Profeten horen
in de woestijn
Internationaal terrorisme
Vergeet vervroegde^^
pensionering rustig
euwe perspectieven
or medezeggenschap
q
s
Als
oplossing
van het
vraagstuk van
de werkloosheid
10 JUNI 1977
het fijnste zijn als wij wij
bedoel ik dan, uitgaande
veronderstelling dat er zo'n
•staat, het genus mensen, ja
•en bestaat maar Zich ook
iheidt van de rest van Gods
•len doordat het met rede
;d is, bestaat omdat het
r het zou, zeg ik, het fijnste
Wij mensen niet alleen ons
le de bijzin hierboven maar
werkelijkheid om ons heen
herleiden tot een
htelijke eenvoud, als wij een
af hadden om alles mee te
Bijvoorbeeld goed en
of mooi en lelijk, of waar en
t mij steeds meer dat er
vee soorten mensen zijn in
ld, tenminste onder het
de deel der mensheid
e hierboven namelijk
a die daar wel en die daar
jeloven. Laat ik zeggen,
t gemak naamgevend; de
inkers en de kleindenkers.
ten daarom noem ik ze zo
linnen naar buiten, zij
»n alle ingewikkelde
is ogenblikkelijk tot
e waarheden. Zij doen dat
•n met grote ernst en de taal
laarbij gebruiken is helder
itioneel, een soort bezielde
t, (op z'n best) want waar de
verschillen wegvallen,
de grote gemeenplaatsen
ben iets Platonisch, in hun
n de eeuwige idee, der
iid, der waarheid enz., en in
ichteloze relatie met de
kse werkelijkheid. Op zoek
i grootste gemene deler zijn
gen zij, solidair met de
ïid waar ook ter wereld,
aan zij tot het uiterste en
dat zij niet meer willen zijn
iten dan de minste hunner
rs.
ijd grandioos en een beetje
rend is het voorbeeld van de
door J. W. Schulte Nordholt
Duitse expressionistische dichters
van na de eerste wereldoorlog die
in de vermaarde bundel
„Menschheitsdammerung"
getuigden van hun geloof in een
spoedige apotheose la
Beethovens Negende, want
natuurlijk gaat veel van dit
grootdenken terug op de
achttiende eeuw. Eén van hen
beleed het kernachtig, in een
ballade: „Kamerad, was du nicht
hast, das will auch ich nicht haben
(Kameraad, wat jij niet hebt, dat
wil ik ook niet hebben).
Wat een tragiek daarbij te
bedenken dat nogal wat van deze
dichters terecht kwamen bij het
nationaal-socialisme, en hun
ochtendschemering een avondval
werd.
Grootdenkers vergelijken alles, ja
stellen het gelijk. Een goed
voorbeeld trof ik onlangs op deze
zelfde Podium-pagina, waar
geschreven werd dat wij wel
terecht ontzet zijn over de
gijzelingen in Drente, maar dat wij
eigenlijk allemaal gegijzeld zijn, in
de macht van de nucleaire terreur.
Al het kwaad is in zulk redeneren in
zekere zin hetzelfde en kan dan ook
met dezelfde woorden beschreven
worden, en natuurlijk veroordeeld.
Het grootdenken weet namelijk
zeker dat goed en kwaad ook in de
politiek volstrekte maatstaven
zijn. Nog onlangs zag ik het een
politieke leider op de televisie
zeggen: wat in de ethiek kwaad is,
kan niet goed zijn in de politiek en
omgekeerd (of woorden van gelijke
strekking, ik citeer uit het hoofd).
Grootdenkers zijn enigszins als de
profeten van het Oude Testament,
alleen ha zoveel duizend jaar wat
optimistischer. Ook treft men hen
zelden in de woestijn aan.
Kleindenkers net andersom,
denken van bulten naar binnen. Zij
proberen altijd weer de eeuwige
waarheden, waar ze maar half in
geloven, te herleiden tot
herkenbaarheid. Zij doen dat met
een zekere boosaardigheid, ja zelfs
platvloersheid, en zij maken de taal
zo ingewikkeld en genuanceerd
mogelijk, want alles is altijd weer
anders, zeggen zij, en niets
vergelijkbaar. Zij hebben geen
weet van de idee, zij zijn geworteld
in de werkelijkheid en beweren
zonder veel gêne dat zij het leed der
mensheid toch niet kunnen torsen.
