An Rutgers en haar tuin
Over een paar jaar
een fors bedrag op zak.
Wij helpen.
ABN Bank
Esso doet wat Extra...
Een
prent
voor
een
cent
UNST
De 'echte'
Ot en Sien
in Arnhems
Museum
tjeelden
in De Bilt en Zierikzee
Suriname wil
exporterend
land worden
Autovakantieboek,
slechtsfl£5
50 Plattegronden,
Slechts f 3,50
R|OERDAG 30 JUNI 1977
BINNENLAND
Trouw/Kwartet P9 RHS 11
wee plaatjes uit een reeks van twaalf.
JERTOGENBOSCH
Ï.Een prent voor een
'n leuke expositie
recht voor jong en
tot 20 augustus in
Expositiezaal van Bi-
Itheek en Prentenka-
let van het Provinci-
Genootschap van
bsten en Weten-
lappen in Noord-Bra-
^^itsprcnten zijn een-
I Bdinge prenten uit
pleger eeuwen die tot
eeuw een unie-
KBzaak eigenlijk al-
__n maar in Nederland
Beschenen. Aan het
id van de 17e eeuw
imen er stromen van
gelijke prenten op de
rkt. Ze werden voor-
i nelijk voor kinderen
naakt. Ze kostten een
1je of twee duiten en
werd later VU cent.
idaar de naam.
die prenten kregen
den duur een vast
naat van 41 x 33 cm.
werden meestal
houten blokken ge-
ikt en met felle kleu-
verlcvendigd.
meeste hier geëxpo-
rde prenten, die alle-
maal uit de vorige eeuw
stammen en op de markt
zijn gebracht door
Noordbrabantse uitge
vers, zijn echte kinder
prenten. Ze waren in de
eerste plaats bedoeld als
leerzaam en vermake
lijk materiaal, waar niet
alleen kinderen' maar
ook veel volwassenen
veel genoegen aan be
leefden.
Leerzaam: zo zijn er
ABC-prenten, die nuttig
waren bij het leren van
het alfabet, prenten
waarop allerlei voorwer
pen worden aangeduid,
dierenprenten, die een
natuurhistorische les
bevatten, prenten met
informatie over allerlei
beroepen en ambach
ten, over mythologische
figuren, vreemde volken
en een aparte groep
de militaire prenten,
waarbij ook de oproep
tot vaderlandsliefde en
heldenmoed niet ont-
breekt.
Het vermaakt komt
vooral aan de orde bij de
prenten, die duidelijk
de voorlopers zijn van
het moderne stripver
haal: door middel van
„praatje bij een plaatje"
wordt b.v. de geschiede
nis verteld van Urbanus
en Isabel, die trouwen,
scheiden en weer trou
wen, over Saartje Jansz,
die soldaat wordt en
over Jan de Wasser
'een hele bekende een
pantoffelheld.
Op de tentoonstelling
die van dinsdag t/m vrij
dag van 10-17 uur gratis
te bezichtigen is St.
Josephstraat 1, Den
Bosch zijn mooie ko
pieën van centsprenten
op ware grootte te koop.
BILT/ZIERIKZEE Twee jaarlijks terugkerende exposities waar de
fhebbers van de beeldhouwkunst hun hart kunnen ophalen: „Beelden in
Bilt" (voor de 17e maal) en de Zomer(beeldhouw)tentoonstelling in
zrikzee, die dit jaar ook al weer voor de 16e keer gehouden wordt,
expositie in De Bilt, die tot 25 juli duurt, laat 37 beelden buiten zien in
t Park Jagtlust, dat rond het gemeentehuis ligt en 77 beelden binnen, in
it gemeentelijk administratiegebouw.
is werk van 24 beeldhouwers, zowel van oude al lang bekenden als van
jige pas bekenden.
e organisatie is, zoals gebruikelijk, in handen van Chris Verheugd van de
lichting Kunst en Recreatie. Geopend op werkdagen van 9.00-12.00 uur en
In 14.00-17.00 uur. vrijdagavond van 18.30-21.30, zaterdag en zondag van
.00-17.00 uur.
Zierikzee exposeren meer dan 40 beeldhouwers 300 grote en kleine
stiekem in het Burgerweeshuis en de romantische binnentuin van dat
'ouw. Verder nog vele zaken uit verzamelaarsbezit, met o.a. een collectie
klokjes en uurwerken, kaarten, tekeningen, prenten en talrijke curiosa,
lijzonder aantrekkelijke tentoonstelling: er zijn momenteel heel wat
:antiegangers in Zeeland, Zierikzee is een fraaie plaats en in en om het
rgerweeshuis krijg je een uitstekend overzicht van wat er op het gebied
de beeldhouwkunst in Nederland zoal te doen is.
