3 Carrillo als profeet van verzoening zeer geëerd peen uiterste -latum voor SALT Dajan stelt plan voor vrede op i Europa-haat speelt Britse regering parten Homofielen demonstreren er- 1 ^-onderhandelaar in Moskou: r in Israëlische krant: Visserijdebat vastgelopen 4 6 tSDAG 28 JUNI 1977 a BUITENLAND •Trouw/Kwartet lor Herman Amelink aanvallen van het Kremlin m i het Eurocommunisme van Spaanse communistische irtij hebben tot doel ver- g®\eldheid te zaaien binnen 'ter^e partij. Ze vormen boven- nlspn een antwoord op de zware r eqtiek van de Spaanse partij- ORder Santiago Carrillo op de tus»litiek van de communisti- partij van de Sowjet-Unie. lens zijn gedwongen ondergronds trekjolijf in Madrid eind vorig en be- dit jaar. schreef Santiago Carrillo boek over het zogeheten Euro- imunisme dat zijn partij voor- tt. In dit boek. dat in mei werd lubliceerd. zet hij de beweegrede- voor deze politiek uiteen. Carrll- van oordeel dat het communis- geen Vaticaan nodig heeft dat ;ls geeft die in alle parochies worden nageleefd. Iedere na- 'male communistische partij moet heJf uitmaken wat in de concrete iJuatie waarin het land verkeert 1 iodzakelijk is. ,n jjor de Spaanse situatie betekent \r dit, volgens Carrillo. dat er een brede unie moet komen van links tot en met het democratisch centrum. Een heid van alle linkse krachten zou Spanje terugvoeren naar de heilloze polarisatie tussen links en rechts zo als die ten tijde van de Spaanse burgeroorlog bestond. Harmonie en verzoening zijn een eerste vereiste in een land met een nog zo jonge, breekbare democratie. Een van de kenmerken voor het Eu rocommunisme is dat het niet, zoals het Oosteuropese communisme, de godsdienst beschouwt als opium van het volk. Religie heeft een wettige plaats, zij het dat deze de materialis tische principes van de marxistische leerstellinge niet mag aantasten. Wanneer godsdienstige overtuigin gen bijdragen aan een progressieve sociale moraal worden deze echter volledig door de partij geaccepteerd en gewaardeerd. Carrillo en de zijnen hebben bovendien de historische fase van de dictatuur van het prole tariaat over boord gezet. We hebben nu genoeg dictatuur gehad, aldus de Madrileense communist Sanchez Montero onlangs op een politieke vergadering. De uitwerking van de ideologie van het Eurocommunisme leidt tot poli tiek zeer gematigde standpunten. Zo acht Carrilllo communistische deel name aan een regering-Suarez niet uitgesloten. Over de Amerikaanse bases in Spanje merkte hij op dat Je daarover moeilijk kan praten zolang er nog Russische bases in Oost-Euro- pea zijn. In zijn boek sniert Carrillo naar de stalinistische praktijken van de communistische partij van de Sow- jet-Unie. Ondanks het feit dat Chroestsjew na zijn afzetting ge woon in zijn eigen bed kon sterven (wat voordien In de Sowjet-Unie niet veel voorkwam bij afgezette politie ke leiders), heeft het politieke stelsel in dat land weinig veranderingen on dergaan. Carrillo: „Het systeem is niet veranderd, is niet democrati scher geworden. Er zitten nog vele elementen van dwang in de betrek kingen tussen de socialistische sta ten van het oosten, waarvan de mili taire bezetting van Tsjechoslowakije op brute wijze het bewijs vormt." Carrillo betoogt verder dat zijn eigen partij veel aan geloofwaardigheid zou winnen als er een echte democra tie in de Sowjet-Unie zou bestaan, /ergelijke opmerkingen van Carril- o Irriteren verschrikkelijk in Mos kou. De kritiek van het Kremlin verbaast dan ook niet. De vraag dringt zich wel op: wat is er nog communistisch aan een politieke partij die zoveel marxistische ideo logie over boord heeft gezet? Geen revolutie Het voornaamste doel van de com munistische partij blijft echter het omverwerpen van de kapitalistische staat. Revolutie is daarvoor niet meer de geëigende weg, zo meent Carrillo. De strategie moet