Zij willen dus best wat meer
hebben dan anderen, en zien
volstrekt niet in waarom zij in even
barre armoede zouden moeten
leven als de verworpenen in de
slums. Dat zou immers die mensen,
zo constateren zij nuchter,
volstrekt niet ten goede komen.
Als zij al zouden toegeven dat zij
gegijzeld Zijn door de afschrik
wapens dan willen zij er graag
bij opmerken dat het verschil
tussen hen en de echte slachtoffers
van de gijzeling toch heel evident
is, want zij blijven hun sigaret
opsteken, hun wijn drinken en zij
worden niet vernederd waar ze bij
zijn. Zij vinden ook dat in de
politiek andere maatstaven gelden
dan in het persoonlijke leven, want,
zo zeggen zij, de politicus is
verantwoordelijk voor een
gemeenschap, en kan nimmer
alleen maar het goede kiezen.
Zijn zuiverheid en zijn
verantwoordelijkheid zijn twee
diametraal tegenover elkaar
staande zaken, want in de èèn gaat
het om de intentie en in de ander
om de afloop. En omdat de
causaliteit te veelvoudig is om te
voorspellen zelfs met de beste
berekeningen is er in de politiek
alleen maar een keuze mogelijk
tussen twee kwaden. Het doel
heiligt daar de middelen maar,
zoals een Amerikaanse staatsman
zei nee, nee, Nixon was het niet
niet elk doel elk middel.
Grootdenkers verheffen zich boven
de werkelijkheid, kleindenkers
blijven er in steken. Grootdenkers
roepen luid dat zij het bestaande
niet wensen te aanvaarden,
kleindenkers voelen zich ey best in
thuis.
Rest mij nog om te beseffen dat dit
stuk, dit staaltje van generaliseren
(een ander woord voor
grootdenken) mij is ingegeven door
kleindenkerige twijfel en
grootdenkerige hunkeringen,
opkomend als ik soms echte
grootdenkers aan het werk zie.
Helemaal eerlijk ben ik zo niet, kan
ik ook niet zijn. Want wezenlijk is
het natuurlijk zo dat de volmaakte
groot- en kleindenkers niet
bestaan, maar dat wij allen
mengsels van belde zijn, wat meer
groot of klein wat meer Idealistisch
of realistisch geaard.
En wat heb ik daarmee anders
gezegd dan dat niet alleen de
werkelijkheid om ons heen, maar
ook wij mensen, niet te meten zijn,
niet passen in een schema? Maar
wij kunnen ook niet zonder, wij
moeten indelen, ordenen,
onderscheiden, generaliseren, om
te leven. Dat is onze menselijke
grootheid. „Chaos is de wet van de
natuur, orde is de droom van de
mens", beweerde een diepzinnig
Amerikaans denker. Misschien is
dat waar, en wat ik dan hier
beweerd heb is alleen maar dat wij
moeten doen wat wij niet kunnen
doen. Dan is dit stuk mij ingegeven
door een besef van
machteloosheid.
Wie zou niet graag eenvoudig
leven, in alle betekenissen van dat
woord? Ik ben gewoon jaloers,
gedreven door dezelfde afgunst die
Bert Brecht in de „Drei Groschen
Oper" onder woorden bracht: Das
simpele Leben lebe wer da mag, Ich
habe, unter uns, genug davon. Kein
Vögelchen von hier bis Babyion,
Ertrüge diesen kost nur einen Tag.
(Het simpele leven leve wie het wil,
ik heb, onder ons, er genoeg van,
geen vogeltje van hier tot Babyion
zou zulke kost één dag verdragen).
Met andere woorden: profeten
horen in de woestijn.
Trouw/Kw^e^PV^^RHS_i3
door Hannle van Leeuwen
Het is al weer enige tijd geleden, dat de nieuwslezer van het
late NOS-bulletln mij pijnlijk verraste met de volgende aan
kondiging: Binnen vier vijf Jaar zullen alle werknemers
een jaar eerder gepensioneerd kunnen worden. De pensioenge
rechtigde leeftijd wordt van 65 naar 64 Jaar teruggebracht.
Men krijgt dan ook AOW op 64-Jarige leeftijd. Dit zal premier
Den Uyl morgen meedelen in het Vara-radloprogramma Z.I.".