PARAMARIBO Suriname Is nog
te veel een markt voor buitenlandse
industrieën. Maar dat moet veran
deren. De Surinaamse minister van,
economische zaken, mr Eddy Bru-
ma heeft op een bijeenkomst van de
Caribische vakbond in Paramaribo
gezegd dat Suriname zijn eigen eco
nomie los van het buitenland
wil gaan ontwikkelen. Wij zullen zelf
de produkten gaan maken en in
plaats van te importeren, zullen wij
gaan exporteren," aldus de minister.
De minister zei ook dat nu Suriname
onafhankelijk is. aansluiting moet
worden gezocht bij de economische
organisatie voor het Caribisch ge
bied. de Caricom. Bij de onderhan
delingen over Surinames onafhan
kelijkheid. nu bijna twee Jaar gele
den. was het behoud van Surinames
associatie met de Europese Ge
meenschap een belangrijk punt.
Over de uitbreiding van de bauxiet-
exploitatie in West-Suriname zei mi
nister Bruma dat daarvoor een ei
gen maatschappij zal worden opge
zet. die naast de bestaande (voorna
melijk Amerikaanse) bauxietmaat-
schappijen wel degelijk winstge
vend kan worden.
in brons uitgevoerde sculptuur van Maja van Hall, een van de
èlden in Park Jagtlust, De Bilt
KINDERBOEKEN KINDERBOEKEN KINDERBOEKEN KINDERBOEKEN KINDERBOEKEN
„Jamaar, het is niet voor
kinderen geschreven hoor."
zei haar man, Michael, toen
ik hem complimenteerde
met MIJN TUIN, KLEIN
ERFGOED en zei dat ik er
over wilde schrijven. Er zijn
zoveel boeken niet voor kin
deren geschreven en toch
door hen genoten. En al is
dit boek ROBINSON CRU
SOE niet of GULLIVER
(een paar voorbeelden van
bovenstaande overweging)
toch is het zó dat er zo lang
zamerhand generaties zijn
die An Rutgers van der
Loeff kennen.
En in je boeken zit je zelf, en
dat wat Je beweegt of bezig
houdt komt daar naar bui
ten. Dat was al duidelijk in
Ze verdrinken ons dorp; in
Vlucht, Wassilis Vluchtin
Het Verloren Koffertje; in
Gideons Reizen, waar de
jongen, op verre reizen met
zijn vader, zich voor het
eerst begint af te vragen:
„Waarom hebben wij zo
veel en zij zo weinig. „Dat is
duidelijk in Alleen tegen al
les, in Donald; in Ik ben
Fedde (uit het milieu van
kinderrechter en ondertoe
zichtstelling) en in wat ik
misschien nog wel haar al
lermooiste boek vind: de
Kinderkaravaan.
Ze behoort niet tot de Do
nald Duck-achtige schrij
vers. ze schrijft ook niet
voor alle kinderen hoewel ze
dat het liefst zou willen,
maar dan op haar manier.
Niet omdat ze kinderen los
vermaak niet zou gunnen,
maar omdat ze hen iets in
handen wil spelen, 't Kan
haar niet schelen hoe, „zelfs
met Melkbrigadiers heb ik
me afgegeven," hoorde ik
haar eens roepen op een
congres, „als Je kinderen
maar kunt laten meeleven
in werelden die zij niet ken
nen. Dat kan dicht bij huis
zijn, maar ook ver weg. Het
spel dat zij speelt is: in an
dermans schoenen gaan
staan, in andermans huid
willen kruipen. Dat heet te
genwoordig gauw etisch of
zo, maar door anderen te
ontdekken ga je de wereld
ontdekken. En tenslotte
jezelf.
Dit boek over haar tuin
heeft ze al lang willen
schrijven. Ik vind dat geen
wonder, want als Je in Hui
zen komt is zij daar bezig, in
die wilde tuin rondom het
huls Pax. In dit boek over
deze tuin zit zij wéér zelf, en
waarom zouden haar lezers,
van welke leeftijd ook, haar
daar niet graag ontmoeten?