erop ge richt zijn „de ideologische institu ties en apparaten van de staat te veranderen en te hervormen, en ze zo mogelijk ten dele te gebruiken tegen de macht in de monopolie- kapitalistische staat." De te gebrui ken instrumenten zijn, volgens Ca- rillo: de kerk, het onderwijs, het gezin, rechtspraak en de informatie- media. De kritiek van Moskou op de door Carrillo bepleite politiek was niet mals. De Spaanse leider werd in het communistisch jargon uitgemaakt voor alles wat lelijk was. Daarmee hoopt Moskou kennelijk de aanhan gers van het Kremlin in de Spaanse communistische partij tot veraet te prikkelen Meer dan vijftig van de pro-Russische partijleden zijn door Carrillo in de jaren zestig uit de partij gezet. In het gevecht om de partij óm te krijgen speelt de Russi sche ambassade ln de Spaanse hoofdstad een belangrijke rol. zo wist de Frankfurter Algemeine vori ge week te melden. Vooral ambassa deur Bogoelmolow en de cultureel attaché van de ambassade hebben er heel wat werk van gemaakt in de afgelopen maanden Zo zou gepro beerd zijn een aantal vooraanstaan de functionarissen in de partij te benaderen om hen in te zetten in de strijd tegen Carrillo. In dit verband zijn de namen genoemd van prof. Tamames. vakbondsleider Marceli- no Camacho en de in Madrid popu laire Simon Sanchez Montero De Sowjet-Unie meende met succes te kunnen inspelen op de mogelijke teleurstelling over het feit dat de communisten bij de op 15 juni ge houden parlementsverkiezingen niet boven de tien procent konden uitkomen. Bovendien hoopte Mos kou op steun van de nog steeds zeer populaire voorzitter van de commu nistische partij van Spanje, Dolores Ibarruri die jarenlang in ballings chap in de Russische hoofdstad woonde Tijdens de verkiezingscam pagne heeft zij het Carrillo herhaal delijk moeilijk gemaakt door in het openbaar op Moskou georiënteerde uitspraken te doen die dan door de rest van de partij weer recht gepraat moesten worden. Misgegokt Toch lijkt het Kremlin misgegokt te hebben Vrijwel unaniem heeft de partij alle beschuldigingen van de hand gewezen en trouw betuigd aan de zelfstandige lijn van Carrillo Bo vendien overheerst nog zo zeer de euforie over het feit dat er tenminste verkiezingen mogelijk waren waar aan communisten konden meedoen, dat men zich over de uitslag niet erg druk gemaakt heeft. Ook met de vermeende ontevredenheid van de mijnwerkers uit Asturië over de ge volgde beleidslijn schijnt het ook nogal mee te vallen. Bovendien heeft Dolores Ibarruri afgelopen za terdag openlijk steun betuigd aan de politiek van Santiago Carrillo Voorlopig maakt het Kremlin nog weinig kans de bakens in Spanje te verzetten. vol- ding aast t n de ge- OSKOU (Reuter, AP) Een nieuw akkoord tussen de Sowjet- i nie en de Verenigde Staten over de beperking van de strategi- jjhe kernbewapening kan mogelijk tegen de herfst tot stand :raaPmen- Het is echter niet noodzakelijk datzo'n overeenkomst er van)or 3 oktober komt, wanneer het huidige akkoord afloopt, lijke le irig een bezoek van zes dagen aan de gaven afgelopen zondag president vanussische hoofdstad werd dit mee- Carter de schuld van de geringe bie^deeld door de Amerikaanse onder- voortgang van de besprekingen, eek^ndelaar Paul Warnke. Volgens' Deze week wordt verwacht dat de is het van het grootste be- Amerikaanse president Carter een he*ing dat de constructieve besprekin- beslissing zal nemen over de produk- sche^n die nu aan de gang zijn worden tie van de B-l bommenwerper. De ouwoortgezet. Als beide partijen per- Amerikaanse senator William Prox- aan-pectief Zien in de besprekingen dan mire van Wisconsin verklaarde giste- llinri het niet moeilijk zijn een regeling ren, dat een beslissing om de B-l niet !nde» treffen voor de looptijd van het in produktle te nemen geen enkel TKe-uidige verdrag dat op 3 oktober zijn effect