Een theoloog op dwaalspoor door
de apartheidspolitiek
Friese taai brengt de kerken tot elkaar
Uit brieven van lezers
steun de
christen~democratie
bon
De Friese oecumenische beweging (2)
VANDAAG
VOORBIJGANGERS
T rouw/Kwartet2
door Aldert Schipper
Vorig Jaar zomer reisde de Utrechtse hoogleraar in de theologie, dr H. Jonker uit
pastorale overwegingen naar Zuid-Afrika. In de moderne theologie wordt steeds
meer gepleit voor begrip voor 'de ander'.
„Er is één volk in de wereld dat niet het
voorrecht te beurt valt. zo menselijk en be
gripsvol vanuit zijn sltuaUe en leefproblema-
tiek beoordeeld te mogen worden. En dat is
het volk van Zuld-Afrika, het zwarte schaap
onder de volken, schietschijf van de we
reldpers". Dit schreef prof Jonker in het
eerste van een reeks artikelen die geplaatst
werden In De Waarheidsvriend En hij besloot
het eerste artikel met te herinneren aan Paul
Kruger. die door koningin Wilhelmlna gehol
pen werd.
Zonder gehinderd te worden door valse be
scheidenheid stelt hij vast dat Zuld-Afrika
weer wacht „op een handreiking vanuit Ne
derland, het stamland. Niet een oorlogsbo
dem maar wel de handreiking van meer be
grip voor zijn situatie bij regering, kerk en
pers" De handreiking van prof. Jonker zou
bestaan uit maar liefst zestien artikelen in De
Waarheidsvriend en een lidmaatschap van
een Nederland-Zuid Afrika vereniging. Zo-
Juist zijn de artikelen tot boek gebundeld
verschenen onder de titel: Zuld-Afrika In op
spraak.
Gesprekken
Prof. Jonker verbleef vijf weken In Zuid-
Afrlka en had er volgens eigen zeggen zestig
gesprekken met allerlei mensen, onder wie dr
Beyers Naudé, de directeur van het Christe
lijk InsUtuut.
Prof. Jonker doet alsof hij een neutrale posi
tie inneemt. Hij versterkt deze indruk door te
melden dat hij een gesprek heeft gehad met
ds Sam Butl, de secretaris van de (zwarte)
nederduitse gereformeerde kerk In Afrika, die
hij gematigder vond dan dr Beyers Naudé.
Dat laatste gesprek geeft hij uitgebreid weer
In de veertiende aflevering van zijn reisver
slag. In het zestiende deel. het slot. zet hij
uiteen dat aan Zuid-Afrika onrecht geschiedt,
doordat zijn neutrale visie in ons land niet
aan bod komt
Brief
als Jngezonden stuk heeft gestuurd en die niet
werd geplaatst. Hij zet daarin samenvattend
zijn mening op een rijtje. Overal waar meer
dere volken in een staat samenwonen gaat
dat mis; daarom kan het ln Zuld-Afrika ook
niet; zwart Afrika kent ln meerderheid dicta
turen en één-partijstaten; het communisme
loert op Zuld-Afrika en maakt gebruik van
bevrijdingsbewegingen en actiegroepen.
Hoe verschillend de zwarten in Zuld-Afrika
zijn, zet prof. Jonker uiteen in zijn zesde
verhaal, waarin hij navertelt wat hij over de
„Bantoes" hoorde van de directeur van de
planning van het „Bantoeonderwijs" en een
onderzoeker van het Afrika-lnstltuut. „Op NGUtrddl
mijn vraag of een Bantoe minder intelligent is
dan een blanke antwoordden zij niet bevesti
gend." schrijft prof. Jonker opgelucht. Hij
gaat echter verder: „Het merkwaardige ls dat
ze niet driedimensionaal kunnen kijken (in de
verte afstand bepalend) of denken. In de
toepassing van het geleerde zijn zij ook
zwak."
kers". Ook ontving prof. Jonker klachten dat
minder begaafde zwarte studenten soms bui
ten de hoogleraren om zomaar een beurs
krijgen om in Nederland te studeren. „Na vier
Jaar komen ze onherkenbaar terug, doordat
zij hun afkomst volledig ontgroeid zijn."
