garter presenteert
zijn beleid als
een wasmiddel
Italië wordt
links en rechts
yan sanering
afgehouden
P
president zoek naar internationale erkenning
F°-
Fel verzet tegen regering
van communisten
en christen-democraten
iRTfrlDAG 11 JUNI 1977
BUITENLAND
Trouw/Kwartet
loor Rimmer Mulder
dmmy Carter blijft de wereld
(erbazen. Hij is kennelijk
'ast besloten iedereen er zo
«iel mogelijk van te overtui
gen dat met zijn komst naar
iet Witte Huis geheel nieuwe
ijden zijn aangebroken voor
imerika en de rest van de
rereld.
)e eerste vier maanden van zijn
(residentschap hebben tenminste
en opeenstapeling gebracht van
lltspraken die bemoedigend, hoop
gevend en hartverwarmend, dan
rel verwarrend, aanvechtbaar en
Evaarlijk worden bevonden, maar
e met elkaar gemeen hebben dat
nogal afwijken van wat de alge-
open acht jaren uit Washington
verd vernomen. Het resultaat is
liet uitgebleven. Werd Jimmy Car-
eind vorig jaar nog vaak afge-
Jaan als een Jan Doedel die pinda's
rerkocht of als een onbetrouwbare
slimmerik met stichtelijke praatjes
en de streken van een Richard
Nixon, nu mag hij zich zelfs verheu
gen in de openlijke sympathie van
onverdachte progressieven als
Joop den Uyl en Jan Terlouw.
Dat bewijst op zijn minst dat presi
dent Carter de kunst om zichzelf te
verkopen als de nieuwe leider van
de vrije wereld wel verstaat. Overal
moet nu zo langzamerhand wel de
overtuiging zijn gegroeid dat Jim
my Carter met het presidentschap
heel andere plannen heeft dan zijn
directe voorganger Gerald Ford. Of
die plannen ook zoveel beter zullen
ditpakken is vraag twee.
—Iferwarrend
oorlopig blijft zijn buitenlandse
olitiek vatbaar voor veel misver-
anden. Ga maar na. Carter zegt
at hij zo snel mogelijk een nieuw
kkoord wil met de Sowjet-Unie
over beperking van de kernbewa
pening. Ondertussen stoot hij de
8owlet-lelders trefzeker voor het
hoofd met herhaalde betuigingen
van steun voor Russische anders
denkenden. Hij zegt dat hij veel
hartelijker omgang met de wester
se bondgenoten wil maar gaat
prompt West-Dultsland en Brazilië
de les lezen over hun handel in
kernenergie. Hij zegt dat de landen
van de derde wereld voortaan weer
op de Verenigde Staten kunnen re
kenen maar doet niets wezenlijks
om de Noord-Zuid-conferentie in
Parijs van mislukking te redden.
Hij dreigt regimes die de mensen
rechten schenden met sancties,
maar maakt daarop onmiddellijk
uitzonderingen voor landen die wat
met de veiligheid van de VS te
maken hebben. Dat levert een ver
warrend beeld op. „Hij blijft enkele
prachtige dingen zeggen," schreef
het Britse dagblad The Guardian
over Carter. „En zijn binnenlands
publiek houdt daarom van hem.
Maar zijn geestdriftige fanclub
overzee moet zich nu beginnen af te
vragen wanneer, hoe en óf het alle
maal wel voor elkaar zal komen."
Systeem
Toch blijkt er in Carters optreden
op het wereldtoneel tot nu toe wel
degelijk systeem te zitten. Al die
flinke verklaringen en hele en halve
gebaren, die met elkaar in strijd
lijken, passen in een plan de cam
pagne dat vanaf zijn installatie in
uitvoering is. De sleutel tot dit plan
wordt aangereikt door Zbig Brze-
zinski, directeur van de nationale
veiligheidsraad en als zodanig Car
ters dagelijkse adviseur voor bui
tenlands beleid. In een vraagge
sprek met het weekblad US News
and World Report antwoordt Brze-
zinski op het verwijt dat Carters
buitenlandse politiek „in alle rich
tingen lijkt te vliegen": „Bijna alles
wat de president heeft gedaan op
het terrein van buitenlandse zaken
sinds januari is het resultaat van
een wel doordachte planning, waar
over hij zelf de supervisie nam di
rect na de verkiezing. Bijna alles
wat we hebben ondernomen ik
zou zelfs willen zeggen alles wat we
hebben ondernomen maakte
deel uit van een plan voor de eerste
negentig dagen van de (nieuwe) re
gering, dat zijn climax moest krij
gen in de topconferentie in Londen.