zou hebben op de SALT-be- facht verliest. sprekingen met de Sowjet-Unie. Wordt het toestel wel in produktle om'nAlierho Oronar» genomen dan betekent dit dat ook 130naiscne vteadli de Sowjet-Unie haar best zal doen klihamke zei overigens dat er de afge- om zo snel mogelijk een gelijkwaar- S^jpen dagen niet gesproken was over dig toestel in de lucht te brengen. De leenje beperking van de strategische wa- Amerikaanse luchtmacht heeft om /oorfens (SALT). Wel werd gesproken 200 toestellen gevraagd. Volgens be- ™en|ver een mogeUjke demilitarisering paalde deskundigen heeft de nieuwe ke,)iin de Indische Oceaan. Warnke zei bommenwerper een zeer marginaal Hërover: „Ik geloof dat wij erkennen nut. terwijl andere deskundigen de ouwat er een gemeenschappelijk be- produktle een levensnoodzaak voor |^e"ing bestaat dat er in de wereld geen de VS vinden. Q"Lweden is dat een van beide partijen B '.ich zou willen storten in een inten- B ieve militaire wedijver in het gebied -an de Indische Oceaan. Als er een belang is, kan aen met reden verwachten dat er en of ander constructief resultaat lereikt wordt". bommenwerper De confrontatie tussen het Westen en de Sowjet-Unie op de conferentie van Belgrado over de naleving van de in 1975 gesloten akkoorden van Helsinki begint iets aan scherpte te verliezen. De Russische diplomaat Joell Worontsow, die vorige week waarschuwde dat de houding van het westen tot een mislukking van de conferentie zou kunnen leiden, stelde gisteren dat het niet de bedoe ling van de Sowjet-Unie was om een litii uin. dattesident Carter zei vorige week dat spaak te steken ln het wiel van de Amerikaanse regering fundamen- conferentie. Daarmee stelde de Rus- deele veranderingen had aangebracht sische delegatie zich aanzienlijk ge- n de positie tegenover de SALT- matigder op dan vorige week, hoewel tofesprekingen maar dat die wijziging er nog geen duidelijke punten zijn der-naar weinig vooruitgang in de be- waarop de Russen water in de wijn Deprekingen had gegeven. De Sowjets lijken te gaan doen. pp" vol- Honderdduizenden homofielen hebben ln de Verenigde Staten betoogd tegen discriminatie. In San Francisco gingen honderd duizend homofielen en lesbiennes op straat op „om hun solidari teit en hun kracht" te tonen. In Miami hebben de kiezers zich onlangs uitgesproken voor Intrekking van een wet die discrimi natie van homofielen verbiedt. Hierboven een beeld van een soortgelijke demonstratie ln New York. TEL AVTV (AFP, DPA, UPI) Premier Menachem Begin van Israël zal bij zijn bezoek vol gende maand aan Washington een door minister van buiten landse zaken Mosje Dajan op gesteld vredesplan voor het Midden-Oosten bij zich heb ben. Dit plan zou een verdeling van het „land van Israël" (het grondgebied van Israël van voor de Zesdaagse oorlog plus de in 1967 bezette westelijke Jordaanoever) afwijzen en een „coëxistentie tussen Israël en de Arabieren op de westelijke Jordaanoever voorstaan. Dit meldt het Israëlische dagblad Jediot Achranot. Ofschoon functionarissen van het ministerie van buitenlandse zaken in Jeruzalem ontkenden dat er al een vredesplan van Dajan bestond, be vestigden zij wel dat Dajan een aan tal richtlijnen aan het opstellen was waaraan Begin zich zou houden bij zijn besprekingen in de Verenigde Staten. Volgens westerse diploma ten in Israël is het opstellen van een Israëlisch vredesplan in overeen stemming met het verzoek van de Amerikaanse president Carter aan Begin om ideeën over de oplossing van het conflict ln het Midden-Oos ten te lanceren tijdens zijn bezoek aan Washington. Israëlische functionarissen wijzen op het feit dat ofschoon bij de gedach tebepaling van Dajan uitgegaan wordt van de annexatie van de wes telijke Jordaanoever, dit slechts een uitgangspunt is voor de toekomstige onderhandelingen met de Arabische staten. „Wij zullen geen onderhande