Massaal verzet tegen plannen van lan Smith Britse regering begint aan avontuur Teng Hsiao-ping in eer hersteld 'Belgrado' opnieuw in moeilijkheden Begin en Carter erkennen verschillen Rhodesische verkiezingen Chinese muurkrant ondertekend door ministerie Russische commandeur in Heidelberg Moed nodig om in golf looneisen overeind te blijven WOENSDAG 20 JULI 1977 BUITENLAND Trouw/Kwartet LONDEN DAR ES SALAAM (Reuter, UPI, AP) De aankon diging van algemene verkiezingen door premier Ian Smith van het Rhodesische blanke minderheidsbewind heeft alom verzet opgeroepen De Britse en Amerikaanse regeringen worden „pijn lijk verrast". Rechtse dissidenten uit Smith' eigen partij keuren het ten sterkste af, het Patriottisch front van Robert Moe- gabe en Hoshua Nkomo, de militan te vertegenwoordigers van de zwarte nationalisten, noemen het „niet ter zake doende" en zullen de gewapen de strijd opvoeren, en ook de gema tigde zwarte leiders Ndabaningi Si- thole en Abel Moezorewa hebben in het openbaar gezegd er geen enkel heil van te verwachten. In Londen wordt er nauwelijks aan itwijfeld dat met het besluit van Smith een einde is gekomen aan het r genaamde „vredesinitiatief" van de Britse minister van buitenlandse zaken, David Owen en diens Ameri kaanse collega Cyrus Vance. Zij vre zen dat Rhodesië zich nu kan voor bereiden op een bloedige burgeroor log tussen de regering-Smith en de arte leiders. Owen heeft het be sluit van Smith gisteren een „grote tragedie" genoemd. Hij zei dat hij de zaak zal bespreken met Vance als hij aanstaande vrijdag naar Washing- jton vertrekt. Owen heeft maandag met de Amerikaanse ambassadeur bij de Verenigde Naties, Andrew Young, gepraat. Ook deze was in het geheel niet te spreken over het voor nemen van Smith. „Dit is weer een van die verwarrende reacties van Smith. Het is nog steeds dezelfde invoorspelbare en onbetrouwbare jmith, die weer een wanhoopsdaad foorbereidt. Ik vrees dat het veel te gevaarlijk en veel te laat is voor een le, dergelijke stap." Britse regeringsfunctionarissen gelo ven dat de actie van Smith bedoeld is als een diplomatieke aanval op het plan van Owen en Vance. Dit plan vas gericht op een vreedzame machtsoverdracht aan een zwart ïft. meerderheidsbewind, ergens in 1978. Stemrecht Het Patriottisch Front, de felste te genstander van Smith, liet gisteren weten dat de stap van Smith de strijd van de zwarte guerrilla's al leen maar zal doen opvoeren. Vol gens de leiders van het Front heeft Smith het plan alleen maar opge steld omdat hij er goede hoop op had door de Verenigde Staten en Engeland gesteund te blijven. De gematigde zwarte leiders, die in I Rhodesië verblijven, Moezorewa en Slthole zeiden gisteren dat ze nooit een algemene verkiezing zouden ac cepteren waarin niet alle zwarten het recht van stemmen hebben. De meeste van de zes miljoen zwarten mogen echter niet meedoen aan de verkiezingen omdat ze niet voldoen aan door de regering Smith gestelde eisen, zoals het in bezit hebben van een bepaalde hoeveelheid eigen dommen. Algemene verkiezingen in Rhodesië zijn altijd een blanke aan gelegenheid geweest. Volgens Sithole is het allemaal een vertragingstaktiek. „Ik verwacht niet te worden gevraagd me bij zijn regering aan te sluiten en is dat wel het geval dan zal ik weigeren. Elke zwarte politicus die dat wel doet zal als een marionet worden be schouwd." (Het Patrottisch Front doet dat toch al min of meer). door Johan ten Hove Tijdens een bezoek aan het hoofdkwartier van de Amerikaanse strijdkrachten in Europa in het Westduitse Heidelberg, inspecteert de commandeur van de Sowjet-troepon in Oost-Duitsland. generaal E. F. Iwanowsky, samen met zijn Amerikaanse collega, generaal S. Blanchard, de erewacht. Achter Iwanowsky (links) en Blanchard (rechts) loopt de Russische tolk, eerste luitenant Jegorow. De vroegere vice-premier van de Chinese Volksrepubliek, Teng Hsiao-ping is