Zeer concrete uitspraken, ook niet Natuurlijk, vele ouderen (bijvoor-
voor tweetrlel uitleg vatbaar, die
mij dan ook terecht spontaan tot
een scherpe reacUe brachten.
prof. dr. H. J. van Zuthem
bben zich de laatste maanden een aantal wijzigingen
jdaan in de opvattingen over de medezeggenschap van
emers, die van grote maatschappelijke en politieke
inis kunnen zijn. Ik denk aan het onlangs ingenomen
>unt van de leiding van het NW, vastgelegd in een
rp-resolutie voor de verbondsraadsvergadering eind van
ir. Dit standpunt gaat in de richting van zelfbestuur
Jt zover is wijst de resolutie
lantal wegen, die aansluiten
Is ingenomen standpunten
CNV en ook van de twee
politieke partijen PvdA en
doel op de door werkne-
ïkozen commissaris. Het
nt van het NW vertoont
punt grote overeenkomst
t van het CDA. Beide den-
n een derde deel gekozen
^"ferknemers en kapitaalver-
i97?s, die samen de overige
,t vlsarissen aanwijzen. De
Halenkt, evenals het CNV aan
nin£_van het aantal commissa-
totgekozen door de werkne-
i
van de nogal opvallende
trail tie van overeenkomsten,
er op dat ons land binnen
te lange tijd de gekozen
saris zou kunnen hebben.
ükkige ontwikkeling.
tekent dit nu voor één van
mm beroemde (beruchte) her-
p.rsvoorstellen: de herziening
Q|[vet op de ondernemingsra-
meen, dat er met name
II verandering van opvatting
het NW alle reden is de
Qfnieuw te bezien. De heer
)_pizitter van het NW, heeft
■toelichting gezegd, dat het
eft gekozen voor deelname
m macht. Hoewel dit stand-
k altijd wel binnen het NW
ileefd, heeft het nu wellicht
'hand gekregen. Dit moet
n hebben voor het wetsont-
ICèiziening ondememingsra-
'*!idat dit ontwerp mede is
door de idee van de con-
"i*de macht. De gedachte van
llfstandige ondernemings-
lus zonder de directeur) is
Üerdoor gevoed.
NW ook denkt aan het
van mede-verantwoorde
lijkheid door werknemers, waar
voor het CNV al heel lang pleit, zal
het nieuwe kabinet er verstandig
aan doen de zaak van de be-
drijfsdemocratie nog eens opnieuw
te bezien.
Twee aspecten
Ik wil hierbij vooral op twee aspec
ten wijzen. In de eerste plaats moet
naar mijn mening opnieuw overwo
gen worden de ingewikkelde con
structie van de overleg-vergadering
weg te laten. De gedachte van de
medeverantwoordelijkheid vereist,
dat werkgever en werknemer met
elkaar overleggen binnen de onder
nemingsraad. De mogelijkheid van
afzonderlijk vergaderen van geko
zen leden moet blijven. Het is ge
bleken, dat deze mogelijkheid
wordt gebruikt en als nuttig wordt
ervaren. In de tweede plaats zal de
plaats van de ondernemingsraad
meer dan ooit moeten worden afge
wogen tegen die van de raad van
commissarissen. Wanneer de geko
zen commissaris tot de mogelijkhe
den gaat behoren, doet men er ver
standig aan bij voorbaat een goede
verhouding tussen beide organen
te verzekeren. Die goede verhou
ding komt er zeker niet, wanneer
men aan beide organen de beslis
singsbevoegdheid over dezelfde on
derwerpen zou geven. Ik denk bij
voorbeeld aan de investeringen.
Men zal moeten kiezen. Dit bete
kent, dat men de ondernemings
raad niet kan regelen los van de
raad van commissarissen.
Wanneer de verwachting juist is,
dat PvdA en CDA een nieuw kabi
net gaan vormen, krijgen zij een
unieke kans de verschillen die er nu
nog zijn op het punt van de indus
triële democratie opnieuw en gron
diger aan te pakken. De recente
wijzigingen in de opvattingen bin
nen het NW bieden samen met de
reeds vroeger door het CNV ingeno
men standpunt een stevige maat
schappelijke achtergrond voor een
nieuw en beter beleid op dit punt.
De werkgevers zullen ongetwijfeld
gevoelig zijn voor de ondersteu
ning, die de gedachte van de mede
verantwoordelijkheid heeft gekre
gen. Het is te hopen, dat in het
gewoel rondom een kabinetsforma
tie niet wordt vergeten, wat er in
tussen maatschappelijk is veran
derd.
