bonden en Washington
lebben Rhodesië-plan
Vlam in de
pan?
Trudeau van Canada:
een aangeslagen leider
Nieuwe uranium-
smokkel faalde
ezoek Young aan
ÏZuid-Afrika onzeker.
Zege Suarez verwacht
Midden-Oosten leiders
aanvaarden bufferzones
nith moet in de zomer aftreden
Paisley
Jjrij gelaten
Royal Nederland |fg
nerikaanse VN-ambassadeur op safari
Amerikaanse vrouwen willen vrij
,,La Passionaria" krijgt paspport
Werkloosheid, inflatie en afscheidingsbeweging achtervolgen Canadese premier
:NSDAG 11 MEI 1977
BUITENLAND
Trouw/Kwartet 7
jjmil
var
jeorgi ASHINGTON/LOESAKA (Reuter, UPI, AP) Groot-Brittannië en de Verenigde Staten hebben
:e Ne^en plan uitgewerkt voor een oplossing van de kwestie-Rhodesië. Premier Ian Smith en zijn blanke
Ve' underheidsre gering zouden deze zomer moeten aftreden en plaats maken voor een overgangsbe-
iaton ind dat het land naar volledige onafhankelijkheid in de loop van het volgend jaar moet leiden.
zijn.
STRAATSBURG (AP. Reuter) De
Westduitse firma, die verantwoorde
lijk was voor de 200 ton uranium die in
1968 waarschijnlijk naar Israël werd
gesmokkeld, probeerde enkele maan
den later een nieuwe lading verrijkt
uranium te kopen. Deze poging is
echter verijdeld door de Europese
atoom-organisatie Euratom, zo zei gis
teren de Europese commissaris voor
energie, Guide Brunner, in het Euro
parlement in Straatsburg.
Toen de nieuwe lading uranium al op
weg was naar West-Duitsland kreeg
Euratom er lucht van, aldus Brunner.
en werd de transactie verboden. Het
bewuste bedrijf, Asmara Chemie, is
drie jaar geleden failliet verklaard.
Brunner zei verder niet te weten waar
de 200 ton die in 1968 verdween is
gebleven.
De Israëlische geheim agent Dan
Aarbei zou enkele jaren geleden aan
de Noorse politie hebben verteld dat
hij heeft meegewerkt aan vervoer van
de uranium naar Israël. Dit werd ver
voerd met een schip dat op weg van
Antwerpen naar Genua spoorloos ver
dween maar een jaar later onder een
andere naam weer opdook. De Israe*
liër was meedeelzaam om te bewijzen
dat hij inderdaad een Israëlische
agent was, zo zei in Oslo de voormali
ge procureur-generaal Haakon
Wilker.
De agent werd in Noorwegen tot vijf
jaar veroordeeld wegens medeplich
tigheid aan moord op een Arabier die
volgens Israël zich bezig hield met
terrorisme. Dan Aarbei werd echter
voortijdig vrijgelaten en woont nu
weer in Israël waar hij het verhaal van
de Noren als nonsens bestempelde.
ok komt er een fonds van 5 miljard
ilden voor de ontwikkeling van
mbabwe (de Afrikaanse naam voor
lodesiël. Blanken zouden met dit
ld moeten worden aangemoedigd
de overdracht van de macht aan
zwarte meerderheid in Rhodesië
blijven en mee te werken aan de
1JSW1 ibouw van het land.
onden en Washington zouden vori-
week vrijdag in Londen over
stemming hebben bereikt over
17 in it plan- Volgens zegslieden zien de
uuri merikaanse minister van buiten-
erkiei ndse zaken Vance en zijn Britse
jn gi nbtsgenoot Owen niets in een nieu-
itie grondwetconferentie over Rhode-
Een dergelijke bijeenkomst.