door het Centrale Partijcomité in Peking gcrehabi liteerd en heeft al zijn functies, die hij voor april 1976 bekleedde, teruggekregen. Dit was gisteren te lezen op muurkranten die waren opgeplakt bij het Pekingse ministerie voor economische betrekkingen met het buitenland. De tekst was ondertekend met: „Het eerste en vierde bureau van het ministerie". Gistera vond waren officiële Chinese woordvoerders niet beschikbaar voor commentaar. BELGRADO (UPI, Reuter) De Sowjet-ambassadeur bij de conferentie van Belgrado heeft gisteren laten weten, dat de werkelijke conferentie ter toetsing van de naleving van de akkoorden van Helsinki dit najaar niet zal plaatsvinden wannéér de westerse landen niet bereid zijn een bepaalde einddatum voor de conferentie nu vast te stellen. De westerse en niet-gebonden lan den wezen eerder een door de Sow- jet-Unie en andere Oosteuropese landen gesteund Pools voorstel om een bepaalde einddatum voor de conferentie vast te stellen krachtig van de hand. Zij menen dat dit het onmogelijk zou maken nauwkeurig de mate na te gaan waarin de ak koorden van Helsinki zijn nage'eefd en de verdere ontwikkelingen op het gebied van de mensenrechten, mili taire ontspanning en economische samenwerking te bespreken. Zij hielden vast aan hun voorstellen die betekenen dat de conferentie on geveer 12 weken in beslag zal nemen en zeker niet zou moeten eindigen voordat overeenstemming ls bereikt. Volgens het Poolse voorstel zou de conferentie uiterlijk 31 december moeten eindigen. De meeste landen bulten het Warschaupact kantten zich ook tegen Sowjet-voorstellen om het werk van de commissies die zich op de conferentie speciaal met bepaalde onderwerpen zouden moe ten bezighouden te beperken tot in totaal vijf weken en ze niet meer dan vier keer per week bijeen te laten komen. „Zonder een bepaald einddatum zal er in de herfst geen vergadering zijn", verklaarde Sowjet-ambassa deur Worontsow na de verwerping van het Poolse voorstel gisteren teg enover leden van andere delegaties. Volgens westerse diplomaten is de Sowjet-dreiging „een psychologische manoeuvre om iedereen te laten tril len om zodoende alsnog concessies los te weken". Visa niet verlengd Ondertussen heeft de Russische am bassade in Parijs verklaard dat de visa van zes Franse hoogleraren in de Sowjet-Unie, om „procedurele" redenen niet zijn verlengd. De Russi sche ambassadeur in Parijs, Stepan Tsjerwonenko, was persoonlijk naar het Franse ministerie van buiten landse zaken getogen om de zaak uit te leggen. Een woordvoerder van de ambassa de zei na het gesprek dat de visa niet zijn verlengd „om procedurele rede nen". De maatregel was niet bedoeld als een „onvriendelijk gebaar Jegens Frankrijk". Functionarissen van het Franse mi nisterie zeiden later dat de Russi sche beslissing huns inziens onge rechtvaardigd was en dat de zaak opnieuw met de Sowjet-Unie zal wor den opgenomen. De zes hoogleraren hadden een visum dat een jaar gel dig was. Vaak worden deze visa met nog een jaar verlengd, wat tweemaal kan gebeuren. WASHINGTON (UPI, Reuter) Bij het begin van de besprekin gen gisteren tussen de Amerikaanse president Jimmy Carter en de Israëlische premier Menachem Begin, hebben beide leiders toegegeven dat er meningsverschillen bestaan over het te voeren beleid in het Midden-Oosten. Bij zijn aankomst op het Witte Huis meende Begin: „Wij zullen het nooit oneens zijn. Wij zullen het eens zijn dat wij van mening verschillen." Tijdens de besprekingen heeft Begin Begin, aldus Ha'aretz voor om de een nog geheim Israëlisch vredes plan aan Carter voorgelegd. Vana vond zal Begin dit plan wereldkun dig maken. De Israëlische krant Ha'aretz wist gisteren echter te mel den dat Begins plan alternatieven behelst voor de Geneefse vredescon ferentie over het Midden-Oosten voor het geval deze conferentie in oktober niet kan worden hervat. In eerste instantie streeft Begin