ZO WORDT ER GEPREEKT
I
Uit brieven van lezers
Kerk en School' schrijft kerken
Humanisten bezorgd
over ledenverlies
Conferenties
UIT DE KERKBLADEN
Verhouding
gerefor
meerde
synode 2:1
VANDAAt
VOORBIJGANG!
Kerkblad van
oud-gereformeej»;
MAANDAG 16 MEI 1977
KERK
Trouw/Kwartet 3
Een onderzoek naar het taalgebruik
door dr. A. van der Meiden
De sociaal-wetenscnappeliike vakgroep van de theologische faculteit van de Leidse Universiteit heeft zich bezig
gehouden met het religieuze taalgebruik. Prof. Bolkestein, heeft zich in het bijzonder op het taalgebruik van
preken geworpen In een toch wel onthullend boelge „Zo wordt er gepreekt" (Boekencentrum, f 17.90) doet hij
verslag van zi|n bevindingen Eigenlijk is het een nieuwe vorm van homiletiek (predikunde) bedriiven geworden,
op basis van analyse van schritteli|k matenaal en aan de hand van enkele uitgangspunten die je kiest, als |e naar
de preek als communicatievorm kijkt.
Over de door hem gebruikte me-
thode van analyse ls wel wat te zeg
gen. De auteur heeft niet gekozen
voor het zgn. recipièntenonderzoek.
met andere woorden: niet gezocht
naar de manier waarop de onder
zochte preken zijn ontvangen en ver
werkt door de hoorders. Hij heeft
ook geen inhoudsanalyse willen ple
gen (b.v. naar Duits model), kwanti
tatief noch kwalitatief Zijn doel was
na te gaan welke woorden er zijn
gesproken, wat die woorden zeiden,
of ze op overdracht gericht waren, of
ze wel een brug sloegen naar de
hoorders, of ze zonder adres werden
gesproken en of ze de werkelijke
mens konden raken (pg. 11). Het ging
dus om een onderzoek naar de taal
als communicatiemiddel in preken.
Geschreven preken, wel te verstaan.
Bronnen
Er zijn 89 geschreven preken onder
zocht. alle gehouden in 1973. De keus
viel op tien preken van het IKOR
(radio), tien preken van het Convent
van Kerken (radio), vier preken door
de KRO uitgezonden, tien preken uit
de serie Menigerlei Genade (Gerefor
meerd), tien preken uit de serie
Stemmen uit Jeruzalem (confessio-
neel-kohlbruggiaans). tien preken
uit de serie Genade voor Genade
(gereformeerde bond), tien preken
uit de serie Waarheid en Recht (gere
formeerd vrijgemaakt), tien preken
uit Het Tijdschrift voor Verkondi
ging De gewijde Rede (f.k.), tien ge
stencilde preken van de Amsterdam
se studentenecclesia en vijf preken
uit de Prekenserie van De Ploeg
(Vrijzinnig). Het waren allemaal pre
ken van mannen.
Om zijn doel te bereiken heeft de
auteur gekeken naar de volgende
aspecten: het begin van de preek, de
aanspreekvormen, het gebruik van
het gesproken woord, de hoorders,
de taal en de ltypologieèn. Deze as
pecten vormen als het ware de rode
draad door deze kleine homiletiek en
maken de methode van onderzoek
uit
Kritiek
Hoe begrijpelijk de keuze van deze
methode ook mag zijn (vanuit het
gebrek aan mankracht waarmee de
onderzoeker heeft getobd), toch
moet er wel een enkele kritische op
merking bij worden geplaatst
In zijn nadagen placht Prof. Wisse,
de befaamde kanselredenaar, voor
studenten nog wel eens een „priva-
tissimum" te geven over preken, een
soort toegiftje op het gewone onder
wijs aan de Theol. Hogeschool In
Apeldoorn en elders, vanuit zijn rij
ke ervaring. Wisse wist dat preken
niets anders en minder was dan het
opdienen van „gouden appels op zil
veren schalen". Wisse horen preken
was een gebeurtenis, homiletisch ge
zien, zijn preken lezen was een nogal
vervelende aangelegenheid. Daaren
tegen waren er andere geschreven
preken uit de serie „Uit de Le
vensbron (chr. geref.) die Inhoudelijk
bepaald beter waren, waarvan de
auteurs echter op de kansel weinig of
niets presteerden. De Leidse onder
zoeker is zich van dit manco bewust
geweest Een preek moet gehoord
worden. „Preeklezen" doet maar ge
deeltelijk recht aan de Intentie van
de verkondiger.