lingen in Genève beginnen alsof wij De Amerikaanse regering heeft gisteren verklaard dat Israël zich van de westelijke Jordaanoever zal moeten terugtrekken in het kader van een permanente oplossing van het conflict in het Midden-Oosten. In een verklaring van het ministerie van buitenlandse zaken in Washington, waarin de meningsverschillen met Jeruzalem werden aangeduid, werd verder gesteld dat Israël zich ook uit de hoogvlakte van Golan, de Sinai- woestijn en de Gazastrook zou moeten terugtrekken. Volgens de woord voerder van het Amerikaanse ministerie. Hodding Carter, zou het niet onderhandelen over Israëlische terugtrekking op al deze fronten in strijd zijn met resolutie 242 van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties. Amerikaanse functionarissen verklaarden gisteren dat de uitlatingen van Hodding Carter namens de gehele regering-Carter werden gedaan. een warenhuis binnenstappen waar de prijzen al vastgesteld zijn. Het zal meer op een markt lijken waar on derhandeld kan worden", aldus een functionaris. Het plan van Dajan zou wel voorzien in eventuele nieuwe tussentijdse akkoorden met Egypte en Syrië over de Sinai-woestljn en de hoogvlakte van Golan. Volgens Jedi- oth Achranot wil Dajan de Palestij nse vluchtelingen die in kampen op de westelijke Jordaanoever wonen apart houden van degenen die ln dorpen en steden gevestigd zijn. De oplossing van het probleem van de vluchtelingen ln de kampen zou vol gens Dajan plaatsvinden met behulp van internationale inspanningen en steun van de Arabische landen. Ondertussen meldde gisteren het Egyptische dagblad Al Anwar dat de Egyptische regering over Informatie beschikt betreffende veronderstelde Israëlische plannen om de Palestijn se bevolking van de westelijke Jor daanoever te verjagen. Dit plan. al dus AL Anwar, zou voorzien in de uitwijzing van de leiders van de wes telijke Jordaanoever. waarna een „campagne op grote schaal zou wor den gelanceerd om een groot deel van de Arabische bevolking te dwin gen om te vertrekken." „Tot iedereens verbijstering", aldus de Nederlandse minister, was de Eu ropese Commissie, het dagelijks be stuur van de EO, niet bereid een compromisvoorstel inzake de ha ringvangst te doen, waar acht lan den (het Verenigd Koninkrijk uitge zonderd) zich vóór zouden hebben verklaard. LUXEMBURO (ANP) Iedere EQ- lidstaat zal vanaf 1 Juli van dit jaar Juridisch volkomen vrij zijn om in de Noordzee zoveel haring te vangen als ze wiL Dat is de consequentie van het feit dat in de speciale visse rijraad van de EG, die gisteren in Luxemburg werd gehouden, onder meer geen overeenstemming bereikt ls over een verdere beperking en verdeling van de haringvangst. Ver wacht wordt echter, aldus de Neder landse minister van landbouw, mr Fons van der Stee. dat het Verenigd Koninkrijk nationale „conserve ringsmaatregelen" zal nemen. Dat wil zeggen dat het een zóne van 200 mijl tot verboden visgebled zal ui troepen. Dat compromisvoorstel zou Inge houden hebben dat de haringvangst in de Noordzee beperkt zou worden en dat Nederland, boven de 1500 ton haring die het tot afgelopen woens dag gevangen heeft, nog zo'n 3000 tot 3500 ton haring zou mogen vangen. door Bert van Panhuis Bijna alle belangrijke Britse socialisten, die de Europese Gemeenschap verfoeien, hebben zich de afgelopen weken weer in de publiciteit weten te plaatsen. De plaatsvervangend leider van de Labourpartij minister Michael Foot, zijn collega's Tony Benn, Peter Shore en John Silkin, de oud-bewindslieden Eric Heffer en Douglas Jay, ze zijn weer ten oorlog getrokken. U mist Barbara Castle? Die komt ook nog wel, want de anti-Marketeers (zoals de tegenstanders van het Britse EG-lidmaatschap worden genoemd) bundelen weer alle krachten om een verklaring van hun partij los te krijgen dat Groot-Brittannië uit de gemeenschap moet treden. De