alsnog naar een hervatting van de Geneefse conferentie. In het kader van Genè- ve zouden er commissies worden in gesteld waarin vertegenwoordigers van Israël, Egypte, Syrië en Jordanië zitting hebben. Desgewenst zou ook Libanon bij de besprekingen kunnen worden betrokken. Alternatieven Als alternatieven voor Genève stelt Verenigde Staten commissies te la ten instellen waarin Israël en de ver schillende Arabische staten zitting hebben. Deze commissies zouden dan buiten het kader van de confe rentie van Genève en op een andere plaats bijeen moeten komen. Een andere mogelijkheid zou zijn dat er indirecte onderhandelingen plaats vinden waarbij Israëlische en Arabi sche vertegenwoordigers weliswaar in hetzelfde gebouw zetelen, maar in plaats van rechtstreeks via Ameri kaanse bemiddelaars met elkaar on derhandelen. Bij zijn verwelkoming van Begin ver klaarde Carter dat „dit een zeer be langrijke dag in de geschiedenis van ons land is, misschien ook voor de toekomst van het Midden-Oosten en misschien zelfs voor de toekomst van de wereld". Carter meende dat ondanks alle meningsverschillen „het gemeenschappelijke doel om een weg naar permanente vrede te vinden ons uiteindelijk zal ver binden". Een belangrijk meningsverschil tus sen Carter en Begin zal de toekomst van de door Israël bezette westelijke Jordaanoever vormen. Carter heeft in het verleden duidelijk te kennen gegeven dat hij van mening is dat Israël zich in het kader van een vredesregeling uit dit gebied moet terugtrekken. Begin anderzijds be schouwt de westelijke Jordaanoever als een integraal deel van Israël. Tijdens hun besprekingen zal Begin proberen aan Carter uit te leggen op welke historische en strategische ar gumenten hij zijn standpunt ba seert. Ha'arezt wist in dit verband te melden dat Begin met een voorstel zal komen die een „buitenlandse heerschappij" (dus een niet-Israë- litisch militair bestuur) over de wes telijke Jordaanoever verwerpt. Rol van PLO Carter en Begin zullen vermoedelijk weinig moeite hebben om het eens te worden over de rol van de Pales tijnse Bevrijdingsbeweging (PLO) op de conferentie van Genève. Zij vinden dat de Palestijnen deel moe ten uitmaken van de Jordaanse de- legatie. In dit verband wist het Liba- OvPrwifinifllT nese dagblad Al Anwar gisteren te melden dat de voormalige gouver neur van Pennsylvania. William Scranton in opdracht van Carter in Londen besprekingen heeft gevoerd met PLO-functionaris en Palestijns waarnemer bij de Verenigde Naties, Basil Aki. Waarnemers menen dat Teng inder daad in alle rechten hersteld kan zijn daar de muurkranten, die veel be kijks kregen, niet verwijderd wer den. Omstanders zeiden gisteren: „Dit ls zeer goed nieuws. We zaten er al lang op te wachten." Voor zijn val in april vorig jaar was Teng, die nu 74 Jaar oud is, vice- premier, staf-chef van de strijd krachten, lid van het politieke bu reau en vice-voorzitter van de Chine se communistische partij. Al in januari van dit Jaar gingen er in Peking sterke geruchten over het eerherstel van Teng. Over een datum kon toen nog niets meegedeeld wor den. Wel werd toen gemeld dat Teng zeer waarschijnlijk premier zou wor den, een functie die nu bekleed wordt door Hoea Kwo-feng, de voor zitter van de Chinese communisti sche partij en opvolger van de grote roerganger Mao Tse-toeng. Buitenlandse diplomaten in Peking zeiden gisteren dat tot rehabilitatie van Teng besloten werd tijdens een geheime zitting van het politbureau. Deze zitting zou ook bedoeld zijn om andere belangrijke bijeenkomsten, voor te bereiden en het leiderschap van de Chinese Volksrepubliek na het tijdperk Mao-Tse-toeng te legiti meren. Tot die bijeenkomsten beho ren de tiende zitting van het Centra le Comité, het elfde nationale partij congres en het nationale volkscon gres (de Chinese variant op een par lement). Chinese functionarissen hebben al enkele malen laten weten dat deze