Nieuwe hoop
akkoord kern
bewapening
_RPPR,lijst4J
egin premier: Israël moet er nog aan wennen
jung overtuigt
rikanen niet
Mozambique
Bomaanslagen op
Milanese metro
Vorster en Mondale praten verder
Regen maken in oorlog
mag niet meer
TELEFOONAKTIE TEGEN
KERNENERGIE
-r
jPl aan VS blijft
an stuurt
sen weg
Weer spanning
in Baskenland
na dood agent
adpeds roep om nationale regering weinig overtuigend
V
>0
MEI 1977
BUITENLAND
Trouw/Kwartet
n
ie(ro (UPI, Reuter) De Amerikaanse diplomaat Andrew
«>ls er gisteren niet in geslaagd het wantrouwen van
ise leiders tegen de Verenigde Staten weg te nemen. Op
y' inferentie over zuidelijk Afrika in Mapoeto hield hij een
waarin hij zijn gehoor uitlegde dat Amerika onder
et t Carter anders is. Maar na afloop maakten verschillen
denen duidelijk dat ze van de VS meer verwachten dan de
'h oorden van Young.
v.'
sli
zi
oung. de Amerikaanse ver-
diger bij de Verenigde Na-
in de Mozambikaanse
een hartstochtelijk plei-
onderhandelen in plaats
en „Waar er ook maar een
j_ieid is voor regelingen door
j j lelingen, voor het vestigen
;tTerderheidsregeringen en
'j. iigheid zonder massale
ig van mensen en materi-
t>u ik zeggen dat geschiede-
opAfrika ons leert déar dan
^aan te geven," zei Young,
jls regelingen door onder-
v en volkomen zijn mislukt
lezen wordt gewapende
lermijdelijk."
maakte Young verge-
met de strijd voor rassen-
fl in de Verenigde Staten,
[hij zelf actief heeft deelge-
)e diplomaat wees er op dat
S met een praktisch ge-
beweging een revolutie in
»verhoudingen teweeg is ge-
af toe dat de Amerikaanse
Dlitiek in het verleden reden
vantrouwen. „Ik respecteer
lek en zelfs uw cynisme,
is iets veranderd in de VS
buitengewoon optimistisch
aldus Young. Hij vond zelfs
ids het optreden van Carter
)s een revolutie" in de Ame-
politiek op gang was
Kritiek
Ise leiders in Mapoeto zagen
aderingen niet zo direct. „Ik
L haal geen veranderingen in
de politiek van de VS. Hij moet
bewijzen dat er een revolutie in de
Amerikaanse politiek is geweest,"
zei Robert Moegabe één van de lei
ders van de guerrilla-bewegingen
die in Rhodesië opereren. Moegabe
vond de vergelijkingen met de strijd
voor rassengelijkheid in de VS ook
niet zo ter zake doende. „Wij hebben
hier te maken met een koloniale
toestand," aldus de Rhodesische
leider.
Selim Salim, een Tanzaniaan en
voorzitter van een speciale VN-
commissie voor zuidelijk Afrika gaf
als zijn oordeel: „Ik denk niet dat er
iemand twijfelt aan de instelling
van Young, maar zijn analyse van
de situatie zal niet door iedereen
worden onderschreven." Veel harder
was Leslie Harriman uit Nigeria,
voorzitter van de VN-commissie te
gen de apartheid en een goede
vriend van Young. Hij zei dat de
rede van de Amerikaan hem ernstig
had teleurgesteld. „Ik ben geschrok
ken. Wij praten niet over de verbete
ring van het lot van de zwarten,
zoals Young deed, wij praten over
bevrijding."
Young gaat vandaag naar Zuid-
Afrika voor een bezoek dat een in
formeel karakter zal hebben.
Op de foto: Mondale met naast zich McHenry tegenover Vorster.
WENEN (Reuter. UPI) Ruim zes
uur hebben premier John Vorster
van Zuid-Afrika en vice-president
Walter Mondale van de Verenigde
Staten gisteren met elkaar gespro
ken in Wenen. Wat de heren precies
met elkaar hebben besproken is
niet bekend gemaakt. De enige
concrete afspraak die kon worden
onthuld is dat Mondale en Vorster
elkaar vandaag opnieuw enige tijd
met elkaar zullen bezig houden. Er
staat voor vanmorgen een extra-
zitting van ongeveer een uur op het
programma. Daarna zullen beide
heren afzonderlijke persconferen
ties geven. In afwachting daarvan
is afgesproken dat er van Afrikaan
se en Amerikaanse kant geen ver
klaringen zullen worden afgelegd.
