voorstel in Belgrado
runwick: briesje,
dat een orkaan werd
Bhoetto moet berecht worden
root-Brittannië stuurt
oepen naar Belize
Chinese piloot neemt
de wijk naar Taiwan
~"|eutrale landen willen mensenrechtengesprek versnellen
jatemala bedreigt Britse kolonie
Egyptische moslem-
secte verklaart
Sadat de oorlog
Blank mag met
zwart trouwen
vindt Botha
Reddy wordt nieuwe president van India
Polisario: niet
verantwoordelijk
voor aanslag
Brits arbeidsconflict meest gevoelige sinds jaren
AG 8 JULI 1977
BUITENLAND
Trouw/Kwartet
LGRADO (AP, Reuter) Een aantal ongebonden landen heeft op de „toetsingsconferentie" ln
grado een voorstel ingediend dat het gesprek tussen Oost en ff est over vooral ontspanning en
nsenrechten weer op gang moet brengen.
e grote conferentie n oet eind dit
worden gehouden, en wordt op
ogenblik in Belgrado voorbereid,
joetst wordt de vooruitgang die is
loekt sinds de conferentie in Hel-
q in 1975 over ontspanning en
isenrechten.
nlgde Staten en de Sowjet-
verschillen op het ogenblik op
twee punten nadrukkelijk van
üng. Washington meent dat de
van de mensenrechten afzon-
lijk moet worden behandeld, ter-
Vloskou deze san en wil zien n et
voorstellen voor verbetering
de betrekkingen tussen de Vere-
je Staten en de Sowjet-Unie. Bo-
dien willen de Amerikanen niet
voorbaat vaststellen wanneer de
èrentie m oet zijn afgelopen, om
Ie mensenrechten voldoende tot
recht te laten kom en. De
Sowjetrussen daarentegen eisen wel
een vaste sluitingsdatum
In een hoek
Volgens zegslieden ln Belgrado zijn
de voorstellen van de ongebonden
landen voor Washington wel aan
vaardbaar, maar drijven ze Moskou
en de andere Oosteuropese hoofdste
den in een hoek. Voorgesteld is af
zonderlijke werkgroepen in te stellen
op de conferentie in Belgrado dit
najaar die ieder punt van vooruit
gang of gebrek daaraan sinds
Helsinki moeten nagaan. Behalve
wat tot nu toe bereikt is zouden zij
zich ook bezig houden met stappen
die nog kunnen worden gedaan en
met nieuwe voorstellen. Moskou wil
dat onderscheid niet maken, in te
genstelling tot Washington. De Sow-
jet-Unie vindt bovendien dat derge
lijke werkgroepen slechts een onder
geschikte rol mogen spelen op de
conferentie, terwijl de Verenigde
Staten er grote waarde aan hechten.
De ongebonden landen (waaronder
Finland, Zweden, Zwitserland, Oos
tenrijk, Joegoslavië) willen na de
openingsverklaring een openbare
zitting van één week, daarna een
besloten bijeenkomst van dezelfde
lengte, waarna de werkgroepen aan
het werk zouden moeten gaan. Na
het indienen van hun voorstellen
hebben de ongebonden landen af
zonderlijk vergaderd met de NAVO,
het ff arschau-pact, Spanje, de Heili
ge Stoel en Roemenië. De Roemenen
hebben zich tegen de Sowjet-voor-
stellen gekeerd en zitten op de lijn
van de ongebonden landen.
De Amerikaanse vertegenwoordiger
in Belgrado heeft gisteren ingehaakt
op beschuldigingen van Moskou dat
™VüEN (AFP, Reuter, UPI) Groot-Brittannië heeft verster-
gen gestuurd naar haar laatste kolonie in Latijns-Amerika,
lize. Dit gebeurde nadat berichten waren binnengekomen van
•penbewegingen in het buurland, dat aanspraken maakt op
het ogenblik ligt al een Brits
Bt in de haven van Belize, terwijl
tig VC-10 transportvliegtuigen
een onbekend aantal manschap-
aan boord naar de kolonie zijn
ogen. Om de anderhalf uur
ikte een toestel een tussenlan-
op de Bermuda-eilanden. De
Aten over de versterkingen wor-
in Londen bevestigd, noch ont-
d. „ff ij laten nooit iets weten
troepenbewegingen," aldus een
rdvoerder van het ministerie van
Orantes. Volgens zegslieden is de
kans echter bijzonder klein dat er
overeenstem ming wordt bereikt.
