Dit land
heeft knappe
koppen nodig
Bal door de
ruit?
Opkomst' uit het buitenland niet groot
jiimmige stilte in wijk rondom school
Vijlating geëist
in 21 Molukkers
{jO'Wr
Verkiezing mag niet
onder acties lijden
m i
Kinderen
Zuidmolukkers keuren
gijzelingsacties af
Goeie
stemming.
■■iie sluit gebied hermetisch af
pent vliegtuigen moeten klaarstaan
i
Royal Nederland
„Rechtvaardige strijd wordt geschaad"
Oproep premier Den Uyl:
Van groep van elfduizend kiesgerechtigden stemmen er maar vierduizend
Ook velen in
ons land
stemmen niet
Heerlijk,
helder
Heineken.
^^DAG 25 MEI 1977
BINNENLAND
T rouw/Kwartet3
ADVERTENTIE
n onzer verslaggevers
SMILDE De sfeer in de nieuwe wijk van Bovensmilde
de openbare lagere basisschool nog steeds 105 kinderen
leerkrachten worden gegijzeld door vermoedelijk zes
ilukkers, is gisteren omgeslagen van verontwaardiging in
ige. beklemmende stilte. Een stilte, die van tijd tot
d verstoord door het lossen van schoten vanuit de school.
Toen zij de school op ongeveer vijftig
meter waren genaderd, keerden ze
terug naar de voedselkarretjes en
gingen daarmee verder, waarna het
schieten zich herhaalde.
n al gistermorgen, toen het
een aantal gegijzelde km-
rbaar werd. nadat de Mo-
etters zes schoten hadden
•d. waarvan er één een ruit
naburige woning verbrijzel-
lemij half uur later werd opnieuw
Jital schoten gelost. Dat ge-
op het moment, dat twee
vrouwen met karretjes
n-M| naar de school onderweg wa-
ardejvrouwen lieten vervolgens de
ng, £s staan en gingen met mega-
de richting van het gebouw.
lfsen
rdai
Ernst
Alles duidt erop, dat het de Zuidmo-
lukkers ernst is in wat hun eisen en
ultimatum betreft, gezien het feit,
dat ze geen gelegenheid onbenut la
ten om met schoten uit (vermoede
lijk) automatische pistolen de omge
ving te intimideren. Om ongelukken
te voorkomen hebben rijkspolitie en
marechaussee het gehele gebied ron
dom de school in de loop van de dag
hermetisch afgesloten Zelfs
buurtbewoners mogen zich niet
meer binnen de „explosieve ring''
begeven en alle woningen in de on
middellijke nabijheid zijn gisteren
ontruimd, uit angst dat iemand zou
worden getroffen door verdwaalde
kogels.
In het dorp zelf is de sfeer inmiddels
grimmiger geworden. Hier en daar
staan groepjes ouders zwijgend bij
elkaar, maar er zijn aanzienlijk
minder mensen op de been dan
maandag. De krachtig versterkte
bezetting van politie en legercom-
mando's dragen eveneens bij tot het
grimmige straatbeeld. Van de aan
vankelijke agressie tegen de Zuid-
molukse bevolking lijkt iets wegge
nomen, als een vrouw ons zegt:
„Voor die oudere mensen aan de
overkant (het Molukse woongedeel
te) is het ook verschrikkelijk. Ze
durven ons amper aan te kijken en
ze kunnen er toch ook niets aan
doen. Ik sta zelf achter de kassa in
de supermarkt en ik hoor almaar:
mevrouw, doet u maar wat u wilt,
maar wij weten echt niet wat we
moeten zeggen"
Onschuld
Een al wat oudere man en de groot
vader van het meisje dat maandag
tijdens de eerste dag van de gijze
ling haar verjaardag gedwongen in
de school moest vieren, onder
schrijft de onschuld van de oudere
Molukse bewoners. „Het zijn die
snotneuzen." merkt hij op. „Die zul
len weieens even uitmaken wat er
zal gebeuren, terwijl ze totaal geen
levenservaring hebben. De ouderen
hebben er niets mee te maken. Ik
heb jaren in de kantine van de voet
balvereniging gestaan en ik moet
zeggen: ik achtte ze hoger dan de
blanke jongens uit het dorp." Een
mevrouw naast hem verzucht: „Je
begrijpt het niet. Toen we hier zeven
jaar geleden met z'n allen kwamen
wonen, ging het al die tijd zo goed.
