Krottenbewoners in verzet
tegen toeristenindustrie
i
tussen
twee
werelden
Stenen tijdpe/k
is leerzaam
Kenmerkfilm over Colombiaanse havenstad
Bomans' „Erik"
A als musical
van scholieren
AOW-regeling
voor Surinamers
Kareltje Knetter en de toverbubbel
WOENSOAG 13 JUU 1977
RADIO EN TELEVISIE
Trouw/Kwartet4 k,
TV-COMMENTAAR
De VARA voert ons vanavond naar
een land. waarover wij weinig te
horen krijgen: Papoea Nieuw
Guinea. Sinds 16 september 1975 is
het een onafhankelijke staat,
samengesteld uit de vroegere
Australische kolonie, een
mandaatgebied dat een Duitse
kolonie was in het noordoostelijke
deel van het eiland plus de
omringende eilandengroepen. Er
leven misschien wel meer dan
zevenhonderd stammen (want ze
2ijn nog niet allemaal ontdekt door
brengers van Westerse beschaving)
en het wemelt er van aparte talen en
zeer uiteen lopende zeden en
gewoonten.
Van de in de binnenlanden levende
stammen zegt men. dat zij nog in
het stenen tijdperk verkeren. Dit is
niet helemaal waar. omdat zij zijn
uitgerust met pnma bij len uit een
moderne ijzerwinkel.Als zij geen
behoefte hebben aan krijgshaftige
uitmondteringen. kunnen zij zich
zeer wel gedragen in westerse kledij
en daarbij behoort ook hst
polshorlBovendien zijn ze
vertrouwd met de verworvenheden
van de blanke samenleving:
vleigtuigen, auto's, geweren en zo
meer.
Er hoeft maar weinig te gebeuren, of
de dicht bij de natuur levende
stamgenoten reageren prunair; dus
instinctief en overeenkomstig
oeroude ongeschreven wetten. Voor
Je het goed beseft, er er een
complete Jungle-oorlog aan de gang.
Het Belgische echtpaar Etienne en
Patricia Verhaegen zat er met
filmcamera's tussenin, toen de
Mendlbowstam in het Centrale
Hoogland vlakbij de grens met Irian
Barat (vroeger Nederlands
Nieuw-Guinea) het aan de stok
kreeg met de Embianken.
door Ton Hydra
ASTERIX IN HISPANIA
Het begon als een ordinaire nizie
over een stuk land Maar toen de
nog altijd dienstdoende
AustraLsche politiemannen even
niet keken, hadden de twee
stamhoofden hun krijgers al
gemobiliseerd. Op het uitdelen van
wapens hoeven ze daar niet te
wachten, zodat ze onmiddellijk op
elkaar konden Inhakken. Als de film
begint, zijn er reeds doden gevallen.
Voor de rauwe taferelen kwamen de
Belgische cineasten net te laat of zij
lieten die uit esthetische
overwegingen buiten hun film. De
na het eerste treffen telkens weer
oplaaiende gevechten zijn voor de
aan geweld op de buis gewende
kijker niet bloedstollend. Ik
signaleerde hier en daar pretlichtjes
in de ogen van woest uitgedoste
krijgens Een grimas en soms een
olijke lach wekten de indruk, dat zij
het geknok nog eens dunnetjes
overdeden voor de camera.
Misschien had de Australische Oom
Agent net luidkeels geroepen, dat
het uit moest zijn met de oorlog,
want vrijheid betekent ook voor
Papoea's niet dat ze hun gang
kunnen gaan. Er is hun al heel wat
verboden. Daarvan geeft de film een
treffend voorbeeld. Als uitvloeisel
van de stammenvete is een jongetje
gedood. De medicijnman wordt
geroepen om met magische
krachten enkele vijanden uit wraak
te vernietigen. Daartoe maakt hij in
een boom een soort uitzendpost.
Een jong varken wordt opgetakeld
om enkele lichaamsdelen voor het
ritueel te leveren.
Vroeger at de magiër in de boom het
varkenshart rauw op. maar dat mag
niet meer. en daarom doet hij nu
maar alsof. Zo is de
bezweringskunst natuurlijk ook niet
meer. wat ze geweest is; de film laat
althans geen resultaat zien.
ADVERTENTIE!