m blank en zwart aan de tafel
iscus^ten. mislukte vorige jaar in Genè-
omdat de partijen het niet eens
inden worden over het karakter
m de overgangsregering,
plaats van een conferentie zouden
erkeiff Vereni&de Staten en Washington
erken
sis V! ELFAST (AFPIAP) - Dominee Ian
i he aisley. een van de extreem protes-
chev mtse stakingsleiders in Ulster, die
[iradagmorgen door de Noordierse
iïA\e werd gearresteerd, is in de
ip van gistermiddag op vrije voe-
?n gesteld. Met hem zijn nog een
tiental gearresteerden vrijgelaten,
it Ver-De aanhouding van Paisley had tot
ïamripote beroering in Ulster geleid. De
Onder predikant werd gearresteerd toen
rt voofhij weigerde een wegversperring te
in ..Dfiaten afbreken in zijn woonplaats
voo Ballymena.
dubtx
n De De meeste winkels en kantoren in
ivonc Ulster waren gisteren open. Het
dUPoor- en wegverkeer ondervond
ook weinig hinder. Alleen in de be-
angrijke haven van Lame in het
loordwesten van Ulster werd niet
ïwerkt. De staking waartoe Paisley
iad opgeroepen om de Britten te
t rm iwin&en naar protestants zelfbes-
in Noord-Ierland terug te keren
over het algemeen op een mistak
ing uitgelopen.
St. Ji
4 en 11
jdad
?nhe;
toezicht op de gang van zaken in
Rhodesië willen uitoefenen door
twee vooraanstaande diplomaten te
stationeren in de Zambiaanse hoofd
stad Loesaka, of in Dar es Salaam
(Tanzania). Voor Groot-Brittannië
wordt dat volgens zegslieden in Lon
den John Graham, die zich veel heeft
beziggehouden met Afrikaanse
zaken.
Toezicht
Vanuit Loesaka dan wel Dar es Sa
laam zouden de Amerikaanse en
Britse diplomaten overleg willen
voeren met de verschillende zwarte
bevrijdingsbewegingen in Rhodesië.
Willen deze niet naar één van de
twee hoofdsteden komen dan zullen
de westerse functionarissen hen zelf
opzoeken. In Salisbury zullen zij ver
der praten met Ian Smith en verder
met de Zuidafrikaanse premier John
Vorster die grote invloed heeft op
Smith en de staatshoofden van
Rhodesië's zwarte buurlanden, de
..frontstaten".
Vervolgens zouden Amerikanen
overeenstemming tussen de ver
schillende partijen willen vertalen in
een nieuwe grondwet voor Rhodesië.
Zodra de regering Smith is afgetre
den moet volgens de Brits-
Amerikaanse plannen het handels
embargo tegen Rhodesië worden
beëindigd, evenals de strijd tussen
Rhodesische regeringstroepen en
zwarte guerrillastrijders. „Er kan
geen sprake van zijn dat de blanken
na het vertrek van de regering Smith
nog zeggenschap hebben over defen
sie en justitie", aldus een zegsman.
Tijdens het overleg in Genève was
dit één van de breekpunten. De blan
ken meenden dat in een overgangs
regering landsverdediging en recht
spraak in hun handen moesten
blijven.
Bloedbad
Ondertussen gaat op het ogenblik de
strijd tussen blank en zwart in Rho
desië in alle hevigheid door. Rhode
sische troepen zetten gisteren de
achtervolging in van acht guerrilla
strijders. die het bloedbad van
maandag in Dabwa in het Ndanga-
gebied hebben overleefd. Daar kwa
men vrijdag in een hevig vuurge
vecht tussen regeringstroepen en gu
errillastrijders 35 Afrikaanse burgers
om het leven, die letterlijk tussen
twee vuren waren gekomen. Sommi
ge van de guerrilleros, die ontkwa
men, zijn gewond.
Volgens de versie van de leger-
woordvoerder in Salisbury gaven de
guerrilleros in het dorp een politieke
uiteenzetting voor de dorpsbewo
ners. Toen Rhodesische regerings
troepen het dorp naderden werden
ze opgemerkt door een uitkijkpost
van de nationalisten. Er ontstond
een hevig vuurgevecht, dat zeven
minuten duurde. De dorpsbewoners
probeerden dekking te zoeken, maar
na afloop van het vuurgevecht lagen
in het dorp de lijken van 12 kinderen,
16 vrouwen en zeven mannen.
Slechts één van de doden was een
guerrillastrijder. 31 dorpsbewoners
zijn gewond.