En eigenlijk nog steeds. Ze hebben
hier alles. Een mooi huis en een
mooie kerk. Voor die kerk hebben
we nog gecollecteerd en loempia's
verkocht."
penï
ht-r
(en onzer verslaggevers
N/ONNEN De Zuidmolukkers die in De Punt een trein
^ar schatting tussen de 45 en zeventig passagiers bezet
en in een school in Bovensmilde 105 kinderen en zes
bchten gijzelen, hebben gistermorgen van de Nederlandse
[ïg geëist, dat 21 Zuidmolukkers die wegens acties in
Amsterdam en wegens plannen om de koningin te
Iren in de gevangenis zitten, worden vrijgelaten.
allers willen twee geblin-
[bussen. die hen en de gegij-
iar het vliegveld Eelde moe
gen. In Eelde moeten twee
frsoons vliegtuigen
lan en op Schiphol een Boei-
De Molukkers hebben deze
ie binnen 48 uur moeten zijn
igd, neergelegd in een brief
OS en de persmedia. Bij het
ie van justitie is gistermor-
id tien uur via de PTT de-
irief aangekomen,
n luidden de tweede dag in
Molukse acties, nadat de au-
:n maandag in het duister
getast over de precieze ver
van de overvallers. De nacht
ookJ betrekkelijk rustig. Er deden
;een bijzondere incidenten
'el werden gisteren in de loop
bui® dag een aantal malen schoten
ostejiurd door de Molukkers in de
t(Bö in Bovensmilde. Belangrijk
Ts wel, dat zowel het contact
kapers in de trein via een
foon als met de overvallers
ichool is verbeterd,
üht, brief, die een ultimatum be-
ijkeft vandaag om twee uur zou
i, iü. schrijven de Molukkers, dat
De( deze daad ook de politieke
deWillen benadrukken, die ge
en iifaren bij de acties in Wasse-
de Rijster en Amsterdam. „Wij
1 zijrtiat alles binnen 48 uur gere-
zo niet dan zullen er veel
rkori vallen. Woensdag om twee
tijd om. Mochten er tijdens
deles door' maatregelen en/of re
irflles uitgevoerd van de zijde
If, etf regering en/of bevolking te-
wi in Nederland en elders woon-
eer zp Zuidmolukkers worden ge-
mei. dan zullen wij ook doden
5te aldus de brief,
enbfeer rond de school in Bo-
",°"t
Dom duurder
_EM Dit jaar zullen de
(citeltsverbruikers gemiddeld
ter dan ongeveer zeven pro
peer gaan betalen voor hun
dan in 1976. Van die stijging
igeveer vijf procent worden
:aakt door hogere brandstof-
(hogere aardgasprijzen). In
de gemiddelde prijsstij-
ior elektriciteit 15 procent
(aar steeg volgens het jaarver-
i de Nederlandse elektrici-
torziening het verbruik met
vensmilde was gisteren aanzienlijk
grimmiger geworden. Er waren veel
minder mensen op straat dan maan
dag. In de omgeving van de school
heeft de politie het afgezette gebied
verder uitgebreid.
Bij de trein in Glimmen werd in de
loop van de dag op lorries voedsel
gebracht. Bij het voedsel waren ook
medicijnen en een stethoscoop toe
gevoegd. Ook bij de school werd
voedsel afgeleverd en een speciaal
geneesmiddel, bestemd voor een
meisje dat aan een hartkwaal lijdt.
Ds. S. Metiary heeft op verzoek van
de rijkspolitie in Assen zijn bemid
deling aangeboden. Hij was inder
tijd ook één van de bemiddelaars in
Beilen en in Amsterdam. Ds. Metia
ry heeft gisteren wel een kijkje geno
men in de buurt van de bezette
school, maar verdween spoedig
daarna. Twee andere Zuidmoluk
kers, de broers Lilipali, van wie één
sociaal werker in Arnhem is en de
ander hoofdonderwijzer in Middelr
Rechts de heer Noes, neef van de Zuidmolukse jongerenleider Aponno, die zijn defecte filmcamera bij een fotobedrijf
wilde inruilen. Omdat zijn kind tot de gegijzelden behoort, wilde de eigenaar van de fotozaak hem niet helpen en
stuurde hem de winkel uit. De heer Noes vertelt hier zijn verhaal aan journalisten.
burg, bezochten gisteren eveneens
het beleidscentrum in Assen, maar
het resultaat daarvan werd niet be
kend gemaakt.
