Washington wil in Haifa marinebasis Vietnam zet de deur open Demirel nieuwe Turkse formateur Nigeria wil „brandweer" voor Afrikaanse geschillen V Rapport in Jeruzalem onthult: Sadat akkoord met Geneefse top in oktober Sowjet-dissident Ginsboerg kan tien jaar krijgen Oeganda en Tanzania gaan door Hevige strijd in Z-Libanon Zes doden bij ontploffing Nouakchott doelwit Polisario Buitenlandse bedrijven zijn van harte welkom DINSDAG 5 JULI 1977 BUITENLAND Trouw/Kwartet 7 JERUZALEM (Reuter, UPI) De Verenigde Staten zouden van plan zijn ln de Israëlische havenstad Haifa een marine-basis ln te richten om de Israëli's ervan te overtuigen dat de veiligheid van dat land Washington wel degelijk aan het hart gaat. Dit staat in een rapport, waarin bronnen in het Witte Huis geciteerd worden en dat gisteren in Jeruzalem bekend werd. De Israëlische premier Menachem Begin ontkende het rapport niet en liet doorschemeren dat er over zo'n basis gesproken werd. Begin, die bin nenkort naar de Verenigde Staten vertrekt, zei dat hij hoopte de vriendschap tussen Israël en Ameri ka te verdiepen en dat hij ophelde ring zal vragen bij president Jimmy Carter over een eventuele Ameri kaanse marinebasis in Haifa. Giste ren had Begin een gesprek met de Amerikaanse Senator Jacob Javits, Republikein uit New York en een van de meest uitgesproken steunpi laren van de staat Israël in de Ameri kaanse Senaat. De Senator heeft on langs het Midden-Oosten beleid van Carter nog bekritiseerd. Hij zei giste ren dat de voornaamste conclusie die hij trok na zijn gesprek met Be gin was, dat Begin bereid was met de Arabische landen over vrede te on derhandelen zonder voorwaarden vooraf. Begin zei gisteren nog dat hij hoopte dat zijn ontmoeting met Car ter niet zou uitdraaien op een harde confrontatie. Die mogelijkheid zit er wel in, daar Washington wel enigs zins anders denkt over een oplossing van het conflict ln het Midden-Oos ten dan de rechtse Likoed-regering van Begin. Cyrus Vance In Damascus werd gisteren bekend gemaakt dat de Amerikaanse minis ter van. buitenlandse zaken Cyrus Vance begin augustus naar het Mid den-Oosten zal afreizen met „Ameri- CAIRO (UPI). President Sadat van Egypte gaat akkoord met een hervatting van de Geneefse confe rentie over het Midden-Oosten in oktober van dit jaar. Dat heeft Sa dat volgens radio-Cairo gisteren in Gabon gezegd, voor zijn vertrek naar Marokko. Volgens telex-berich ten heeft de Israëlische premier Be gin gezegd dat hij bereid is in okto ber naar Genève te gaan. „Dat ver heugt ons, en wij zijn bereid in okto ber, en zelfs voor oktober naar Ge nève te gaan", aldus Sadat. Hij deel de mee dat de Amerikaanse minis ter van buitenlandse zaken Cyrus Vance eind Juli of begin augustus bet Midden-Oosten zal bezoeken. MOSKOU (Reuter) Alexander Ginsboerg, een vooraanstaande Russische dissident en lid van Mos- kouse „Helsinkl-groep" die opkomt voor de rechten van de mens, is beschuldigd van anti-Sowjet agita tie. Hijkan hiervoor veroordeeld worden tot tien Jaar werkkamp. Dit hebben dissidente kringen in de Russische hoofdstad gisteren mee gedeeld. De bronnen zeiden dat de Russische veiligheidspolitie KGB dit had laten weten. Ginsboerg werd in februari van dit jaar gearresteerd. kaanse concepten" op zak waarop Arabisch-Israëlische vredesbespre kingen gebaseerd zouden moeten worden. „Vance komt niet om de zaak nog eens te onderzoeken, maai hij zal duidelijke Amerikaanse Ideeën bij zich hebben", aldus offi ciële bronnen in Damascus. Volgens het Beiroetse blad Al Anwar hebben de Verenigde Staten en ver schillende Westeuropese