De schriften van
Jan David Wolterbeek
De professor is een persoon
Kan een PPR-lid gereformeerd dominee blijven?
VANDAAG
VOORBIJGANGER
ZATERDAG 14 MEI 1977
KERK
Trouw/Kwartet
door drs. J.D.A. de Zwart
Er zullen niet veel boeken zijn, die in een krant gememoreerd worden, nadat
ze 25 Jaar geleden verschenen zijn. Dan moet er met dat boek of met de
schrijver wel Iets bijzonders aan de hand zijn. Wanneer het bovendien vrijwel
zeker ls, dat niet veel lezers van die krant ln het bezit zullen zijn van dat boek,
komt nog sterker de vraag op, waarom er hier aandacht aan wordt besteed.
Het g&&t dan ook inderdaad om een bijzonder boek van een bijzondere man.
leven lag nog vóór hem. HIJ bood zich aan
aan de zending van de gereformeerde ker
ken om „Iets" te mogen doen en zo werd hij
docent bijbelvakken aan de theologische
school te Yogyakarta. HIJ leerde er eerst nog
even Grieks bij en zo heeft hij Jaren achter
een gedoceerd, streng grondig, als een wan
delende bijbelse encyclopedie en als een
diep gelovig mens een blijvend voorbeeld
voor een generatie Javaanse en Chinese
predikanten.
Op 13 met 1952 kwam de Javaanse concor-
danUe op het Nieuwe Testament en een
verkorte concordanUe op het Oude Testa
ment klaar, een boek dus, waarin van elk ln
de Bijbel voorkomend woord vermeld
wordt. In welke teksten het voorkomt. Toen
het gedrukt was. werd al gauw het grootste
deel van de oplaag verscheept naar Indone
sië, naar Java, want voor de Javaanse Ker
ken was het werk bedoeld. Vandaar dat u er
ln een boekhandel of antiquariaat vergeefs
naar zult zoeken. Maar op Java ls de voor
raad nog niet uitgeput Het ls ongeveer het
eerste boek. dat theologische studenten ge
acht worden aan te schaffen. En veel kerke
raden kopen het boek omdat ouderlingen de
zondagse erediensten moeten leiden en dan
graag zelf een preek maken. Ik hoorde dat er
ln de bibliotheken van de Rooms-
Katholieke seminaries altijd een aantal be
schikbaar ls voor de studie en vanwege het
Intensieve gebruik ls één exemplaar niet
voldoende.
Maar dat speelt zich allemaal af aan de
andere kant van de wereld en dat gaat aan
ons voorbij, hoogstens hoort u er lets van ln
een sendingsblad. Sommigen vinden dat
misschien niet voldoende reden om er over
ln de krant te schrijven.
Jaar overleden, na een leven van volledige
toewijding aan het Javaanse volk en een
toewijding aan de Heer en de combinatie
van die twee leverde o.a. die concordanUe
op.
In 1909 als marine-officier naar Nederlands
Indlé gegaan, begon hij UJdens het ln kaart
brengen van de Javazee door de omgang
met zijn Javaanse helpers van de Javaan te
houden. Maar de sfeer bij de marine strook
te niet zo erg met zijn levenshouding. HIJ
kocht zich er uit, maar ging later weer terug
naar Java, nu ln dienst van een spoorweg
maatschappij. Zo kwam hij weer met de
gewone Javaan ln aanraking en omdat hij
van hen hield ging hij heel consclënUeus
hun taal leren, verdiepte zich sterk ln hun
levensgevoel, kwam voor hun salariëring op
en leidde Javaanse staüonsemployés zo
grondig op, dat ze later hoge posten bij de
spoorwegen kregen.
Tien jaar
Grondig
Buitengewoon
De man achter dit boek ls echter een buiten
gewoon boelende figuur, het ls Jan Davld
Wolterbeek. vorig Jaar op de leeftijd van 85
In dit alles diende hij zijn Heer, bood aan om
een zendeling te helpen met het leiden van
kerkdiensten en preekte uit de Javaanse
bijbel. En dat deed hij, zoals alle dingen zo
grondig, dat hij ln dat boek ln die andere
taal helemaal thuis raakte.
