lader brand
illa Menten
leidt zich
Ooievaarsdorp raakt te dicht bevolkt
Van Agt
opdracht
weigert
Koningin
Ramp tijdens vakantie
levert problemen op
HARINGVISSERS
UITGEVAREN
Brandstichter
gebukt onder
oorlogsverleden
Trein uit Brussel
deels ontspoord:
niemand gewond
Hulpverleners te laat bij oefening
Regering wil meer
inzicht krijgen in
gedrag consument
eerst m'n
ycudlGuSjfie
'opeten..! j
Vogelbescherming op zoek naar filialen"
Fabriek verspreidt
giftige dampen na
lek in leidingen
bAG 19 JULI 1977
BINNENLAND O
Trouw/Kwartet
M
een onzer verslaggevers
iRICUM BIJ de politie in Rotterdam heeft zich gistermid-
n de 53-jarlge G. P. van S., zonder vaste woon- of verblijf-
?Jts,gemeld. De man wist zo veel details over de brandstich-
Vin de villa van Menten in Blaricum te noemen.dat er geen
lel aan bestaat dat hij de brand beeft gesticht. Van S. zou
itfr psychiatrische behandeling zijn geweest.
Mp
ie vertelde kapitein Bordewijk,
'Utfflcier recherchezaken van de
6 politie In het district Amster-
ge ons gisteravond bijna 24 uur
1% villa „De Horn" van de van
igsmisdaden beschuldigde Pie-
lOfenten aan de Vliegweg in Blari-
ïl door brand zwaar was bescha-
Reeds tijdens de brand,
rtot gistermorgen vroeg duurde,
*3 de politie de vrij gave restan-
lövan een Molotov-cocktail. Het
:tiel, dat volgens kapitein Bor-
Jk door iedereen die handig is,
it zonder gebruik van een boekje,
elkaar kan worden geknutseld,
Itj zondagavond tegen elf uur op
o(rieten dak van Menten's villa
s old.
en de bovenste
dfe van de villa brandden geheel
jtyeel waardevolle kunstvoorwer-
zijn verloren gegaan. De Men-
|j«hadden hun huls tot aan de nok
'tstouwd met kunst Op de zol-
lagen veel aquarellen opgesla-
ïhDie zijn allemaal verloren ge-
j. „Maar ondanks de nare om-
dlgheden is er nog heel wat weg-
t^pt," aldus kapitein Bordewijk.
lat in veiligheid brengen van de
Jitaris werd mevrouw Menten,
%p het ogenblik van de brand
ing thuis was. geassisteerd
J gasten die zondagavond bij
H op bezoek waren en buurtbewo-
l Ook Blaricums burgemeester
rouw Le Coultre hielp ijverig
w belangrijk deel van de bezittin-
1 van de Mentens was niet in de
aanwezig. Ruim vierhonderd
e4ken van Mentens collectie, die
e4ei 1976 de aanleiding vormde tot
onderzoek naar mogelijke oor-
emisdrijven toen Menten ze
;rie laten veilen zijn op een
ekende plaats opgeborgen. Op
t stukken is beslag gelegd door
laustitie en het veilighuis Sotheby
c van Waay in Amsterdam, dat
grote vordering op Pieter Men-
"zegt te hebben. In het huis dat
fljten in Ierland heeft is ook nog
■nodige op het gebied van kunst
-wezig.
erstuur
iuw Meta Menten was geheel
ituur. Zij zocht eerst haar toe-
it in het tegenover de villa
ide koetshuls waar haar tuin-
woont. Spoedig ging zij ook
in zoveel mogelijk van de inven-
te redden. Tegen omstanders
luwde ze: „Ze hebben hun zin
igen." Toen mevrouw Menten
n gegeven ogenblik weer met
schilderij naar buiten kwam en
enige nieuwsgierigen werd uit-
tnolden raakte zij zo geëmotio-
rd dat zij een van de toeschou-
8 tegen de schenen schopte uit-
.jend: „Ga van mijn paadje af."