'n winkel vol kleur
Een krottenwijk in Cartagena
Van een onzer verslaggevers
HILVERSUM Cartagena is een van de vijf grootste steden van de Zuidamerikaanse staat
Colombia. Deze havenstad ls zeer gunstig gelegen en de overheid heel tplannen om die
omstandigheid uit te bulten ten gunste van de ontwikkeling van het land. De bedoeling is
namelijk van deze stad een groot toeristencentrum te maken. Voor rijke Amerikanen Is Cartagena
maar enkele uren vliegen en daarvan wil de Colombiaanse regering profiteren.
Van onze radio en tv redactie
HILVERSUM - De NOS-rubriek
„Van Gewest tot Gewest" zal vana
vond geheel gewijd zijn aan de op
voering van een musical naar het
boek „Erik of het klein insekten-
boek" van Godfried Bomans,- die
door een groep van zestig leerlingen
en leraren van het Baams Lyceum
ter gelegenheid van de 58ste diesvie
ring in april ls gemaakt en uitge
voerd.
Jan Borst, leraar Nederlands, be
werkte het verhaal en een muzikaal
team bestaande uit de muzieklera
ren Hans Lijnartz, Jos Bus en leer
ling Bartjan van Ettekoven schreef
de muziek. Er werd een musical
orkest gevormd uit klassieke en
popmuzikanten, hetgeen de feest
vreugde slechts verhoogde. De de
cors en kostuums werden verzorgd
door de handvaardigheids- en te
kenklassen.
De musicalgroep is volledig bij de
NOS-opnamen betrokken geweest,
zodat de musicalregie als school
voorstelling overeind is blijven
staan zonder dat het door nadrukke
lijke aanwezigheid van een camera
ploeg tot televislegebeuren werd ge
deformeerd. Ook de Interviews, die
een beeld geven van het vele voorbe
reidende werk, werden afgenomen
door leerlingen van het lyceum
(19.04 tot 19.55 uur. Nederland 1).
Deze ontwikkeling gaat ten koste
van de 400 000 bewoners van de stad
die door de armoede gedwongen zijn
om in krottenwijken te wonen. Deze
mensen zitten de toeristenindustrie
danig in de weg omdat ze zo ontsie
rend zijn voor de omgeving.
DEN HAAG Surinamers in Ne
derland. Suriname of de Antillen die
na het onafhankelijk worden van
Suriname de nationaliteit van dat
land aangenomen hebben houden
hun rechten op overgangsmaatrege
len In het kader van de AOW Hier
toe verschijnt eerstdaags een aantal
maatregelen in het 8taatsblad.
De maatregelen komen er op neer
dat Surinamers die na hun 59ste
levensjaar zes Jaar onafgebroken in
Nederland gewoond hebben of die
vanaf 1 januari 1957 onafgebroken
verzekerd zijn geweest, recht heb
ben op een overgangspensioen. Dit
is hetzelfde recht dat Nederlanders
in het buitenland hebben.
De krotbewoners laten het er echter
niet bij zitten en komen steeds feller
in verzet tegen de plannen van de
overheid. Ze werken actief aan de
verbetering van hun omstandighe
den door zelf waterleiding aan te
leggen, elektriciteit af te tappen en
ze leggen dijkjes aan om te voorko
men dat de krottenwijken steeds
weer onder water lopen.
Een filmploeg van Kenmerk, de ac
tualiteitenrubriek van de IKON,
heeft een bezoek gebracht aan Car
tagena en filmde al de^ ontwikke
lingen. Ze brachten onder meer een
bezoek aan het eiland Baru in de
baai van Cartagena, dat hoogst aan
trekkelijk is voor de projectontwik
kelaars. Onder aanvoering van een
aantal priesters weigeren de bewo
ners van dit eiland hun grond te
verkopen. Om het verzet van de el-
landbewoners te breken deed de ma
rine een onlangs een overval op het
eiland en arresteerde drie priesters,
een non en een burger. Ze werden na
hun arrestatie gemarteld.
De Kenmerk-film die „Deviezen en
de armen" heet wordt vanavond uit
gezonden om half acht op Nederland
2.
Speciaal vandaag
De TROS vertoont vanmid
dag De Kleine Kolonel, een van
de succcsfilms van Shirley
Temple.