In 1933 werd hij vervroegd gepensioneerd, ln
een periode, dat personeel moest afvloeien,
maar dan toch op eigen verzoek. Hij had nog
andere aspiraties, het hoogtepunt van zijn
Toen kwam de Japanse bezetting, de school
werd gesloten, maar de docenten ver
deelden de taken, om, hoe dan ook, iets voor
het toekomsüge Indonesië te betekenen.
Wolterbeek zou een concordanUe op het
Javaanse Nieuwe Testament maken, 13 mei
1942 begon hij er aan. En 13 mei 1952,
precies Uen Jaar later, legde hij de pen neer,
met een haast gewijd gebaar. Het werk was
klaar. Maar vraag niet wat daar allemaal
tussen ligt. Beginnen aan zo'n reuzewerk in
een heel onzekere sltuaüe en dan schriften
vol schrijven met al die teksten, waarin een
bepaald woord voorkomt, daarvoor moet Je
de Bijbel van voren naar achteren en weer
terug lezen en tegelijk systematicus zijn.
Tijdens de Internering wordt elk vrij uurtje
er aan besteed, behalve het uur ln de mor
gen, wanneer hij vroeger opstaat om te
bidden voor zijn studenten en voor zijn
Javaanse kerk. BIJ schamel licht en met de
laatste stompjes poUood die er nog te vin
den zijn, vult zich schrift na schrift
Dan worden de gevangenen verplaatst, naar
Cimahl bij Bandung. Ieder mag wat per
soonlijke bezittingen meenemen. Voor Wol
terbeek ls dat dan een koffertje met de
schriften en dan staan ze aangetreden, een
Javaan komt langs, blaft leder af, de Jappen
naflpend en ondertussen steekt hij zijn sabel
eens lekker door ieders prive-bezitje. Tot hij
bij Wolterbeek komt die maar niet kan
begrijpen, dat een Javaan zo schreeuwt, dat
ls in het Javaans niet mogelijk en als de man
voor Wolterbeek staat, begint deze hem ln
het hoogjavaans toe te spreken, feilloos. De
man ls zo verbluft, dat iemand hem ln zijn
eigen taal toespreekt en dan nog wel in het
hoogjavaans, de taal van de mindere tot de
meerdere, dat hij ophoudt met zijn sabel te
priemen en de schriften blijven gespaard
IJzeren koffer
Maar de tijd die aan de ConcordanUe be
steed kan worden, ls voorbij, Wolterbeek
wordt ziek, maar gelukkig komt er een eind
aan drie Jaar kamptijd, de Inmiddels ln een
IJzeren koffer begraven documenten worden
weer tevoorschijn gehaald en zullen verzon
den worden naar Nederland. Bijna waren ze
toch nog verdwenen. Op het laatste moment
moest de koffer nog weer teruggehaald wor
den uit een vrachtvliegtuig vanwege overbe
lasting. Dat vliegtuig verongelukt, de schrif
ten blijven gespaard. En het laatste verhaal
ls, dat er ln Haarlem een IJzeren ton op
straat ligt met de naam Wolterbeek erop,
van de vrachtwagen van de posterijen afge
vallen, maar omdat de naam Wolterbeek in
Haarlem geen onbekende ls, werd de zaak
toch ter plekke bezorgd.
Daarmee ls het anecdotlsche van het ver
haal voorbij, maar dan komt het stugge
doorwerken, het sorteren van uitgeknipte
woordjes uit de Javaanss bijbel, het uitwer
ken van de gegevens, het nakijken van de
drukproeven, waaraan ieder ln huls mee
werkte door te zwijgen. En al dat consclen-
Ueuze werk ls voor Wolterbeek evenzeer een
genadegeschenk van zijn Heer, als al die
wondere ondervonden bescherming in
Indlë.