Toch heeft hij die schaduwzijde voor
lief genomen. Naar mijn mening te
vlot. Staat b.v. In zijn eigen doelstel
ling. dat hij zich ook heeft afge
vraagd of de woorden „op over
dracht gericht" waren en een brug
sloegen naar de hoorders, dan moet
hij met criteria hebben gewerkt (die
verder niet genoemd worden) die ln
ieder geval nooit alleen aan geschre
ven teksten kunnen worden ge
toetst.
De niet-woordgebonden aspecten
van de overdracht zijn minstens
even belangrijk als de verbale. Het
medium ls Inderdaad een belangrijk
Invuller. vormgever van de
boodschap. Dezelfde woorden door
verschillende overdragers gesproken
hebben verschillende betekenissen
en inhouden voor de hoorders. Er
treden dan „sjibboleth-effecten" op
of. anders gezegd: stereotypen: de
hoorders klemmen zich ln hun ver
staan en geloven vast aan een aantal
begrippen en termen die de prediker
persé moet noemen, wil hij geaccep
teerd worden.
Conclusies
Deze stereotype taalgebruiken bepa
len voor een belangrijk deel de brug-
funktie van de prediker naar de
hoorder. Kwalitatieve analyse van
preken op grond van geschreven
teksten (die bedoeld waren om uit te
spreken en ook uitgesproken zljh!)
lijkt me methodologisch uiterst
moeilijk zo niet onmogelijk. Er moe
ten dan teveel dimensies in één
greep „verzameld" worden, of teveel
worden uitgesloten. Dat laatste ls
hier inderdaad gebeurd.
De conclusies van de onderzoeker
moeten dan ook in het licht van zijn
beperkte methodiek worden gezien.
Niettemin zijn ze niet mis te ver
staan. De opmerkingen die hij trou
wens bij al de genoemde rode-draad-
aspecten maakt zijn bijzonder be-
hartenswaardlg. In leder geval ls dit
boekje een belangrijke stap verder
op weg naar een homiletiek die, zoals
de auteur zegt: meer van de Inhoud
naar de vorm, meer van het „wat"
naar het „hoe" toe beweegt Dat zal
tijd worden. De luxe van de homlle-
tieken waarin de hoorders niet voor
kwamen en de praktische over
drachtstechnieken nog minder, is
wel voorbij. De tijd van de zwaar
theologisch onderbouwde predik
kunde, waarbij de prediker zelf
centraal stond en zijn preken maak
te „worstelend voor de troon der
genade en met het Woord", helemaal
denkend vanuit „verkondigen aan"
en niet aan „communiceren met" ls
eveneens bezig weg te ebben. Hoe
wel, wie de conclusies ln dit boekje
leest huivert nog wel eens:
het geschreven preekmateriaal ls
tamelijk slecht;
het merendeel van de preken
ademt een ouderwetse sfeer;
ouderwetse wereldbeelden en ver
ouderde voorstellingen komen te
vaak voor:
er blijkt weinig van kennis van
moderne dogmatiek en exegese.
Nieuwe inzichten komen te weinig
voor;
er is een uitgesproken monotonie
in de verkondiging. Verreweg de
meeste preken draalen om de
vraag: hoe krijg ik een genadige
God. De vroomheid die eruit
spreekt is individualistisch van
aard;
de meeste preken zijn niet op de
werkelijkheid van de hoorder af
gestemd;
vele preken zijn vreugdeloos en
wettisch. Er moet meer, dan er
mag.
Ondanks genoemd methodisch voor- wordt er gepreekt", verslag van een
behoud een fijn boekje. onderzoek naar de communicatievor-
Dr A. v.d. Meiden, docent massacom- men in de 89 preken, door Dr M. H.
municatie RU Utrecht, besprak: ,,Zo Bolkestein.