Ned. 1/15.45
Na het derde deel van Daudi
roekt werk, volgt Kenmerk roet
een film over het toerisme in
Colombia onder de titel „devie
zen en de armen". De prachtige
baai waarin de havenstad Carta
gena ligt wordt in snel tempo
omgetoverd tot een toeristische
trekpleister, met name voor
Amerikanen, maar er is echter
een onaangename bijkomstig
heid; de aanwezigheid van meer
dan honderdduizend mensen in
dit gebied, die hier in zeer kom
mervolle omstandigheden le
ven. Een groep priesters is erin
geslaagd deze mensen het besef
bij te brengen dat ze ook rech
ten hebben en zich niet hoeven
te laten opzijzetten.
Ned. 2/19.04
In Van Gewest tot Gewest:
leerlingen van het Baarns Ly
ceum spelen een zelfgemaakte
musical naar „Erik, of het klein
insektenboek" van Godfried
Bomans.
Ned. 1/19.04
Oud-wielerkampioen Arie
van Vliet wordt geportretteerd
in Markent.
Ned. 1/19.55
Een kwestie van prestige is
een documentaire over de Men
dlbowstam die in het centrale
hoogland van Nieuw-Guinea in
oorlog is met de Embianken.
Ned. 2/21.15
In de schaduw van de mees
ters kan men luisteren naar
composities van Josef Fiala.
Hilv. 4/13.00
In het Theatercafé „De Sui-
kerhof' speelt de Russische pia
nist Joeri Jegorof.
Hilv. 1/23.00
Radk^vandaag
HILVERSUM I (298 m en FM Kanalen).
TROS 7 00 Nieuws 7 02 (S) Ontbijt soos
lichte en populair klassieke muziek (7.30
Nieuws 7 41 8 29 Aktua ochtendeditie 8 30
Nieuws S 34-8 45 Gymnastiek voor de huis
vrouw 10 00 (Si Een oude hit in nieuwe snit.
10 30 Nieuws 10 33 (S) Pierewaaien, licht
programma II 45 (S) Cafe-chanUnt Lied
jes en muziek uit de goede oude Ujd 12 26
Mededelingen voor land- en tuinbouw. 11)0
Nieuws- 1141 (Si Aktua II 1100 (Si Hoogte
punten uit musicals. 13.30 (S) Sport na
sport Voor jongens en meisjes 14.00 (S)
Specialiteiten a la carte, muzikaal wenspro-
gramma 15 00 (S) Als dat zou kunnen Ver-
.'«kplatenprogramma (1530 Nieuws)
16 30 S- Kernpunt gesprekken OVER
HEIDSVOORLICHTING 17 20 Uitzending
van het Ministerie van Volkshuisvesting en
Ruimtelijke Ordening. TROS: 17.30 Nieuws.
17.32 (S) Aktua-magazine 18 30 Nieuws.
18 41 (S) Big-Band-Festival 1977, 19 00 (S)
Muziektnptiek. van zeven tot tien met om
19 00 (S) Jazz-sir. 20 00 (S) Eight o'clock
special en 21.00 (S) Kruis en mol. 22.00 (S)
Een mondje Frans muziek en informatie
uit Frankrijk 22 30 Nieuws 22 40 (S) Aktua
III. 23 00 (S) Coulissen, kunstmagazine.
23 58-24 00 Nieuws
HILVERSUM 11 1482 m en FM-kanalenL
VARA 7 00 Nieuws. 7.11 Ochtendgymnas
tiek 7 20 De cirkel gesloten, muziekpro
gramma. (8 00 Nieuws. 8.11 Dingen van de
dag. actualiteiten, reportages en achter
gronden Aarts!. VARA» voettocht, repor
tage) 9.35 Waterstanden. 9 40 Jan Go rissen
met zijn elektronisch accordeonorgel 10 00
Zl maakt radioweekblad. 1100 Nicuwa
11.03 De VARA feliciteert, verzoekplaten-
programma 12.00 Haarlem, één van de elf.
gevarieerd programma. 1300 Nieuws. 13 11
Dingen van de dag. AanalVARA'» voet
tocht reportage. 13.40 Een middagje Stoom
radio. jeugdherinneringen en informatie.