Gelukkig bleek al spoedig, dat de
minister-president veel kritiek
moest opvangen als gevolg van een
aangescherpte voorpublicitelt,
maar toch ook Boersma had
wat voorbarig ideeën in deze rich
ting gespuid. Losse opmerkingen
zonder onderbouwing met bereke
ningen van de flnanciëls gevolgen,
wat doe je er eigenlijk anders mee
dan reeds voortijdig verwachtin
gen wekken? Wanneer zullen deze
in vervulling gaan?
Om elk misverstand uit te sluiten:
ik ben al Jaren Als het maar even
kan voor een vrijwillige (ieder
mens is weer anders), dat is dus een
flexibele pensioneringsleeftijd. In
een vervroegde pensionering als
al-gemene verplichting
zie ik, nu er nog steeds geen sprake
is van een van jongs af aan
grondige voorbereiding op de ou
derdom, alleen al om deze reden
voorlopig niets.
Wij hebben de ouderen onder ons,
aanvankelijk op 65-jarige leeftijd,
nu veelal eerder, van vandaag op
morgen uit het arbeidsproces ge
stoten. Wie zou zich dan soms niet
„uigeschakeld" voelen, nu boven
dien aan de wijsheid van de oude
dag, het bedachtzame oordeel van
de ouderen, de rijpe ervaring in
deze dynamische samenleving, in
deze vertechnocratiseerde wereld
toch minder wordt gehecht dan
vroeger? Is de vrije tijd ook vaak
nog niet een opgave?
En nu we met een enorme werk
loosheid tobben, zeggen wij in feite
opnieuw: ouderen eruit, jongeren
erin. Vervroegde pensionering als
een bijdrage ter oplossing van de
heersende werkloosheid. Bij ver
vroegde pensionering komen er im
mers arbeidsplaatsen vrij, die dan
door jongeren kunnen worden
bezet.
Of hiermede werkelijk altijd het
belang van de ouder wordende
mens wordt gediend, is echter nog
maar de vraag.
Mogen de ouderen zelf nog in
spraak hebben? Mogen ze deze
nieuwe idee met gemengde gevoe
lens begroeten?
1st
n
21
In de fantasie van menig heden
daags feuilletonist is het schrikbeeld
al enkele keren opgedoken: „Inter
national Terrorism Ene." Hij verzint
een internationale generale staf, die
overal ter wereld terroristische groe
pen ten aanval roept volgens een
zorgvuldig uitgekiende strategie,
hun acties coördineert en geleidelijk
vordert in de richting van een ge
heim doeL
Welnu, zo bont is het naar alle waar
schijnlijkheid niet, althans nóg niet.
Telt men alle nationale en transnati
onale terreurgroepen bij elkaar op,
dan zijn er volgens de beste schattin
gen op het ogenblik zo'n vijftig in
actie. Rechtstreeks betrokken bij
terroristische acties zijn duizend tot
drieduizend personen; men weet het
niet precies.
Maar tot de zuiver transnationale
categorie groepen dus die bun
operatieterrein niet beperken tot
één land behoren slechts zeven of
negen, met hooguit enkele honder
den actieve leden. We moeten daar
bij denken aan het Volksfront voor
de Bevrijding van Palestina, het Ja
panse Rode Leger, de erfgenaam
van de Baader-Meinhof-groep (zoals
de 2 Juni Beweging), het apparaat
van de in Venezuela geboren Ilitch
Ramirez Sanchez (Carlos) en nog
een paar andere. Het is nog niet
gebleken dat al deze groepen werken
onder een centraal commando. Maar
het staat wel degelijk vast, dat zij
elkaar onderling helpen.
De transnationale terreur-groepen
verlenen elkaar logistieke en soms
financiële steun; ze lenen specialis
ten met bijzondere vaardigheden
aan plkaar uit; en soms nemen leden
door H. J. Neuman
van de ene groep deel aan operaties
van een andere. Zo werd in 1970 een
voorraad handvuurwapens gestolen
uit een Amerikaans legerkamp in
Butzbach (Duitse Bondsrepubliek).
Later werden sommige van deze wa
pens aangetroffen in handen van de
Baader-Meinhof-groep. En een an
der deel werd gebruikt door de terro
risten van het Japanse Rode Leger
die in september 1974 de Franse
ambassade in Den Haag bezetten.