Beide politici maakten tijdens de
lunchpauze en na afloop gister
avond een ontspannen indruk.
Noch Mondale, noch Vorster leek
zijn goede humeur te hebben verlo
ren tijdens de gesprekken, die vol
gens de verwachtingen toch een
grimmig verloop gehad moeten
hebben. De onderhandelingen be
gonnen tussen twee delegaties. Na
enige tijd zonderden Mondale en
Vorster zich af, ieder vergezeld van
slechts één assistent. Vorster liet
zich bijstaan door minister van bui
tenlandse zaken Pik Botha, Mon
dale door David Aaron, een onder
directeur van de Nationale Veilig
heidsraad. Mondale belde gisteren
tweemaal met president Carter.
De Amerikaanse delegatie demon
streerde duidelijk dat in de VS ook
zwarten mogen mee regeren. Naast
Mondale, recht tegenover Vorster
zat de zwarte diplomaat Donald
McHenry, lid van de Amerikaanse
vertegenwoordiging bij de VN. Aan
het begin van de zitting toen de
fotografen nog aanwezig waren,
richtte Vorster het woord tot
McHenry. Hij vroeg hem geksche
rend of hij een goede vakantie had
gehad in Tanzania. McHenry
wachtte onlangs in de Tanzaniaan-
se hoofdstad tevergeefs op een ver
tegenwoordiger van de SWAPO, de
bevrijdingsbeweging voor
Namibië.
GENEVE (UPI) Milieurampen te
weeg brengen voor militaire doelen
mag niet. Dat is de strekking van een
nieuw internationaal ontwapenings
verdrag dat woensdag in Genève
met enige plechtigheid is onderte
kend door 33 landen, waaronder de
Sowjet-Unle en de Verenigde Staten.
Het verdrag heet officieel „Conven
tie over het verbod op de toepassing
van milieu-veranderende technieken
voor militaire of andere vijandige
doeleinden." Het zal waarschijnlijk
beter bekend worden onder de En
gelse afkorting „Enmod".
Deze Enmod is een bescheiden suc
ces van de ontwapeingsconferentie
in Genève. He verdrag ligt een beetje
in de sfeer van science fiction. De
strijdmethoden die er in worden ver
boden bestaan voor een deel alleen
maar op papier en zijn voor een
ander deel nog in het allereerste sta
dium van ontwikkeling. „Enmod"
verbiedt onder meer: het kunstmatig
veroorzaken van regen- of hagel
buien. het opwekken van vloedgol
ven en aardbevingen (bijvoorbeeld
door kern-explosies) en het laten
smelten van de ijskappen op de
noord- en zuidpool.
Vooral de twee grote mogendheden
(de VS en de Sowjet-Unie) hebben
veel werk gemaakt van de ralisering
van dit verdrag. Dat heeft hier en
daar wat schampere reacties opge
roepen. omdat de nu verboden wa
pens weinig concrete waarde heb
ben. De VS en de Sowjet-Unie zou
den beter wat meer ernst kunnen
maken met de bestrijding van de
kernbewapening, aldus deze scep
tische kritici.
De conventie werd in Genève ten
doop gehouden door Kurt
Waldheim. secretaris-generaal van
de Verenigde Naties. Ook hij kon er
niet onder uit te wijzen op de be
scheiden betekenis van Enmod.
VS en Sowjet-Unie verlengen gesprek
GENÈVE (Reuter, AP) De besprekingen tussen de ministers
van buitenlandse zaken van de Verenigde Staten en de Sowjet-
Unie over beperking van de kernbewapening zijn met een dag
verlengd. De ministers Vance en Gromiko, die woensdag en
donderdag al over dit onderwerp onderhandelden in Genève.
zullen daar vandaag en morgen mee doorgaan. Dat laatste was
niet gepland.
ROME, MILAAN (Reuter, UPI, AP) Het is nog niet duidelijk
wie verantwoordelijk is voor de twee bomaanslagen, die gister
morgen zijn gepleegd op ondergrondse treinen in de Noord-
Italiaanse stad Milaan. Bij de aanslagen op de metro liep
niemand verwondingen op maar het treinverkeer werd geruime
tijd vertraagd.
Reuter) De Soedanese
heeft alle Russische mili-
ikundigen opdracht gege-
,and te verlaten. Naar het
se nieuwsbureau meldt,
asdag al enige deskundigen
gezinnen met drie vliegtui-
>rokken. Er is niet meege-
k hoeveel Russen het in to-
t. Ze hebben een week de
regen het land te verlaten.
voor het besluit van Soe-
jiet bekendgemaakt.