In het laatste artikel vat prof. Jonker al zijn
indrukken nog eens samen en brengt deze in
verband met de opstand van vorige zomer.
Deze opstand komt volgens prof. Jonker
voort uit onvrede wegens onvervulde ge
rechtvaardigde en minder gerechtvaardigde
wensen en verlangens. In de tweede plaats ls
er volgens prof. Jonker sprake van politieke
agitatie en ln de derde plaats zijn er de
„tsotsls", zwarte bendeleden in de stedelijke
gebieden.
Prof. Jonker stelt zich op een neutraal
standpunt en noemt zichzelf geen woordvoer
der voor de Zuidafrlkaanse regering. Hij ver
wijt aan de pers in ons land dat deze stel-
llngname ln Nederland niet „mag".
„Bantoe-studenten zijn traag, weinig creatief
en moeilijk benaderbaar. ZIJ nemen wel de
feiten op. hebben een goed geheugen, maar
vertonen weinig Inzicht in de geestelijke pro
blematiek."
Geheim
Zwarte theologie vindt prof. Jonker niets. „Er
mag evenmin sprake zijn van zwarte theolo
gie als er sprake ls van Germaanse theologie.
Uw voorouders waren Bantoe-heidenen, mijn
voorouders waren Germaanse heidenen, sa
men hebben wij ons te oriënteren op het
geheim van één volk: namelijk Israël." De
student tegen wie prof. Jonker dit opmerkte
„knikte instemmend en ik zag aan zijn ogen
dat hij er Innerlijk mee eens was", maar dat
was dan ook een van de besten uit de facul
teit, naar een blanke hoogleraar later op
merkte.
Is prof. Jonker echter wel zo objectief? Deze
vraag stelde zich de Amsterdamse studen
tenpredikant ds A. A. Spijkerboer. Hij stuur
de de artikelen van prof. Jonker op aan dr
Beyers Naudé, een van de laatste blanken, die
nog contact hebben met de zwarte meerder
heid van de Zuidafrlkaanse bevolking.
Dr Naudé heeft zijn antwoord nu gegeven en
daaruit blijkt dat prof. Jonker in zijn artike
len 'een heel aantal feitelijke en historische
onjuistheden' heeft opgenomen. Dr Naudé
geeft als voorbeeld onder meer dat prof. Jon
ker in zijn verhalen zegt dat de zwarte hulzen
in Soweto alle voorzien zijn van elektriciteit,
terwijl dat in nog niet de helft van de huizen
aanwezig ls.
Zorg
Deze blanke collega hoorde tot een groep, die
zich bezorgd toonde over de voorlichting in
Hij drukt een brief af. die hij aan onze krant Holland, die hen kwalificeert als „onderdruk-
'Wat mij echter met ernstige zorg vervult zijn
het onjuiste en simplistische geloof van prof.
Jonker dat de oorzaken van de onlusten aan
de tsotsis (nozems) toegeschreven kunnen
worden(ln tegenstelling tot de duidelijke uit
spraken die aan de Cillie-commissie zijn voor
gelegd) en de onjuiste en eenzijdige uiteenzet
ting van de zwarte theologie. Dit maakt ie-
Prof. dr H. Jonker
mand ernstig bezorgd over de objectiviteit
van het oordeel van prof. Jonker over de
situatie in Zuld-Afrika.'
Dr Naudé herinnert zich van het gesprek met
prof. Jonker dat deze reeds door het
apartheldsdenken van de regeringsgezinden
was beïnvloed. Volgens dr Naudé is de centra
le denkfout van prof. Jonker dat hij niet kan
Inzien dat de politiek van zelfstandige ont
wikkeling voortgekomen ls uit een diepge
worteld ideologisch denken (gegrond op een
valse theologische interpretatie van de Heili
ge Schrift) en niet op een praktisch politiek
beleid.
„Prof. Jonker schijnt ook geen duidelijk be
grip te hebben van de ernstige verstoring in
de verhouding tussen de leiders van de drie
zwarte Nederduits gereformeerde kerken en
de leiding van de blanke NG-kerk over de
vragen van de rassenpolitiek van ons land.