Handgranaten, waarvan de autori
teiten weten dat ze in 1971 in handen
waren van de Baader-Meinhofgroep,
doken later op bij leden van zowel
het Volksfront voor de Bevrijding
van Palestina als het Japanse Rode
Leger. Sommige van deze handgra
naten speelden eveneens een rol bij
de bezetting van de Franse ambassa
de in Den Haag. Carlos of zijn men
sen gebruikten ze voor hun aanval
op „Le Drugstore" in Parijs op 14
september 1974.
Onlangs belegde het „Centrum voor
Vergelijkende Criminologie" van de
Universiteit van Montreal een sym
posium in Frankrijk, waar nog ande
re voorbeelden van internationale
samenwerking tussen terroristen
werden genoenul. Zo stuurde begin
1974 de revolutionaire Baskische or
ganisatie ETA-V een van haar leden
naar Argentinië waar hem door het
Revolutionaire Volksleger (ERP)
een opleiding werd gegeven in terro
ristische tactieken en in het constru
eren van „volksgevangenissen",
d.w.z. plaatsen waar men gedurende
enige tijd ontvoerde personen ver
borgen kan houden. Eveneens in
1974 verstrekte de ERP een lening
van omstreeks vijf miljoen dollar
aan de Chileense Beweging van de
Revolutionaire Linkerzijde (MIR);
deze som was een deel van het los
geld dat was verkregen in ruil voor
de vrijlating van de Argentijnse Es-
so-directeur Victor Samuelson. Uit
andere bron weten we dat Andreas
Baader en enkele van zijn medewer
kers in november 1969 toen hun in
de Bondsrepubliek Duitsland de
grond te heet onder de voeten werd,
naar Frankrijk vluchtten en daar
onderdoken in de leegstaande wo
ning van Régis Debray, de intellec
tuele wapenbroeder van „Che" Gue
vara, die samen met hem de verant
woordelijkheid deelt voor de zgn.
foco-theorie (de leer dat kleifie gue-
rillagroepen ten plattelande een heel
land tot de revolutie kunnen
brengen).
Leningen, logistieke steun en onder
dak: dat zijn een paar van de voorna
me diensten die transnationale ter
reurgroepen elkaar verlenen. Maar
de sterkste band die er vooralsnog
tussen hen bestaat is de gemeen
schappelijke opleiding. De Baski
sche revolutionair die enkele van de
fijne kneepjes leerde bij de EBP in
Argentinië was daar al een voor
beeld van.
Werkelijk grote omvang heeft even
wel het Palestijnse trainingspro
gramma aangenomen, dat vermoe
delijk omstreeks 1968 is gestart en
waarin vooral het Volksleger voor de
Bevrijding van Palestina een voor
naam aandeel heeft Leden van de
IRA, het Japanse Rode Leger en
minstens drie Duitse groepen heb
ben daar een opleiding ontvangen.
Ook Turken en Iraneaen zijn bij de
Palestijnen school gegaan. Sommige
Latijns-Amerikanen zoals „Carlos"
en Patricio Arguello, een burger van
Nicaragua die in september 1976 bij
een poging om samen met de ver
maarde Leila Khaled een lijntoestel
van de Israëlische luchtvaartmaat
schappij El Al te kapen werd ge
dood, Bekend is dat enkele Neder
landse revolutionairen of would-bo
revolutionairen zijn opgeleid in
Zuid-Jemen. De vraag waar thans
nog geen antwoord op valt te geven
is, of ook Zuidmoluluie jongeren een
dergelijke leerschool hebben door
lopen.
Een merkwaardig verschijnsel is dat
verscheidene groepen korte tijd na
het voltooien van hun opleiding
vallen hebben ondernomen op
len die uitsluitend voor de Palestij
nen van belang waren. Het Japanse
Rode Leger, Latijns-Amerikanen,
Duitsers en ook Turkse groepen
hebben dat gedaan. Turkse terroris
ten vermoordden bijvoorbeeld in
mei 1971 de Iraëlische consul-gene
raal in Istanboel. Japanse terroris
ten deden in mei 1972 een overval op
de luchthaven Ben Goerion te Lod.
Duitse terroristen vielen Israëlische
doelen aan in Frankfurt en Berlijn.