ADVERTENTIE
Vervolg van pagina 1
Premier Den Uylzei dat het
niet geheel zeker was of er nog een
ultimatum gold. Minister Van Agt
zei eerder op de dag dat er in de brief
die de kapers gisteren vanuit de
trein hebben doorgegeven, geen
sprake was van een tijdslimiet van
vanmiddag 14.00 uur om aan de ei
sen te voldoen. Die tijdslimiet staat
wel in de brief die het dagblad
Trouw en de NOS gisteren uit naam
van de kapers ontvingen. Den Uyl
zei dat de herkomst van die brieven
niet helemaal duidelijk is. „De in
houd wijkt materieel niet af van de
brief die wij hebben ontvangen,
maar hij is wel heel anders opge
steld."
Beraad
Den Uyl hield zijn persconferentie
na een speciaal kabinetsberaad in
verband met de acties in Drenthe.
Den Uyl benadrukte dat niet het
kabinet als zodanig de beleidsbeslis
singen neemt, maar dat dit is gede
legeerd aan de meest betrokken mi
nisters, in het bijzonder de heer Van
Agt. Het kabinet was bijeengeko
men om de niet direct betrokken
ministers op de hoogte te stellen.
Geluk bij een ongeluk dat Royal Nederland
dit soort schades telefonisch even regelt.
verzekering maatschappij nv
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG Van de kant van de Zuidmolukse gemeenschap in
Nederland hebben uiteenlopende groeperingen de gijzelingsac
ties in Bovensmilde en bij Onnen afgekeurd Zo heeft de Pemuda
Masjarakat RMS zich van deze acties gedistantieerd, ook als
deze zijn uitgevoerd in verband met de verwerkelijking van een
vrije republiek der Zuidmolukken
Otto Matulessy van de vrije Zuidmo
lukse jongerenorganisatie heeft dit
gisteren namens deze organisatie
verklaard. De Pemuda Masjarakat
RMS meent, dat de gijzelingen in de
school en in de trein de rechtvaardi
ge strijd van de republiek der Zuid
molukken schaden en hoopt dat de
gijzelingen een snelle en goede af
loop mogen hebben. De organisatie
zegt sterk mee te leven met de
schoolkinderen, die het slachtoffer
van gijzeling zijn geworden
Een groep van meer dan vijftien
Zuidmolukse onderwijzers heeft la
ten weten het volkomen eerloos te
vinden om vreemden offers te laten
brengen voor de Zuidmolukse zaak
Het is hen zeer veel waard „om voor
het eigen ideaal zelf hun leven veil te
hebben". De Evangelische Molukse
Kerk met 19.000 leden de grootste
onder de Zuidmolukkers in ons land.
zegt deze mening te delen, zo heeft
de heer P W. Lokollo. hoofd van het
crisiscentrum RMS in Capelle aan
den IJssel. meegedeeld. Een aantal
van de Zuidmolukse onderwijzers
heeft zich bereid verklaard de plaat
sen in te nemen van de gegijzelden
zowel die in de school als in de trein
Veroordeling
De Indonesische regering heeft in
een verklaring de actie van de Zuid
molukkers in Nederland afgekeurd
„De Indonesische regering betreurt
het voorval en veroordeelt iedere
vorm van terreur Zij hoopt dat de
Nederlandse regering het hoofd kan
bieden aan dit probleemaldus de
verklaring
Een Molukse gemeenschapsletder en
de gouverneur van de Molukse ei
landen in Oost-Indonesië hebben
gisteren de acties in Onnen en Bo
vensmilde veroordeeld „Dit is wer
kelijk walgelijk en brengt onze ge
meenschap in diskrediet. Wij veroor
delen het", zo verklaarde de Molukse
leider Jan Ielupessy Gouverneur
Hassan Slamet zei in de Molukse
hoofdstad van Ambon, dat de acties
niet rechtvaardig zijn en dat de men
sen hier ze veroordelen.
Het kabinet heeft zich ook beraden
over wat er moet gebeuren als de
acties in Drente ook na vandaag nog
voortduren". „Ik wil niet zeggen dat
dat gebeurt, maar ik kan de moge
lijkheid ook niet uitsluiten", aldus
Den Uyl. Langer voortduren van de
gijzelingen zou met name de norma
le gang van zaken na verkiezingen,
het begin van de kabinetsformatie
in de war kunnen sturen. Daarover
moet dan nader beraad volgen,
eventueel ook met de Kamervoorzit
ters.