En ik geloof dat dit plan zeer syste
matisch is uitgevoerd."
Campagne
Brzezinski verklapt direct daarna
welke visie achter dit plan zit: „Het
is onze mening dat we nu in een
fase van de geschiedenis zijn waar
in de Verenigde Staten opnieuw
het creatieve proces moeten aan
pakken van de opbouw van een
nieuw wereld-systeem. Daarbij
moet rekening worden gehouden
met het totale effect van alle veran
deringen die zich in de afgelopen
vijftien tot twintig Jaar hebben
voorgedaan: het verschijnen van
een groot aantal nieuwe staten, de
buitengewoon snelle dekolonisatie,
de opkomst van nieuwe sociale en
politieke aspiraties, de verdubbe
ling van de wereldbevolking".
Met andere woorden: het oude in
ternationale systeem, zoals dat
ontstond na de Tweede Wereldoor
log heeft afgedaan. Er zal iets
nieuws moeten komen en de Vere
nigde Staten kunnen daarbij weer
de richting bepalen. Met dat laat
ste sluit de wetenschapsman Brze
zinski aan bij de idealist en politi
cus Carter. Ook Carter vindt dat
Amerika de wereld nog steeds iets
te bieden heeft. In zijn verkiezings
campagne heeft hij bijna tot verve
lens toe belijdenis gedaan van zijn
vaste geloof in de Amerikaanse
waarden en principes. Dat was pre
cies waar hij zich kon afzetten te
gen zijn Republikeinse tegenstan
ders. Niet met vuile streken van de
CIA, diplomatieke slimmigheden
en ander heimelijk gedoe, maar
met trouw aan de eigen democrati
sche beginselen zouden de Verenig
de Staten zich staande kunnen
houden. „Ik zal ervoor zorgen dat u
er weer trots op kunt zijn een Ame
rikaan te zijn," beloofde kanidaat
Carter.
Dit vaste geloof in Amerika's goed
heid blijkt nu de hoeksteen te moe
ten worden van de buitenlandse
politiek van president Carter. Zijn
rede van 22 mei in Indiana, door
hem zelf beschouwd als een stuk
met historische waarde, staat er
bol van.
Geen angst
„Ik geloof dat wij een buitenlandse
politiek kunnen hebben die demo
cratisch is, die is gebaseerd op onze
fundamentele waarden Ik
heb een vast vertrouwen in ons
eigen politieke systeem. Omdat wij
weten dat democratie werkt, kun
nen wij de argumenten afwijzen
van leiders die mensenrechten aan
hun volk onthouden. Wij hebben
vertrouwen dat het voorbeeld van
de democratie overtuigend zal zijn
Wij hebben de overtuiging
dat democratische methoden de
meest effectieve zijn. en daarom
worden wij niet verleid onfatsoen
lijke taktieken te gebruiken
Wij zijn overtuigd van onze eigen
kracht Wij zijn overtuigd van
de goede geest van ons eigen volk
Na zichzelf zoveel moed te hebben
ingesproken durfde deze Sint Joris
de draak van het communisme na
tuurlijk wel aan: „Met vertrouwen
in de eigen toekomst, zijn we nu
vrij van die onzalige vrees voor
communisme, dat ons er eens toe
bracht iedere dictator te omarmen
die die vrees met ons deelde." In
diezelfde rede hekelde hij even ver
der op zelfs het anti-communisme
dat zolang bepalend is geweest
voor Amerika's handelen: „Wij be
streden vuur met vuur, er nooit aan
denkend dat vuur beter met water
is te bestrijden. Deze benadering
faalde met Vietnam als beste illus
tratie van haar intellectuele en mo
rele armoede."
Het mag allemaal wat hoogdra
vend en zalvend klinken, maar het
is de retoriek die Carter nodig heeft
om aan te geven hoe hij zich wil
onderscheiden van Henry Kissin
ger, de grote profeet van het vorige
tijdperk. Kissinger was in wezen
een zwartkijker, die er ten diepste
van overtuigd was dat de wereld
niet deugt en dat jc daarom al
tevreden mag zijn als je het ergste
(een atoomoorlog bijvoorbeeld)
kunt voorkomen. Daartegenover
plaatst Carter nu het geloof dat
uiteindelijk toch het recht zal zege
vieren.