Zou dat misschien een vereffening
achteraf kunnen zijn, een betaling
van schoolgeld in de vorm van dood
en vernietiging?
beeld in continu-arbeid. in slijten
de beroepen, oudere ongehuwde
werkende vrouwen, enz.) zien nu
reeds verlangend uit naar de dag
waarop hun pensioengerechtigde
leeftijd ingaat. Bij een eerdere pen
sionering zijn zij vermoedelijk bij
zonder gebaat, zolang het werk nog
niet is „aangepast", maar is deze
vervroegde pensionering dan ook
op een reële basis mogelijk?
In het huidge stelsel van sociale
zekerheid missen nog altijd duizen
den werknemers een goede pensi
oenvoorziening als aanvulling op
de AOW. Zouden er met uitsluitend
de AOW als basis-voorziening op
64-Jarige leeftijd en misschie nog
een heel klein pensioentje, zolang
de algemene pensloenpUcht nog
niet is gerealiseerd, geen spannin
gen ontstaan? Zou arbeid als aan
vulling op de AOW-uitkering dan
vaak niet noodzakelijk zijn? Wat
zou dan uiteindelijk de winst aan
arbeidsplaatsen nog zijn? En moet
er als er geen financiële moeilij
kheden #Jn een arbeidsverbod
gelden?
Twijfel
De gedachte aan deze vervroegde
pensionering is uiteraard mede in
gegeven door het feit, dat vele ou
dere werknemers nu reeds op onei
genlijke wijze voortijdig uit het ar
beidsproces zijn verdwenen. Hier
en daar wordt wel gesuggereerd dat
er op grond van deze feiten iets mis
zou zijn met de gebruikelijke pen
sioengerechtigde leeftijd.
Ik waag dat te betwijfelea Veel eer
is er iets mis met het gebruik van
argumenten, die als oneigenlijk
dienen te worden beschouwd.
Daarvoor dienen dan oplossingen
te worden gezocht door het werk
aan te passen aan de mogelijkhe
den van de oudere werknemers.
Weinig werkenden
Desalniettemin: de werkelijkheid
liegt er niet om: grote aantallen
oudere werknemers in de WW of in
de WAO en slechts een gering aan
tal werkende 64-jarigen. Bij invoe
ring van een algehele vervroegde
pensionering zijn in theorie dan
ook besparingen mogelijk: bijv.
aan uitbetaling van sociale uitke
ringen, e.d.
Maar daar staat wel wat tegenover!
Hogere premie-percentages voor de
AOW als gevolg van meer en lange
re pensioen-uitkeringen, maar ook
minder premie-opbrengst. Verder
kostenstijgingen voor de be-
drijfspensioenen, enz. Wat het net
to-resultaat uiteindelijk zal zijn,
laat zich nauwelijks nog met enige
nauwkeurigheid vaststellen. Zeer
optimistische veronderstellingen
(prof. Halberstadt) wisselen zeer
pessimistische („een miljarden
zaak") af.
Maken we ons zelf en het Neder
landse volk niet iets wijs als we
zelfs ook maar suggeren, dat er via
uitbreiding van de sociale zeker
heid nog een nieuw beslag op de
beperkte mogelijkheden kan wor
den gelegd?
Wat is er eigenlijk van de één pro
cent operatie in de sociale zeker
heidssfeer al gerealiseerd? Een
pijnlijke operatie, ja zeker, maar
nodig terwille van het herstel van
de werkgelegenheid voor ouderen
én jongeren. En dan ook nog een
verplichte vervroegde pensi
onering die extra financiële mid
den verjgt? Vergeet het maar!
In het licht van de zwarte en som
bere vooruitzichten met betrek
king tot de werkgelegenheid zal
uiteraard een billijke verdeling van
werk de eerstkomende jaren de
hoogste prioriteit moeten hebben.
Andere mogelijkheden dan een al
gehele vervroegde pensionering
dienen hiervoor te worden aange
boord.
Vrijwilligheid
Dat neemt niet weg dat ouderen op
basis van vrijwilligheid een unieke
bijdrage kunnen leveren tot het
vrijmaken van arbeidsplaatsen
voor Jongeren. Met name de experi
menten met vervroegde pensione
ring in de havens en de metaal
rechtvaardigen de verwachting,
dat er bereidheid bestaat in positie
ve zin een bijdrage te leveren door
van de loonruimte in te leveren.
Misschien liggen er ook als wij
het bedrijfstaksgewijze bezien
nog onbenutte kansen.
Mevrouw Ven Leeuwen is lid van de
Tweede Kamer voor het CDA.