Betekenis
Vorig Jaar ls Wolterbeek overleden, na een
gezegend leven, waarin hij ontzaggelijk veel
betekend heeft voor zijn Javaanse leerlin-
J.D. Wolterbeek
gen en zijn Javaanse kerk, voor een genera
tie zendingsarbeiders, die hij de Javaanse
taal en tegelijk, dat kon niet anders, een
grote liefde en begrip voor het Javaanse
volk bijbracht.
Nog even terug naar het boek. Het is natuur
lijk moeilijk na te gaan wat het in deze 25
jaar heeft betekend. Waarin heeft het een
Javaanse predikant of ouderling nu precies
geholpen, toen hij bezig was een preek of
een bijbelkring voor te bereiden? Het heeft
hem ln elk geval geholpen om te zien in welk
gedeelte van de Bijbel een bepaald woord
veel voorkomt, of waar een tekst, die in je
hoofd zit, ook weer precies staat, zodat je
hem in zijn verband kunt gaan lezen. Het
zijn de basishandelingen van ieder die de
Bijbel wil laten zeggen, wat hij bedoelt. Het
leert de Javaan de Bijbel zakelijk lief te
hebben en dat was de bedoeling van Wolter
beek. En als Je zo leeft, zie je de wonderen
om je heen.
Drs. J.D.A. de Zwart is gereformeerd predi
kant te Voorschoten; eerder was hij
werkzaam bij de kadervorming van de kerk op
Midden-Java.
In de nalatenschao van de Duitse dichter en natuuronderzoeker Goethe (1749-1832) vond men o.a.
enkele puntdichten over de kerk en christendom. Ik citeer er twee ln vrije vertaling. Het ene luidt:
„Twee tegenstanders zijn aan 't boksen, de Arianen en de Orthodoxen. Uit alle eeuwen eenzelfde door dr. C. Rijnsdorp
bericht. Dat duurt tot aan het jongste Gericht." De Arianen staan, ruimer bezien, voor de mondige
mens; de Orthodoxen voor de zuivere leer.
Het tweede puntdicht neemt een
loopje, niet met de mondige mens,
maar met de mens die een te grote
mond opzet, en wel de pedante Duit
se professor van Goethes dagen.
Ooethe hekelt niet het pantheïs
me hij bewondert Spinoza, maar hij
spot met de aanmatiging van de
dorre kamergeleerde, die het dich
terlijk kosmisch natuurgevoel mist.
Ooethe neemt het Ironisch voor hem
op. „Wat deert mij Jullie hoonOver
Het Een-en-Al (mijn filosofisch
denkgebled)?/ De professor ls een
persoon. Ood niet"
Tegenstelling
Ea dan ls er. uit 1826, een derde
uitspraak die als volgt luidt; „Ei
genlijk wéét men alleen dan. wan
neer men weinig weet Mét het we
ten groeit de twijfel."
Deze drie citaten boden mU zich aan
na de lezing van het boek van dr.
Willem 8. Duvelot. getiteld Kunnen
üjjÖ^flbcekennieuws
wij Jezus kennen?,deel 14 Uit de serie
Bijbel en Gemeente, van confessio
nele signatuur. Wat Ooethe de eeu
wen verdurende strijd tussen aria
nen en orthodoxen noemt, komt
neer op de tegenstelling tussen twee
principieel verschillende uitgangs
punten. Het ene ls de prioriteit van
het kritisch oordeel, respectievelijk
het hlstorisch-kritisch wetenschap
pelijk onderzoek. Het andere ls de
aan het oordeel voorafgaande be
hoefte aan gelovige aanvaarding van
wat als gezaghebbend wordt erva
ren. Het ls een kwesüe van prioriteit.