16 00 Nieuws. 16 03 Paniek op Ganymedes.
hoorspelscne. 16.45 Lichte grammofoonmu-
ziek 17 00 Mctrpole Orkest. 17.35 RVU.:
Huwelijk, gezin en maatschappij. 17.55 Me
dedelingen SOS- en politieberichten. 18.00
Nieuws. 18.11 Dingen van de dag. 18.25 (S)
Tussen start en finish: sport en muziek.
19.30 (S) Brassband Magazine. 20.00
Nieuws 20 05 VARA klassiek Omroep Or
kest oJv Francois Huybrechts klassieke
muziek 21 35 (S) Een hoofd van steen, hoor-
speL NOS 22.30 Gamma van Alpha en Bèta.
nieuws uit de wereld van wetenschap en
technologie 23.00 (S) Met het oog op mor
gen, met om 23.05 Actualileitenoverzicht
Radio tv 23 10 De krant van morgen. 23.20
Den Haag vandaag. 23.52 Even ontspannen
voor het slapen gaan yoga. 23.55-24.00
Nieuws.
HILVERSUM III (445 m en FM-kanalenL
KRO 7.02 (S) Drie op je boterham. 9 03 (S)
TV vandaag
19.04 Van gewMt tot gewest
19 55 Mart art spcwl
21A0 NCRV: Spet zonder grtnran van \M
23.15 NOS: Journaal
NEDERLANDH
18.30 NOS: Tour do Franco, filmvarsiag
18.55 Journaal
19.04 IKON louw worold. worold.
19.29 Kanmort. suliafcRaa ■rtormaborubrtok
jaOO NOS: Journaal
20.25 90CUTERA: Eon vtjf-minutenfilm van hot
LogordooHota
20.30 VARA: Vortovingsöjd. tv-Nm
21.15 Eanki
Mm
22.15 NOS: Journaal
74: Kareltje Knetter begon nu toch
langzamerhand een beetje nieuws
gierig in het rond te kijken. Wat een
rare stad was dat toch. dat Hum-
buksk. Het was een grote stad, dat
was waar. Maar de huizen Karel
tje vond het maar een vreemde boel.
Oude vervallen krotten stonden ver
moeid tegen elkaar geleund en zo te
zien heerste er niet veel levensvreug-
de in Humbuksk. „Moeten we nou
nog ver lopen, meneer Istletof?"
vroeg hij op een gegeven moment.
„Kunnen we dan niet beter met de
tram gaan?" „Met de tram?"
vroeg Opopol verbaasd. „Er rijdt
hier geen tram. Wat moeten we hier
nou met een tram? Er gaat immers
toch nooit iemand het centrum in?
Dat is nou een van de dingen, die
jullie steden in het westen zo deca
dent maken. De mensen gaan daar
bij hopen het centrum in om te
winkelen en om op caféterrasjes kof
fie te gaan zitten drinken. Een
schandó&l! Weet je wat dat dage
lijks aan manuren en loon kost? En
wou je me soms wijsmaken, dat die
koffiedrinkers en winkelaars pro-
duktief zijn voor de staat?" „Gooi
het maar in mijn pet," zei Kareltje.
En nauwelijks had l)ij dat gezegd, of
zijn oog viel op de ingang van een
ondergrondse spoorbaan. Een heuse
ondergrondse spoorbaan! „O, wat
leuk!" zei Kareltje. „Kunnen we dan
dóór misschien mee verder rijden?"
„Nog niet," legde Opopol trots
uit. „Je ziet wel, dat de deur afgeslo
ten is, hè? De tunnels moeten name
lijk nog gegraven worden, vat je? De
rails moeten nog gelegd. De wagens
moeten nog worden gemaakt, maar
het begin is er! En dat stemt alle
Barreberiërs tot grote verheugenis.