Weinig gezag
Maar bij het uitdragen van dit
nieuwe idealisme stond Carter voor
het probleem dat Kissinger een we
reldwijd gezag genoot. Kissinger
had acht Jaren de gelegenheid ge
had aan zijn reputatie te bouwen,
terwijl Carter voor de buitenwereld
een volslagen onbekende was. Wil
de de nieuwe president iets kunnen
uitvoeren van zijn eigen grootse
ideeën, dan moest hij allereerst
proberen wat erkenning te verove
ren als leider van de westerse we
reld. Daarvoor was die campagne
nodig waarover Brzezinski sprak in
het eerder aangehaalde vraagge
sprek. Carters buitenlands beleid is
tot nu toe vooral een propaganda
campagne geweest voor persoonlij
ke erkenning in de internationale
arena. De nieuwbakken leider
moest zichzelf zo snel mogelijk een
eigen profiel verschaffen. Daarom
werd er zoveel nadruk gelegd op
dat nieuwe, dat wat de huidige re
gering onderscheidt van de vorige.
Dat is geheel volgens de regels van
de reclame. Een fabrikant die een
nieuw wasmiddel moet verkopen
zegt ook dat er nu iets heel anders
op de markt is gekomen en praat er
zo weinig mogelijk over dat zijn
produkt voor misschien wel 99 pro
cent gelijk is aan alle andere was
middelen.
Carter lijkt er nu wel in geslaagd te
zijn de internationale erkenning te
verwerven die hij nodig heeft. In
hoeverre zijn buitenlands beleid nu
werkelijk van dat van Kissinger zal
verschillen, moet de komende vier
jaren nog blijken. Zijn slogan dat
het goede altijd zal zegevieren over
het kwade klinkt mooi, maar is
natuurlijk niet zo praktisch. In
Amerikaanse televisie-films klopt
het wel. Daar gaan de schurken
tenslotte altijd ten onder. Maar
Carter zal toch niet in televisie
films geloven?
door J. den Boef
3
Italië krijgt geen kans om tot
ichzelf te komen. Het wordt
VJgchtervolgd door het verte
len, waar de neo-fascisten
log altijd naar terug verlan-
!en. Maar het zit vooral ge-
fangen in het heden, waarin
:ve ïltra-linkse krachten volgens
eigen beweringen uit zijn op
'ernietiging van het gehele
el lolitieke en sociale systeem
'an Italië en politieke avontu
riers van uiterst rechts, (die al
dj/rerontrust zijn door toene
mende samenwerking tussen
shristen-democraten en com-
nunisten) in de verleiding
tunnen komen om de macht
itlAe grijpen.
r- ultra-linkse elementen, waar
het thans om gaat, zijn georgani
seerd in de „Rode Brigades", die
fcich al geruime tijd bezighouden
pet het plegen van aanslagen en
het ontvoeren van rechters, politie
officieren. zakenlieden en politici
en zich thans ook tegen de nieuws
media hebben gekeerd. In de afge
lopen weken waren drie journalis-
In Rome is het proces begonnen tegen een groep Italianen die ervan wordt verdacht een aandeel te hebben gehad in
de mislukte staatsgreep van 1970 in Italië. Voor de bank met verdachten ligt de ernstig zieke kolonel Luciano Berti.
ten de mikpunten van de mannelij
ke en vrouwelijke schutters. Vlak
voor de studio in Rome werd Ro
berto Rossi, hoofdredacteur van
het Eerste tv-journaal, aangevallen
door twee mannen en een vrouw,
van wie de laatste 18 schoten op
hem afvuurde, die hem in de benen
troffen.
In Milaan werd ïndro Montanelli,
de bekende hoofdredacteur van H
Giomale Nuovo neergeschoten
door een man en een vrouw. In
Genua werden schoten afgevuurd
op Vittorio Bruno, adj.-hoofdredac-
teur van het gematigd progressieve
r.-k. blad Secoio XIX. In Florence
werd de auto van twee verslagge
vers van het behoudende r.-k. blad
La Nazione in brand gestoken. En
in Milaan moest een vrachtwagen
van het blad Corrière della Sera,
die kranten vervoerde, het ontgel
den. De auto brandde geheel uit
Voor al deze misdadige activiteiten
eisten de „Rode brigades" de „eer"
op. In een „boodschap" kondigden
zij nog meer aanslagen aan.