ADVERTENTIE
Geluk bij een ongeluk dat een brandpolis van
Royal Nederland ook de kleinste brandjes blust
verzekering maatschappij riv
ru
tr<* ABIDJAN (Reuter - UPI) De Amerikaanse VN-ambassadeur
(f°5 Andrew Young is zijn reis door Afrika begonnen, terwijl nog geen
jew< duidelijkheid bestaat over zijn omstreden plannen voor een
;and bezoek aan Zuid-Afrika.
n K
at o oun8 arriveerde in Abidjan, hoofd-
,s j tad van Ivoorkust, waar hij bespre
ngen voert met Amerikaanse Ara-
assadeurs in Afrikaanse landen. Hij
eist daarna naar de Mozambikaanse
oofdstad Maputo voor een bijeen-
omst van de dekolonisatiecommis-
e van de Verenigde Naties over
•hodesië en Namibië. Volgens zijn
Ten reisplan volgt dan een bezoek
*n Zuid-Afrika. Ook bezoeken aan
hana. en mogelijk Nigeria, staan
olie °P het program
«i lesluit
Zu d-Afrikaanse regering heeft
lm? j^ter een besluit genomen over
wc '°ungs bezoek en dat aan Was-
mt "ngton meegedeeld Anden dan
ek<T®Jd verwacht is de inhoud van dat
•«luit niet bekend gemaakt. Vorige
'eek liet minister van buitenlandse
'ken Botha weten dat Young met
welkom was in Zuid-Afrika als hij
geen verandering brengt in zijn be
nadering van de Zuidafrikaanse au
toriteiten. Young was uitgenodigd
om een rede te houden voor een
gehoor van studenten en zakenlie
den. Hij was ook van plan om zwarte
leiders te ontmoeten, maar hij had
niet verzocht om een onderhoud met
leden van de Zuidafrikaanse rege
ring.
Lessen
Bij zijn aankomst in Abidjan zei
Young dat er voor Zuid-Afrika moge
lijk lessen te trekken zijn uit de
strijd (om gelijke burgerrechten) in
de Verenigde Staten ..Eén van die
lessen is dat geweld geen middel is
om problemen op te lossen. De pro
blemen kunnen met een minimum
aan bloedvergieten geregeld worden
als het volk krachtdadig handelt".
Amerikaanse president Jimmy Carter:
LONDEN, PARIJS (Reuter, UPI, AP) President Jimmy Cartel
van de Verenigde Staten heeft na zijn gesprek met de Syrische
president Hafez Assad gezegd dat alle leiders uit het Midden
Oosten met wie hij heeft gesproken, het algemene denkbeeld
aanvaarden van bufferzones tussen Israël en zijn Arabische-
buren.
Amerikanen in de Santa Marta Acatitla-gevangenis in Mexico-Stad beschuldigen de Verenigde Staten
ervan gevangenenruil met Mexico te vertragen. De vrouwen hielden daartegen op moederdag een
protest. De foto werd door een gevangene gemaakt en gisteren de gevangenis uitgesmokkeld.
MADRID (Reuter, AP) De opiniepeilingen in Spanje beloven
de zittende premier Adolfo Suarez een overwinning bij de
verkiezingen van 15 juni. De premier, die in de paar maanden dat
hij aan het bewind is een groot vertrouwen heeft weten op te
bouwen, besloot pas onlangs aan de stembusstrijd deel te
nemen.
Volgens een peiling in liberale blad
El Pais kan de Democratische unie
van het centrum (UCD) van Suarez
rekenen op 19 procent van de stem
men. Geen van de partijen zou bij de
verkiezingen meer dan 20 procent
behalen, zo blijkt uit de peiling, die
verder laat zien dat 28,4 procent van
de kiezers nog niet weet welk hokje
zij 15 juni rood zullen maken. Uit El
Pais blijkt verder dat de socialisten
12,5 procent van de stemmen zouden
krijgen, de Volkssocialisten 5,1 pro
cent en de commufisten 5 procent.