ontmoetingen voor het eind van dit jaar zullen plaatsvinden. ten, die niet recht in de leer van Mao waren. Teng werd samen met presi dent Lioe Tsjlao-tsji tot „kapitalis tisch reptiel" verklaard. Lioe stierf in vergetelheid, maar Teng werd in april 1973 teruggehaald door nie mand minder dan premier Tsjoe En- lai, die bezig was de brokstukken op economisch en bestuurlijk gebied, aangericht door de Culturele Revo lutie, bijeen te vegen. Teng kwam als nuchter bestuurder en harde werker Tsjoe uitstekend van pas en nadat hij in het openbaar belijdenis had gedaan van zijn zonden was hij ook voor Mao weer acceptabel. Teng nam al spoedig al de funcites waar van de zieke premier Tsjoe. zeer tegen de zin van de radicale vleugel in het politbureau, die zich vooral in Sjanghai had sterk gemaakt onder partij-ideoloog Jao Wen-joean, vice- premier Tsjang Tsjoen-tsjiao. Mao's echtgenote Tsjiang Tsjing en de jon ge vice-voorzitter van de partij Wang Hoeng-wen. Na de dood van Tsjoe En-lai werd Teng dan ook geen premier. Met goedkeuring van Mao begonnen de vier radicalen een anti-Teng-campagne. die erin resul teerde dat Teng voor de tweede keer aan de kant werd gezet, nu als „be- wandelaar van de kapitalistische weg". Niet Teng, maar de tot dan vrijwel onbekende Hoea Kwo-feng werd de opvolger van Tsjoe En-la». Ook Hoea schaarde zich toen achter de campagne tegen Teng. hoewel hij niet uitgesproken tot de radicale vleugel behoorde. Tussenpaus Deze contacten vonden plaats naar aanleiding van een brief van PLO- leider Arafat aan Carter, waarin Arafat zijn visie op de oplossing van het conflict in het Midden-Oosten uiteen zet. Arafats brief zou aan Carter zijn overhandigd door de Sa- oedi-Arabische kroonprins Fachd tijdens diens bezoek eerder dit Jaar aan Washington. Volgens Al Anwar zullen de Palestijns-Amerikaanse contacten worden voortgezet als de Amerikaanse minister van buiten landse zaken Cyrus Vance volgende maand in het Midden-Oosten is. In Londen wilde Scranton een toelich ting hebben op een aantal punten die In het memorandum van Aralat waren vervat. Als Tengs eerherstel officieel wordt bevestigd zal het de tweede keer zijn dat de oude pragmatische rot uit de politieke vergetelheid wordt terug gehaald. Tevens zou het het zoveel ste teken zijn, dat China daadwerke lijk op weg is naar een meer gematig de koers waarin naast de nadruk op „rood-zijn" ook nadruk valt op „des- kundig-zljn". Het zou voor Teng een persoonlijke overwinning zijn op zijn radicale ri valen, die momenteel als de „be ruchte bende van vier" beschuldigd worden van alles wat er in heden en verleden mis ging, mis gaat en mis kan gaan in de Chinese Volksrepu bliek. De eerste keer dat Teng aan de kant gezet werd, gebeurde in de turbulente jaren van de Grote Prole tarische Culturele Revolutie (1964- '69), een door Mao Tse-toeng zelf geïnspireerde massale campagne om het partij- en bestuursapparaat te zuiveren van bourgeois-elemen- Toen Mao Tse-toeng op 9 september kwam te overlijden ontbrandde de strijd tussen gematigden en radica len pas goed. Hoea werd als tussen paus naar voren geschoven om Mao op te volgen. Hoea zelf dacht daar anders over en liet na een turbulente vergadering van het politbureau in October vorig jaar de top van de radicale vleugel arresteren. De zo veelste campagne in China kwam op gang. De vier radicale leiders gingen als „bende van vier" de geschiedenis in en Hoea werd naast voorzitter van de partij en premier ook nog eens opperbevelhebber van de strijdkrachten. Een combinatie van functies die zelfs Mao Tse-toeng nooit bezeten heeft. Rond Hoea kwame een cultus op gang om te pogen hem evenveel prestige en eer te verschaffen als Mao ten deel was gevallen. Hoea wordt wel verweten uit te zijn op de alleenheerschappij in China, hetgeen onze medewerker Victor Zorea er toe bracht te schrij ven dat China zich bezorgd zou moe ten maken, niet