landen Is raël gewaarschuwd geen oorlog te beginnen tegen Arabische staten. De Verenigde Staten zouden van de Sa- oedi-Arablsche kroonprins Fahd de belofte hebben gekregen „dat de Arabieren het olie-wapen niet zou den hanteren in ruil voor Ameri kaanse pogingen een oorlog in het Midden-Oosten te voorkomen en naar een permanente regeling te zoe ken". De krant zei dat Washington Israël had laten weten dat in geval van een Israëlische aanval de VS niet in staat zouden zijn Israël wa pens te leveren en dat het moeilijk zou zijn de Sowjet-Unie van ingrij pen af te houden. Volgens de krant zou de soep veel minder heet gegeten worden dan opgediend als het ging om een Israëlische actie ln Zuld- Libanon tegen daar gevestigde Pa- lestijnen. Inmiddels heeft Israël bij de Europe se Gemeenschap geprotesteerd over haar verklaring van vorige week waarin steun wordt betuigd aan het beginsel van een „tehuis" voor Pales- tijnen, zo heeft de minister van bui tenlandse zaken, Mosje Dajan, op het wekelijkse kabinetsberaad in Je ruzalem meegedeeld. Op het vliegveld van Hongkong moest een Boeing 707 van Singapore Airlines gisteren een noodlanding maken. Het neuswiel kwam niet naar buiten zodat het toestel op de neus zelf moest landen, wat wonderwel lukte. Een begin van brand kon snel worden onderdrukt en niemand raakte gewond. DAR ES SALAAM (UPI) Oegan da en Tanzania hebben besloten de ter ziele zijnde Oostafrikaanse ge meenschap samen voort te zetten. Aanvankelijk was ook Kenia lid van de Gemeenschap, maar deze viel uiteen door onderlinge ver schillen van mening tussen de deel nemende landen. Zo heeft Tanza nia gekozen voor een socialistisch ontwikkelingsmodel, terwijl Kenia een pro-westerse koers vaart. Bo-, vendien meent Tanzania dat Kenia meer voordeel heeft gehad van de Gemeenschap dan zij zelf. Het defi nitieve einde van de Oostafrikaan se Gemeenschap kwam vorige week toen de drie deelnemende landen geen overeenstemming konden bereiken over de financie ring voor het komende jaar. Dat Oeganda en Tanzania nu heb ben besloten samen door te gaan komt als een verrassing. Tot nu toe heeft de Tanzaniaanse president Julius Nyerere de Oegandese dicta tor Idi Amln steeds fel gehekeld. Nyerere weigerde met Amln aan één tafel te zitten, reden waarom hij vorig Jaar niet naar de topconfe rentie van de Organisatie van Afri kaanse Eenheid (OAE) kwam. Ook zijn de drie presidenten van de Oostafrikaanse Gemeenschap zes jaar lang niet bijeen geweest. Amln verwijt Tanzania dat het asiel ver leent aan zijn door hem afgezette voorganger Milton Obotoe en heeft meerdere malen gedreigd Tanzania binnen te vallen. Nyerere heeft niet zelf de gesprek ken gevoerd over de voortzetting van de gemeenschap, maar stuurde zijn vice-president About Jumbe naar Kampala. Voortekenen van nieuw geweld ANKARA (Reuter, AP) De Turkse president Fahri Koroeturk heeft gisteren oud-premier Soeleiman Demirel, de leider van de Rechtvaardigheidspartij, opdracht gegeven een nieuwe Turkse regering te vormen. Dit werd algemeen verwacht nadat het Turkse parlement zondag de tien dagen jonge regering van premier Bulent Ecevit naar huis stuurde. De mirel werd met zijn partij tweede bij LIBREVILLE (Gabon) (Reuter, UPI, DPA) De topconferentie van de Organisatie voor Afrikaanse Eenheid (OAE) in Libreville gaat vooral over onderlinge geschillen op het zwarte werelddeel, zonder deze overigens een stap dichter bij een oplossing te brengen. De Nigeriaanse leider Oloesegoen Obasanjo heeft nu gepleit voor een soort „diplomatieke brandweer" om deze geschillen te regelen. De Somalische