Korte duidebja geschreven, befst aan An kant getypte, boeven hunnen worden
gestuurd naar Secretans Hoofdredacite Trouw/Kwartet. Postbus 859. Amsterdam 6q
puWAat* wordt de naam van de schrijver vermeid
Goed en kwaad
De gruwelijke wapens welke ten
dienste staan ter verdediging tegen
deze duivels wil prof. Rothuizen niet
zomaar goed of kwaad noemen, vol
gens hem rest slechts de duidelijk
heid van de krankzinnigheid In het
CDA-partijprogramma wordt de na
druk gelegd op de bedreiging van de
gehele schepping door de bewape
ning. Vervolgens wordt vermeld dat
de defensie-inspanning op peil moet
blijven, wat betekent: mee blijven
draaien in de malle molen van de
bewapeningswedloop Is dit ook de
duidelijkheid van de krankzinnig
heid?
Rotterdam A. P. de Winter
Hotelbrand
Telkens wanneer Ik over een grote
hotelbrand in binnen- en buitenland
lees. denk Ik: waarom rust niet iede
re hotelgast zich uit met een rol
touw van 10 a 15 meter lang? Je hebt
tegenwoordig sterk en onbrandbaar
materiaal dat weinig weegt in de
koffer. Of schamen we ons voor zo n
dwaasheid? Toch kan een touw het
leven redden van vele anderen en
onszelf erbij.
Ermelo dsJ.G. Mees
Orgelbouwer
Jammer dat een orgelbouwer met de
capaciteiten van J. L van den Heu
vel zich verlaagt tot het beschuldi
gen van corruptie van adviseurs en
collega-orgelbouwers door het aan
nemen en geven van steekpennin
gen en daarin ook de kerken be
trekt Jammer van het aardige Inter
view. vooral voor Van den Heuvel
zelf!
Amersfoort Minus Meilink
Peilingen
Uit de laatste peilingen ln verband
met de komende verkiezingen blijkt
dat zowel CDA als WD behoorlijk
aan het zakken zijn. Van grote bete
kenis voor de komende kabinetsfor
matie lijkt mij dat CDA en WD
samen naar het zich laat aanzien
ruim onder de 50 procent zullen blij
ven. Nu tevens de meest gematigde
progressieve partij. D'66, niet met
de WD in «én kabinet wU (zie
Trouw van 7 mol), is een rechts kabi
net dus onmogelijk geworden. Ver
der blijkt uit de peilingen dat de
PvdA de grootste partij blijft en
zelfs op enige zetels winst mag reke
nen. D'66 zal belangrijke winst gaan
boeken. Ik zou me kunnen voorstel
len dat deze partij ln de komende
weken nog verder stijgt, vooral ten
koste van de aan populariteit verlie
zende WD. De progressieve drie
zouden daarmee tezamen in de
buurt van 50 procent kunnen komen
(ze staan nu op 45). Het CDA doet er
goed Aan zich te realiseren dat het
zijn sleutelpositie kwijt ls. Het kan
alleen nog maar kiezen tussen voort
zetting van het beleid „Den Uyl" en
voortzetting van de huidige impas
se. die, zoals wel blijkt, ongunstig is
voor ons land.
9 Socialisme en onderwijs, 19-21
mei. over onderwijspolitiek en
maatschappijvisie. Woodbrookers,
vormingscentrum in Kortehemmen
(tel. 05126-1313).
Wat houdt u tegen? Trainings
weekend voor allen, die overwegen
in de zomer mee te helpen in evange
lisatiewerk van de Belgische evan
gelische zending. 21-22 mei ln de
reformatorische bljbelschool, Slot-
laan 241, Zeist (inf. en aanm. tel.
09-3211350366).
Kirchentag-1977 (8-12 juni in West-
Berlljn). Voorbereidingsdag voor de
Nederlandse deelnemers, zaterdag
21 mei ln Driebergen (inf. tel. 03438-
3204).
Training in katechesemethodiek
voor docenten, priesters en predi
kanten. vrijdag 20 mei. Den Aler-
dinck. Laag Zuthem (tel. 05290-541).
DEN HAAG De hervormde raad
voor de zaken van kerk en school
heeft de kerkeraden ln de hervormde
kerk in een brief een overzicht gebo
den van literatuur, geschikt voor on
derlinge bezinning op het onderwijs.