Over het sturen van het Britse fregat
zei de Guatem alteekse bewindsm an
gistereft dat dit riekt naar „kanno-
neerbootpolitiek".
Groot-Brittannië en Belize verschil
len onderling over de vraag in hoe
verre Londen in geval van volledige
onafhankelijkheid de zelfstandig
heid van het land kan verzekeren.
Belize wil niet eerder onafhankelijk
zijn dan dat Londen toezeggingen op
papier doet, waar het weinig voor
voelt.
ff ashington vooruitgang zou tegen
houden. „Als een delegatie de zaak
wil laten m islukken, kunnen we niet
opschieten", aldus de Sowjetrussi-
sche vertegenwoordiger Joeri Sjar-
kow. Albert Sherer uit de Verenigde
Staten zei niet onder de indruk te
zijn van de beschuldiging van Mos
kou. In een besloten zitting gaf hij
alleen uiting aan zijn teleurstelling
over het gebrek aan vooruitgang op
het ogenblik.
CAIRO (UPI, Reuter) De ortho
doxe Islamitische secte, die de vroe
gere Egyptische minister van reli
gieuze zaken ontvoerde en om het
leven bracht, heeft gisteren de oor
log verklaard aan de regering van
president Anwar Sadat. De secte,
„boete en afzondering" verklaarde
zich verantwoordelijk voor twee
bomaanslagen die in de nacht van
woensdag op donderdag gepleegd
werden in enkele theaters ln de
hoofdstad Cairo. Bij de ontploffin
gen werden vijf mensen gewond.
Gisteren werd de oud-minister
Mhammed Al Zahabi, onder be
langstelling begraven. Tienduizen
den Egyptenaren volgden zijn baar
en riepen „Er is geen god dan
Allah".
De moslemsecte verwerpt het huidi
ge Egyptische staatsbestel als niet
in overeenstemming met de islamie-
tische leer. Egypte is te werelds vol
gens hen. ZIJ willen Egypte langs
gewelddadige weg terugbrengen op
het „rechte pad".
Een zegsman van de secte zei dat
één van de theaters voor de
bomaanslag werd uitgekozen omdat
het eigendom is van het ministerie
van religieuze zaken. In het andere
hoopte men de zwager van president
Sadat, de componist Abdel Halim
Noeweira, te kunnen ontvoeren.
ai 1975 dreigde een invai van Oppositieleiders in Pakistan:
latemala en ook toen stuurde Lon-
o versterkingen naar de kolonie,
tdat gisteren het schip en de tran-
irtviiegtuigen aankwamen waren
!o'n twaalfhonderd Britse militai-
in Belize.
>erkt onafhankelijk
■1964 verleende Groot-Brittannië
ierkte onafhankelijkheid: Londen
et verantwoordelijk voor bui te n-
idse zaken en defensie. Een volle-
ge overdracht van de macht in
ellze, is door Groot-Brittannië
ïrtraagd om dat het een Guatem al-
lekse aanval vreest. Guatemala
tgt dat het van Spanje de zeggen-
thap over Belize heeft gekregen;
panjaarden zetten er vier eeuwen
lieden voet aan wal en koloniseer-
ln het gebied.
het ogenblik zijn in ff ashington
ïrekingen aan de gang tussen de
onder-minister van buiten
zaken Ted Rowland en de
minister van bui
zaken Adolfo Milona
LAHORE (Reuter, UPI)
Twee leiders van de voormalige
oppositie in Pakistan willen
dat de bij de militaire staats
greep van dinsdag afgezette
premier Zoelfikar All Bhoetto
wordt berecht
Mohammed Haneef Ramay, de vroe
gere eerste minister van de provincie
Poendsjaab en de Pir van Pagaro, de
huidige leider van de Pakistaanse
moslem liga, beiden felle tegenstan
ders van Bhoetto, eisen dat Bhoetto
voor de rechter komt vanwege „zijn
misdaden tegen de samenleving, het
land en individuen".