Aan de ene kant wordt gezegd:
„Eerst onderzoeken, dan eventueel
ln zekere mate geloven." Hier komt
het derde citaat binnen de lijst. Wie
weinig weet ls erg zeker van zijn
zaak; men kent de uitdrukking:
„niet gehinderd door kennis van za
ken". Hoe meer men onderzoekt, des
te sterker wordt de zekerheid op de
proef gesteld. Met het weten groeit
de twijfel, zei Ooethe terecht. Vele
eeuwen vóór hem had Salomo het al
uitgesproken: Wie wetenschap ver
meerdert. vermeerdert smart.
Geen uitersten
Dr. Duvekot neemt het confessione
le standpunt ln, dat de uitersten wil
vermijden. Een geloof dat van onder
zoek niet of nauwelijks of alleen
sterk aangepast weten wil, acht hij
even verwerpelijk als een onderzoek
waarbij de kritische Instelling het
onbevangen lezen en luisteren bij
voorbaat onmogelijk maakt. Nu ls
bij hem de centrale kwestie de zoge
naamde femeente-theologie. ln de
school van Rudolf Bultmann (1884-
1976) en ln het recente boek van E.
Schillebeeckx: Jezus, het verhaal van
een levende, wordt uitgegaan van de
begrijpende mens Ln het heden. De
professor ls, evenals leder mens en
het wordt zonder spot geconstateerd
een persoon, geen onthecht auto
noom brein. Bovendien een persoon
ln een bepaalde situatie, en dit ln een
bepaalde tijd. De zienszijze wordt
mede bepaald door de zijnswijze.
Duvekot bestrijdt de gedachte dat
Jezus achter de gemeentetheologie,
zoals die ln het Nieuwe Testament
haar uitdrukking heeft gevonden,
vrijwel verdwenen ls. Rechtstreeks
zouden we Hem dus niet kunnen
kennen. De verkondiger van het Ko
ninkrijk Oods, de mens Jezus, ls dan
vla de gemeentetheologie geworden
tot de verkondigde Christus. Bij alle
respect voor de wetenschappelijke
uitwerking van de grondgedachte
zowel bij Bultmann c.s. als bij Schil
lebeeckx, wijst dr. Duvekot ln belde
gevallen het uitgangspunt af.
Argumenten
HIJ doet dit niet zonder eerst de
geschiedenis van het kritisch bijbel
onderzoek te hebben opgehaald.
Een van Duvekots m.L sterkste argu
menten ls de korte spanne UJds, die
verlopen ls na Jezus' omwandeling
op aarde tot aan de eerste brieven
van Paulus en de teboekstelllng van
de eerste 3 evangeliën. Er leefde om
zo te zeggen nog een wolk van getui
gen. Een algemene zinsbegooche
ling, op grond waarvan uit een na
Pasen ervaren zondevergeving ge
concludeerd werd tot de opstanding,
zodat Jezus tot Christus werd en
verkondiger tot Verkondigde, lijkt
ook mij, zowel realistisch als psycho
logisch, onaannemelijk.
De volksman, overal ter wereld en ln
alle tijden is realist. Men lette ook op
de overal ingebouwde twijfel bij de
leerlingen, tot aan de hemelvaart
toe. Als het opstan dings gebeuren in
derdaad zo uniek was, paste het ln
geen enkel menselijk kader. Men
kon het feit niet verklaren, maar
evenmin ontkennen. Dan volgt de
periode van het „indachtig worden"
van Jezus' woorden en van de messl-
aanse profetieën in het O.T. Natuur
lijk gaat de gemeente theologiseren
aan de hand van haar leiders en
leraars. Maar het voornaamste ac
cent ligt tot ln de latere Dldachè
toe op de authentieke overleve
ring
Ervaring
Ik heb sterk de Indruk, dat iemands
theologie gestempeld wordt door de
eventuele aanwezigheid van een per
soonlijke geloofservaring en dan
voorts van de mate en de Intensiteit
van die ervaring(en). Wat Augusti-
nus, Luther en Pascal, en niet te
vergeten al dadelijk Paulus, theolo
gisch hebben geschreven, is door die
unieke ervaring sterk bepaald. De
hoge vlucht van de technologie en
ln het algemeen van de natuurwe
tenschappen heeft bij velen de ont
vankelijkheid, de Intuïtie, het schou
wen sterk teruggedrongen, soms
zelfs gedood.