„Kerk en school" constateert hier
voor groeiende belangstelling. In de
hervormde kerk zijn voorstanders
van bijzonder en van openbaar on
derwijs, terwijl weer anderen kiezen
voor de samenwerkingsschool. De le
den van de raad zijn bereid, deel te
nemen aan het gesprek op gemeen
te-avonden over onderwijs.
OEGSTGEEST De hervormde
zending heeft een extra bijdrage van
vijftigduizend gulden aan de Indone
sische kerken gegeven voor de op
vang van vrijgelaten politieke ge
vangenen. In december zijn op vele
plaatsen mensen vrijgelaten.
UTRECHT Het nieuwe Neder
landse altaarmissaal zal vermoede
lijk in 1978 van de persen rollen. De
r.k. sschoppenconferentie heeft de
gehele tekst nu goedgekeurd. Eind
deze maand wordt het missaal ter
bevestiging voorgelegd aan de Heili
ge Stoel, die aan grote gedeelten zijn
fiat al voor onderlinge gegeven heeft.
Het missaal bevat het oecumenisch
Onze Vader.
DEN BOSCH - Tot 30 september
is ln de Sint Jan een bijbelten
toonstelling ingericht. De expositie
geeft een beeld van het ontstaan en
de wereldwijde verspreiding van de
bijbel. Daarnaast heeft zij ook na
drukkelijk een pastorale bedoeling.
Geprobeerd wordt vanuit het evan
gelie van Johannes een antwoord te
geven op de vraag „Wie ls nu eigen
lijk die Jezus var^Nazareth, die eeuw
na eeuw zovelen boeit" Dagelijks
open van negen tot zes, zondags van
een tot zes.
BERN De Zwitserse bond van
actieve protestanten heeft zijn ver
ontrusting uitgesproken over „de
toenemende beïnvloeding van de
Zwitserse landskerken door
linksgerichte (marxistisch-
lenlnlstische) ideologen". De actieve
protestanten vinden het treurig, dat
marxistische predikanten geaccep
teerd worden, terwijl afgestudeerden
van de (nieuwe, evangelikale) vrije
theologische academie van Bazel
worden algewezen.
MADRID De Spaanse r.k.
bisschoppen hebben de facto de bur
gerlijke echtscheiding erkend. Zij
doen dit in een zeventien pagina's
lang document van de bisschoppelij
ke commissie voor de geloofsleer. In
een toelichting voor de tv zei voorzit
ter bisschop Roca, dat de bisschop
pen rekening hebben gehouden met
de pluralistische samenleving. De
kerk zal natuurlijk nooit de
echtscheiding verdedigen.
Tilburg
Kees Mijderwijk
Van een onzer verslaggevers
ZWOLLE Het Humanistisch Verbond gaat een onderzoek
instellen naar de oorzaak van de geringe aantrekkingskracht van
het verbond op het buitenkerkelijk deel van de Nederlandse
bevolking, in het bijzonder op de jongeren. Dat is het afgelopen
weekeinde besloten tijdens het congres van het verbond.
Hoewel de afgelopen Uen jaar de
buitenkerkelijkheid flink steeg ging
het ledental van het verbond achter
uit Er is bovendien sprake van een
Onze adressen:
AMSTERDAM:
Postbus 059
Wibautstraat 131
Tel. 020-913456
Telex 13006
ROTTERDAM/DORDRECHT:
Postbus 948
Westblaak 9. Rotterdam
Tel. 010-115588
DEN HAAG/LEIDEN:
Postbus 101
Parkstraat 22. Den Haag
Tel. 070-469445
ZWOLLE/GRONINGEN
Postbus 3
Melkmarkt 56 Zwolle
Tel. 05200-17030
ernstige vergrijzing. De gemiddelde
leeftijd van de leden is 54 jaar.
De nieuw gekozen voorzitter van het
Humanistisch Verbond, drs Rob
Tlelman. verklaarde zondagmiddag
dat het Humanistisch Verbond staat
voor een ondogmatische levensover
tuiging en dat het geen zieltjes wil
winnen. Het Verbond wil zich, aldus
Rob Tielman, niet partijpolitiek bin
den, maar zal wel kritisch volgen hoe
de verschillende politieke partijen
staan tegenover humanistische
standpunten als legalisatie van de
abortus en euthanasie, bestrijding
van produktie- en energieverspilling
en bescherming van privacy en vrij
heid van relatievorming
In een zondagmiddag aangenomen
motie sprak het congres zich uit voor
het krachtig bevorderen dat de ont
wikkeling van kernreactoren on
voorwaardelijk wordt gestopt Het
aantal conventionele kerncentrales
dient te worden uitgebreid, aldus de
motie en er dienen geen splijtstoffen
te worden geëxploiteerd, totdat vol
doende zekerheid is verkregen
omtrent de veiligheid en Internatio
nale waarborgen voor uitsluitend
vreedzaam gebruik.