Ook in andere del?n van Italië was
het gisteren onrustig. In Padua sta
ken studenten een aantal geparkeer
de auto's in brand. In Rome was een
grote politiemacht op de been ge
bracht om het hoofd te bieden aan
verwachte demonstraties van voor
namelijk linkse jongeren. De groep
„Arbeidersmacht", die een betoging
had willen houden bij één van Ro
me's monumentale bouwwerken zag
daarvan af toen bleek dat maar wei
nig groepen voelden voor een
confrontatie met de politie en de
autoriteiten.
Tegen de demonstratie een pro
test tegen het afschaffen van Hemel
vaartsdag als vrije dag in Italië, vol
gens linkse groepen „omdat de
werkgevers dat wilden" zou zeker
zijn opgetreden omdat de Romeinse
gemeentebestuurders betogingen
tot eind deze maand hebben verbo
den in verband met vorige ongere
geldheden. De studenten zijn nu van
plan een bijeenkomst te houden op
het universiteitsterrein.
In Genua is een groep opgedoken,
die uit militante linkse vrouwen be
staat en zich „de gewapende vrouwe
lijke communistische bevrijdingsbe
weging" noemt. De groep zegt de
afgelopen dagen bomaanslagen te
hebben gepleegd. De vrouwen maak
ten hun activiteiten bekend via een
vlugschrift
hebt u Ria ook al gebeld?
Laat Ria niet in de kou staan!
t/m zondag 16.00 uur kunt u dag en
nacht bellen naar onze aktie-post naast
de kerncentrale Borssele: 01105-1920
Laat uw stem horen! Nu en 25 mei!
De verlenging van de onderhandelin
gen is donderdag bekend gemaakt in
Genève. Een reden werd niet gege
ven. De Amerikaanse woordvoerder
zei tegen de journalisten dat zij hun
eigen conclusies maar moesten trek
ken. Dat leidde direct tot allerlei
speculaties. Het meest waarschijnlij
ke is dat Vance en Gromiko enige
vooruitgang zien. De Amerikaans-
Russische onderhandelingen over
een beperking van de kernbewape
ning (het SALT-overleg) zitten al ge
ruime tijd in het sIod.
In maart probeerde de nieuwe Ame
rikaanse regering een doorbraak te
forceren, maar dat liep op een te
leurstelling uit. Minister Vance keer
de met lege handen uit Moskou te
rug. Beide landen hebben daarna
over en weer de schuld gegeven
waardoor Vance en Gromiko
woensdag ln Genève ln een nogal
ongunstige sfeer begonnen. De me
dedeling dat er zaterdag verder zou
worden gepraat kwam gisteren dan
ook als een verrassing. Behalve over
kernwapens hebben Vance en Gro
miko in Genève ook gesproken over
het Midden-Oosten.
MADRID (DPA) In de Baskische
stad San Sebastian hebben gisteren
meer dan 3000 mensen deelgenomen
aan een rouwplechtigheid voor de
23-jarige politieman die de avond
tevoren in de stationshal door twee
mannen werd doodgeschoten.
Volgens ooggetuigen waren de da
ders die in een auto wisten te ontko
men, twee activisten van de Bas
kische afscheidingsbeweging ETA.
Door de aanslag onstond nieuwe
spanning in de vier Baskische pro
vincies, waar het enkele dagen gele
den tot felle straatgevechten was
gekomen tussen de politie en de
monstranten voor een volledige am
nestie. BIJ deze botsingen vonden
vijf mensen de dood. De dood van de
politieman werd door vermoedelijk
aanhangers van uiterst rechtse groe
peringen aangegrepen om de bevol
king te intimideren. In San Sebasti
an dreven met pistolen gewapende
mannen de bezoekers van cafés en
restaurants de straat op. In Madrid
ontploften vier benzinebommen die
schade aanrichtten aan drie politie
bureaus en een bank.
itwi
James Oorsey
lie reisburaus hier in Tel Aviv staan er nu wel lange rijen
li om een eikele reis naar het buitenland te kopen", zei een
de schol over de Israëlische verkiezingsuitslag door
I van sarcistische grappen verwerkend. Wat vrijwel nie-
verwachtt en zeker velen niet wilden, ook sommige
l-stemmer niet, is toch gebeurd: de zeer rechtse oppositie-
Menachin Begin zal de volgende premier van Israël
>n ding is edereen het eens:
d heeft verkiezingen niet
in maarde Arbeiderspartij
verpltterende nederlaag
„De arbeiderspartij ver
leen kla'in het gezicht en een
ng. In piats daarvan kreeg ze
oner het achterwerk en
6 de lan uitgestuurd", aldus
tie va vele Israëliërs toen in
it va dinsdag op woensdag
kiezigsuitslagen begonnen
te somen.