Als hij enigszins de moeite genomen had met
ADVERTENTIE
Korte duide6|k geschreven, liefst aan één kant getypte, brieven kunnen worden
gestuurd naar Secretaris Hoofdredactie Trouw/Kwartel. Postbus 859, Amsterdam. Bij
pubiikatio wordt de naam van do schrijver vermeld
De vergeten gijzeling
Naar aanleiding van vragen van le
zers over het artikel „De vergeten
gijzeling" ln Trouw van 27 mei wil ik
met nadruk verklaren, dat de op
roep om radicaal (tot de wortels
teruggaande) te oordelen over het
geweld-denken ln onze samenleving.
NIET betekent dat de gijzelingen ln
Drente minder radicaal veroordeeld
zouden moeten worden. Integen
deel ik heb zelfs de twee manleren
waarop sommigen die misdaden te
weinig ernstig nemen (goedkope
„troost" door bijbelteksten en „be
grip" voor terroristen) duidelijk af
gewezen. Als de reeds door velen
gebruikte vergelijking dat het zoge
naamde machtsevenwicht een
vastgelopen gijzelingsaffaire ls, ons
pas öfinspreekt en wakker schudt na
een gijzeling, is die gijzeling daar
mee niet goedgepraat Juist niet.
Als Golgotha een schokeffect bete
kent. omdat dén pas zichtbaar
wordt hoe ver wij ons van Gods
bedoelingen hebben verwijderd, is
daarmee de kruisiging in geen enkel
opzicht te verontschuldigen.
Kampen Okke Jager
(De redactie besluit hiermee een op
gang komende discussie over dit as
pect van dr. Jagers beschouwing).
Geen lippendienst
In onze kringen heeft men het nooit
moeilijk gehad met theologen die
zich met de politiek bemoeiden, zo
lang de confessionele partijkeuze
vanzelf sprak Nu deze keuze voor
zeer veel christenen en dat waar
lijk niet wegens onverschilligheid Je
gens het geloof niet meer vanzelf
spreekt, wordt de theoloog, die dat
gevoelen vertegenwoordigd, verwe
zen naar de spreekwoordelijke leest.
Ik voel er niets voor met modder te
gooien naar het CDA. maar stel er
prijs op, samen te vatten wat de
heer Okke Jager ln zijn twee Podi
um-artikelen bewoog. Jager weet
dot het bijbels gehalte van woorden
als „gerechtigheid" eenvoudig ver
biedt. dat zulke woorden Ideolo
gisch worden misbruikt, dat wil zeg
gen dat het mooie wóórden worden,
waaraan wij slechts lippendienst be
wijzen. Alleen dan mogen wij die
woorden gebruiken, als zij door
nauwkeurige analyse (en Jager heeft
dit gedaan) de wortels van de onge
rechtigheid ln onze samenleving
blootleggen en daartegen strijden,
ook door middel van een ondubbel
zinnig politiek program. Jager heeft
in zijn, ongetwijfeld schokkende, ar
tikelen ons allen, niet het minst de
mensen die zich met zeer uiteenlo
pende politieke overtuiging in het
CDA verenigen, gewaarschuwd te
gen een ijdel gebruik van Gods
Naam. Die waarschuwing kunnen
wij alleen maar ter harte nemen.
Immers, de Naam moet met de daad
geheiligd worden.
Kampen dsj. Fabcr
Dank aan alle kiezers, die de kracht van de christen-democratie
hebben herkend en erkend. De komende jaren
zullen wij met elkaar verder moeten bouwen. Er is werk aan
de winkel. Doe mee. Wordt lid.
In open envelop sturen naar:
CDA, antwoordnummer 1700, den haag.
(geen postzegel plakken)
Ja, ik wil de christen-democratie steunen. Ik word lid van
CDA DARP DCHU DKVP
Naam:
Adres:
Woonplaats:
Maak het hokje van uw keuze zwart.
CONFERENTIES
door drs. P. P. Miedema
Een kleine gemeente, Herbayum, even ten westen van Franeker, dreigde, nu drie Jaar geleden, de
enige kerk te verliezen. De oude hervormde kerk werd slechts door een gering aantal bezocht;
anderen gaven de voorkeur aan de grotere gemeente van de stad Franeker, en velen hadden zo
langzamerhand het kerkgaan er aan gegeven. De kerkeraad, nog bestaande uit één kerkvoogd en
twee diakenen zat min of meer ln zak en as. De moeilijkheden bereikten het oecumenisch Fries
werkverband (OFW). Hier deed zich een mogelijkheid voor ln praktijk te brengen, wat men graag
betheoretiseerde: één dorp, één volk, één kerk.