actieplannen zijn weer uit de dossiers getrokken toen eind april bleek dat de socialisten tegen de verwachtingen in de tussentijdse verkiezingen in de vissersstad Grimsby wonnen en op dezelfde dag ook geheel onverwachts de mijnplaats Ashfield aan de conser vatieven verloor. De EG-tegenstanders plozen de zaak goed uit en kwamen tot de volgende conclusie: de Labourkan- didaat in Grimsby was fel tegen de EG en hamerde hier tijdens zijn verkiezingscampagne op. En kijk eens. hij won. In Ashfield had de voormalige Labour-parlementariër zijn biezen gepakt om in Brussel de EG te gaan dienen. En zie,. Labour verloor. Het was voor de anti-Mar keteers zo klaar als een klontje: de kiezers hadden met hun stemge drag geoordeeld over de EG en daarmee over het Britse lidmaat schap van deze groot-kapitalisti sche kolos met zijn duizenden con tinentale ambtenaren, die alleen al vanwege hun dienstbetoon aan die politieke multinational niet te ver trouwen zijn. En die mening van „de kiezer" moet meteen worden beloond. Op de barricaden De eerste weken rommelde de vul kaan van het anti-EG-ïsme wat via de ouwe rotten Eric Heffer ooit eens om zijn verzet tegen de EG ontslagen uit het kabinet van de toenmalige premier (sir) Harold Wilson en linkervleugelspeler Ian Mikardo „We moeten er uit en zo snel mogelijk. Wij van onze kant willen er best weer voor op de barri caden," zo laat zich hun gerommel samenvatten. De grote klappen vielen in de eer ste week van juni. Het uit louter tegenstanders van de gemeen schap bestaande Labourcomité, dat moet controleren of de voor waarden voor het Britse lidmaat schap gehandhaafd blijven, gaf een brochure uit, waarin de EG aan alle kanten gekraakt werd. Alle door nen kwamen er ln voor: de kosten waren te hoog, de prijzen in Groot- Brittannië stijgen dankzij de EG de pan uit, er mogen geen recht streekse verkiezingen voor het Eu ro-parlement worden gehouden. En zo waren er nog een paar handen vol grieven. Nu tilt men in politiek Groot-Brit tannië niet zo zwaar aan de pam fletten van de anti-Marketeers om dat de opvatting is dat ze het beter van zich af kunnen schrijven dan het op te kroppen. Het comité had echter minister Tony Benn van energie weten te strikken voor een begeleiding van het openbaar ma ken van de brochure. De belangrijkste uitlating van Benn een verklaard tegenstander van de EG was „dat de kansen van Labour bij de volgende algemene verkiezingen meer dan van welk ander onderwerp zouden kunnen afhangen van de vraag hoe een toekomstige Labourregering zou staan tegenover de Europese Ge meenschap." Eenparig werd dit uit gelegd als een pleidooi om Labour met een anti-EG-campagne de vol gende verkiezingen te laten Ingaan en te laten winnen. Maar dat is en blijft interpretatie en zo wilde Benn het houden. Hij heeft namelijk al meermalen van de leiding (toen sir Harold, nu James Callaghan) te horen gekre gen dat hij ontslag zou krijgen als hij zich zou verzetten tegen de offi ciële regerlngspoiitiek met betrek king tot de gemeenschap. Vandaar dat hij woordelijk met geen letter de officiële lijn afviel de excel lentie had zelfs een recorder bij zich om al het gesproken woord vast te leggen zodat hij later tegen over de premier de bewijsstukken van zijn onschuld zou kunnen over leggen en ook niet wilde uitleg gen wat hij nu precies bedoelde. Voor een aantal politieke commen tatoren was Benns intentie al ge noeg om ontslag van de minister te bepleiten. Vrije keus De tweede klap was de mededeling van Callaghan dat het kabinet de vrije keus had bij de stemming over de toen nog in te dienen wet op de rechtstreekse verkiezingen voor het Europese Parlement. Ze mochten tegenstemmen of zich onthouden maar mochten zich niet in woord tegen de wet verklaren. Een ongekende gebeurtenis ln de Britse parlementaire geschiedenis want voor het kabinet geldt