"1 politieman kalmeerde de verhlt-
(emoederen.
Ir de omvang van de schade was
«ravond nog niets te zeggen. Vol-
s een woordvoerder van de Blari-
ase brandweer, die werd geassis-
rd door de brandweerkorpsen uit
en, Hilversum, Huizen en Bus-
l, is het grootste deel van Men-
kunstcollectie gespaard geble-
i De villa kan worden gerestau-
Pfd, al zal dat een lieve cent gaan
^Jten. De vraag is in hoeverre Men-
j tegen brand is verzekerd.
nlnten 'rustig'
nter Menten (78) is maandagoch-
fl in het gevangenisziekenhuis in
tevenlngen, waar hij wegens sui-
tiekte verblijft van het gebeurde
tennis gesteld. Op verzoek van de
sterdamse officier van justitie,
Habermehl, werd hij eerst on-
idig gehouden van het nieuws,
zijn Instructies moesten artsen
Wen er voorzichtig op voorberei-
IMr. Habermehl vertelde later
de dag dat Menten de zaak „rus-
had opgenomen.
Piitein Bordewijk verwees giste-
ond de geruchten die de ronde
len, dat de brand op twee plaat-
zou zijn gesticht, naar het rijk
fabelen. „Daar hebben we geen
tele aanwijzing voor. Het vuur
zich, aangewakkerd door de
echter heel snel verspreid over
rieten dak."
blussen van de brand is enigs-
vertraagd, omdat Meta Menten
streek was, dat zij de sleutel
de afgesloten bovenverdieping
kon vinden. In haar handtas
zij tientallen sleutels zitten. Zij
de Juiste niet tevoorschijn ha-
De brandweer heeft daarop om
lurhaard te bereiken enige deu-
ingetrapt
iwaking
1 huis van de Mentens zal de
lende dagen doorlopend worden
'y aakt, vooral omdat zich daarin
I een deel van de inventaris be-
DJit. De afgelopen maanden werd
jjvilla regelmatig in de gaten ge
iden. Een vaste bewaking was
iter volgens de plaatselijke poll-
hiet te realiseren. In mei beklaag-
tóenten zich er over dat pogingen
fden ondernomen zijn huis in
Hnd te steken. Een politie-onder-
atk wees toen uit dat kinderen
a)or de grap" vuurpijlen hadden
^•schoten „De brandstichting nu
k*el een beetje professioneler in
•ar gezet We zien geen enkel
band tussen belde zaken," meent
4*er Bordewijk.
De geredde kunstschatten zijn voor
lopig in het koetshuis van de villa
opgeslagen. Ze zullen zo snel moge
lijk naar elders worden overge
bracht waar een betere bewaking
mogelijk is.
Tegenover rechercheurs van de rijk
spolitie heeft de man verklaard dat
hij per auto naar Blaricum was gere
den. Hij had een fles bij zich, die hij
onderweg bij een benzinestation
heeft laten vullen. De lont deed hij
er later in. Na in Blaricum nog wat
te hebben rondgereden en gelopen
heeft hij omstreeks kwart over tien
zondagavond de brandbom op het
dak van de villa „De Hom" gewor
pen. Daarna is hij snel naar zijn auto
gegaan en weggereden zonder het
resultaat van de brandbom af te
wachten.
Tegenover de rechercheurs ver
klaarde hij gebukt te gaan onder
een oorlogsverleden. Hij zou 'ander
half jaar in het concentratiekamp
Dachau hebben gezeten. Twee Jaar
geleden zou hij een poging hebben
gedaan brand te stichten in een uit
geverij in Ridderkerk, waar Hitiers
boek „Mein Kampf" zou worden ge
drukt. Voorts zou de man onder be
handeling van een psychiater zijn
geweest. Hij maakte een geestelijk
labiele indruk, aldus Bordewijk.