Temeer daar zij, ze kan het
vertellen niet laten, de kin-
derzomers van het Keizers
grachtkind dat zU was, tóen
al met haar neus in de ie
pen, met de gebeurtenissen
in die tuin verweeft. Net als
haar kleinkinderen zouden
ze er ook naar bosaardbei-
tjes zoeken, het zomerge-
luid van het openbarsten
van de brempeulen horen,
meebouwen aan de bermen,
walletjes, met onderbouw
van oude gieters, teilen,
troep uit de containers, tra
proeden, en daarop massa's
takkenspul en blad. Takken
daar weer dooreenge
vlochten. En na een tijdje
kijken naar die rijk begroei
de wal met pijpkruid
hondsdraf, lage vlier en
meidoorn.
Die tuin bestond al toen de
schrijfster klein was, al haai
Jeugdzomers zijn ermee ver
bonden. En hier verhaalt zij
van haar vader, van haar
Zweedse moeder, van de
schuiten in de Keizers
gracht met mensen die Je af
en toe wat eieren mocht
brengen. Wanneer de Afri
kanen bloeiden begon het
nieuwe Jaar weer, met scho-,
ne schriften, nieuwe klas
sen, geslepen potloden; ook
was de herfst een nieuw be
gin met gele iepeblaren in
de gracht. En uit het boek
komt de zware zoetige lucht
van de nazomer naar je toe,
wanneer de linden hun blad
verliezen. Dan weer de geur
van de kruidentuin met
thljm, munt en melisse, en
als jouw macleaya door
domme spitters is verwoest
brengt zij je eigenhandig
een pol verse, uit haar tuin,
ze groeien toch dwars en
onverstoorbaar voort, on
der de paden door, door de
kruisbessens truiken heen,
maar ze zijn zo mooi met
hun blauwgroen blad, hun
trotse beige-rose pluimen.
Haar vader timmerde het
houten optrek dat destijds
door de buren „limonade
tent" genoemd weerd. Hij
plantte berkjes, strooide
zaaigoed, liet honderden
kleine dennen planten, en
ook de linden. En nu die
bomen groot zijn is de tuin
een erfdeel, waar Je goed
voor moet zorgen. An's
moeder wist het al „en an
ders kom ik spoken". An
Rutgers v. d. Loeff woont en
werkt er, loopt door de re
gen, stookt vuren van afval
hout en vindt na veel te
lang gebukt staan tussen
het groen eindelijk tijd ero
ver te schrijven. Zodat Je
verneemt hoe zij voor het
ontbijt de uitgebloeide afri-
kanenbloemen uitknijpt
omdat ze die lucht aan haar
vingers lekker vindt, en tel
kens de theeketel laat over
koken omdat er eerst nog
weer een takje peterselie op
de kaas gezocht moet
worden.
„Als ik niet schreef zou ik
stellig iets anders doen, met
m'n handen 't liefst" zei ze
me jaren geleden. En na de
wandkleden van tóen zijn er
nu de eigenhandig geschil
derde illustraties in dit
boek. heel mooi felzomers
van toon. Je leert veel over
wat Je in een tuin moet la
ten, of doen. Met gras, vol
mos en kale plekken. IJzer-
sulfaat strooien? Op regen
wachten of juist niet? Zes
tig Jaar geleden werd Ame
rikaanse vogelkers uitgezet
(om een goede humuslaag
te verkrijgen) ook Staats
bosbeheer volgde dit voor
beeld.
Nu schrijft elkeen over die
bospest die alles verdringt
En wat te doen tegen de
hardnekkig opschietende
brem, en zal de scherpe
spreeuwenpoep het gras
niet helemaal verwoesten?
door Gertie Evenhuis
Wat doe je met mollen, al
stel Je dan geen prijs op een
tapijtachtig gazon, maar let
je meer op je bloemenbor-
ders? Wat doe Je met de
tegenstrijdige adviezen van
tuinarchitecten? Papavers
waar hei, azalea en conife
ren stonden: een schitte
rend gezicht. Maar de ellen
de van het wieden, later.
Winterpostelein uit eigen
tuin, fraai, maar straks gaat
je maagdepalm eraan. An is
bezeten van bodembedek
king, bv. gipskruis onder de
rozen, maar toch dringt on
kruid zich er weer tussen.
In een tuin vind je zoveel
leuk dat niet verstandig is,
uitgooien is moeilijk. En het
werk is zwaar: borders los
gooien, drie vier steek spit
ten, dan compost, turf in de
grond, aarde zeven en de
dikke wortelstokken van
winde en ander onheil eruit
werken. Zo leer je hoe alles
ónder de grond eruit ziet.