Dit ls het tweede artikel in een
serie van drie. In het eerste
artikel (27 mei) beschreef drs.
Miedema het ontstaan van het
oecumenisch Fries werkver
band (OFW). De eerste
krachttoer kwam voor het OWF
eind 1971 in Herbayum.
Onze adressen:
AMSTERDAM:
Postbus 659
Wibautstraat 131
Tel. 020-913456
Telex 13006
ROTTEROAM/DORDRECHT:
Postbus 940
WestWaak 9 Rotterdam
Tel. 010-115580
DEN HAAG/LEIDEN:
Postbus 101
Parkstraat 22. Den Haag
Tal. 070-469445
ZWOLLE/GRONINGEN:
Postbus 3
Melkmarkt 56. ZwoDe
Tel. 05200-17030
Er werd met de bestaande kerke
raad. met de kerkeraden der her
vormde gemeente en de gerefor
meerde kerk van Franeker overlegd;
ook de pastoor van Franeker werd ln
de zaak gekend. Met volle medewer
king van deze Instanties werd een
poging gewaagd om de dorpsge
meenschap in zijn geheel te betrek
ken in het nieuwe pogen de kerk en
haar diensten voor de gemeenschap
te behouden. Een gemeenschapsa
vond leidde tot het organiseren van
veertiendaagse oecumenische
diensten in de eigen taal
Nu reeds langer dan twee Jaar wor-<
den deze veertiendaagse diensten
gehouden. Voorgangers van de sa
menwerkende kerken (in de Raad
van Kerken In Friesland) leiden om
beurten de woord- en sakra-
mentsdlensten. Het aantal kerkgan
gers ls verviervoudigd. De kerkelijke
instanties zien met genoegen, hoe
deze „gemeenschapskerk" geleide
lijk uitdijt tot een gezonde gemeen
te. die naast allerlei verbeteringen
reeds aan het gebouw aangebracht
ook ln staat ls de andere kosten van
de diensten enz., te dragen.
Liturgie
Het ontstaan en verder bestaan van
de oecumenische gemeente leidde
op zijn beurt weer tot het samenstel
len van allerlei liturgische hulpmid
delen. Als eerste werd een verzame
ling psalmen en gezangen vertaald
uit het „Liedboek voor de Kerken"
uitgegeven. Binnen zeer korte tijd
werden hiervan ruim 2000 exempla
ren verkocht. Daarna kwam een
„Dienstenboekje" met de formulie
ren voor de verschillende woord- en
sakramentedlensten.
Het „dlenstboekje" werd de basis
voor een uitgebreider „Dienstboek",
waarvan de tekst klaar ligt voor de
drukker. Dit „Dienstboek" omvat
een selectie van vier fomulieren voor
ieder liturgisch gebeuren. De bij de
Raad van Kerken aangesloten deno
minaties hebben gezamenlijk aan
dit dienstboek gewerkt.
Vanuit de gereformeerde kerken
werd bijgedragen een vertaling van
de bekenden formulieren ten dienste
van de eredienst. Vanuit de RK kerk
werd een rij formulieren aangeboden
zoals die in de pastorale praktijk van
Pastoor Hettema van Franeker lang
zamerhand waren ontstaan. Een der
de selectie ls het dlenstboekje sa
mengesteld voor en door het OFW
(zie boven), terwijl uit verschillende
denominaties, die twee aan twee zich
hebben Ingezet voor de compositie
van een dienstformulier. In deze se
lectie zijn enkele formulieren opge
nomen van de Gronings Fries Stu
diegezelschap (theologische studen
ten aan de Groningse universiteit).
Naar verwacht wordt zal zeer bin
nenkort een Friese uitgave verschij
nen van het „Liedboek voor de Ker
ken". Later ln de herfst zal de nieu
we vertaling van de bijbel in het
Fries worden gepubliceerd. Belde
uitgaven zijn het resultaat van een
intense samenwerking van dichters,
theologen, taalkundigen en musici
uit de verschillende denominaties.