Van S. moet als een oorlogsslachtof
fer worden beschouwd. Na zijn daad
is de man naar een vriend in Zuid-
Holland gegaan waar hij regelmatig
verbleef en daar heeft hij gistermor
gen in de kranten het resultaat van
de brandstichting gelezen.
Zo ziet de zwaar geteisterde villa van Pieter Menten er op het ogenblik uit.
Meta Menten brengt een haar
dierbaar voorwerp in veiligheid.
Vervolg van pagina 1
dracht onder alle omstandigheden
en in alle tijden zou afwijzen", zei de
CDA-fractievoorzltter, die daarbij
nog eens benadrukte onder de huidi
ge omstandigheden een grote voor
keur voor samenwerking met de
PvdA te hebben.
Teleurstelling
PvdA-fractievoorzitter Ed van Thijn
zei gisteravond in „Achter het
Nieuws" van de VARA .teleurges
teld' te zijn door de houding van de
heer Van Agt. „Het is treurig dat de
feiten door hem in twijfel worden
getrokken. Ik heb er met mijn neus
bovenop gestaan. Ik heb de indruk
dat Van Agt een prachtige solo heeft
gereden, maar in het zicht van de
finish de verkeerde afslag heeft ge
nomen en dat is een grote tragedie".
Naar Ed van Thijn stelde moet de
verkiezingsuitslag worden erkend
als „een politieke realiteit" en dat
betekent volgens hem dat er een
tweede kabinet-Den Uyl moet
komen.
Standpunt PvdA
Het is momenteel niet bekend, of de
PvdA-fractieleider Van Thijn zijn
partij blijft ontraden een eventuele
opdracht om als informateur de
VAD-zaak te lijmen, te aanvaarden.
Van Thijn nam dit standpunt in,
voordat Van Agt de CDA/WD-for-
matie-opdracht weigerde. Van Thijn
voelt in ieder geval niets voor het
advies dat de D'66-fractieleider Ter
louw gisteren aan de Koningin uit
bracht. Terlouw heeft, vooruitlo
pend op Van Agts weigering, voorge
steld een commissie van wijze man
nen, afkomstig uit PvdA, CDA en
D'66, in te stellen voor een studie
hoe de VAD-hobbel te nemen en de
ontstane onderlinge wrevel over de
breuk weg te nemen. Nog vóórdat
Terlouw dat advies gistermiddag
aan de Koningin uitbracht, wist hij
echter al, dat de PvdA er niets voor
voelde. Van Thijn zou ook al zijn
partijgenoten ontraden in een der
gelijke informatie-commissie zitting
te nemen.
Ook Van Agt reageerde gisteravond
negatief op het voorstel-Terlouw.
Gisteravond zei Terlouw ons echter
desgevraagd, van plan te zijn de
commissie van wijze mannen van
daag opnieuw aan de Koningin te
gaan adviseren.
Zoals eerder gemeld, is er tussen ex-
formateur Den Uyl en de CDA-leider
Van Agt onenigheid ontstaan over
het preciese verloop van de onder
handelingen over de VAD. Den Uyl
was van plan in een bijlage op zijn
eerdere verslag aan de Koningin
hierop terug te komen, maar zijn
adviseurs raadden hem af, hierover
een persoonlijke strijd met Van Agt
te gaan voeren. Van Agt op zijn
beurt zei gisteravond nog wèl op de
meningsverschillen te willen terug
komen: „Ik ga Den Uyl een fijne
brief schrijven", aldus Van Agt.
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM Bij een ontspo
ring van de twee achterste rijtuigen
van de trein Brussel-Amsterdam
gisteravond tussen het Belgische
Wildert en Essen zijn geèn gewon
den gevallen. Het treinverkeer met
België en Frankrijk is als gevolg van
de ontsporing echter vertraagd.