Ramay, die gisteren na 15 maanden
gevangenis werd vrijgelaten, zei dat
Bhoetto ook vanwege de knoeierijen
bij de verkiezingen van 7 maart te
recht moet staan. De Pir van Pagaro
(een titel) wordt door het woestijn
volk de Hurs beschouwd als een hei
lige. Toen Bhoetto hen in mei onder
huisarrest plaatste, kwamen de Hurs
massaal in opstand. De nieuwe mili
taire machthebbers hebben dit risico
blijkbaar niet willen lopen en de
man kort na zijn arrestatie op dins
dag weer vrij gelaten, terwijl andere
politieke leiders nog steeds vast
zitten.
Ook oud-premier Bhoetto zit nog
steeds vast in het plaatsje Murree,
dicht bij de grens met Kasjmir. Vol
gens de militairen zitten hij en de
andere leiders voor hun eigen
bestwil vast. Ze zullen vrij gelaten
worden voordat de verkiezingen zul
len beginnen. Een maand voor de
verkiezingsdatum, die overigens nog
niet bekend gemaakt is, mogen de
verkiezingscampagnes aanvangen.
Pakistan krijgt voor deze verkiezin
gen een kiesraad van „onomstreden
persoonlijkheden" die de voorberei
ding op zich zal nemen. De raad
wordt samengesteld door de secreta
rissen-generaal van de verschillende
ministeries.
Volgens een niet bevestigd bericht
hebben de militaire leiders een zui
vering uitgevoerd binnen de federale
veiligheidstroepen. Generaal Zia Oei
Haque, de leider van de coup, kon
digde dinsdag al aan dat deze para
militaire organisatie die door oud-
pre,mier Bhoetto ln het leven was
geroepen, gereorganiseerd zou wor
den. Deze veiligheidstroepen, die
rechtstreeks onder de regering res
sorteerden en niet onder het leger,
maakten zich de afgelopen maanden
erg gehaat bij de Pakistaanse bevol
king door hun harde opstelling tegen
betogers tegen het bewind van
Bhoetto.
JOHANNESBURG (Reuter, UPI)
Blanken en zwarten in Zuid-Afri-
ka mogen best met elkaar trouwen,
vindt minister van buitenlandse Pik
Botha. De wetten die dat verbieden
zijn „niet nodig voor ons om te over
leven", aldus Botha. Eerder al had
minister van landbouw Hendrik
Schoeman gezegd dat de „immoral!-
tcitswet" (die geslachtsverkeer tus
sen blank en zwart verbiedt) moest
worden afgeschaft. Schoeman hield
een bijeenkomst van blanken voor,'
dat zij de wet niet nodig hebben.
„Niemand In deze zaal cal ooit een
zwarte vrouw trouwen," en „Ver
wacht niet van de regering dat zij
alles bij wet regelt"
Botha heeft al eerder laten door
schemeren dat hij het apartheidsbe-
leid van de Zuidafrikaan se regering
bij wil schaven. Toen hij begin mei
aan verkiezingen deelnam zei de be
windsman dat Zuid-Afrika sou ver
dedigen maar niet van plan was te
sterven voor „nog meer tekenen van
apartheid".
Eerder dit jaar keerde eerste minis
ter Vorster zich tegen het Intrekken
van de „immoraliteitswet", evenals
de ministers van voorlichting en
Bantoe-onderwijs, Connie Mulder
en Andreas TreurnichL
TAIPEH (Reuter, UPI) Een piloot van de luchtmacht van
de Chinese Volksrepubliek is gisteren met zijn Mig-19 naar
Taiwan (Nationalistisch China) uitgeweken.
Volgens radioberichten uit Tai
wan had de man belangrijke mili
taire documenten bij zich. Dat
laatste is niet door officiële func
tionarissen bevestigd.