Wij zijn immers een rustig en vredig
volkje. Wij hebben de tijd. Voor deze
ondergrondse bijvoorbeeld hebben
we een tachtlg-jaren-plan. In 't jaar
2037 hopen we de eerste lijn te ope
nen. Mooie gedachte hè? Ja ja. er
zullen niet veel landen zijn, waar de
regeringen zó ver in de toekomst
vooruit kijken!" Toen liepen de
twee wandelaars weer door en Opo
pol wees Kareltje op een héél groot
bouwwerk, dat opdoemde boven de
stulpen en hutten. „Kijk", zei hij en
zijn stam daalte tot een eerbiedig
gefluister. „Daar heb je nu het Pa
leis van de Vrijheid! Daar woont
onze dictator, Sjokolai Marse-
pynski
ol
FERD'NAND
'1W ^YP,
O FIB
Pep-pp-drie. 11.03 (S) All you need; Jazz op
klompen. 12.03 (S) Drie tussen de middag.
NOS 14 03 (S) Radio Tour de France. (18.03
De vacaturebank.) 19.02 (S) Nationale Hit
parade. 21.02 (S) Langs de lijn: sport en
muziek. 22.55 Mededelingen. 23.02 (S) NOS-
Jazz. 0.02 (S) Take it easy. 2.02 (S) Dat wordt
weer nachtwerk. 4.02-7.00 (S) De achter
nacht
HILVERSUM IV (FM-kanalenL NCRV.
7 00 Nieuws. 7.02 Het levende woord 7.08 (S)
Te Deum Laudamus: gewijde muziek. 7.30
(S) Preludium. 9.00 Nieuws. 9.02 (Si Missen
voor de Bergkerk in Eisenstadt. 10.00 (S)
Orkest palet 11.25 (S) Platenmeuws 12 00
(S) Piano werken uit de Romantiek. 12.30 (S)
Zangersportret: Karin Oskar, sopraan. An
ton Trommelen, tenor met het Promenade-
orkest: operetteconcert. 13.00 (S) In de scha
duw van de meesters Werken van Josef
Fiala. 14 00 Nieuws. 14.02 (S) Een uur na
tuur. 15.00-17.00 (S) Louis: Roman musical.
Carpentier.
33
Hij was nu
ook een ervaren chauffeur, die
vrachtwagens en motorfietsen feil
loos door koolvelden kon loodsen,
zelfs midden in de nacht zonder
licht. In het kamp deden geruchten
de ronde, dat er binnenkort een
groots offensief te verwachten was.
dat de moffen over de Rijn terug zou
jagen, maar Smut hoopte heimelijk,
dat die niet al te veel haast zouden
hebben. Hij had niets geen zin weer
een brave kweker te worden en hij
zich voor bij te tekenen, als de Duit
sers verslagen waren. Ergens zou er
toch nog wel moeten worden ge
vochten tegen vijanden van Enge
land. misschien tegen Arabieren of
kannibalen. Hij genoot in zekere zin
van zijn huidige leventje. In dit op
zicht was hij niet de enige van de
mensen uit het Sorreldal.
Tachtig kilometer ten zuiden van
het kamp, waar Smut zich nieuwe
methodes eigen maakte om te do
den. verwierf de Goliath van Bide-
ford, die een tijd lang heer en mees
ter was geweest op De Benedenste
Vallei officiële erkenning van zijn
vaardigheden. Jems kracht als ge-
wichtheffer bleek van onschatbare
waarde. Die kracht was voor het
eerst aan de dag getreden, toen hij
had voorkomen, dat een oplegger
met munitie van de glibberige weg
was geslipt en in een ravijn was
gestort eenvoudig door hem tegen te
houden. Hij had hem net niet weer
op de weg kunnen trekken, maar dat
was hem wel gelukt, toen anderen
de lading hadden gelost. Dit verhaal
ging als een lopend vuurtje door het
kamp en bezorgde Jem de faam die
eens Slmson had gehad onder de
Israëlieten. Hij sjouwde ijzeren stut
ten naar de loopgraven, die voor drie
anderen te zwaar waren. En wat nog
wonderlijker was: hijJeek onkwets
baar te zijn. Anderen gooiden hun
last neer, zodra er kogels door de
lucht sulsden en zochten dekking,
maar Jem liep rustig door; de enige
dekking die hij zocht werd geleverd
door de last die hij droeg. Daardoor
werd hij een soort talisman voor zijn
compagnie. Jem had nooit hoge ei
sen gesteld aan het leven; hij was
allang tevreden, als hij genoeg te
eten had. een beetje vriendelijk
werd behandeld en erkend werd als
de sterkte man ter wereld. Dit alles
viel hem hier bij Béthune ten deel en
daardoor leek het hem onwaarschij
nlijk dat hij uit eigen beweging naar
De Benedenste Vallei zou terugke
ren en weer de onmogelijke taak op
zich zou nemen te waken over de
deugdzaamheid van zijn twee vrou
wen. Toch verlangde hij soms naar
R. F Delderfield
..De Boekerij, Baarn'
de stilte van het dal. maar hij miste
Cis en Vi minder dan hij gedacht
had. Al bij al gaf hij toch de voor
keur aan zijn huidige leventje.