Eerst was helemaal geen treinver
keer mogelijk, later op de avond kon
men één spoor gebruiken.
De trein uit Brussel was om twee
minuten over vijf uit Brussel-Zuid
vertrokken. In de ontspoorde rijtui
gen, die niet kantelden, zaten tien
tallen passagiers die ter plaatse
overstapten in de nog in het gareel
staande rijtuigen. Met veertig minu
ten vertraging kwam het restant
van de trein in Roosendaal aan.
Daar konden de treinreizigers ge
bruik maken van de trein die van
Amsterdam op weg was naar Brus
sel, maar die niet verder kon rijden
en daarom rechtsomkeert maakte.
Van een onzer verslaggevers
OOSTERBEEK Mocht zich met de kerncentrale Dode-
waard een ongeluk voordoen, dan is niet te hopen, dat dit in
de vakantietijd gebeurt. Uit een gisteren gehouden rampoe
fening bleek althans, dat veel hulpverleners van de eerste
lijn, die toen met vakantie waren, hun plaatsvervangers
onvoldoende instructies hadden gegeven, met het gevolg
dat sommigen later dan nodig was op de commandoposten
aankwamen. Die posten bevonden zich in de ondergrondse
BB-bunker in Oosterbeek en een centrum aan de Arnhemse
Schelmseweg.
Met opzet had commissaris van
de Koningin in Gelderland mr.
Geertsema als commandant van
de oefening het tijdstip van negen
uur 's morgens, midden in de va
kantietijd uitgekozen „omdat",
zoals hij zei, „de centrale ook in
de vakantie normaal doordraait
en er dus ook in die periode onge
lukken kunnen gebeuren." Zijn
conclusie: het Instrueren van
plaatsvervangende hulpverleners
zal verbeterd moeten worden.
Daarnaast zijn ook andere feiten
aan het licht gekomen. In het
rampendraaiboek is bepaald, dat
de alarmcentrale van de rijkspoli
tie in Nijmegen via een code
noodzakelijke hulpverleners van
de staf thuis of op hun werk waar
schuwt. Voor zover die mensen
nog thuis waren, leverde dit wei
nig problemen op. Maar moeilij
ker werd het wanneer de code
werd doorgegeven aan de telefo
nisten van bedrijven of instellin
gen waar zij werkten. Soms werd
het alarm als een grap opgevat en
dienovereenkomstig beantwoord.
„Laten we zeggen," aldus meester
Geertsema, „Dat de code luidde
„hier schijnt de zon," dan kregen
wij als antwoord „nou bij ons re
gent het hoor." Althans iets in die
geest, want de echte code kunnen
wij natuurlijk niet bekend ma
ken. De dames bleken soms hele
maal niet op de hoogte van de
procedure. Wellicht dat ook hier
de vakantie parten speelde, en
dat veel telefonisten door uit
zendkrachten werden vervangen,
maar het mag natuurlijk niet
voorkomen."
Voorts bleek er aan de communi
catie tussen de meetwagens, die
in het gebied rond de kerncentra-
len metingen verrichtten, en de
centrale-posten nogal wat te ha
peren. „Ook daarin zullen verbe
teringen moeten worden ge
bracht," aldus mr. Geertsema, die
overigens meende dat deze feiten
in de praktijk snel zouden zijn
opgevangen.
De oefening Dodewaard was de
tweede die tot nu toe is gehouden.
Met de vorige „oktober vorig
Jaar" verschilde zij in die zin, dat
nu ook het verplaatsingselement
een rol speelde. Dat wil zeggen,
dat de gewaarschuwde hulpverle
ners zich ook daadwerkelijk
moesten begeven naar hun pos
ten. Bij de vorige oefening werd
alleen maar nagegaan hoe lang
het duurde, voordat zij gewaar
schuwd waren.