Ook zal dan volgens Den Uyl wor
den bekeken of het staatsbezoek
van de Surinaamse president Fer-
rier, volgende week. nog wel door
kan gaan. „Als dit dan nog doorgaat
zie ik er weinig in om aan een
feestdiner te zitten", zei hij
Tal van bewindslieden waren giste
ren op verschillende manieren bij de
activiteiten rond de gijzelingen be
trokken. Op het ministerie van justi
tie vergaderden de meest betrokken
ministers Van Agt. Den Uyl. Van der
Stoel en De Gaay Fortman met re
gelmatige tussenpozen. terwijl
staatssecretaris Zeevalking en de
ministers Stemerdink (defensie» en
Van Kemenade (onderwijs) inciden
teel bij de besprekingen betrokken
werden.
In de loop van de middag deelde
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG Wij zouden het buitengewoon betreuren wanneer
als gevolg van de terreur, van deze domper over Nederland, de
deelneming aan de verkiezingen eronder zou lijden. Het is juist
goed als burgers in deze benarde situatie gebruik maken van hun
stemrecht.
Die oproep richtte premier Den Uyl
gisteravond na afloop van een extra
kabinetsvergadering naar hij ver
onderstelde ook namens de lijsttrek
kers, in ieder geval die in het kabinet
tot de Nederlanders.
..We moeten er niet aan toegeven dat
deze terreur onze verkiezingen te
genhoudt". onderstreepte Den Uyl
nogmaals het kabinetsbesluit van
maandagavond, dat de verkiezingen
normaal doorgang moeten vinden.
„dit is een zeer wezenlijke aanslag op
onze rechtsstaat, dat woord
rechtsstaat gebruik ik niet vaak,
maar voor mij is kiezen heilig, de
onafhankelijkheid van de rechter is
heilig, en kinderen zijn heilig, en dat
laatste is het ellendige van deze din
gen". sprak Den Uyl
Gezamenlijk
Van Agt mee dat het contact met de
bezetters van de school wat was
verbeterd, omdat zij nu bereid wa
ren te praten met psychiater dr Mul
der. Maandag waren de bezetters tot
geen enkel overleg bereid
Minister Vorrink en staatssecretaris
Hendriks, beiden van volksgezond
heid. waren gistermiddag in Assen
om zich te oriënteren over de
hulpverlening met name ook ten
aanzien van de betrokken ouders
De voorzitters van de drie grootste
politieke partijen. Steenkamp
(CDA), mevrouw van den Heuvel
(PvdA) en Korthals Altes (VVD) rie
pen gisteren in een gezamenlijke ver
klaring ook de kiezers op om on
danks alles hun stem vandaag te
gaan uitbrengen
„Onze democratie mag niet wijken
voor een daad van terreur. De drie
partijvoorzitters hopen en verwach
ten daarom dat de kiezers zich niet
zullen laten weerhouden om hun
stem uit te brengen", aldus de geza
menlijke verklaring.
ADVERTENTIE
icht procent.
door J. G. A. Thijs
AMSTERDAM Terwijl het Nederlands Inistituut voor de Publieke Opinie uit
een onderzoek meent te kunnen afleiden dat er vandaag een grote opkomst naar
de stembus zal zijn, staat het vast dat van een bepaalde groep slechts een klein
deel, omstreeks 36 procent, zijn stem zal uitbrengen. Het gaat om de ongeveer
elfduizend in het buitenland verblijvende Nederlanders aan wie bij deze
verkiezingen voor het eerst het stemrecht is toegekend.
Regel iels. Iels feestelijks
r#fnengroel. Via uw Fleuropbloemist.
^teld, morgen bezorgd.
*urop Interflora staat er f
Koninginnegracht 135,
■M. MW-CIIU
-C*.
ien4 het laatste potje; ik kan door
i'en niet goed denken
Deze groep van elfduizend
bestaat voornamelijk uit
mensen die in Nederlandse
openbare dienst zijn of een
duidelijke officiële band met
het vaderland behouden heb
ben, zoals beroepsmilitairen,
consulaire ambtenaren, jon
geren-vrijwilligers en mensen
die op het terrein van de
technische hulpverlening
werken. Van hen hebben er
slechts ongeveer 4050 zodani
ge maatregelen getroffen dat
zij kunnen stemmen of dat
hun stem bij volmacht uitge
bracht kan worden
Aanvankelijk hebben onge
veer zevenduizend Nederlan
ders uit het buitenland zich
met het oog op deze verkie
zingen op de voorgeschreven
wijze laten registreren Zij
moesten het verlangen om te
stemmen kenbaar maken via
het ministerie waaronder zij
ressorteren, dat ministerie
moest hun namen doorgeven
aan b. en w. van Den Haag en
die moesten er weer voor zor
gen dat hun namen geno
teerd werden in een speciaal
kiezersregister. Daarna wa
ren nog andere maatregelen
nodig er moesten regelingen
getroffen worden dat de
stemmen bij volmacht uitge
bracht konden worden of de
betrokkenen moesten zelf
een kiezerslegitimatiekaart
aanvragen indien zij ver
wachtten vandaag in Neder
land te zijn en hier zelf te
kunnen stemmen Het blijkt
nu dat ongeveer 2600 mensen
een regeling getroffen heb
ben voor het. stemmen bij
volmacht en dat ongeveer
1450 mensen ^en kiezerslegi
timatiekaart aangevraagd
hebben om persoonlijk te
kunnen stemmen.
