dan mag je blij zijn en ik heb zo'n jec
idee, dat het model dan niet meer zo je
erg modern ls. En hoe oud ben je
dan? Misschien al bijna zesig?" Imi
„Ja. als het zo gaat, dan heb lk niet 20
veel aan die wagen," moest Kareltje ni<
toegeven. „Maar waarom belóven ze ku
me dat dan?" vroeg hij. „Ze doen be
hier niks anders," zei de luitenant.
„Snap Je nou nóg niet, dat alles hier
in Barreberië slechts theater is? Lat-
werk, linnen, gips en verf?" u>
d<
FERD'NAND
StTictly country «tyle. 23 30 (S) Late date.
2.02 (S) Nachtexpress. 6.50-7.00 (S) Zondag
morgen.
HILVERSUM IV (FM-Kanslen) AVRO:
7.00 Nieuws. 7.02 (S) Reveille: kamer- en
orkestmuziek 9.00 Nieuws 9.02 (S) Het
Bamberger Bldserquintet. 9.40 AVRO-the-
ma. 10.00 (S) Brahms-concert. 12.00 (S) Pis
tache in de zomer. (14.00 Nieuws). 14-30 (S)
Muziek uit Tsjechoslowakije. 16 00 "t Is his
torisch, 16.20 (S) Internationaal Muziekfesti
val voor de Jeugd te Ncerpelt 16.45-17.00
Radio-journaal.
STADSRADIO AMSTERDAM (240 m) 17.00-
18.30 Rechtstreeks vanuit hotel Schiller,
Rembrandtsplein. 17.05 Uit in Amsterdam.
18.30 Zaterdagsport in en rond Amsterdam.
(S) Postbus 1965. 9.02 (S) Juist op zondag.
10.02 (S) Muziek Mozaïek 11.02 (S) Sportpa-
norama VARA: 1130 (S) Tony van Verre
ontmoet12.02 (S) Klink Klaar. 1255 (S)
VARA's Voettocht 13.02 (S) Muziek uit Stu
dio I NOS: 14.02 (S) Langs de hjn. sport en
muziek. 18.02 (S) Jazz uit het historisch
archief. KRO: 18.30 (S) Zomer-Tombola.
(22 55 Mededelingen.) 0.02-7.00 (S) De week
in met-
HILVERSUM IV (FM-Kaoalea). VOO: 8.00
Nieuws. 8.02 (S) Veronica klassiek. NOS:
9.00 (S) Vroeg klassiek. 10.00 (S) Musica
Religiosa. 11.00 (S) Elise op vakantie. 13 00
(S) Zondagmiddagouverture. 14 00 Nieuws.
14 02 (S) Concerten op de zondagmiddag:
Het Rotterdams Philharmonisch Orkest (In
de pauze: 14.43-15.00 a Sport in het kort. b
Praten over muziek.) 16.00-17.00 (S)
Horizon.
19-56 Mazowse Pools Natxmaal zang- «n 6an- 19.25 Stud» Sport (met om 20.00 trekking
28.40 Oe I4geibngade. po«esene
2135 Journaal
21.40 Seludeeibertade. dhefcj*o«erSardin4(l)
48
In de
eerste plaats zouden alle Britse ca-
valerie-generaals, die zich in de
hoofdkwartieren over kaarten bo
gen uit de weg moeten worden ge
ruimd, liefst door een kogel door
hun kop te schieten. Als dat gebeurd
was, zouden nieuwe mannen, die
niet dachten in termen van de Krira-
oorlog, een nieuwe tactiek moeten
ontwerpen om door de Duitse loop
graven-versterkingen heen te bre
ken. Zoals het nu ging, was het voor
de vijand veel te gemakkelijk aan
vallers neer te schieten, lang voor
die hun doel hadden bereikt.
Je zou Iets moeten hebben, wat de
weg voor hen baande. Een soort
strijdwagen, die zo gepantserd was,
dat hij zelf geen gevaar liep om te
worden stuk geschoten van waaruit
snel mltrailleurvuur zou kunnen
worden gegeven. Dat voertuig zou
dan ook over alle terreinen heen
moeten kunnen rijden, onverschillig
het aantal gaten door bominslag en
het zou de prikkeldraadhindernis
sen moeten kunnen nemen. Die
avond begon Ikey een schets van
zo'n voertuig te maken, maar hij
was er helemaal niet tevreden over.
Het leek wel, alsof hij uitzijn geheu
gen een van de militaire voertuigen
van Leonardo da Vinei had nagete
kend, waarvan hij wel eens afbeel
dingen had gezien. Hij probeerde
het opnieuw en tekende toen Iets,
dat hem uitvoerbaar leek. Zijn kaars
was helemaal opgebrand voor hij ln
bed rolde. Buiten klonk ln de verte
trommelvuur, het deed hem denken
aan de najaarsonweers in het Sor-
reldaL
Die avond was een vrouw in touw
die eens ook in het Sorreldal had
gewoond, geen zestig kilometer ver
der. Zij zou er heel wat voor hebben
gegeven, als zij ook maar een krui
mel van Horace Handcocks optimis
me had kunnen voelen. Voor haar
was de oorlog de ergste ramp die de
mensheid kon treffen en zij zou alle
voorwaarden, met Inbegrip van on
voorwaardelijke overgave hebben
aanvaard, als er op slag een eind aan
kon komen. Als ambulance-chauf
feur pendelde zij voortdurend tus
sen eerste-hulpposten en lazaretten.