Persvrijheid
De persvrijheid is in gevaar geko
men en als zij verdwijnt, wordt een
zware slag toegebracht aan wat er
nog aan democratie is overgeble
ven in een land dat al overwoekerd
wordt door geweld, inflatie en cor
ruptie. Nu zeggen de meeste Jour
nalisten nog dat zij zich niet zullen
laten intimideren, maar er kan snel
een tijd aanbreken, waarin zij zich
nog wel eens-zullen bedenken voor
dat zij over zaken schrijven, waar
mee zij zich in moeilijkheden kun
nen brengen. In Milaan gaf een
verslaggever toe dat hij de aandui
ding „Pers" van zijn auto had ver
wijderd en een nieuwsfotograaf in
Rome zei, het een idee ter navol
ging te vinden.
Op enkele splintergroepen na zeg
gen alle politieke partijen, van de
christen-democratische tot de com
munistische, dat de aanslagen ge
richt zijn tegen de persvrijheid als
steunpilaar van de democratie en
niet tegen de individuele journalis
ten, die er bij betrokken waren. De
Italiaanse pers bevindt zich overi
gens al geruime tijd in moeilijkhe
den, die ook in andere Westeurope-
se landen niet onbekend zijn. Er
zijn financiële moeilijkheden ont
staan door het teruglopen van het
lezersbestand, maar ook door de
weigering van de regering om nood
zakelijke prijsverhogingen toe te
staan. Er zijn nogal wat Journalis
ten zonder werk gekomen en zij die
nog werk hebben, moesten met
minder verdiensten genoegen
nemen.
Bij verschillende dagbladen, die
van eigenaar veranderden, hebben
zich grote moeilijkheden voorge
daan, ook als hoofdredacteuren
werden benoemd die door de redac
ties niet op prijs worden gesteld.
Mogelijk mede onder invloed van
de verkiezingswinst die de commu
nistische partij in de afgelopen ja
ren heeft behaald, is bij de voor
naamste Italiaanse bladen een ten
dentie naar links waar te nemen.
Op zichzelf is dit geen opvallend
verschijnsel, omdat de nog niet of
ficieel bekrachtigde toenadering
tussen christen-democraten en
communisten, die in het parlement
gestalte heeft gekregen, moeilijk
als een verschuiving naar rechts
kan worden gezien.
Verkeerde keelgat
Nu is het Juist deze toenadering,
die de uiterst linkse groeperingen
in Italië in het verkeerde keelgat is
geschoten. Al voordat PCI-leider
Enrico Berlinguer met zijn „Histo
risch compromis" de christen-de
mocraten samenwerking op rege
ringsniveau aanbood, namen deze
groeperingen een vijandige hou
ding aan tegenover de communis
ten, die zij toen reeds veel te gema
tigd vonden, niet alleen in het par
tijpolitieke, maar ook in het soci
aal-economische vlak. Het „Histo
risch compromis" en de bijzonder
consequente wijze, waarop Berlin
guer nog steeds naar verwezenlij
king ervan streeft, beschouwen de
groepen als „verraad aan de arbei
dersklasse".
Dat een niet te verwaarlozen deel
daarvan bij de algemene verkiezin
gen van een jaar geleden de PCI
belangrijke stemmenwinst deed
boeken, deed de vijandschap van
de ultra-linkse splintergroepen al
leen maar toenemen. Men kwam
niet tot het inzicht dat men voor
een verkeerde zaak vocht, omdat
die door de kiezers was afgewezen,
maar besloot blijkbaar de weg van
het geweld te kiezen om te verijde
len. dat de versterkte PCI werkelijk
met de christen-democraten gaat
samenwerken. Aanvankelijk heeft
deze vijandige houding bijgedra
gen aan de verwarring, die geruime
tijd binnen de PCI heeft bestaan.
De jongste gewelddaden zullen eer
der een averechts effect hebben.
