De chaotische droom van
een kleurloze Nederlander
fill
m
Man o^rde vloe
Het Gaudeamusconcours en onze
onuitroeibare onderscheidingsdrift
Brokken Borobudur
in het Rijksmuseum
Hf i
Politiemannen schieter
bankovervaller neer
Uit elf landen
55 orkesten
(Goed geklede)
Baal speelt „Het Koninkrijk'
Almelose NVV-leden willen spreekverbod voor bondssecreta
I
DONDERDAG 21 APRIL 1977
Trouw/Kwartet
door André Rutten
Jazzfestival Arrestant bekent meer berovingen
HAARLEM De nieuwe produktie van de toneelgroep Baal, die „Het Koninkrijk" heet, zou je het
best een muzikale show van geheel eigen makelij kunnen noemen. Muziek, liedjes, gedanste
bewegingen zijn er belangrijker in dan het pure acteren en eigenlijk ook dan de teksten.
De groep heeft, schrijft zij in haar programmablaadje, niet de pretentie met dit stuk dé
geschiedenis van Nederland (van 1940 tot de restauratie en het ethisch reveil van nu) te vertellen.
Maar de voornaamste gebeurtenissen uit die periode worden er wel in aangeduid, maar ook niet
meer dan dat.
In een proloog (die in de epiloog
afgemaakt wordt) Is er een bijeen
komst van enkele voorname politie
ke dames en heren, bijeengekomen
om te luisteren naar het advies van
een reclame-specialist, die hen om
stemmenwinst te behalen bij de ko
mende verkiezingen de trefwoorden
„restauratie" en „ethisch reveil"
aanbiedt. Daarmee brengt hij zijn
politieke hoorders in een soort
euforie, die hen het Wilhelmus doet
aanheffen. Waaronder de reclame-
specialist langzaam in zwijm neer
valt en om hulp roept.
Dat voert hem in zijn herinnering
terug naar 1941, toen hij als boeren
zoon de oogst in de steek liet om in
de stad een bestaan op te bouwen.
En dan verschijnen de joden met
hun ster, een echtpaar met wie hij
bevriend is geraakt, en de NSB-ers,
bij wie hij zijn hef je heeft zodat hij
colporteur wordt van Volk en Vader
land. Maar even later zijn de Engel
sen al in Normandie geland, de NSB-
ers trekken hun uniformen uit. De
..hij" van het stuk neemt deel aan de
politiële acties in Indonesië, vindt,
teruggekeerd in het vaderland een
nieuw liefje binnen een communis
tische groep, die wat later tevens een
commune blijkt. Daar leert hij ook
de directeur van een reclamebureau
kennen, die hem in dienst neemt en
die hij overvleugelt en dan zijn we
langzamerhand bij het begin aanbe
land, dat nu ook het slot wordt
Fragment uit Het Koninkrijk van Baal.
Deze draad zit er wel in, maar er is
geen documentaire over de naoor
logse periode aan opgehangen, eer
der een ietwat chaotische droom vol
fragmenten van herinneringen, die
een doorsnee-Nederlander zou kun
nen hebben. Wel iemand, die nooit
echt geïnteresseerd is geweest in
door R. N. Degens
ROTTERDAM De trombonespeler Toyoji Peter Tomita is als beste van de „Vertolkers van
muziek van onze tijd" aangewezen in het gelijknamige concours dat de afgelopen dagen voor de,
veertiende maal door de stichting Gaudeamus werd georganiseerd.
Het speelde zich af in De Doelen in
Rotterdam waar, bij de derde en
laatste ronde, in de kleine zaal
dinsdagavond vijf uitvoerenden
optraden die waren overgebleven
van de ruim vijftig (uit zeventien
landen) die voor het concours had
den ingeschreven. Wat niet wil zeg
gen dat er zoveel aan hadden deelge
nomen; „grensoverschrijdingsmoei
lijkheden" hadden een tiental ver
hinderd Nederland te bereiken. Wat
overbleef Is drie dagen lang door een
jury (Johan van den Boogert, Jean-
Piene Drouet. Claude Coppens, Fer
nando Grillo en Karl-Bernard Se-
bon) gehoord en geselecteerd, totdat
de vijf elndcandidaten gevonden
waren.
Vanwege de Nederlands-fabrikaat,
gedachte moest ten minste één werk
van een Nederlands componist op
ieders programma staan. Organisa
torisch geeft dat nogal wat proble
men. Niet de enige trouwens bij zo'n
concours, waar de juryleden in het
bijzonder voor de hachelijke taak
staan om bijvoorbeeld de vertolking
te beoordelen van stukken die zij
nooit eerder gezien of gehoord heb
ben en waarvan de notatie zoveel
vrijheden laat dat de uitvoerenden
er alle eigenbedachte kanten mee uit
kunnen.