het principe van de gezamenlijke ver antwoordelijkheid. Wie zich daar mee niet kan verenigen treedt af of wordt ontslagen. De oppositie was niet mals in haar oordeel en ook daarbuiten werd de beslissing van de premier gekenschetst als zelf vernederend en een bewijs dat hij geen congrole heeft over zijn minis ters. Nu zat de premier in een heel moei lijk parket. Tot tweemaal toe had hij zich al verplicht tot het houden van de Euroverkiezingen, volgens draaiboek volgend voorjaar. De eerste maal was dat een jaar gele den teghenover de EG-coilega's tij dens de zomerse topconferentie van de EG-leiders. De tweede maal was het vooral een kwestie van lijfsbehoud. De regering in een minderheids positie gekomen stond op vallen en kon alleen met steun van de Liberale fractie blijven voortbe staan. Liberalenlelder David 8teel eiste echter onder meer dat er Eu ro-verkiezingen zouden worden ge houden, bij voorkeur volgens het stelsel van de evenredige vertegen woordiging. Bij het traditionele stelsel, het flrst-pastrthe-post, waarbij de kandidaat met de mees te stemmen de zetel van het dis trict krijgt, zouden de Liberalen geen schijn van kans maken op vertegenwoordiging in het Europe se Parlement en met een meer evenredige vertegenwoordiging zou dat waarschijnlijk wel lukken. Daar zat Callaghan ln maart dus aan vast. Weken daarna echter bleek dat zes ministers ln het kern kabinet vice-premier Michael Foot en de ministers Tony Benn, Peter Shore. John Silkin, 8tan Orme en Albert Booth geen verkie zingen wilden en het duo Orme en Shore dreigde zelfs met aftreden. Daarnaast stelden dertig lagere mi nisters en staatssecretarissen zich achter de dwarsliggers en ook in deze groep zou het aftredens rege nen. Callaghan moest een tussen weg weten te vinden, die zowel voor de ministers als de Liberalen aan vaardbaar zou zijn. Het werd het laten vallen van de kabinetsdisci pline, vernederend en verzwakkend maar vanuit het gezichtspunt van de premier de enige oplossing. Tegenactie Het gevaar is nu voor even gekeerd. Het wetsontwerp-Euroverkiezin gen is ingediend en de eerste reac tie van de Liberalen is positief ge weest. In het najaar komt de vol gende kritieke fase. Na een inten sieve campange van de anti's ligt het voor de hand dat het partijcon gres de Labourpartij zal verplich ten tot actie tegen de EG. In het parlement zal de verkiezingswet het moeilijk krijgen. De Liberalen zullen voor het ont werp en het stelsel van de evenredi ge vertegenwoordiging stemmen maar de Labourfractie zal voor 80 tot 100 leden uit de boot vallen. Daar zullen de Conservatieven red ding moeten bieden. Margareth Thatcher heeft besloten haar tradi tioneel pro-Europese fractie vrij te laten. De verleiding is groot om de regering via deze wet de nek te breken maar ze zal het waarschijn lijk niet doen vanwege de schade aan het beeld van de partij. De Conservatieven zullen dus Ja zeggen tegen de Euroverkiezingen maar het kiesstelsel lijkt te sneuve len. Zowel in de Labour- als in de Conservatieve fractie zijn er te veel tegenstanders en dus zal het het oude wie het eerst komtrsysteem moeten worden. Het zal dan van de Liberalen afhangen wat er gebeurd. Accepteren ze de uitspraak van het parlement of zullen ze de anti-EG- vleugel van de Labourpartij als de grote boosdoener aanwijzen en het verbond met de socialisten verbre ken. Het hoeft niet maar uitgeslo ten is het ook niet. Het zal afhan gen van de sfeer binnen de Liberale partij en het vermogen van leider Steel zijn aanhang achter zich te houden. De Britse politiek blijft de komende tijd afhankelijk van de wendbaarheid van de lnterafhan- kelijke partijen Labour en Libe ralen. Een demonstratie van Britse huisvrouwen: „De gemeenschap pelijke markt, we kunnen eruit, we moeten eruit!"

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1977 | | pagina 7