over een tweede Mao, maar over een Chinese Stalin. door Bert van Panhuis De Britse minister van financiën Denis Healey werd afgelopen vrijdag in het lagerhuis luid toegejuicht door zijn socialistische partijgenoten. Het was hem jaren niet overkomen want de linkervleugel van de fractie had niets opgehad met Healey's „verkapt conservatieve" beleid. Maar vrijdag was het anders, zelfs zijn felste opponenten binnen Labour waren vol lof over het nieuwe economische programma. De minister groeide in zijn rol en politieke waarnemers verklaarden na afloop dat ze hem zelden zo sterk hadden zien optreden. Healey en met hem het hele kabinet van premier James Callaghan zal de steun en toejuichingen van de ach terban de komende maanden hard nodig hebben want Groot-Brittannië staat aan de vooravond van een eco nomisch avontuur, waarvan nie mand de afloop durft te voorspellen. Vanaf nu is de fase „Hopen en bid den" ingetreden schreef één van de zondagsbladen dit weekeinde in haar commentaar. De regering had echter weinig keus en zelfs in bepaal de regionen van de oppositionele conservatieve partij was men de me ning toegedaan dat in deze omstan digheden het voorgestelde beleid het minste van de kwaden was. Het was gedaan met het optimisme toen de belangrijkse vakbonden, zoals de mijnwerkersbond en de transport- bond de regering lieten weten dat er het komend Jaar niet op een sociaal contract met een geleide loonpoli tiek hoefde te worden gerekend. Machtige vakbondsleiders als Jack Jones (transport) en Joe Gormley (mijnwerkers) deden alle mogelijke moeite om de recalcitrante arbeiders tot andere gedachten te brengen maar het had geen zin. Het overgrote deel van de bondsleden geloofde niet meer in het sociaal contract dat zich twee Jaren op schone beloften drij vende had weten te houden. Evenwichtig pakket Vorige week donderdag besloot het kabinet daarom de pogingen op te geven alsnog een sociaal contract te forceren. In plaats daarvan kwam Healey na enig gehakketak in het kabinet zelf, dat er weer toe leidde dat er geen groot beleidsplan werd gepubliceerd met een pakket maatregelen, waarin de verschillen de onderdelen van het economische beleid aan de orde kwamen. Com mentatoren waren van mening dat het een evenwichtig pakket was. Het belangrijkste waren de richtlijnen, waarbij Healey d£ arbeiders op het hart drukte niet meer dan tien pro cent loonsverhoging te vragen om dat hogere eisen het geld op een niet te stuiten wijze zouden ontwaarden en het land weer naar de economi sche afgronden van'enkele Jaren ge leden zou terugkeren. Hoge eisen Bovendien zou de werkloosheid met honderdduizenden stijgen en zouden de arbeiders in de sterkere bedrijven over de ruggen van hun minder be deelde collega's tot loonsverbetering komen. De kapitaalverschaffers kre gen te horen dat de komende periode het maximum van tien procent divi dend van kracht zou blijven. Tegen over de minder prettige dingen ston den echter maatregelen, die met name de koopkracht van zwaksten in de Britse samenleving ten goede zou komen: een verlaging van de inkomstenbelasting, verhoging van de kinderbijslag, een extraatje voor de gepensioneerden, bevriezing van Regelmatig hebben groepen Britten dc afgelopen maanden gedemonstreerd tegen de bezuinigingspo» litiek van de regering. de melkprijzen en gratis verstrek king van schoolmaaltijden. Verschillende sectoren van het be drijfsleven kregen eveneens flinke bedragen toegeschoven en Healey deelde mee dat er meer Injecties zouden volgen als de uitgestippelde poliUek een goede uitwerking zou hebben. Een evenwichtig verdeeld beleid, was de mening van de meeste Britse kranten. Alom werd er echter ook op gewezen dat Callaghan en Healey er met voornemens niet zijn. De goede wil van de Britse arbeiders zal de ko mende maanden worden getest. Er liggen al enkele buitengewoon hoge eisen klaar. Zo hebben de transport arbeiders