vertegenwoordiger Oassim trok ln Gabon van leer tegen Ethiopië, dat de dag daarvoor Soma lië scherp had aangevallen. Beide landen maken aanspraak op delen van eikaars grondgebied en probe ren verder voet aan de grond te krij gen in het twee weken geleden onaf hankelijk geworden DjiboetL Andere Afrikaanse zaken die de con ferentie en de wandelgangen beheer sen zijn het geschil tussen Marokko en Mauretanië enerzijds en Algerije anderzijds over de westelijke Saha ra, en grensconflicten tussen Libië en Tsjaad, Zaïre en Angola en Kenia en al weer Somalië. President Sadat van Egypte sprak in Libreville met de Algerijnse president Boumedien- ne, waarna hij naar Marokko vloog voor overleg met koning Hassan. Hij probeert kennelijk te bemiddelen in het conflict over de Sahara. De gast heer van de OAE-conferentle, presi dent Bongo van Gabon, heeft geen .vertegenwoordigers van het Polisa- rio, de onafhankelijkheidsbeweging van de Sahara, willen toelaten bij de conferentie. Brandhaarden In een poging olie op de golven te werpen drong Obasanjo aan op „di plomatieke brandweer" voor het be strijden van Afrikaanse oorlogs haarden. Obasanjo zei dat de Afrikaanse lan den de weinige middelen waarover ze beschikken besteden aan de aan koop van wapens om elkaar uit te roeien, in plaats van aan de verhef fing van hun volkeren. Hij noemde het zo zinloos dat men zich in plaats van zich als één man te keren tegen het „overblijfsel van kolonialisme in het zuiden van Afrika", onderling bedreigde en zijn vijand munitie le verde om het vuurtje aan te wakke ren en het Afrikaanse continent ver der uit te melken. Het leek hem, zei hij, hardè noodzaak dat Afrika een orgaan opricht, dat snel en doeltref fend kan reageren op interne Afri kaanse crisissituaties. Obasanjo zei zich dit orgaan voor ogen te stellen als een comité van tussen de vijf en zeven lid-staten van de OAE, die op het eerste alarm van een dreigend gewapend conflict, bijeenkomt om stoom te helpen afblazen. De OAE- commissle voor bemiddeling, ver zoening en arbitrage had in het ver leden getoond niet het gewenste in strument te zijn, aldus Obasanjo. Hij riep de westelijke mogendheden op Rhodesië en Zuid-Afrika aan het verstand te brengen dat zij moeten luisteren naar de „stem van de rede", als zij willen dat Afrika afziet van het beginsel van de strijd met wapens en dus de steun aan de ver schillende bevrijdingsbewegingen voor Zimbabwe (Rhodesië) en Nami bië (Zuidwest-Afrika). President Kaoenda van Zambia, sprekend namens de „frontliniesta- ten" drong aan op erkenning van het patriottisch front van Nkomo en Moegabe als enige bevrijdingsbewe ging van Zimbabwe. „Het is onze Oloescyoen Obasanje plicht degenen te helpen, die strijd voeren. Het is zeker mogelijk in een land meer dan een partij te hebben maar het is zelfmoord meer dan een leger te hebben", aldus Kaoenda. Niet alle Afrikaanse landen delen het standpunt van de frontliniesta- ten. Ghana bepleitte een coalitie van bevrijdingsbewegingen, rond het Patriottisch Front, maar gaf toe geen mogelijkheden te zien om die eenheid te bewerkstelligen. Overigens werden tijdens de top- conferenUe de OAE-leden opgeroe pen naast de veroordeling van de blanke minderheidsregeringen en het bekvechten over onderlinge ge schillen niet het betalen van de con tributie te vergeten. Sommige OAE- leden blijkt dat nog wel eens door het hoofd te willen schieten. de algemene verkiezingen van vorige maand. Deze verkiezingen werden gewonnen door Ecevit met zijn Re publikeinse Volkspartij. Hij haalde echter geen meerderheid, vormde een minderheidsregering, die