De voorzitster van de Spaanse com
munistische partij. Dolares Ibarruri,
beter bekend als „La Passionaria",
zal voor de verkiezingen naar haar
geboorteland terugkeren. Zij woont
op het ogenblik in ballingschap in
Moskou maar heeft nu van de
Spaanse regering een paspport ge
kregen. „La Passionaria". zo ge
noemd door haar emotionele oproe
pen tijdens de burgeroorlog door de
strijden tegen Franco, staat kandi
daat voor het Spaanse huis van afge
vaardigden.
In een buitenwijk van Madrid is een
lid van de extreem rechtse Fuerza
Nueva bij een steekpartij die volgde
op een politieke discussie om het
leven gekomen. Volgens een ano
niem telefoontje Is 'n 76-jarige ont
voerde fabrieksdirecteur door rechts
vermoord. Hij probeerde een lading
explosieven die op zijn borst was
vastgemaakt te verwijderen, met fa
tale afloop.
Carter zei dit na zijn terugkomst uit
Genève in Londen Hij heeft reeds
eerder in Washington met de aftre
dende premier van Israël, Jitzak Ra
bin. president Sadat van Egypte en
Koning Hoessein van Jordanië. Car
ter dacht aan een vredesleger dat
gestationeerd zou worden in buffer
zones aan weerskanten van toe
komstige grenzen in het Midden-
Oosten. Hij wilde niet ingaan op de
vraag welke landen militairen zou
den moeten leveren voor dit vredes
leger.
Inmiddels hebben de uitspraken van
Carter in Jeruzalem voor enige ver
warring gezorgd. Functionarissen
deelden gisteren mee dat grenskwes
tie samenhangen met de aard van de
vrede en de grenzen die tezijnertijd
erkend moeten worden. Israëlische
leiders hebben altijd vast gehouden
aan de uitlopers van de Golan-
heuvels, van waaruit het noorden
van Israël bestreken kan worden.
Verschillende Israëlische kranten
hebben de regering verweten veel te
laat en te onzeker te hebben gerea
geerd op aanwijzingen dat president
Carter Israël zou willen dwingen tot
concessies die voor de Arabische
buurlanden aanvaardbaar zijn. Som
mige kranten noemden Carter rond
uit pro-Arabisch. Donderdag komt
het Israëlische parlement bijeen en
men verwacht dat de regering onder
hevige kritiek zal komen te staan
Ontmoeting
Israëls minister van buitenlandse za
ken Jigal Allon is gisteren naar Lon
den vertrokken om daar te praten
met zijn Amerikaanse collega Cyrus
Vance. In Jeruzalem hebben functio
narissen laten weten dat Allon er bij
Vance op zal aandringen dat Israël
wel degelijk het modernste Ameri
kaanse wapentuig wil blijven ont
vangen. Verder zal hij opheldering
vragen over de gesprekken die Car
ter gevoerd heeft met de Syrische
president Assad Op zijn reis naar
Londen deed Allon Parijs aan en
ontmoette daar de president van
Ivoorkust Houphouet Boigny. Deze
heeft in januari al eens geheime be
sprekingen gevoerd met Rabin Ook
nu waren de besprekingen geheim en
werd er na afloop niet meer gezegd
dan dat de beide mannen elkaar
aardig vonden. Houphouet Boigny
treedt op als een soort bemiddelaar
tussen de Israëli's, westerse leiders
Arabische topfiguren en vertegen
woordigers van de Palestijnse ver
zetsorganisatie PLO. Hij staat met
name op zeer goede voet met de
Franse president Valèry Giscard
d'Estaing.
Gisteren heeft de PLO berichten te
gengesproken als zou ze bereid zijn
het bestaansrecht van Israël te er
kennen. Faroek Khaddoemi. hoofd
van de afdeling buitenlandse zaken
van de PLO, noemde deze berichten
„onjuist en ongegrond"en zei dat
dergelijke kwesties op dit tijdstip
prematuur zijn." Volgens de berich
ten had de Sowjet-Unie Washington
laten weten dat de PLO bereid was
de resolutie 242 van de Verenigde
Naties te aanvaarden in ruil voor
erkenning van het recht op een Pa
lestijns tehuis. Khaddoemi zei giste
ren dat de resoluties van de 13-de
Palestijnse nationale raad. welke in
maart in Cairo bijeen was. „duidelijk
en precies" waren. Hierin wordt de
VN-resolutie 242 verworpen omdat
„deze voorbij gaat aan het Palestijne
volk en zijn onvervreemdbare
rechten
MELBOURNE (Reuter) De be
sprekingen ter beëindiging van de
staking van alle Australische
luchtverkeersleiders zijn gisteren af
gebroken zondt» dat resultaat werd
bereikt. De 900 stakers zetten hun
actie voort, zeker tot vrijdag Een
nieuwe vergadering voor die tijd
wordt niet waarschijnlijk geacht. De
verkeersleiders willen hogere lonen.