De Gereformeerde Kerkbode van
Rotterdam en omgeving geeft ge
woonlijk weinig aandacht aan de
synode (en de redactie vertelt ook
waarom: „wij verwachten dat de be
langstellende lezers de tweede pagi
na van Trouw lezen"). Maar nu wijd
de deze kerkbode aan de synode een
themanummer, waarvoor onder an
dere de actuarius van de synode dr.
H. B. Weijland geïnterviewd werd.
Dr. Weijland:
„Door de bank genomen hebben wij
op de Synode met twee visies te
maken. De laatste jaren stond (ge
tuige het stemgedrag) 2/3 enigszins
rechts van het midden en 1/3 en
igszins links van het midden". Di-
rekt vragen wij: „Wat bedoelt u
daarmee?" Daarmee snijden wij een
kwestie aan die moeilijk onder
woorden is te brengen, maar daarom
in onze kerken wel bestaat. Dr. Weij
land probeert het te vatten met de
termen „bouwen" en „bewaren".
Rechts van het midden zou meer
achterom kijken: meer willen bewa
ren; ook sterker uit zijn op het nako
men van allerlei kerkelijke beslui
ten. Links van het midden zou meer
naar de toekomst zien. meer willen
bouwen en een grote vrijheid wen
sen ten opzichte van kerkelijke be
slissingen. Wij hebben hierover nog
al lang en indringend gepraat zon
der het gevoel te krijgen, dat wij er
uit waren. Een opmerking van Dr.
Weijland willen wij nog naar voren
halen: „Beide groepen zijn pastoraal
bezig; ze leggen alleen verschillende
accenten." Op de vraag wat de men
sen interesseert, antwoordt Dr.
Weijland: „Ze hebben weinig inte
resse voor de dogmatische aangele
genheden; emotioneel worden ze als
de politiek in geding komt." De vol
gende 8ynode zou dan weieens een
spannende synode kunnen worden,
want Dr. Weijland vertelt, dat de
drie belangrijkste punten zullen
worden. 1de gezinscommunie 2) de
bezwaren tegen de besluiten van de
vorige synode Inzake „Programma
Dr. H. B. Weijland
bouwen en bewaren
ter bestrijding van het racisme" en
3) de Ikon. Alles liturgie of politiek!
Eerbied
De kroniekschrijver van het Gere
formeerd Weekblad, waarvan ds. A.
Vroegindewelj hoofdredacteur ls,
schrijft over een ouderling uit zijn
gemeente:
Bij de rondvraag vroeg hij het
woord en daar keken we allen nogal
van op. want dat deed hij eigenlijk
nooit. En toen begon hij een bewo
gen pleidooi te houden voor meer
„eerbied" tegenover de Heere en zijn
Naam. Ik vind, zo zei hij, bij veel
mensen haast geen eerbied meer
voor de Heer en Zijn Woord. Men
praat tegenwoordig op zo'n oneer
biedige wijze over Hem. Er ls zo
weinig huiver tegenover de heilig
heid en de gerechtigheid Gods. Er is
zo weinig „vreze des Heeren'. Men
doet net alsof de Heere God onze
kameraad is. Hij had pas nog een
ringpredikant horen zeggen, dat
God onze „partner" is. Men doet net
alsof Hij onze „medefirmant" is in
de zaak die wij drijven en die we dan
kerk noemen. Hij vond het ook erg
dat die predikant de Heere God aan
sprak als „Heer". Dat doen we Im
mers gewone mannen ook. Hij kon
maar niet begrijpen dat men het
veel eerbiediger klinkende „Heere"
in veel kringen zomaar loslaat.