Het komende „Dienstboek" comple
menteert de noodzakelijke uitrus
ting voor de eredienst in de Friese
kerken. Het zal dan zijn: hetzelfde
dienstboek, dezelfde bijbelvertaling
en hetzelfde Liedboek.
Theologen Fries
Nu volgt een andere moeilijkheid
waarmee in de Friese kerken ge
worsteld wordt. De „verkondiging",
gebed, toespraak, preek eisen actie
ve en passieve kennis van de Friese
taal. De voorgangers hebben zich
voorbereid op hun kerkelijk ambt in
de taal der universiteit. Constructie,
idioom, en zelfs het accent zijn „van
nature" Nederlands. De gedachten
vormen zich, althans voorzover die
cirkelen rondom kerk en kerkelijke
boodschap, met behulp van het Ne
derlands. Van veel voorgangers ls
bekend, dat ze zich veel beter thuis
voelen met dat Nederlands dan met
de taal die de gemeente spreekt. Er
is een betrekkelijk groot aantal pre
dikanten. zelfs pastoors, dat de el-
gen taal der gemeente of van de
gemeenschap vlot hanteert ln het
sociale en pastorale omgaan, maar
bijna onoverkomelijke moeilijkhe
den ondervindt bij het hanteren van
die taal in de officiële eredienst,
vaak ook zelfs ln de kerkelijke ver
gaderingen.
Het duidelijkst wordt deze moeilijk
heid ervaren wanneer in het gesprek
bijbelteksten of regels van een be
kend lied worden gereciteerd. Dat
gebeurt bijna altijd in het Neder
lands. al wordt het gesprek ln het
Fries gevoerd. Het op school geleer
de en vaak ln de diensten gezongen
gezang blijft niet alleen naar Inhoud
maar ook naar de vorm hangen en
dringt zich in die vorm op aan de
spreker.
Het OFW heeft zich tot taak gesteld
in deze „praktische" moeilijkheden
hulp te bieden. Zij werkt daarbij
schriftelijk uit. wat een groep gere
formeerde predikanten reeds lang in
praktische les-vergaderingen heeft
beoefend. Naast de verschillende
„prekenbundels" en een. reeds ge
ruime tijd uitverkocht, dagboek,
staan o.a. de volgende werkjes op
het programma: een dagboek met
voor iedere dag een bijbel-woord en
toelichting (verschijnt volgende
herfst), een praktische populaire
toelichting op het evangelie van
Markus, waarvan het eerste deeltje
gereed Is. en een handleiding voor
het vertellen van de bijbelse verha
len op zondagsschool en dagschool.
Bij het klaarmaken voor de uitgever
zwarte leiders zoals ds Sam Buti. ds E. Tema.
dr Allan Boesak en anderen uitvoerige en
diepgaande gesprekken te voeren, dan zou hij
hebben kunnen constateren dat talrijke van
zijn inzichten beslist niet de steun hebben
van de meerderheid van de zwarte christenen
ln ons land."
Dr Beyers Naudé zegt vervolgens dat diens
opmerking dat het marxisme het meest ge
holpen wordt door de huidige politiek van de
Zuidafrlkaanse regering blijkbaar niet tot
prof. Jonker ls doorgedrongen. Anders zou hij
zeker een beroep op de overheid en op de
Hollands-Afrikaanse kerken gedaan hebben
af te zien van hun huidige rampspoedige
politiek terwille van de voortgang van het
evangelie in Zuidelijk Afrika."
Zuidafrika in opspraak, door prof. dr H.
Jonker. Uitg. Buijten en Schipperheijn,
Amsterdam, 152 pag., prijs 14,90.
Workshop volkstaalliturgie, za
terdag 4 juni vanaf tien uur in de
Domlnicuskerk, Spuistraat,
Amsterdam, voor de gebruikers van
de muziek en de liederen van Huub
Oosterhuis en Bernard Huljbers,
m.m.v. Oosterhuis. Opg. teL 020-
717483.
Jong alleen, ontmoetingsweek
voor alleenstaanden tot 40 Jaar, 6-10
Juni, Ons Erf, Berg en Dal (tel. 08895-
1744).
Ontmoeting met liberaal-religieus
Japan, vrijdagavond 3 juni tot zon
dagmiddag 5 Juni, doopsgezind
broederschapshuis te Elspeet. Inlei
ders o.a. drs D. Bins en prof. dr J. H.