Gezien zijn eigen levensgeschiedenis
en ervaring, ben ik bereid mij door
dr. Duvekots boek te laten overtui
gen. Maar de vorm van orthodoxie
die hij en zijn groep voorstaat, dient
niet alleen verdedigd en ge
handhaafd, maar ze moet worden
uitgebouwd, in een wederzijdse
doordringing van denken en hande
len. Uitgebouwd tot een orthodoxie
voor morgen en overmorgen. Zowel
het populaire enthousiasme van de
pinkstermensen en verwante groe
pen, als het praktische ethos van
de opkomers voor de mensenrech
ten, zullen daarin moeten kunnen
opgaan. Want met een pure studeer-
kamertheologie kan de gemeente
van morgen niet meer toe.
(Mmenatelllng)
WAT WIL DfT TOCH ZEGGEN?
74 bh-, get> f 9,95
Gedichten over HemeVaart en Pinkste
ren. In deze prachtig uitgevoerde bundel
zijn gedichten opgenomen van: Inge Ue-
vaart Jaap Zi/istra. Mana de Groot. Hans
Bouma. W Barnard. Muus Jacob se.
Gerrtt Achterberg en vele anderen.
De W. C. van Dam
DEMONEN Er Uit In Jezue'neem
2a druk. 144 Hz.. 12.95
De auteur z«t het midn/ven van boze geesten
ais een Hibeise opdracht en venen van zijn
ervaringen met deze Hizondere gave van da
Ci noat
UN da ssrta NIEUW LEVEN:
Dr J. J Kraan
GENEZING OER HERINNERINO
2a druk. 46 Hz. 6.25
Ook voor manaen dia maar mat los kunnsn
komen van vroeger beleerde schokkende erva-
nngen is ar genezing m Jezus' naam. Dit mag
bn de zielszorg met vergeten worden.
Dr K. J. Kraan
TEGENWOORDIG LEVEN
156 Hz 15.40
Mat dooradamt worden met Gods Geest bete
kent een Hon van mpvabe voor haal hst
laven
„Dr Kraan apreekt over ten are* met vervov-
wenwekkenda nuchterheid Ook In ZV pe-
acMAen ontbreekt e* spoor ven opdmgenp-
MÊt"va Dn c.
Verkrijgbaar In da boekhandel.
AMSTERDAM:
Postbus 859
Wibautstraat 131
Tel. 020-913456
Telex 13008
ROTTERDAM/DORDRECHT:
Postbus 948
Westblaak 9 Rotterdam
Tel. 010-115588
DEN HAAG/LEIDEN:
Postbus 101
Parkstraat 22. Oen Haag
Tel. 070-469445
ZWOLLE/GRONINGEN:
Postbus 3
Melkmarkt 56. ZwoSe
Tel. 05200-17030
door A. J. Kiel
In het aprilnummer van „Credo", maandblad van het confessi
oneel gereformeerd beraad, wordt de volgende vraag behan
deld: „Kan een lid van de PPR predikant blijven ln de
gereformeerde kerken?" Ik moet bekennen, dat deze vraag nog
nooit ln mij ls opgekomen. Ik weet dat er gereformeerde
dominees bestaan, die de PPR zijn toegedaan, en Ik heb met
deze wetenschap leren leven.
SüK&Me&nziiL aoof "xcw AUANG
eUj zyw als Pt ***?£- zo\j
ÖUj\fcN
Persoonlijk zou lk zeggen dat, als 't
nu toch de linkerkant op gaat, de
PvdA mooi genoeg ls, maar als een
gereformeerde dominee eenmaal
een stap op het linkerpad heeft
gezet, ls er geen houën meer aan.