Daardoor was Grace Lovell nog
meer vertrouwd geraakt met alle
vormen van menselijke ellende en
pijn dan wie ook ln de frontlijn. De
mensen ln de frontlijn hadden het te
druk met zichzelf, maar Grace ver
richtte haar werk grotendeels achter
de frontlijn of als de kanonnnen 's
nachts zwegen. Het kostte haar de
grootste Inspanning haar aandacht
bij het rijden in bijna volslagen
duisternis te houden en die niet te
laten uitgaan naar de arme stakkers
in de ambulance.
Toen zij bij de algemene amnestie
van 1914 uit de gevangenis van Hol-
loway was ontslagen, was zij volko
men uitgeput en brood- en brood
mager. De behandeling die zij en
haar mede-suffragettes tien Jaar
lang hadden ondervonden maakte
haar beslist niet enthousiast voor
enige patriottische kruistocht. Zij
vond alleen maar, dat de oorlog de
verdiende straf was voor die stom
me sadistische mannen, die de vrou
wen hun eerste rechten hadden wil
len onthouden. Zij konden het haar
doen!
In die stemming bleef zij maanden
lang. Ze logeerde al die maanden in
een herstellingsoord van een rijke
sympathisante met de vrouwenbe
weging ln Schotland. In het voorjaar
van 1915 was zij weer bijna de oude
en toen kreeg zij de eerste oorlogs-
verminkten te zien, die ook in dit
herstellingsoord werden opgeno
men. Zij verafschuwde de oorlog
nog altijd, maar de eUende van de
verminkten raakte haar zo sterk,
dat zij vond dat zij iets moest gaan
doen. Zij had intens medelijden met
de miljoenen jonge mannen die wer
den opgeofferd aan de stommiteiten
van de mannen die het voor het
zeggen hadden. Zij meldde zich als
vrijwilligster ln een Londens zieken
huis, dat geleid werd door een adel
lijke dame die zich ook verdienste
lijk wilde maken. Grace begon zich
daar af te vragen, of je al bij al wel
zoveel beter af was met vrouwelijke
chefs. De directrice was een erger
bullebak dan de meeste bewakers in
Holloway en zij eiste van de vrijwil
ligsters meer dan de strengste serge
ant-majoor. Na korte tijd kon Grace
het er niet meer uithouden en meld
de zich voor dienst aan het front. In
april 1915 zette zij voet aan land in
Frankrijk, juist op tijd om te helpen
bij de evacuatie van gewonden in de
slag van Veuve Chapelle.
Hier begon een nieuwe periode in
haar leven. In de tien jaar, waarin zij
in de gevangenis zat of er net uit
kwam, was zij vergeten, dat mannen
ook kunnen lijden. In het Londense
ziekenhuis, waar de mannen goed
verzorgd in schone bedden lagen,
had zij nog enige afstand kunnen
nemen van hun lijden, maar hier
sprongen de tranen haar in de ogen,
als zij de vervuilde, bebloede gewon
den op de brancards zag liggen, die
in de ambulance werden geschoven.
Zij hield zich voor, dat onmiddellij
ke praktische hulp voor de gewon
den belangrijker was dan medelij
den. Toen de slag bij Loos begon
was zij een uitermate vaardig chauf
feur en hospitaalsoldaat. Hoewel zij
de oudste van de vrouwen in haar
groep was, was zij beter bestand
tegen de vermoeienissen van de ac
tieve dienst dan de anderen. Haar
ijzeren zelfdiscipline uit haar gevan
genisjaren kwam haar nu te stade.
Zij werd al gauw de vertrouwelinge
van de jongeren, die vrijwel alle
maal moeilijkheden hadden. Grace
had alle reden om zich nijdig te
maken over het gebrek aan voorlich
ting. Zij deed haar best óp meisjes
wegwijs te maken. Voor de rest bleef
zij zoveel mogelijk op zichzelf; zij
maakte geen vrienden en nam geen
maatschappelijke verplichtingen op
zich. Alleen snakte zij zo nu en dan
naar de aanwezigheid van een ge
zonde jonge man, als zij weer nach
ten achtereen bezig was geweest
met niet anders dan zwaargewon
den. Dit verlangen leidde er toe, dat
zij ln het voorjaar van 1916 bewust
een stukje van haar onafhankelijk
heid prijs gaf ter wille van zo'n jonge
man.
Begin april zag zij hem voor de der
de keer, een slungelige jongen van
hoogstens twintig. BIJ Neuve Cha
pelle had hij een schot in zijn schou
der gekregen en bij Loos één ln zijn
arm. Zij herinnerde zich hem, omdat
hij zo doodongelukkig was geweest,
toen hij bij het binnenkomen in de
ambulance op haar uniform had ge
braakt. Toen hij voor de derde keer
kwam, dit maal niet gewond, hield
hij niet op haar te vertellen, hoe hij
altijd aan haar was blijven denken
en dat hij haar enige brieven had
geschreven, die echter nooit waren
aangekomen.
(Wordt vervolgd)