II
Smut genoot van de oorlog en Jem
vond hem niet onplezierig, maar
heel anders was het gesteld met Will
Codsall, die als eerste uit het dal
vrijwillig dienst had genomen. Hij
lag nu bij het AlbertkanaaL waar
heen hij en die paar andere overle
venden van de vrijwillige landstorm
waren overgebracht na vier maan
den strijd in noordelijker sectoren.
Will had alle ellende van de moderne
oorlog al ervaren voor één van zijn
buren het Kanaal was overgestoken.
In oktober 1914 was de groep uit
Paxtonbury naar het front gestuurd
om de lacunes op te vullen, die er na
de eerste slag om Ieperen waren
geslagen in de rijen van het beroeps
leger. In de kortste keren had Will de
groep van zestig uit Paxtonbury ge
reduceerd gezien tot een stuk of
twaalf uitgeputte mannen, die geen
enkele hoop meer koesterden.
Voor een man die het nooit over zijn
hart had kunnen verkrijgen zelfs
maar een nest jonge poesjes te ver
drinken, had Will zich kranig gehou
den. Hij had zeker twaalf Duitsers
neergeknald en was er menigmaal
met de bajonet op los gegaan, maar
dat was gebeurd voor hij na een
aanval in de buurt van Rue de Bols
was blijven staan bij het lijk van een
Duitse korporaal, die hij een uur te
voren in een gevecht van man tegen
man met zijn bajonet had doodge
stoken. Toen hij die daar had zien
liggen, waren ineens alle oude herin
neringen bij hem boven gekomen.
HIJ zag weer. hoe zijn vader meer
dan twaalf jaar geleden in een vlaag
van woede over de heerszucht van
zijn moeder haar onthoofd had met
een zeis en daarna zichzelf had opge
hangen. Op dat moment was hij er
nog in geslaagd de herinnering te
verdringen, maar het duurde niet
lang, of de geest van zijn vader Mar
tin begon hem te achtervolgen. Hij
begon zich hoe langer hoe meer met
zijn vader te identificeren.
(wordt vervolgd)
Horizontaal
1. kaarsdrager, 2. vlaktemaat-zul-
ver-neon (afk), 3. balk-soort kabel
jauw. 4. plaats in N.Br.-godin van de
aarde-steensoort. 5. sprookjesfi
guur-pers. voornaamw.-jagersroep,
6. zwaardvis-snljwerktuig-voeg-
woord, 7. voorzetsel-wier-vrouw van
Jacob, 8. opening van een fuik-ge-
hoororgaan-bid(Lat), 9. droogoven-
soort kers.
Verticaal
1. onwelluidend lawaai, 2. oorlogs-
god-tijdpêrk-scheik. element, 3. be
drog (barg.)-zware zoete wijn-soort
bijl, 4. werpanker-dwaas-jongens-
naam, 5. lof-water in Utrecht-kleef
stof, 6. kleur-intemationale trein-ra-
dlo omroep(afk.), 7. plaatsje onder
Oramsbergen-waterplant-prul, 8.
jongensnaam-buitenhaven-muziek
noot, 9. gewestelijk.
2
3
4
S
5
7
8
9
Oplossing
Horizontaal: 1. matras-alt 2. aria-al-
rio 3. Ier-tram-er 4. Saar-op-adé 5. el-
nis-even 6. las-ene-Eem 7. idem-are
na 8. tor-ore-Oer 9. eloge-roge
Verticaal: 1. m ais-elite 2. are-ala-dol
3. tiran-sero 4. rat-riem-Og 5. Aa-ros-
nare 6. slap-eer-er 7. arm-avé-ego 8.
lied-een-eg 9. toren-mare