HIJ draaft de PvdA, waarin zijn
doorgebroken hervormde collega's
sinds Jaar en dag een rustig be
staan voeren, voorbij en stort zich
ln de armen van het linkse zusje
dezer partij. Maar afgezien van de
ze overweging, heb lk er nimmer bij
stilgestaan of predikanten die de
PPR omhelzen, van gereformeerde
kansels dienen geweerd te worden.
Inmiddels was lk wel nieuwsgierig
naar het antwoord dat „Credo" bij
monde van dominee M. P. van Dijk
zou geven. Niet dat het confessio
neel gereformeerd beraad met de
sleutelmacht ln de gereformeerde
kerken bekleed ls, maar Je wilt er
toch van op de hoogte zijn, welke
mening ln deze. voor een niet on
aanzienlijk deel der gereformeer
den representaUeve groep, leeft ten
aanzien van predikanten die de
confessionele partij vaarwel zeg
gen. Welnu, dit schrijft dominee
Van Dijk:
„Een belangrijke vraag ën voor de
predikant èn voor de gemeente. Ik
zou deze vraag willen beantwoor
den met een tweede vraag waarom
ls deze predikant Ud van de PPR?
Omdat hij achter de hoofdwaarhe
den vraagtekens zet? Als dat waar
ls. (maar 1a het waar?), dan ls dat
zeer bedenkelijk. Ik ben niet voor
de PPR. Ik wil wel verklappen dat
lk CDA stem. althans voorlopig.
Maar uitspreken dat een lid van de
PPR geen dominee ln onze kerken
mag zijn alléén omdat hij lid van de
PPR ts dat gaat me wel wat ver.
Denk aan de WD. Mag een lid van
de WD geen dominee zijn? Dat
hangt er van af."
Het komt me voor, dat dominee
Van Dijk hier een wijs en verstan
dig antwoord geeft. HIJ wil niet dat
een politieke keus als zodanig tot
een schlbboleth wordt. Het gaat
niet aan. de graad van Iemands
gereformeerd-zijn daaraan af te
meten. Overigens betekent dit niet,
dat lk ertegen ben dat een beroe
pingscommissie een door haar be-
Seerde predikant op dit punt aan
e tand voelt. Blijkens het Medede
lingenblad van de theologische ho
geschool der gereformeerde kerken
ln Kampen heeft studentendomi
nee J. Faber daar wel bezwaar te
gen. Ik citeer:
„Ds. Faber signaleerde, dat te vaak
gegevens als werkelijk of vermeend
partlJUdmaatschap. deelname ln
actiegroepen e.d. de doorslag geven
ln de vroegste fasen van het be roe-
pin gswerk, zo dat het tot een wer-
kelljk gesprek over de band met de
Heer, met de Schriften, met de kerk
niet meer komt."
Ja, dit klinkt nu allemaal heel mooi
en dierbaar, maar het gaat voorbij
aan het feit, dat Jouw pollUeke
keus heel wat zegt over de manier
waarop JU Je geloof beleeft. Inder
daad. zo'n keus op zichzelf zegt
niets omtrent hetgeen Iemand aan
TfcJEK HAAK*
bas utrzc sc wal
eSMSOLhJ fVSTfjE
ZÓUPUJ UHGN
AUlKSN
Uit „Bij ons in het dorp" van Peter van Straaten (uitg. Van
Gennep, Amsterdam). De burgemeester van het dorp heet
Joop, juffrouw Ien is zijn huishoudster die (tot misnoegen van
de burgemeester) erg gesteld is op het weggelopen hondje
Bas. Op 25 mei zal er een groot feest zijn in het dorp en.(zie
de tekening).