Overigens staat verwezenlijking
van Berlinguers „Historisch com
promis" nog niet voor de deur. De
christen-democraten, die in de af
gelopen weken met de PCI en ande
re partijen afzonderlijk gesproken
hebben over een nieuw program
voor het minderheidskabinet van
hun partijgenoot Oiulo Andreotti.
schuiven het voor hen levensgrote
probleem nog altijd voor zich uit.
Zij doen dat in de wetenschap dat
de communisten Italië niet met een
langdurige kabinetscrisis willen
opschepen en het op het ogenblik
evenmin wenselijk vinden om na
een Jaar al weer op vervroegde ver
kiezingen aan te sturen. Niettemin
groeit er in de praktijk een vorm
van samenwerking, die moeilijk
weer ongedaan gemaakt kan
worden.
Het is deze groei, die toenemende
onrust veroorzaakt bij uiterst
rechts, met name bij de neo-fascis-
ten, temeer waar zich in hun gele
deren een scheiding der geesten
heeft voltrokken, als gevolg waar
van bij een deel hunner de radicali
teit is toegenomen. Het forse ver
lies bij de verkiezingen van vorig
jaar, als gevolg van de tendens om
op één van de grote partijen (De-
mocrazia Cristiana of PCI) te stem
men, zal aan deze ontwikkelingen
niet vreemd zijn geweest. De moge
lijkheid dat zij met de hulp van
duistere figuren in de leiding van
strijdkrachten, politie en veilig
heidsdienst naar de macht zullen
grijpen, is minder groot dan nog
enkele Jaren geleden het geval was.
Uitgesloten is zij echter niet.
Het is dan ook goed dat pas zes
en een half jaar na dato dezer
dagen het proces is begonnen tegen
meer dan 70 Italianen, die mede
plichtig worden geacht aan een
mislukte staatsgreep in december
1970. Neo-fascisten, van wie ver
schillende nauwe contacten onder
hielden met de destijds in Grieken
land aan het bewind zijnde kolo
nels, wilden in Italië een militaire
dictatuur vestigen om te voorko
men dat de communisten door
middel van een staatsgreep de
zwakke regering (links van het cen
trum) ten val zouden brengen. Lei
der van het komplot was prins Ju
lio Valerio Borghese, die enkele ja
ren geleden in den vreemde zou zijn
overleden.
Met tientallen anderen was hij er
na de mislukte poging tot staats
greep in geslaagd naar het buiten
land te ontkomen, vermoedelijk
met door leden van de veiligheids
dienst verstrekte vervalste docu
menten. Zij die nog voortvluchtig
zijn, worden bij verstek berecht.
Het is van groot belanf dat de rol
van deze veiligheidsdienst (de mili
taire inlichtingendienst) nu eens
goed uit de doeken wordt gedaan.
Om te voorkomen dat het aandeel
van de dienst onder de tafel wordt
geveegd, heeft het Constitutionele
Hof bepaald dat leden ervan zich
niet zonder meer mogen beroepen
op hun zwijgplicht, met het excuus,
dat er staatsgeheimen op het spel
zouden staan.
Tip geheime dienst
Volgens de aanklacht waren de sa
menzweerders van plan om het mi
nisterie van binnenlandse zaken
(van waaruit het gehele politieap
paraat in Italië kan worden gediri
geerd) en de studio's van radio en
tv te bezetten. Ook zouden zij van
plan zijn geweest om waterlei
dingsinstallaties met radioactief
afval te besmetten, als de staats
greep niet snel genoeg tot resultaat
zou hebben geleld. De coup werd
echter in de kiem gesmoord, door
dat naar wordt aangenomen
Borghese via de veiligheidsdienst
een tip kreeg, dat er onraad was.
Beweerd wordt dat de tipgever ge
neraal Vlto Mlceli was, destijds
hoofd van de veiligheidsdienst en
thans neo-fascistisch lid van de Ka
mer van afgevaardigden.
De achtergronden van het kom
plot, waarbij volgens een der aan
geklaagden (Remo Orlandini, een
naaste medewerker van Borghese)
ook Richard Nixon als president
van de Verenigde Staten zou zijn
betrokken, zullen nu mogelijk aan
het licht worden gebracht. Niet uit
gesloten is dat het resultaat van
het proces gevolgen zal hebben
voor figuren, die thans nog op be
langrijke posten zitten.