Tientallen
In totaal ging het hier om enkele
tientallen mensen, leden van twee
commissies: de maatregelencom
missie waarvan de kern bestaat
uit mr. Geertsema, ir. C. J. van
Daatselaar, kernfusie-adviseur
van de minister van sociale zaken
en dr. A. M. F. op den Kamp van
de sector straling van het ministe
rie van volksgezondheid, en de
technische commissie.
De eerste commissie heeft als
taak maatregelen te treffen op
grond van door de technische
commissie verzamelde gegevens,
onder meer over het weer (wind
richting en -snelheid, neerslag en
stralingsintensiteit). Daarbij
wordt nauw samengewerkt met
het KNMI en lokale meteorolo
gen. Aan de hand daarvan be
paalt de maatregelencommissie
wat gedaan moet worden, welke
gemeenten gewaarschuwd moe
ten worden en waar men eventu
eel moet worden geëvacueerd. In
het proefgeval van gisteren waren
dit behalve Dodewaard Valburg,
Eeuwijk, Kesteren en Druten (ge
meenten die vast op de lijst staan)
ook Heteren en Eist.
Hoewel zich bij de communicatie
tussen beide commissies weinig
problemen hebben voorgedaan,
acht mr. Geertsema het wel nood
zakelijk te onderzoeken of het
niet beter is beide commissies in
één commandopost onder te
brengen. In echte rampgevallen
zal het waarschijnlijk sneller wer
ken mogelijk maken.
Een aantal visserschepen is in de namiddag gisteren vanuit
Umuiden uitgevaren op weg naar de visgronden bij de Hebriden
om daar op haring te gaan vissen. Hier gaat de bemanning, bepakt
met plastic zakken, aan boord van één van de schepen.
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG De regering heeft in
principe besloten tot oprichting van
een stichting voor onderzoek ten
behoeve van de consument. De rege
ring is van mening, dat het hoe
langer hoe meer van belang wordt
inzicht te krijgen in factoren, die
invloed hebben op het keuzegedrag
van de consument en in de gevolgen
daarvan voor de totale maatschap
pelijke ontwikkeling.
In het beleid van de stichting, die de
regering voor ogen staat, zullen de
bestaande consumentenorganisa
ties Consumentenbond en Konsu-
menten Kontakt een belangrijke
stem krijgen. De financiering van
het nieuwe apparaat en van de uit te
besteden onderzoeken zal groten
deels met overheidsgeld geschieden.
(ADVERTENTIE)
GROOT-AMMERS (ANP) De ooievaarskolonie in het Lekdorp Groot-Am-
mers (bij Gouda) kampt met een bevolkingsoverschot. De vogelfamilie telt ruim
honderd leden en dat is teveel voor het ooievaarsdorp „Het Liesveld", vindt de
vogelbescherming. De vereniging is op zoek naar filialen. Eén plek is al
gevonden: het Friese Beetsteizwaag kan straks tien tot vijftien jonge ooievaars
inschrijven.
Maar dat is niet genoeg. De
Nederlandse Vereniging tot
Bescherming van Vogels
heeft vijf filialen nodig om
„Het Liesveld" af te helpen
van de overbevolking, en vol
gens projectleider C. A. J.
Wijnaendts van „Het Lies
veld" gaat dat niet zomaar.
Er moeten complete dorpen
worden ingericht; de vereni
ging streeft daarbij naar een
evenwichtige leeftijdsop
bouw met vogels van enkele
generaties.
Vogelbescherming voert
overleg met de Rijksdienst
voor de IJsselmeerpolders
om de ooievaar in de polders
te introduceren. In het scho
ne polderland is terrein ge
noeg waar ooievaars kunnen
wennen. In de omgeving
moet huisvesting komen:
nesten op palen of daken
waar Jonge echtparen, onder
dak kunnen vinden, als ze
over gezinsuitbreiding
denken.