hoofkwartier van de Likoed
Aviwas het een feeststem-
iethampagne en het zingen
m Taël chai, am Israël chai",
oo<e volk leeft, het Joodse
tefiwerd het succ^ van de
evan Begin, die de Likoed
stnthousiast gevierd. Hier
drcvolutie in de politieke
ecüs van dit land plaatsge-
•n.ldus vele Israëliërs die er
hi erg overtuigd van waren
eten revolutie ten goede zal
nEr is een nieuwe bladzijde
geschiedenis geopend",
i.n zelf.
echtsing'
lmi. leider van de linkse Ma
rtij toonde zich echter uiter-
tzorgd over de verkiezings-
Hij wijt de verkiezingsne-
van de Arbeiderspartij, die
het de Nationaal-reliegieuze
Se Maarach vormt aan het
*en van een proteststem
e Israëliërs. De verkiezings-
is volgens Kalmi „een
fgeling van de voortdurende
ising van de Israëlische
lappij'.
Simon Peres, leider van de Arbei
derspartij had nauwelijks andere
keus dan in de nacht van dinsdag op
woensdag zijn nederlaag toe te ge
ven. Het aan de macht komen van
de nieuwe regering in Washington,
de openlijke Amerikaanse druk op
Israël en de opkomst van de nieuwe
Democratische beweging voor ver
andering van Jigal Jadin zijn voor
zijn nederlaag verantwoordelijk. In
het hoofdkwartier van deze laatste
partij was de stemming in de verkie
zingsnacht een mengsel van grote
blijdschap en teleurstelling. Welis
waar zijn 15 zetels in de nieuwe
Knesseth, het Isrëlische parlement
voor een partij die voor het eerst aan
de verkiezingen meedeed een groot
succes, maar gezien de algemene
verkiezingsuitslag besefte men in de
Democratische beweging al gauw
dat de voorspelde machtige brug-
fuctie bij de regeingsformatie niet
zonder meer voor hen is weggelegd.
Likoed-leider Begin liet geen tijd
verstrijken om zich op zijn pre
mierschap voor te bereiden en om
duidelijk te maken hoe de zaken
ervoor stonden. Immers zijn over
winning moest „als een herleving
van het zionisme" worden gezien.
Een zionisme, waarbij de in 1967
door Israël veroverde gebieden niet
waren bezet maar bevrijd. Wat de
plaatselijke Palestijnse bevolking
hiervan denki doet daarbij niets ter
zake. Op een om half drie dinsdag
nacht gehouden persconferentie
verklaarde Begin een regering van
nationale eenheid van alle zionis
tische partijen te willen vormen. Als
hoofd van een dergelijke regering
zal Begin dan een beroep doen op de
presidenten Sadat en Assad van
Egypte en Syrië en op koning Hoes
De nieuwe premier Menachim Begin (midden mei keppeltje) woonde gisteren een inwijdingsplcchtighcid op de
westelijke Jordaanocvcr bij.
sein van Jordanië om onmiddellijk
vredesonderhandelingen te openen.
Kiesstelsel
Erg enthousiast waren de algemene
reacties op Begin's uitspraken niet.
Over de mogelijkheid van een rege
ring van nationale eenheid weigert
Peres commentaar te geven. Maar
Chaim Bar-Lev, tot nu toe minister
van handel, sprak zich hier vierkant
tegen uit. Ook Jossi Sarid, het jon
ge. maar als briljant omschreven
Knesseth-lid van de Arbeiderspartij
en leider van de verkiezingscampag
ne van deze partij vond een dergelij
ke regering „moeilijk voorstelbaar".
Slechts de Nationaal-Religieuse
Partij (NRP) die zeker wat betreft de
toekomst van de westelijke Jordaa-
noever dicht bij de Likoed staat
verklaarde bij monde van haar lei
ders Ben Meir en Zwoelon Hammen
achter de gedachte van de regering
van nationale eenheid te staan.
Maar wanneer een dergelijke rege
ring niet tot stand komt moet de
Likoed maar samen met de NRP
gaan regeren.
Jigal Yadin liet zich over de vorming
van een regering van nationale een
heid slechts zeer voorzichtig uit.