zondag bij de eerste stemming in het parle ment aan de dijk werd gezet. Ecevit zal het premierschap blijven waarne men tot Demirel een nieuwe regering heeft gevormd. Demirel zegt dat dat binnen tien dagen geklaard kan zijn. Waarnemers menen dat dat nog wel kan tegenvallen. Demirel zal probe ren de oude coalitie tussen zijn par tij, de islamitische Partij tot Natio nale Redding en de extreem rechtse Nationale Actie partij van Alpaslan Turkes te herstellen. De rechtse Partij tot Nationale Red ding, onder leiding van Necmetting Erbakan heeft hierbij de sleutel in handen. Binnen deze partij bestaat een stroming die niets voor herstel van de oude coalitie volet. Erbakan heeft in het verleden meegedaan aan coalities met zowel Ecevit als met Demirel. Het was zijn partij die in 1974 de val van het kabinet Ecevit veroorzaakte. De partij is tegen het opheffen van een verbod op de vor ming van een communistische par tij. tegen een Turkse terugtrekking uit Cyprus en tegen het schrappen van bepaalde onderdrukkende pas sages uit het wetboek van strafrecht. Waarnemers menen dat de onstabie le politieke situatie in het land en de kans op de vorming van opnieuw een wankele rechts coalitie, geen positie ve bijdragen zullen leveren aan de pogingen het geweld in Turkije te gen te gaan. In de afgelopen maan den heeft dit geweld aan meer dan 200 mensen het leven gekost. Voorte kenen van een opleving van het ge weld waren bomaanslagen in Istan- boel, gevechten tussen studenten en de moord op een vakbondsleider. BEIROET (Reuter. AP) De ge vechten in het zuiden van Libanon tussen Palestijnse guerrilla's en linkse Libanezen enerzijds en chris tenen en falangisten anderzijds, zijn gisteren in hevigheid toegenomen. De christelijke milities worden daadwerkelijk door Israëlische mili tairen gesteund. Op verschillende plaatsen langs de 100 kilometer lan ge grens met Israël vonden gisteren artillerieduels plaats. De plaatselij ke bevolking probeert in de vlucht een goed heenkomen te zoeken. Over aantallen slachtoffers is officieel niets bekend gemaakt. Gisteren meenden waarnemers dat de christelijke milities een groot scheeps offensief hebben Ingezet te gen Palestijns-linkse bolwerken ln het gebied. De gevechten spelen zich af in het zogenaamde Marja- Joen-front, een gebied dat binnen de „rode lijn" ligt waaronder Israël geen troepen duldt van het Arabi sche vredesleger dat de strijdende partijen eigenlijk uit elkaar moet houden. In dit vredesleger voeren Syrische militairen de boventoon. Israél wil ook niet al te veel Palestij- nen vlak bij zijn grens en steunt de christelijke milities dan ook met ar tillerievuur. Het afgelopen weekein de werd fel gevochten om het stadje Jarin. Zaterdag werd het veroverd door rechtse milities. Later sloegen Palestijnen de invallers weer terug. Vluchtelingen zeiden dat er min stens 20 doden vielen. Rechtse troe pen zouden 25 kilometer verder oos telijk het stadje Jaroen onder de voet hebben gelopen. Volgens vluch telingen is het uiteindelijke doel van de christenen het Palestijns linkse bolwerk Bint Jbell. DAMASCUS (AP) Tenminste zes personen zijn gisteren om het leven gekomen toen voor het hoofdkwar tier van de Syrische luchtmacht in Damascus een personenauto ont plofte. Elf personen hebben verwon dingen opgelopen. De autoriteiten hebben laten door schemeren dat de explosie mogelijk een sabotagedaad was waartoe is aangezet door Irak, het buurland van Syrië. De auto zou tegen het einde van de vorige maand uit Irak in Syrië zijn binnengekomen. PARIJS ALGIERS (AP, Reuter) Guerrillastrijders in de