Kamstra. Uitgaande van de Neder
landse afdeling van het internatio
naal verbond voor geloofsvrijheid.
InL en opg. tel. 050-260588.
Open dag Youth for Christ, zater
dag 4 juni tien tot vier uur, De
Lindenhorst, Hoofdstraat 260, Drie
bergen, m.m.v. ds Pieter Boomsma
en ds Ton Hellendoorn. InL teL
03438-5744.
van deze werkjes werd nog een
moeilijkheid ontdekt. Er zijn hoge
kosten verbonden aan de uitgave
van boeken. Een „fonds voor theolo
gische uitgaven" werd gesticht. Bij
dragen worden en werden voor dit
fonds gevraagd, waarmee de komen
de kosten van publikatie ten minste
worden gegarandeerd. Commercieel
is de Friese markt niet erg aantrek
kelijk. Al ls het aantal Friesspreken
den nog altijd dicht bij een half
miljoen, in Friesland zelf ongeveer
300.000, de kopers van kerkelijke,
theologische uitgaven zijn een mini
male groep. Dit „fonds" waarvan de
rekening bij de Frieslandbank in
Leeuwarden is, heeft als adres: Hof
wegen 35 Oenkerk. Een groep theo
logen werd bereid gevonden een be
oordelingscommissie te vormen. De
ze commissie bestaand uit de pro
fessoren Haarsma, R. K. van Nijme
gen, Runia, Ger. van Kampen,
Bijlsma, herv. van Zeist en Dr. Niel
sen, dopsgez. van Leeuwarden, zal
de Ingezonden handschriften bestu
deren en, van niveau bevonden, voor
publikatie vrijgeven.
Het OFW meent op deze wijze ertoe
te zullen bijdragen een „theolo
gische bibliotheek" beschikbaar te
hebben, waar de voorgangers in de
Friese diensten oefenmateriaal uit
zullen kunnen ontlenen, dat hun
ook in de eredienst en de kerkelijke
vergaderingen het gebruik van de
gemeenschapstaai vergemakkelijkt
Noodzaak
Er zullen ongetwijfeld vragen ge
steld worden naar de noodzaak van
deze activiteiten. Tenslotte gaat het
in de kerk niet om het medium,
maar om de boodschap de „messa
ge", maar meer dan in de grote we
reld van de communicatie is in deze
kerkelijke wereld „the medium the
message".
DE LAST
Ineens kwam me een woord van
Hugh Redwood onder ogen. Als ik 't
goed heb is hij indertijd, in de
dertiger jaren, nog betrokken
geweest bij de Oxford-movement.
Hij schrijft: „Leer van de
marskramer, dat uw pak alleen dan
uw rug recht houdt, als u het op de
juiste manier draagt". Als je dat
leest denk je onwillekeurig meteen
aan Paulus die het ook over een
pak-dragen heeft. Merkwaardig
staan daar die twee uitspraken in
Galaten 6 bij elkaar. Draagt
elkanders lasten en vervult alzo de
wet van Christus" en „Want een
ieder zal z'n eigen pak dragen". De
woorden last en pak zijn de
vertalingen van twee verschillende
woorden in het Grieks. Maar beide
zijn ze wel met last of pak te
vertalen. Ik denk dat we met allebei
te maken hebben. Elkanders lasten
dragen. Dat kan waarschijnlijk
alleen een mee-dragen zijn. Maar
het mee-dragen kan zo sterk zijn dat
hij of zij die de last toebehoort
werkelijk voelt: het is minder zwaar.
Maar dat neemt niet weg dat we ons
eigen leven hebben. Dat wordt met
dat tweede woord bedoeld. We
blijven een eigen
verantwoordelijkheid houden. Een
eigen lot. niet in de betekenis van
fatum, maar van dingen die bij ons
horen. Een kwaal, een gebrek, een
tekort. Maar dan komt Redwood in
en hij wijst erop dat de manier
waarop je het draagt van het
grootste belang is. Het kan zelfs je
rug recht houden, d.w.z. je hoeft er
niet onder te bezwijken, als je de
juiste manier, de juiste houding
maar kent. Ik denk dat dit toch niet
zoiets is als een kunstje. Een soort
greep of zoiets. Ik vermoed, dat dit
te maken heeft met je geloof. Is je
geloof een echt geloof, nl. hoop en
uitzicht, dan kan je heel wat
hebben. Dan blijft Je rug recht. Dan
is er zelfs iemand die ervoor wil
zorgen dat je pak goed blijft zitten.