Het Taiwanese persbureau be
richtte dat de uitgeweken Chi
nees. de 41-Jarige Fan Yoean-Jen
een hoeveelheid goud ter waarde
van ongeveer twee miljoen gulden
als beloning zal ontvangen. Fan
zou de militaire functionarissen
in Taipeh gezegd hebben dat hij
uitgeweken is omdat „er op het
Chinese vasteland geen mensen
rechten zijn."
Zijn toestel, een Mig-19 (het be
langrijkste vliegtuig van de Chi
nese luchtmacht) landde op de
Tainan luchthaven in het Zuiden
van Taiwan. Fan had als swua-
dron-leader een onbekend aantal
vliegtuigen aangevoerd op een
routine patrouille boven de
Straat van Taiwan toen hij plot
seling koers zette naar Taiwan.
De rest van de vliegtuigen zouden
nog geprobeerd hebben zijn
vlucht te beletten. Volgens de mi
litaire functionarissen had Fan de
Taiwanese luchtmacht door mid
del van speciale seinen op de
hoogte gesteld van zijn komst. De
Taiwanese luchtmacht zendt
deze signalen dagelijks uit voor
Chinese piloten die er tussen uit
willen knijpen. Fan zou volgens
de militairen al heel lang van plan
zijn geweest te vluchten. Volgens
het Taiwanese persbureau zijn
sinds 1960 vijf piloten van het
Chinese vasteland naar Taiwan
gevlucht.
NEW DELHI (UPI, AP) - De rege
rende Janata-partlj heeft gisteren
het parlementslid Sanjiva Reddy
aangewezen als haar kandidaat voor
het volgende presidentschap van In
dia. Aangezien de oppositionele
Congrespartij van oud-premier Indi
ra Gandhi geen bezwaar maakt te
gen Reddy ls het zeker dat hij de
volgende Indiase president zal zijn.
De Indiase president, het grondwet
tige staatshoofd, wordt gekozen
door het parlement en vertegen
woordigers van de deelstaten, waar
van de meerderheid tegenwoordig
wordt gevormd door vertegenwoor
digers van de Janata-partij van pre
mier Morarjl Desai. Reddy zal waar
nemend president Jatti opvolgen.
Deze werd ln februari van dit Jaar
president na de dood van president
Fakhroeddin All Achmed.
Nog beduusd kijkt de chauffeur
van de neergeschoten Maurc-
taanse ambassadeur naar de
achterbank
ALOIERS(Reuter. UPI) De be
vrijdingsbeweging voor de westelij
ke Sahara. Polisario. wijst de ver
antwoordelijkheid voor de aanslag
op de Ma ure taanse ambassadeur ln
Parijs af. De vertegenwoordiger van
Mauretanlë werd gistermorgen door
onbekenden neergeschoten en raak
te ernstig gewond.
De verantwoordelijkheid voor de
aanslag werd opgeëist door de tot
nu toe onbekende organisatie Moes-
tafa Sayed El Wall Deze was totdat
hij vorig Jaar bij een aanval op de
Mauretaanse hoofdstad Nouakchott
om het leven kwam secretaris-gene
raal van Polisario. Een vertegen
woordiger van de bevrijdingsbewe
ging ln Parijs sprak zijn verontwaar
diging uit dat deze „glorieuze naam"
ln verband wordt gebracht met de
aanslag. Volgens Polisario zit Ma
rokko achter de schietpartij.
Nadat Spanje haar woestijnachtige
maar fosfaatrljke kolonie ln Noord-
west-AIrika verlaten had werd deze
opgedeeld door Marokko en Maure
tanlë. De verzetsbeweging Polisario
verzet zich daar met steun van Alge
rije fel tegen. Eerder deze week deed
Polisario nog een zware aanval op
Noukchott, waarbij grote schade
werd aangericht en verschillende
slachtoffers zouden zijn gevallen.
Bert van Panhuis
Jayaben Desai liep op vrijdagavond 2U augustus vorig
om even over zessen na een woordenwisseling met haar chef
is weg uit het gebouw van de filmontwikkelingsmaatschappij
inwick in het noordwesten van Londen. Ze heeft toen niet
inen bevroeden dat dit het begin zou worden van wat nu
tend staat als „de Grunwick-affaire" het bitterste, ingewik-
llste en politiek meest gevoelige arbeidsconflict sinds de
Blijkheden met de Britse mijnwerkers in 1972.