De kleinkinderen eten pan
nekoekjes in het kerstbo-
menbos; kinderen geven
milieuvriendelijke advie
zen: belulsde rozen begieten
met brandetelgler, ook de
vergelende vrouwenmantel
en het zenegroen. Maar na
een ziekte moest er hulp ko
men. Dat was de hoefsmid,
buiten werk geraakt Die
man bleek een reus." (En
over die reus gaan nu al
weer drie kinderboeken van
ene Rutger Bas (want met
een andere naam kun Je es
wat anders, wat lichters,
schrijven) en zijn afbraak-
buurtje Pech Zonder End.
Ik bedoel maar)." En toch
houd ik vol dat kinderen
even dol als An zelf zijn op
jutten, vinden, binnenha
len, oogsten, veroveren en
daarna zaaien, planten,
sprokkelen en sparappels
rapen. Want wie heeft er
nog een tuin? Laat hier de
kinderen dus ook maar van
genieten.
Ploegsma. 26.90
Ook: De Reus van Pech-
Zonder-End 13.90
Het Goud van Pech-Zon-
der-End 13.90
ARNHEM Het Arnhems Museum
toont deze zomer de „echte" Ot en
Sien, tekeningen en aquarellen, die
bijna iedere volwassen Nederlander
kent, en die toch nog zelden of nooit
te zien zijn geweest.
IN 1903 maakte Cornells Jetses in
inkt en waterverf de illustraties voor
een leesboek voor kinderen van de
lagere school dat „Nog bij moeder"
heette, maar al gauw door iedereen
„Ot en Sien" werd genoemd.
In dezelfde tijd maakte hij in water
verf de plaatjes voor de „Aap, Noot,
Mies-leesplank", een nieuwe leesme
thode, uitgedacht door M. B. Hooge-
veen. Vrijwel al het origineel materi
aal van de in 1955 overleden Jetses
is bij de Uitgeverij Wolters bewaard
gebleven.
Ook van b.v. de schoolplaten van
Bueninck, De Bruin, Gabriëlse en
Isings bestaan nog de oorspronkelij
ke aquarellen op het formaat, zoals
ze aan de wand kwamen te hangen.
Veel ervan is nog nooit erder geëx
poseerd.
De tentoonstelling in Arnhems Mu
seum, die van 9 Juli tot 22 augustus
gehouden wordt gratis toegang
zet Jetses in het middelpunt. Naast
elkaar zullen bijvoorbeeld de oor
spronkelijke Ot en Sien, de moder
niseerde versie uit 1935 en de versie
voor „Nederlandsch Oost-Indië" uit
1910-1918 te zien zijn. Ook Jetses
eerste illustraties voor „Dicht bij
huis" uit 1902 worden getoond.
Naast de zeventien aquarellen voor
de leesplank is ook het origineel te
zien van zijn grote „vertelselplaat".
Van de andere genoemde illustrato
ren worden vooral die werken ge
toond, die gegrepen werden uit het
verleden zoals Bueninck's schilde
ring van het Centraal Station en
Schiphol van Gabriëlse. Tegelijker
tijd is in het museum een overzicht
te zien van Doek Bruna's werk voor
kinderen: „Hoe Nijntje veranderde".
(ADVERTENTIE)
Als je tussen de 15 en 21 bent,
lukt je dat met het Zilvervloot Spaarplan.
Na zes jaar sparen krijg je dan
over je spaargeld plus rente nog eens een
extra premie van 10%.
Je moet dan wel tussen de f 30,- en 480,-
per jaar sparen. Dat levert uiteindelijk
flink wat geld op! Kom daarover eens praten. I
Er is altijd wel een ABN-kantoor in de buurt.
U kunt mij helpen door informatie te sturen over de
voordelen van het Zilvervloot Spaarplan.
Mijn naam is:
Straat:
Plaats:Tel:
Heeft reeds een rekening bij de ABN: ja/neen.
Zo ja, bij ABN-kantoor:
In ongefrankeerde envelop zenden aan: Algemene Bank
Nederland, Afd.OD.50, Antwoordnr. 1555, Amsterdam.
A-5
IADVERTENTIE
„zoethouder" voor onderweg:
64 pagina's vol puzzels, kleurplaten,
spelletjes. Laat uw kinderen fijn
bezig zijn voor
(incl. BTW).
van Nederlandse steden. Plus
vermelding motels en parkeer
plaatsen langs onze snelwegen.
Unieke gids. Alleen bij Esso.
(incl. BTW).
U kunt overal tanken. Maar
waar ontdekt u die kleine
extra's? Waar zijn aanbiedingen
net iets voordeliger? Bij Esso.
Deze extra's vindt u bij
Esso benzinestations met 't
affiche „Esso doet wat Extra"
Zolang de voorraad strekt.