Niet scheef trekt en niet schuurt.
Dat zal wel 't belangrijkste zijn, dat
je Die kent. En dat Je met je pak bij
Hem in de buurt blijft. Dat je open
blijft voor zijn Geest.
NED. HERV. KERK
Beroepen: te Baarn: H. Ommering te
Glanerbrug; te Vlaardingen: J.
Mansvelt te Zwijndrecht; te Oud-
Beijerland: J. Jongerden te Harder
wijk; te Dordrecht: C. den Boer te
Wageningen; te Strijen: J. D. van
Roest te Ederveen; te Rhenen: P.
van Die te Wolphaartsdijk; te Nij
megen: drs. H. Vrijling, part time
predikant aldaar.
Benoemd tot bijstand in het pasto
raat te Bladel: drs. S. P. de Roos a.s.-
em-pred. te Rotterdam (directeur
kerkelijk sociale arbeid), die deze
benoeming heeft aangenomen.
Aangenomen naar Rijswijk: G. C.
Vijzelaar te Terneuzen; naar Assen
(toez.): J. Walstra te Bergen; naar
Papendrecht (toez. buitengew. wijk-
gem. in wording): G. H. Otte te Aag-
tekerke; naar Zevenbergen: S. T.
Baarda te Nunspeet.
Bedankt voor Bleskensgraaf: E. M.
Bakker te Nieuwerkerk a.d. IJssel;
voor Veenendaal (toez.): J. L. W.
Koppenhol te Huizen.
GEREF. KERKEN
Beroepen: te Nijmegen (ev. streek-
gem. Maas en Waal in oprichting;
herv.-geref. federatie; standplaats
Beuningen): H. A. Klijn te
Oostzaan; te Noord-Scharwoude: H.
Veer kand. te Amsterdam, die dit
beroep heeft aangenomen.
Beroepbaar: H. Veer, Daalwijk 446,
Amsterdam-Bijlmer.
Aangenomen naar Amsterdam C.: A.
C. Langedijk te Waarder (geest. verz.
binnen de (herv.) stichting Amstel-
huizen (verpleging en bejaarden
zorg) (verb. ber.).
GEREF. KERKEN VR1JG.
Beroepen te Gorkum in combinatie
met Langerak): H. Jagersma, kand.
te Dalfsen.
Bedankt voor Schildwolde: A. den
Broeder te 't Harde voor Damwou-
de-Driesum: K. D. van Dijk te
Zwijndrecht-Groote Lindt; voor
Hasselt: C. J. Smelik te Enschede
Z.W.
CHR. GEREF. KERKEN
Bedankt voor LJmuiden: A. Bijkerk
te Aalten.
GEREF. GEMEENTEN
Bedankt voor Oudemirdum: J.Mijn-
ders te Ridderkerk.
OUD GEREF. GEM. IN NED.
Bedankt voor Urk: C. Smits te Har-
dinxveld-Giessendam.
VRIJE EV. GEM.
Bedanktvoor Rotterdam Z.: A. Ver
maas te Amsterdam Z.
Jacob Soetendorp
Het progressief joods centrum aan
de Graafschapstraat in Amsterdam
zal Beth Jacob Soetendorp (Huis
van Jacob Soetendorp) gaan heten.
Het is een eerbetoon aan rabbijn dr.
Jacob Soetendorp, die verleden jaar
op 62-jarige leeftijd is overleden. Dr.
Soetendorp, heeft zich ten zeerste
ingezet voor het uitbouwen van zijn
liberaal-joodse gemeente en het ver
rijzen van het progressieve joodse
centrum aan de Graafschapstraat.
Soetendorp heeft zich ook bijzonder
beijverd voor het gesprek tussen jo
dendom en christendom.
Ed Grace
Ed Grace, een Nederlands spekende
Amerikaan, die actief is in de basis
beweging in Italië, komt in septem
ber naar Nederland, om voor ba
sisgroepen hier te spreken over de
Italiaanse basisbeweging.