Trouwens ook in de gebeden klonk
menigmaal zo weinig eerbied meer
door. zo weinig smeking om genade
en vergeving en verzoening tot de
heilige God. Ook in de gesprekken
werd die eerbied zo menigmaal ge
mist. Kortgm, hij hield een pleidooi
voor de „vreze des Heeren", voor het
diep en heilig ontzag dat we moeten
hebben tegenover de Heere onze
God. En we waren er allemaal van
onder de indruk. Inderdaad ook veel
theologen hebben de Heere en Zijn
Naam zo ontluisterd, spreken op
zo'n wijze over Hem, dat men zich
wel af moet vragen over wie men het
eigenlijk heeft, over zijn buurman of
over zijn collega, maar niet over de
heilige God.
Verhaal
Prof. dr. G. P. van Itterzon ln het
Hervormd Weekblad:
In verschillende godsdienstige toe
spraken kan men tegenwoordig tel
kens het woord „verhaal" tegenko
men. Het wordt door voorgangers
van verschillende kerken en richtin
gen in toenemende mate gebruikt.
Aanvankelijk viel me dat niet op,
maar in de laatste tijd vraag ik me
af, of er bij sommigen (niet bij allen!)
een bepaalde verborgen gedachte ln
schuilt, n.l. deze: of het gebeurd is of
niet, doet er niet toe. maar het is een
verhaal en wat zou dit verhaal ons in
onze situatie nu kunnen zeggen? In
zo'n geval ls er een groot verschil, of
Honger
men spreekt over de „geschiedenis"
van bijv. de bruiloft te Kana of de
opwekking van Lazarus, of dat men
het woord „geschiedenis" doelbe
wust, maar voor de hoorders veelal
verborgen, vervangt door het woord
„verhaal". Kort geleden hoorde ik
een predikant, nog wel in het nage-
bed, in verband met Joh. 20 spreken
over ..zogenaamde feiten". In die
sfeer krijgt het woord „verhaal" een
eigen klank. Gebeurd of niet ge
beurd. het is dan een leerzaam ver
haal, dat op een bepaalde geestelij
ke wijze kan worden aangeboden tot
lering van de luisterende gemeente.
Kort en goed: er bestaat mijneizijds
geen enkel bezwaar tegen om van de
verhalen ln de H. Schrift te spreken,
als dit maar geschiedt zonder de
stil-verborgen of duidelijk uitge
sproken bedoeling om de geschiede
nis te vergeestelijken. Als de
heilsfeiten door ledeeën en leerzame
verhalen zouden worden vervangen,
behoren we zo eerlijk te zijn, dat we
ook de apostolische geloofsbelijde
nis niet meer belijden. Want wie nog
iets historisch besef heeft, weet, dat
de vroege Christelijke Kerk juist
tegenover vervluchtiging en mense
lijke philosophic de grote daden
Gods heeft willen verheerlijken en
belijden.
Ds. J. H. Velema in het christelijke
gereformeerde weekblad De
Wekker:
Een levende gemeente is een ge
meente waar honger ls naar het
Woord van God. De dominee die
preekt merkt het ondefinieerbaar,
maar trefzeker hier ls men „er"
niet; hier weet men het niet alle
maal. maar hier hongert men naar
het levende Woord. Het is te merken
aan de sfeer in de kerk; aan de
intense aandacht; aan de spanning
op de gezichten. Hier hunkert men
naar het brood des levens. Daarom
ls er in een levende gemeente ook
plaats voor het Woord Gods. Dat is
juist niet het geval ln een dode ge
meente; een gemeente waar men
geen behoefte meer heeft aan het
Woord Gods; men heeft het al zo
vaak en zo lang gehoord; de domi
nee kan ons niets nieuws en niets
interessants meer vertellen. Daar
om: laten we wat meer zingen en
laat de dominee het vooral kort ma
ken. Maar ten diepste is er bij velen,
die zo redeneren geen plaats meer
voor het Woord van God.