op het congres waar ze Jack Jones in de kou lieten staan 60 procent loonsverhoging geëist en de mijnwerkers eisen zelfs 90 procent. Callaghan heeft het afgelopen week einde de meest militante vleugel van de mijnwerkersbond. de kom pels uit Yorkshire, voorgehouden dat ze met dergelijke eisen het land naar de knoppen helpen maar veel bijval kreeg hij niet. Arthur ScargUl, de leider van de Yorkshire kompels, staat op het standpunt dat zijn mannen 600 gulden per week moe ten gaan verdienen om de dervingen van de algelopen twee jaar goed te maken. Ook ln andere bedrijfsgroe pen Ford en de spoorwegen worden forse eisen gesteld. De werkgeversbond CBI heeft na Healey's verklaring gezegd dat men het been stijf zal houden als de regering zelf het goede voorbeeld geeft. Per slot van rekening werkt een kwart tot 30 procent van de Britse arbeiders in overheidsdienst of bij staatsbedrijven, levert de pu blieke sector tien procent van het nationaal produkt en beheert ze 20 procent van de Investeringen. Het Britse weekblad The Economist heeft een aantal maatregelen aan de hand gedaan om met name ln de overheidssector de zaak ln de hand te houden. De staatsbedrijven zou den moeten worden gedwongen zich aan de tienprocentsgrens te houden en bij overtreding zou de directeur moeten worden ontslagen. Tevens zou moeten worden gecontroleerd dat bedrijven geen geld voor loons verhogingen besteden dat eigenlijk voor Investeringen bedoeld was. Healey heeft ln ieder geval al één maatregel uit de doeken gedaan voor particuliere bedrijven, die de richtlijnen aan hun laars lappen. Die moeten rekenen op verminde ring van Indirecte steun van de kant van de regering, zoals die mogelijk is vla aankoop van goederen en toewij zing van contracten. Regering en bedrijfsleven zuilen te midden van de toenemende arbeidsonrust een grote dosis moed en weerstand no dig hebben om er geen chaos van te laten maken. „Gevallen vrouwen" Op het parlementaire vlak zal de regering het nog wel weten uit te zingen. Callaghan kan vandaag na afloop van het debat over het pak ket maatregelen niet alleen rekenen op zijn eigen minderheidsfractie maar ook op de dertien liberalen en waarschijnlijk ook de Noordierse unionisten. Bij elkaar zullen ze het vertrouwensvotum van vanavond met 20 to 30 stemmen in het voor deel van de regering laten uitvallen. Daarbij komt dat de conservatieven voor de zoveelste maal niet soepel draaien. De manier, waarop scha- duwmlnister van financiën sir Geof frey Howe Healey vrijdag van re pliek diende was ook voor zijn eigen fractiegenoten erg teleurstellend en de geruchten dat Howe binnenkort zal worden vervangen zijn Inmiddels weer opgedoken. Nu had Healey zo als gezegd zijn dag en hij sloeg de conservatieven met spitsvondighe den om de oren. De fraaiste was wel dat hij het schaduwkabinet van Margaret Thatcher vergeleek met een verzameling bejaarde gevallen vrouwen, die de jongere garde zede lijk gedrag voorhouden, waar ze zich zelf niet aan stoorden toen ze nog op de straat waren. Labour heeft echter ook rekening te houden met de stemming in het land. De tussentijdse verkiezingen van de afgelopen maanden hebben een massale desertie van de kiezers uit het Labourkamp laten zien en het ziet er niet naar uit dat daar verandering in komt. De kiezers zijn niet zozeer pro-conservatief als wel anti-Labour geworden. Callaghan hoopt dat het komende voorjaar de toestand rooskleuriger wordt en zal die optimistische periode willen aangrijpen voor een algemene ver kiezing. De vertrouwenskloof ln het land ls echter nog zeer groot en de premier heeft meer nodig dan een kortstondige economische opleving om te voorkomen dat hij in de loop van volgend Jaar leider is van hare majestelts meest toegewijde opposi tie en naast Elizabeth II ook Marga ret Thatcher als zijn meerdere moet erkennen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1977 | | pagina 7