door Rimmer Mulder
Bij de topconferentie in Londen van afgelopen weekeinde wist premier Pierre Trudeau van
Canada toch nog even op te vallen: hij droeg een corduroy pak en moccasins. Het zijn details die
herinneringen oproepen aan Trudeau's komeetachtige opkomst in de Canadese politiek tien jaar
geleden. Als vrijgezel die aan formaliteiten het land had en menig liberaal idee koesterde baande
hij zich toen een weg naar nationale macht en internationale roem. Trudeau leek een inspirerend
leider te zullen worden meB invloed tot ver buiten de Canadese grenzen.
Uit zijn aanwezigheid op de confe
rentie van „westerse leiders" in Lon
den mag blijken dat Trudeau nog
steeds zijn partijtje mee blaast.
Maar zijn glorietijd is al lang voorbij.
De machtsbasis van waaruit de Ca
nadees In Londen kon opereren is.
erg wankel.
Werkloosheid
Om te beginnen heeft Trudeau's
prestige danig te lijden gehad van de
alom heersende economische malai
se, die Canada hard heeft getroffen.
Al jarenlang zoekt de Canadese rege
ring tevergeefs naar de middelen
waarmee de werkloosheid en de In
flatie gelijktijdig te bestrijden zijn.
Canada heeft zo op het eerste ge
zicht een goede basis voor een gezon
de economie. Het is rijk aan
grondstoffen en heeft een hoog ge
schoolde bevolking. Toch stond Ca
nada er vorig Jaar nog maar po
vertjes voor met een werklozenleger
van ruim één miljoen (ruim negen
procent van de beroepsbevolking) en
een inflatie van 7,9 procent. Bij de
indiening van de laatste begroting
heeft minister van financiën Macdo-
nald de Canadezen voorgehouden
dat ze voor dit Jaar ook maar niet
teveel moeten verwachten. De rege
ring hoopt dat het aantal werklozen
in elk geval niet zal groeien en dat de
kosten van levensonderhoud met
niet meer dan zeven procent zullen
stijgen.
Voor het bereiken van deze zeer be
scheiden doelen zal de twee jaar ge
leden opgelegde loonmatiging wel
gehandhaafd moeten blijven
Trudeau en zijn Liberale partij be
haalden dne jaar geleden bij de par
lementsverkiezingen een klinkende
overwinning. Maar door het uitblij
ven van een duidelijk economisch
herstel ls de populariteit van de libe
ralen onmiskenbaar gedaald.
Zwakke eenheid
Een tweede probleem waar voor Tru
deau geen pasklare oplossing heeft is
het gebrek aan Canadese eenheid.
Als staat zit Canada niet zo heel
stevig in elkaar. De natie ls opge
bouwd uit negen staten, die een be
hoorlijke mate van zelfbestuur heb
ben. met daar overheen een federale
regering. Tussen die federale rege
ring en de besturen van die verschil
lende staten hebben altijd wrijvin
gen bestaan. Al jarenlang wordt er in
Canada gesproken over een nieuwe
grondwet waarin de onderlinge ver
houdingen nu eens goed en definitief
moeten worden geregeld. Daarover
is echter nog nooit overeenstemming
bereikt.
Deze zaak heeft een zeer gevoelig
karakter doordat deze nauw verbon
den is met de taalstrijd, de rivaliteit
tussen de Franstalige en Engelstali
ge Canadezen. Het ls de Franstalige
provincie Quebec, die zich het minst
thuis voelt in de Canadese federatie.