westelijke (voormalige Spaanse) Sahara heb ben de hoofdstad van Mauretanië. Nouakchott, beschoten met mortie ren en machinegeweren. Volgens Mauretaanse zegslieden is één per soon gedood, maar volgens de guer rillabeweging Polisario zijn grote verliezen toegebracht. Polisario zou de beschieting hebben uitgevoerd om de aandacht te krij gen van de topconferentie van de Organisatie voor Afrikaanse Een heid (OAE), die op het ogenblik ln Libreville (Gabon) wordt gehouden. Polisario stuurde aan Franse kran ten een brief waarin wordt gezegd dat de OAE haar verantwoordelijk heden moet nakomen en Maureta nië en Marokko in staat van be schuldiging moet stellen. Deze twee landen hebben de weste lijke Sahara bezet na het vertrek van de Spanjaarden, tegen de wil van Polisario ln, dat met Algerijnse steun streeft naar onafhankelijk heid voor het fosfaatrijke woestijn land. Wat Vietnam bedoelt met een „open deur" politiek wordt duide lijk in de haven van Haifong, in het noorden. De kade ligt volgestouwd met goederen uit vele landen, zij het voornamelijk nog Oosteuropese. Met Oost-Europa hebben de Vietnamezen een uitstekende maar wat eenzijdige verstandhou ding. Er zijn veel Sowjet-deskundigen in Vietnam en er bestaat een uitgebreide maar niet altijd even voordelige ruilhandel. (Groenten en varkensvlees uit Vietnam tegen katoen uit de Sowjet-Unie bijvoorbeeld). In de krappe haven van Haifong is maar ruimte voor vijftien schepen. Veel te weinig voor een land dat de economische banden met het buitenland wil aanhalen. Tijdens de oorlog was Noord-Vlet- nam sterk afhankelijk van de Sow jet-Unie en ln mindere mate China, maar nu de strijd gestreden en het land herenigd is wil het het accent verleggen. Kennelijk wil Hanoi voorkomen dat het een vazal wordt van Moskou of van Peking. Samenwerking nodig Vice-minister van buitenlandse za ken Nguyen Co Thach geeft ln een gesprek hoog op van de Vietname se „open deur" politiek. „Wij zijn een onafhankelijk land, maar we hebben samenwerking met andere landen nodig. Andere landen be schikken over technische kennis en kapitaal, wij hebben grondstoffen en arbeid. Op die basis moeten wij elkaar kunnen vinden". Vietnam is een derde wereldland met alle be perkingen vandien (gebrekkige ver bindingen, een uitdijende bureau cratie, geeft Nguyen Co Thach toe), maar „wij hebben de oorlog gewon nen en we zullen ook de economi sche strijd winnen". Buitenlandse bedrijven zijn van harte welkom in Vietnam en krij gen mogelijkheden waarop zij in veel andere ontwikkelingslanden Jaloers zouden zijn. Zo wordt het eigendom over ondernemingen ln Vietnam voor tien tot vijftien jaar verzekerd en als daarna tot naas ting wordt overgegaan zal daarvoor worden betaald, zo belooft vice- minister Nguyen Co Thach. Bedrij ven die produkten maken voor Vietnamees gebruik (fietsen om een een voor de hand liggend voor beeld te noemen) mogen voor 49 procent buitenlands eigendom zijn en voor de rest Vietnamees. Hanoi houdt dus een doorslaggevende stem. Ondernemingen daarentegen t die voor de export produceren ken- nen geen Vietnamese deelname; de zeggenschap blijft over de grens. „Dat is liberaal niet waar", zegt de bewindsman lachend, „maar toch blijven we socialistisch". Belastingen laag De belastingen voor buitenlandse bedrijven zijn verhoudingsgewijs laag. Ondernemingen die veel kapi taal en technische kennis binnen brengen betalen het minst, zij die vooral werkgelegenheid scheppen wat meer. Op zich is dat opvallend omdat ln veel andere vooruitstre vende ontwikkelingslanden die veel arbeidskrachten nodig hebben bedrijven die