gereformeerde waarheden ln huls
heeft, maar 't zegt wel het een en
ander omtrent hetgeen Iemand ln
de praktijk van plan ls met die
waarheden te doen. Het lijkt me
niet direct de taak van een beroe
pingscommissie, haar kandidaat te
testen op zijn band met de Heer,
mij dunkt dat Je van een dergelijke
band mag uitgaan bU een persoon,
die predikant ls of wil worden
Als lk ln een beroepingscommissie
zat, zou lk zelfs lekker doorzeuren
over partij lidmaatschap en mee
doen aan actiegroepen. Ja meneer,
u zegt nu wel, CDA te stemmen,
maar waarom doet u dat? Uit ge
woonte of bUgelovlgheld? Omdat
het ln onze kring nog algemeen
gebruik ls? Of omdat u het eens
bent met elf van de negentien leden
van de gereformeerde kerkeraad ln
Vlanen, dat Je persé op een christe
lijke partij moet stemmen? En nog
iets: ls Boersma uw man of zegt u:
geef mij Kruisinga maar!? En u
mevrouw, u bent bU de PPR ge
gaan. Ja, u deed toen ook met zo'n
actie mee. Was dit een modegril of
zit u die antl-kraakwet niet lekker?
Enfin, ik zou naar links en naar
rechts flink doorstoten. Je kunt ie
mand voor Je hebben, die alle
„hoofdwaarheden" (zoals dominee
Van Dijk aanduidt) keurig op een
rij heeft liggen, maar leiden die
hoofdwaarheden hem naar 't Ango-
la-comité of naar 't comité beleid
sombuiging IKON? Ik vertrouw er
op, dat mijn dominee een goeie kijk
heeft op het genadeverbond,
maar. wat vindt hij van het
simplistisch verbond? Zulke din
gen moet je toch weten.
Vooraf praten over de politieke
keus kan narigheid voorkomen.
Stel Je voor, een trouwe CDA-er
gaat bij zUn nieuwe dominee op
bezoek. Op een gegeven moment
vraagt hij of-t-ie eventjes. Gaat
uw gang, zegt zijn gastheer, laatste
deur links. Zeg dat wel: links!, want
wat ontwaart onze broeder op de
binnenkant van de wc-deur? Een
sticker met een rood vuistje erop.
En dan zijn de poppen aan het
dansen. Bij dit (gedeeltelijk door
mij verzonnen) voorval moet ik
denken aan een gereformeerde
kerk ln ons land, waarvan de domi
nee lid van de PSP ls. Ik meld dit
niet om de lezers van „Credo" aan
een nieuwe vraag le helpen, maar
om te vertellen dat het PSP-schap
van deze eerwaarde uitvoerig aan
de orde ls geweest alvorens hij zijn
herdersstaf opnam. Niet dat alle
gemeenteleden nu hlep-hoi roepen
vanwege de partijkeus van hun
voorganger, maar ze gooien de rui
ten van de pastorie niet in en gaan
braaf bij de P8P-er ter kerke. We
kunnen echter veilig aannemen dat
er een aanzienlijk gekrakeel ont
staan zou zijn, als pas nu, tegen de
25ste, openbaar was geworden ln
welke politieke hoek deze dominee
te vinden ls.
Een Zaaier ging uil om (e zaalei ,rt?
ica
De eerste gelijkenis die Marcuif
van Jezus vertelt ls die van deFnt
zaaier. Hij zaait en zijn
op allerlei plekken neer. Op de^_
en dan pikken de vogels het op
aarde met vlak daaronder
rotsgrond. Dat geeft ook geen
want het snel opgekomen plan
schroeit weldra weg in de fellei
Tussen de doornen maakt de pi g
evenmin kans: Tenslotte komtr
een deel ln de goede grond en
draagt dan weer verschillend
vrucht. Dertig- en zestig- en
honderdvoudig. Dit is het verl
Als Jezus met zijn discipelen
is, vragen ze hem wat het betel
en dan verklaart de Heer ls waa
Hij in zulke verhalen spreekt. H
komt erop neer dat een mens dl
wil verstaan zich open moet sté 01
voor wat HIJ te zeggen heeft. Je Ct
speelt niet op een goedkope bijt t
door eventueel te verkondigen!