Dmnwick-affaire, die zich de af-
pen elf maanden op enkele hon-
len meters van het bekende voet-
kiligdom Wembley heeft afge-
fld en nog dagelijks de gemoede-
bezig houdt, is een briesje, dat
pdelijk aan tot een orkaan uit-
Me. Een actie van postende sta-
I mondde uit in een massale
«lag tussen politie en een gol-
le menigte linkse arbeiders, stu-
len, „revolutionairen", militante
voor burgerrechten en ver
van minderheids-
en actiegroepen. leder-
links noemde was verte-
>oordigd en één van de deelne-
I aan de acties sprak vorige week
«nige zelfspot over het slagveld
.het Ascot van links'.
Inwick". een typisch Brits con-
is nu ai enkele weken lang het
p-onderdeel in de tv-joumaals
R kijkers hebben kunnen zien
Vakbondsleiders en parlements-
b in de boeien werden geslagen,
Politieman met een fles het zie-
luis ln werd geslingerd, de zak-
met filmpjes zich opstapelen
•t de postbestellers in het dis-
Jze niet willen bezorgen en hoe
rechters en speciale be-
laars trachten de gemoederen
en de kwestie tot een
ing te brengen. Of die oplos-
r in zit is zeer de vraag, zeker
H partijen geen strobreed lijken
ten wijken.
4**gon zoals gezegd met me
vrouw Desai, een Afrikaans-Aziati
sche immigrante, die drie jaar gele
den was gaan werken bij het filmont
wikkelingsbedrijf. De werkomstan
digheden bij Grunwick, waar de
meesten van de vijfhonderd mede
werkers uit mannen en vrouwen van
Aziatische afkomst bestonden, hiel
den niet over. De lonen waren er laag
maar het was vooral de verhouding
tussen chefs en ondergeschikten, die
bij Grunwick nogal eens problemen
gaf. In augustus vorig jaar waren er
weer eens moeilijkheden. Tegen dit
soort dingen kunnen we ons alleen
wapenen ais we een vakbondsverte
genwoordiging binnen het bedrijf
hebben, zo stelden ze vast.
Nu was die vakbond iets waar de
eigenaar van Grunwick, de van ge
mengd Brits-Indiase afkomst zijnde
George Ward weinig mee op had.
Enige van zijn werknemers hadden
in 1972 al een poging gedaan om de
trans port bond TGWU in het bedrijf
te halen. In de Britse arbeidsstruc
tuur is het gewoonte dat een onder
nemer een bond en zijn representan
ten als woordvoerders van het perso
neel accepteert mits de helft van de
werknemers lid zijn van die bond. In
1972 lukte het niet en Ward probeer
de daarna te voorkomen dat de bon
den voet aan de grond kregen in
Grunwick.
De groep rond mevrouw Desai wend
de zich tot een aantal hulpverlenen
de instanties en kwam zo terecht bij
de gematigde vakbond van kantoor
Collega's schieten te hulp als een politieman is neergegaan, nadat hij tijdens rellen bij Gmmwick in
Londen door een melkfles was getroffen.
personeel APEX. Deze bond begon
activiteiten te ontplooien, er kwam
een speciale stakingscommissie en
tegen het eind van de maand augus
tus staakte een derde deel van het
Grunwickpersoneel. Ward ontsloeg
de stakers op staande voet, een ont
slag dat door de rechter als volgens
de regels werd beoordeeld.
Ward weigerde nog steeds met de
APEX-vakbond te praten over de
ontslagenen en de arbeidsverhou
dingen. De ondernemer stond ln eer
ste Instantie sterk ln zijn schoenen.