vooral werkgelegen heid scheppen worden bevoor deeld. Werkloosheid is Immers in de derde wereld één van de grote problemen, maar in Vietnam be staat deze althans op papier niet. Het belang dat wordt gehecht aan bedrijven die met technologie komen is veelzeggend voor het Vietnamese ontwikkelingsmodel. Er wordt een grote nadruk gelegd op wetenschap en techniek (waar over meer in een volgend verhaal). BIJ een gesprek op het ministerie voor buitenlandse handel wordt wel duidelijk dat het niet allemaal bo tertje aan de boom Is. Zo moeten bedrijven die volledig buitenlands eigendom blijven alles betalen ln buitenlands geld (dollars bijvoor beeld). Zo komt Vietnam aan de broodnodige deviezen waarmee het elders goederen kan kopen. De be hoefte daaraan wordt al duidelijk voor de Nederlandse Journalist als hij een ticket Saigon-Hanoi alleen ln (veel) dollars kan betalen. Overigens benadrukt de woordvoer der van het ministerie van buiten landse handel dat de 'open deur' politiek niet nieuw is. 'Zo hadden wij tijdens de oorlog al banden met Frankrijk', maar, bevestigt hij, de grootste uitvoer Is nog altijd naar Oost-Europa, zonder daarvan cijfers te kunnen of willen geven. De 'open deur' politiek noemt hij een gevolg van de arbeidsverdeling in de we reld, waarbij de rijke landen voor de Industrieprodukten zorgen en de arme landen vooral voor de grond stoffen. Nauwe betrekkingen Behalve economisch streeft Viet nam politiek nauwe betrekkingen met het buitenland na. Ook met het samenwerkingsverband tussen de Nico Kussendrager Dit is het tweede verhaal in een serie van zeven over Vietnam. Het vorige stond in de krant van za terdag ('Een volk dat fietst, bouwt aan zijn toe komst'), terwijl het vol gende artikel donderdag verschijnt ('Kerken bui ten spel in Vietnam'). pro-westerse Aziatische landen f ASEAN), dat voorheen nog als een 'werktuig van het imperialisme' werd beschouwd. Landen als Thai land, Indonesië en de Filippijnen keken huiverig naar Vietnam dat over het sterkste leger ln Zuldoost- Azlê beschikt met een grote erva ring. Vice-minister Nguyen Co Thach be nadrukt echter de vreedzame bedoe lingen van zijn land ('wij zijn niet van plan de revolutie te exporteren' en 'wij willen na dertig Jaar oorlog ln vrede leven'). Wel wijst hij er na drukkelijk op dat Vietnam het 'recht' zou hebben de rekening met de pro-westerse landen te vereffe nen. ZIJ immers hebben tijdens de burgeroorlog in Vietnam de Ameri kanen en de gevallen zuid-Vietna- mese regering daadwerkelijk ge steund. 'Maar wij zeggen hen dat we het verleden willen vergeten en naar de toekomst willen kijken', aldus de vice-minister van buitenlandse zaken. De ASEAN als zodanig wordt niet erkend, maar met de ledenlanden afzonderlijk zoekt Hanoi samenwer king. Zo levert Singapore moderne technologie en industriële uitrus ting, helpt Maleisië met de rubber en kwam Indonesië met kunstmest en steun bij de visserij. Met Thai land is het sinds de staatsgreep van oktober vorig Jaar afwachten gebla zen. Daarvoor was tot samenwer king besloten maar de wisseling van de macht heeft dat op een laag pitje gezet. Hanoi verwacht van haar Azi atische buurlanden dat de nauwe militaire samenwerking met de Ver enigde 8taten wordt beëindigd. Zelf zegt Vietnam geen militaire banden te zoeken met de Sowjet-Unie of bases van dat land op haar grondge bied toe te staan. „WIJ voeren een onafhankelijke politiek", herhaalt vice-minister Nguyen Co Thach in zijn uit de Franse tijd daterende departement van buitenlandse zaken.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1977 | | pagina 7