Van de groep van elfduizend
kiesgerechtigden in het bui
tenland zullen dus niet meer
dan 4500 mensen vandaag
hun stem kunnen doen gel
den. bijna zevenduizend zul
len dat niet kunnen doen
In hoeverre onbekendheid
met de nieuwe regelingen bij
deze geringe „opkomst" een
rol gespeeld heeft was giste
ren niet vast te stellen Het
feit dat aanvankelijk zo veel
meer mensen zevendui
zend zich hebben laten re
gistreren doet wel vermoeden
dat die onbekendheid van in
vloed geweest is Zoals al eer
der in deze krant stond krijgt
deze groep van elfduizend
die slechts een klein deel uit
maakt van de ruim 606 000
Nederlanders die buiten onze
grenzen wonen alleen
maar het stemrecht voor de
Tweede Kamer. Voor ge
meenteraden en provinciale
staten zullen deze elfduizend
niet mogen stemmen.
Geen stemrecht
Tegenover deze groep in het
buitenland verblijvenden die
wel mógen stemmen zou je
kunnen stellen de grote
groep binnen onze grenzen
wonende mensen die het Ne
derlanderschap niet bezitten
en (dus) geen stemrecht heb
ben. Het gaat hier om de bui
tenlandse werknemers, van
wie er velen toch al jarenlang
hier wonen, om veel Zuidmo
lukkers en om Surinamers
die hun Nederlandse
staatsburgerschap niet be
houden hebben. De hier ver
blijvende Antillianen bezit
ten. indien zij geregistreerd
zijn, wél het stemrecht (zoals
een Nederlander, die op de
Antillen zou verblijven, da r
mee zou mogen stemmen,
maar het (aanzienlijke) deel
van hen dat „statenloos" is
mag dat niet Wel is deze
groep van statenlozen op
sommige punten gelijkge
steld aan Nederlanders, maar
een van de punten waarvoor
dat niet geldt is het kies
recht.
In onze grondwet wordt na
drukkelijk het Nederlander
schap als voorwaarde voor
het kiesrecht gesteld. In de
Tweede Kamer is wel bepleit
dat buitenlanders die een be
paald aantal jaren hier zijn
op lokaal niveau voor ge
meenteraden dus mee zul
len mogen stemmen, maar
die pleidooien hebben nog
nooit geleid tot maatregelen
Verscheidene politieke par
tijen hebben wel wensen in
deze richting geuit
Wat het hiervoor genoemde
onderzoek van het NIPO be
treft, 57 procent van de on
dervraagden zei de verkiezin
gen „bijzonder belangrijk" te
vinden en van hen zei 98 pro
cent zeker te gaan stemmen
Dertig procent zei de verkie
zingen van „normaal belang"
te achten en 86 procent van
hen wilde in elk geval ter
stembus Zes procent vond
de verkiezingen niet zo be
langrijk, maar de helft van
hen gaf op dat stemmen in de
bedoeling lag.
Prognose
Ongeveer drie uur nadat van
avond de stembureaus geslo
ten zullen zijn, tussen half
tien en tien uur. verwacht het
ANP de eerste „prognose"
(Voorspelling) van de eind
uitslag de kunnen geven Die
„prognose" zal gebaseerd zijn
op de uitslagen van driehon
derd gemeenten, waaronder
zich enkele grote zullen be
vinden In totaal moeten de
uitslagen van 842 gemeenten
verwerkt worden
Bij de vorige verkiezingen
voor de Tweede Kamer, in
1972. moesten de uitslagen
van 863 gemeenten verwerkt
worden De laatste uitslag
was toen om vijf minuten
over twaalf binnen binnen
de recordtijd van iets meer
dan vijf uur waren de resulta
ten vnn alle stembureaus
„omgewerkt" tot een eind
uitslag.