DE ZAAIER ZAAIT HET W
In de uitlegging die Jezus op
verzoek van de discipelen vi
gelijkenis van de zaaier geef
dit woord op doorz'n directl
gaat verder steeds over de w
waarop het ontvangen word
waarop hef. zaaisel terecht k
maar aan het begin van de u
staat het uitgangspunt waai
niemand omheen kan: de za
zaait het woord. Voor Marku
behoeft deze uitdrukking bil
geen nadere uitleg. Waaraan
denken? Niet aan de bijbel.
kende Markus nog niet, zeke
die eenheid van Oude en Nie
Testament. Vrij zeker heeft
Johannes zijn gedachten ve<
op schrift gesteld. Hoewel M
hier hetzelfde woord heeft (1<
valt er dus toch niet te denke
wat Johannes daarvan zegt. a
meest voor de hand ligt te de
aan een algemene uitdrukkiijl
„de woorden van het heil. zoa I
Jezus die zelf spreekt". En in' I
woorden komt het aan op hef^
gemeenschappelijke, waardo
samen met „het woord" kuni;
worden aangeduid. Dat
gemeenschappelijke ligtuité?
niet in de vorm van de woord?'
de stijl waarin Jezus spreektj
in de inhoud. Het woord is eei
uitdrukking voor het evangel
wat de Heer hier komtzeggeir
met zijn doen nog eens i
onderstrepen. Want zeggen ete
is bij Hem één. Dat zaait deze
Deze woorden van het heil. E^i
gedachten, waarvoor Hij ziclfci
God beroept, op de Vader, dit j
gezonden heeft. Het zijn de w
waarom het gaat. Het is een <fei
als die woorden niet goed ten
komen en gefrustreerd wordea
moeten de ruimte krijgen en >e
evenmin in de dorens van ont
levenswijze of van onze gevesr
opvattingen verstikt worden,jl
een zaaier bezig. Door alle lait
Over alle akkers. Krijgen de®
woorden de ruimte? Dat is d«n
die blijft. Een echte gelijken!
verhaal dat je voor een beslisk
vraagstelt. (Markus 4,15). ei
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Puttershoek: C.
del te Heteren.
GEREF. KERKEN
Aangenomen naar Schiedan
Kievit te Stellendam-Ouddi
bedankt voor Monster. m
Beroepbaar verklaard door i,
sis Leiden: drs G. C. van de^
Van der Duyn van Maasdam
Hillegom, tot voor kort chri
gereformeerd predikant.
Dr. P. N. Holtrop
Dr. P. N. Holtrop (34) heeft
sum ontvangen van de Indor
regering en kan nu in gerefor
zendingsdienst uitgaan. Hi|
eind juni te vertrekken. Dr. 1
gaat kerkgeschiedenis doce!
de theologische hogescho
Ujung Pandang, het vroegi
kassar. Zijn vrouw, A. A. I
van Berge, heeft eveneens tï
gestudeerd en zich gespecil
in het vertalen van de bijbel
nog niet bekend, of ook zij 2
doceren.
Prof. J. M. Hassel
Naar aanleiding van de 2
verjaardag van prof. Hassela
de redactie van „In de Waag
hem en anderen willen vt
met een speciaal nummer
dik). De artikelen in dit nun
een enkele uitzondering re
niet èver Hasselaar, maar vt
wel telkens naar zijn werk. I>-
te artikelen in de vrijdag a
Hasselaar aangeboden fee^
zijn overgenomen uit eerdt#
mers van „In de WaagschC
vroeg behoorde prof. Hass
de medewerkers van dit blal
de Tweede Wereldoorlog weL.
richt en nog steeds bestaal
bundel vinden we b.v. tr
prachtige artikelen over prf-
ning. de man die met zijn L
nische visie een bron van ire
kan zijn voor het gesprelr*
gereformeerden en hervormd
geschenk aan prof. HasselNi
tegelijk een geschenk zijn 9e
len die kennis willen neme%
inhoud van deze bundel. Nu,
luisterend kunnen we zelf j~
luisteren. Wanneer dat gebr«=
het heel wat „stiller" wordeÊ3
kelijk Nederland, minder H
rig. meer ingetogen en hel
veel zinniger toegaan.
'ei
EDE De oud-gerefonnèei
meenten hebben op hun sjfrn
sloten een eigen landelijk I
in het leven te roepen. In del»
commissie zullen onder m#e
du Marchie van Voorthuj
J. van der Poel zitting n<
Het wordt voorlopig een
van eenvoudige opzet mei
mededelingen. „Het blad
der alleen die informatie
fen, die onder Gods zegt
geestelijk welzijn van oi
ten zou kunnen strekken,
bezien dient dit blad ziel
houden van alle twistgei
dus het synodebesluit.