Lege plekken
Ruimte is niet het grootste
probleem voor vogelbescher
ming. Er zijn veel „lege plek
ken" op de kaart van Neder
land, plekken waar vroeger
ooievaars de zomer door
brachten. In 1939 waren er
nog 310 bewoonde nesten,
waar dat jaar 823 Jongen wer
den grootgebracht. Dit Jaar
kwamen in ons land zes ooie
vaars tot broeden. Zij kregen
samen achttien jongen.
Het merendeel kroop uit het
el in Groot-Ammers. Beheer
der A. Smits en zijn vrouw
begonnen acht Jaar geleden
met veertig Noordafrikaanse
en Oosteuropese vogels.
Jaarlijks krijgt de gestaag
groeiende kolonie („ooie
vaars zijn erg familieziek",
zegt beheerder Smits) be
kijks van twintigduizend be
zoekers. Met entreegelden en
de bijdragen van 2.500
„vrienden van het ooievaars-
dorp" blijft „Het Liesveld"
financieel op de bee a
De middelen hebben echter
ontbit>ken om het dorp te
helpen aan een voorlichtings
centrum (kosten ongeveer
twee ton) en de inrichting
van een aantal filialen gaat
ook al boven de begroting
van de vogelbeschermers.
Er zal ongeveer een ton nodig
zijn om vier of vijf nieuwe
dorpen in te richten, zegt di
recteur C. de Bruin. Hij hoopt-
dat de najaarsactie van het
Wereld Natuur Fonds een
succes wordt en de verwach
te vijftig miljoen gulden op
brengt. Het fonds heeft de
vogelbescherming honderd
duizend gulden toegezegd,
als de actie slaagt.
Dan komt het moeilijkste
nog voor de vogelbescher
mers. Zullen de jonge ooie
vaars kunnen wennen in hun
nieuwe woonplaatsen? Zul
len ze 's winters wegtrekken
of achterblijven?
Verhuiskosten
Niet elke ooievaar is van
huis-uit een trekvogel. De
Noordafrikaanse ooievaars
hebben nooit lange afstan
den afgelegd om de simpele
reden dat de warmte nooit
het vers gebraden
10 minuten haantje van
Herman Kramer
Van een onzer verslaggevers
BERGEN OP ZOOM - Een plastic-
fabriek in Bergen op Zoom heeft de
afgelopen maanden grote hoeveel
heden schadelijke dampen ver
spreid. Volgens een woordvoerder
van General Eelectric Plastics is
door lekken in de leidingen van een
nieuwe fabriek de afgelopen negen
maanden 600 ton benzeen ontsnapt
Benzeen is een vluchtige vloeistof
die als oplosmiddel en grondstof in
de chemische Industrie op grote
schaal wordt gebruikt. Het komt
ook in autobenzine voor. De damp is
giftig.
Met het opstarten van de betreffen
de fabriek werd in september vorig
Jaar begonnen. Dat de Installatie de
eerste maanden wat kinderziekten
vertoont, is gebruikelijk. Maar de
moeilijkheden bij General Eelctrlc
Plastics zijn ongewoon van duur en
omvang.
Een aantal bewoners van het ooievaarsdorp GrootrAmmers
ver te zoeken was. Hun kin
deren in „Het Liesveld" heb
ben misschien geen enkele
„trekdrang", omdat dat vol
gens biologen niet erfelijk
hoeft te zijn. Gaan ze in de
winter toch naar Afrika, dan
blijft het de vraag of ze in het
voorjaar daarna terugkeren
naar hun Liesveld-filiaal.
De vereniging voor Bescher
ming van Vogels heeft echter
een behoorlijke ervaring met
ooievaars opgedaan in Groot-
Ammers en het is onwaar
schijnlijk dat zich veel pro
blemen zullen voordoen na
de verhuizing. Het grootste
probleem blijft voorlopig het
bijeenkrijgen van de verhuis
kosten.
„Zou ik dc modder niet eerat laten
opdrogen