Volgens hem is de democratische
beweging bereid tot elke regering
toe te treden die aan een aantal niet
onaanzienlijke minimumeisen van
de partij toegeeft. Tot deze eisen
behoren onder meer de onmiddellij
ke hervorming van het Israëlische
kiesstelsel en het houden van nieu
we verkiezingen op basis van dit
nieuwe kiesstelsel binnen twee jaar.
Deze eis en de bereidheid van de
Democratische beweging om be
paalde delen van de westelijke Jor-
daanoever op te geven in het kader
van de vredesregeling zullen bij on
derhandelingen met de Likoed een
groot struikelblok vormen.
De Arbeiderspartij doet dan ook al
les om Yadin nu over te halen om
samen met haar een sterke opposi
tie op te bouwen. Binnen enkele
weken worden er in de Histhodroet,
de machtige Israëlische vakbewe
ging verkiezingen gehouden. Peres,
die als een vechter bekend staat en
het „oorlogskabinet" van vier of vijf
vooraanstaande leden van de arbei
derspartij dat zich nu aan het vor
men is zullen van alles in het werk
stellen om aan deze enige machtsba
sis die de partij nog heeft vast te
houden.
Begin lijkt zich ondanks zijn oproep
tot een regering van nationale een
heid op een kabinet van rechts met
slechts een zeer kleine meerderheid
voor te bereiden. Gisteren woonde
hij de religieuze inwijding van de
door de extreem nationalistische
Goesj-Emoeniem-beweging op de
westelijke Jordaanoever Illegaal ge
stichte nederzetting Kadoem bij.
Bij deze plechtigheid waren ook de
vertegenwoordigers van andere par
tijen die samen met de Likoed deze
regering zouden moeten vormen, de
NRP (12 zetels). Sjlomzion van oud-
generaal Arik Sjaron (2 zetels), de
partij van de Franse oplichter en
belastingontduiker Flatto-SJaron (1
zetel) en de twee religieuze partijen
Agoedat Israel en Poalei Agoedat
Israel (samen 5 tot 6 zetels).
Ofschoon een dergelijke regering
een grote kans maakt zullen de on
derhandelingen niet geheel zonder
moeilijkheden verlopen. Momenteel
onderhandelen NRP, Agoedat Israel
en Poalei Agoedat Israel over de
vorming van een gemeenschappe
lijk front. Hiermee zou hun onder
handelingspositie sterk zijn verbe
terd en zouden zij de Democratische
beweging van de derde plaats op de
lijst van Israëlische partijen kunnen
stoten. Bij de onderhandelingen
met de Likoed eist de NRP het vice-
premierschap en het ministerie van
onderwijs. Iets dat vele Israëli's vre
zen. niet alleen omdat het zwarte
militaristische en klerikale karakter
van de nieuwe regering nog meer
zou worden onderstreept, maar ook
vanwege de binnenlandse gevolgen
van een dergelijke stap.
„Niet sterk"
Ook de reacties op Begins oproep
tot vredesonderhandelingen hebben
weinig positief respons gekregen
Arabische radiostations beschreven
Begin als een „notoire terrorist",
(vanwege zijn leidende rol ln de ter
roristische Joodse groepen in Pales
tina voor de stichting van de staat
Israël en zijn verantwoordelijkheid
voor het uitmoorden van 254 man
nen, vrouwen en kinderen in het
Arabische dorpje Deirjassin ln
1948.» die „streeft naar de vestiging
van een Groter Israël".
Een hoge Egyptische functionaris
toonde zich teleurgesteld over de
Israëlische verkiezingsuitslag. Met
vele Israëli's meent hij dat Israël nu
alles krijgt behalve wat het nodtg
had. een sterke regering Dit zal. zo
mag nu al worden gesteld niet alleen
te merken zijn bij de inspanningen
voor het bereiken van een vrede ln
het Midden-Oosten, maar ook bij de
komende massale economische on
rusten ln Israél en de te verwachten
„hete zomer" ln de door Israël bezet
te gebieden. Egypte had volgens de
ze Egyptische functionaris zelfs met
de Likoed willen onderhandelen,
maar een zwakke Israëlische rege
ring heeft nauwelijks een overle
vingskans.)
Wel ziet onze zegsman twee voorde
len In de verkiezingsuitslag. Op de
eerste plaats meent hij kun je in
Israël beter een regering hebben die
niet tegenover een Likoek-oppositie
moet staan en op de tweede plaats
zegt hij enigszins cynisch: „Begin
kan nu niet meer als argument te
gen onderhandelingen met de Pales
tijnse Bevrijdingsbeweging PLO op
voeren dit wij terroristen zijn."
daarmee doelend op het verleden
van de toekomstige Israëlische
premier.