alles wel goed zal komen. Er is d
nl£VC
ni
?rh4
nat,/"
tek »-
•vaai
aan de hand. Het zaaisel komtn
altijd goed terecht. Mensen zijn
hard en onvermurwbaar. Hetza 1
vindt geen ingang. Ja, nu ben ikpCC
natuurlijk al bezig om met de
uitlegging te werken die Jezus
gegeven heeft. Ben ik in staat obl
verhaal nog te horen zoals die
mensen dat hoorden die geen uil r!
kregen? Misschien niet. En toch Q
misschien doe lk dat wel als ik hf-
oppervlakkig hoor en me er niet
stoor. Of als ik tegen mezelf zeg
het toch wel inspannend is, om o
zulke dingen dieper na te denker^
Misschien verschuif ik dat liever
later, met de kans dat dat later i
mij niet eens komt. Ik denk dat If
over zulke dingen gaat. Ik heb hi
géhoord, maar het is niet zo dat,
me niets gezegd heeft", maar ikl n
het de kans niet gegeven dat het
iets zou kunnen zeggen. De satai n
vervolging en het bedrog van de
rijkdom worden door Jezus als
oorzaken genoemd. Maar het gai
natuurlijk wel om mij. Hoeveel i;
culmte geef ik aan die oorzaken?
ben ik bereid mij helemaal te bei
in deze woorden van heil? Zoals
man in de woestijn in de nacht zi
wikkelt in een kleed tegen de koi
(Marcus 4 vers 1-20).
Beroepingswerk
NED.HER V. KERK L
Beroepen te Ridderkerk: J. Jon|
den; te Stellendam. Veenendaal
te Wekerom: W. Westland te Ve
Bedankt voor Zeist; E. M. Bakkei
Nieuwerkerk a.d. IJssel.
GEREF. KERKEN
Benoemd tot pastoraal medewe
in samenwerking met de herv g
te Ermelo: R. P. Wind te Kami
Beroepen te Amsterdam (pastori
vormde stichting Amstelhuizenl
C. Langedijk te Waarder.
GEREF. KERKEN (VRIJG.B.V)
Beroepen te Kampen: A. H. AlgTJ
Sliedrecht.
CHR. GEREF. KERKEN
Beroepen te Apeldoorn-Centrum:
Leendertse te Middelburg; te R
terdam-Charlois (als combinatie):
U. Westerterp te Spijkenisse
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Sprang: M. Mondria
Waardenburg, die bedankt
Borssele en voor Franklin Lak
(VS).
Raad van Kerken schri
Sowjet-ambassadeur
AMERSFOORT In een brief I
de Sovjet-ambassadeur A Ron
nov dringt de raad van kerken
Nederland er op aan dat in de USI
de arrestatie van andersdenkend
en met name van de joodse in
nieur Sjcharanski, wordt op
heven.
OP SPEURTOCHT
MET DE BIJBEL
EENS VOOR U
De brief aan de Hebreeers. vertaald
in de omgangstaal Voorzien van
enkele illustraties
Pnfi I 3,10
ONDER OF ZONOER DE WET
De bnel van Paulus aan de chnste-
nen in Galatië. vertaald in de om
gangstaal
Pri|S 3,10
«EUIIEN MET JE HANDEIT
Een bijbelstudie over de brief van
Jakobus, vertaald in de omgangs
taal Mei verwerkingssuggesties.
Prijs 1,75
WIE OVERWINT
De Openbaring van Johannes, ver
taald in de omgangstaal.
Geïllustreerd mei houtsneden van
Lucas Cranach de Oudere
Prijs: 75,25
Prllzan azclualal varzandkoaten
Deza uitgaven zl/n voorzien van een
verkriigbaar b<j de boekhandel en
Nederlands
Bijbelgenootschap
Postbus 620, Haarlem.
Tel. 023-259501