Dat kwam doordat de vakbonden
enkele jaren geleden niet wilden
meewerken aan een Juridische rege
ling van de vakbondserkenning
door de toenmalige conservatieve
regering. Geen kwestie voor rech
ters maar Iets dat tussen bedrijven
en bonden zelf moet worden gere
geld, was hun opvatting. De Labour-
re ge ring goot het In een procedure-
wet en zo kwam APEX ln september
terecht bij een arbitragecommissie
met vertegenwoordigers van rege
ring, werkgevers en vakbonden, de
ACAS. Deze commissie moet ge
woonlijk een advies uitbrengen over
de vraag of een bedrijf er goed aan
doet een bond binnen haar poorten
te erkennen en of aan alle voorwaar
den is voldaan.
Onderzoek
ACAS vroeg de leiding van Grun
wick of ze een onderzoek mocht hou
den naar de aanhang van APEX
binnen de bedrijfsmuren. Nee. zei
Ward, het gebeurt niet. ACAS peilde
daarop de stakers en die kozen, het
zal niemand verbazen, massaal voor
de bond. Toen Grunwick deze pel
ling als ongeldig en bevooroordeeld
van de hand wees, werd de kwestie
voorgelegd aan de hoogste rechters,
die over enkele weken een oordeel
zullen vellen over die geldigheid.
Maar zelfs al wordt de arbitrage
commissie ln het gelijk gesteld, dan
ls ff ard nog niet verplicht APEX te
erkennen. Die erkenning ls namelijk
gebaseerd op afspraken tussen de
sociale partners en Juridisch stelt
het weinig voor.
Ook de bemlddelingscommlssie, die
ls Ingesteld en waarvan een rechter,
een werkgeversvertegenwoordiger
en een vakbondsleider deel uitma
ken, kan alleen maar trachten de
partijen tot elkaar te brengen maar
heeft verder geen enkele bevoegd
heid om dwingend Iets op te leggen.
Dat de zaak muurvast zit, hebben de
bemiddelaars kunnen merken aan
de vruchteloze pogingen van minis
ter Albert Booth (arbeid) om aan het
conflict een einde te maken, ff ard
wil er niets van weten en zegt ge
noeg te hebben aan de vonnissen
van de rechter, waarbij de ontslagen
van de stakers werden goed be
vonden.
Begin vorige maand ls de Orunwlck-
kwestle echter ook op het slagveld
terecht gekomen. Een actie van de
APEX-lelding, aanvankelijk be
doeld als steun in de rug voor de nu
al elf naanden postende stakers,
liep volkomen uit de hand. Uit alle
delen van het land kwamen de mili
tanten, die trachtten te voorkomen
dat werkwilligen het Grunwick-
gebouw binnen gingen. Al spoedig
waren de vechtpartijen niet van de
lucht en op het heetst van het con
flict moest de politie duizend man
inzetten tegen een groep van enkele
duizenden demonstranten.
Toen naast linkse lagerhuisleden
ook de met de rechtervleugel van de
conservatieven verwante organisa
tie NAFF zich met de problemen
ging bemoeien kwam Grunwick ln
de parlementsgebouwen terecht
Margaret Thatcher en Janes Cal-
laghan legden elkaar het vuur na
aan de schenen en riepen dat de een
het recht op het lidmaatschap van
een bond moest erkennen (Callag-
han tot Thatcher) of dat de ander
moest verklaren dat niemand kon
worden verplicht lid van een vak
bond te worden (Thatcher tot Cal-
laghan).
Closed shop
Deskundigen hebben Inmiddels ver
klaard dat een kwestie als de Grun
wick-affaire ln feite een absurde
zaak ls en ln de toekomst gemakke
lijk kan worden voorkomen als de
erkenning van de bonden bij de wet
wordt geregeld. Hier zou dan tegen
over moeten staan dat de bonden
zich verplichten de rechten van le
der Individu te eerbiedigen, die geen
behoefte heeft aan het lidmaat
schap van de bond. ff ant het is de
zogeheten „dosed shop", het voor
leder verplichte lidmaatschap als er
een vastgestelde organisatiegraad
ln een bedrijf is bereikt, waar de
tegenstanders van te veel vakbonds
macht bang voor zijn. Een regeling
van belde kwesties zou ln de Inge
wikkelde arbeidsverhoudingen ln
Groot-Brittannië veel explosief ma
teriaal ooechadelijk maken.