De Franstallgen voelen zich histo
risch achter gesteld bij de rest van
het land. Nota bene In hun eigen
Quebec zijn ze tientallen jaren lang
de ondergeschikten geweest van de
Engelsen De heftigheid waarmee de
Fransen nu hun rechten opeisen
roept prompt weer reacties op in de
rest van Canada, die de eenheid bin
nen de federatie niet ten goede ko
men Niet alleen in Quebec heeft de
leuze „baas in eigen huis" veel aan
hang. ook in het aan de westkust
gelegen Brits Columbia
Het vervelende voor Trudeau is dat
hij er niet in is geslaagd een brug te
slaan tussen de Engelse en Franse
gemeenschap in zijn land, terwijl hij
daar toch geknipt voor leek. Hij is
zelf afkomstig uit Quebec, spreekt
beide talen vloeiend en is steeds
bereid geweest het aanzien van het
Frans op te vijzelen. In de negen
jaar dat hij Canada nu regeert is de
tweetaligheid van het land steeds
duidelijker naar voren gekomen.
Trudeau leek daardoor de man die
het vertrouwen van de Frans-
Canadezen in de federale regering
zou kunnen versterken. Aan de an
dere kant heeft hij steeds waarde
gehecht aan een sterk federaal ge
zag en hechtere banden tussen de
provincies onderling. Door zich als
zoon van Quebec zo duidelijk als
federalist te presenteren zou hij ook
iets van het wantrouwen tegen de
Frans-Canadezen hebben moeten
weg nemen.
Maar de spanningen binnen de Ca
nadese federatie zijn onder Trudeau
alleen maar groter geworden. Hoe
diep de tegenstellingen binnen Ca
nada zijn bleek eind vorig Jaar in
eens heel duidelijk door de specta
culaire overwinning van de Parti
Quebecols (PQ) bij de regionale ver
kiezingen in Quebec. De PQ die vol
gens zijn programma streeft naar
een volledig onafhankelijk Quebec,
heeft nu een zeer ruime meerderheid
in het regionale parlement De over
winning van de PQ betekent in feite
dat Trudeau's streven om de federa
tie te versterken volledig is mislukt
Trouwens, de grote verliezers in
Quebec waren ook de liberalen, de
partijgenoten van Trudeau
Premier Trudeau, samen met zijn vrouw, met wie hij het ook al
moeilijk heeft.
De premier heeft totnutoe uiterst
beheerst gereageerd op de ontwik
keling in Quebec en dat is ook het
verstandigste wat hij kan doen. Hoe
minder emoties er worden los ge
maakt hoe groter de kans is dat de
meerderheid van de bevolking in
Quebec de banden met Canada toch
niet zal durven dóór snijden
Toch heeft hij nu in Quebec te ma
ken met een regering die doelbewust
zal proberen zich los te weken uit de
federatie. Quebec streeft nu bijvoor
beeld al naar een soort eigen buiten
landse politiek, waarbij wordt ge
poogd bij andere Frans sprekende
landen sympathie te wekken voor
het idee van een onafhankelijk Que
bec Trudeau zal daarover zonder
twijfel zijn ongenoegen laten blijken
als hij deze week in Parijs bij de
Franse regering op bezoek gaat.
Frankrijk heeft altijd veel belang
stelling gehad voor Quebec en kan
veel invloed uitoefenen op de af
scheidingsbeweging
Hoe ver Quebec zich in de komende
drie Jaren van de rest van Canada
zal verwijderen en wat voor gevol
gen dat zal hebben durft eigenlijk
niemand te voorspellen. Het hele
staatsbestel staat nu weer ter dis
cussie. De federale regering is op dit
moment kennelijk niet in staat lei
ding te geven aan die discussie en
Canada naar een nieuwe staatsvorm
te voeren. Trudeau ls stuk gelopen
met zijn streven naar een grotere
Canadese eenheid en kan wat dat
betreft geheel opnieuw beginnen.
ADVERTENTIE
PARTIJ KIEZEN VOOR
ZUIDELIJK AFRIKA
Debat in DE POPULIER met Relus ter Beek
(PvdA), Jan Nico Scholten (CDA). Bas
de Gaay Fortman (P P R Woensdag 11
me», aanvang 20 uur. Nieuwe Herengracht
93. Amsterdam