Overtuigender
Het heeft dan ook weinig zin hier
naar voren te brengen dat bijvoor
beeld naar mijn smaak de Duitse
Annette Sachs op een electrisch ver
sterkt clavichord een idioot stuk van
Mauricio Kagel, getiteld „Recitati-
varie für singende Klavichordistin"
veel overtuigender realiseerde, dan
Tomita met „Sequenza V" van Berio
deed. Annette ging met de vijfde
prijs 750.-) naar huis. De eerste
3.000) was dus voor Tomita, de
tweede 2.00(f) voor de harpiste Eri-
ka Waardenburg, de derde 1.500)
voor de Amerikaanse pianist James
Primrose en de vierde 1.000) voor
de Engelse tubaspeler Melvyn Poore.
Bij de als altijd in een soort vrije-
improvisatie knullig verlopende
prijsuitreiking was ook de winnares
van het gelijktijdig gehouden
Schönberg Piano Concours, de in
Taiwan geboren Pi-Hsien Chen, be
trokken. Uit het minimaal aantal
belangstellenden voor dit concours
(vijf!) was zij de enige die voor een
prijs (maar dan ook meteen de eerste
van 3.000 gulden) in aanmerking was
gekomen. Voorafgaande aan de
prijsuitreiking gaf Pi-Hsien Chen,
die al meermalen met o.a. het Con
certgebouworkest in ons land
optrad) een klein Schönberg-recital.
De dit Jaar iets minder bedroevend
geringe publieke belangstelling voor
dit slotconcert mag zeker niet als
een teken van toegenomen interesse
oor dit soort wedstrijden gezien wor
den. Prijsuitreiker dr. John Danis-
kas liet nog eens duidelijk blijken
dat Jonge muziekstuderenden, zelfs
met vergoeding van reis- en verblijf
kosten als lokmiddel, met geen stok
naar zo'n concours te krijgen zijn.
Wat. dacht ik, een hoopvol teken
genoemd zou kunnen worden. Ware
het niet dat bijvoorbeeld de veelge
smade harmonie- en fanfare-
concoursen, de wedstrijdsport en de
lintjesregen de onuitroelbaarheid
van onze prestatie- en onderschei
dingsdrift aantonen.
AMSTERDAM Er worden dikwijls cijfers genoemd als het om
bijzondere tentoonstellingen gaat, verzekeringsbedragen b.v., de
inrichtingskosten, het vervoer en vooral ook de waarde van de
voorwerpen.
Bij de tentoonstelling „Borobudur—
Kunst en religie in het oude Java",
die gisteren ln het Rijksmuseum
werd opengesteld en daar blijft tot
4 Juli kwam er nog wat bij: de
expositie weegt meer dan 17.000 kilo.
Daarbij komt dan nog het gewicht
van de ongetwijfeld vele bezoekers
van deze unieke tentoonstelling en
daarom kwamen de deskundigen tot
de conclusie dat de grote sculpturen
■teeds verspreid moesten staan over
meer dan twee balken.
Dat betekende dat de Inrichters niet
helemaal vrij waren wat betreft de
opstelling. Dat was trouwens toch al
een enorm zorgvuldig karwei gezien
de uitermate kwetsbare reliefs voor
al, die meer dan duizend Jaar aan
weer en wind blootgesteld waren en
zeer broos zijn geworden.
Je had verwacht dat lets als dit een
Nederlands Initiatief zou zijn ge
weest daar zijn de constructie-
plannen namelijk gemaakt maar
t waren onze Zuiderburen die met
de eer gingen strijken. De ten-
lelllng kwam tot stand ln bet
kader van het Belgisch-Indonesisch
culturele akkoord. Dat was een ge
volg van het bezoek dat het Bel
gische koningspaar ln oktober 1974
aan Indonesië bracht. En toen was er
waarschijnlijk iemand ln het gevolg
die op het lumineuze idee kwam de
reliefs en beelden, die in verband
met de rigoureuze restauratie (totale
kosten ruim 12 miljoen dollar) toch
verwijderd moesten worden, op een
betere plaats tentoon te stellen dan
onder de houten afdaken bij het
bouwwerk.
Vijf andere landen
Indonesië stemde ermee ln, mits de
expositie niet alleen ln Belgie, maar
ook nog ln minstens vijf andere lan
den te zien zou zijn. Dat gebeurt: na
Amsterdam gaat ze naar Oostenrijk,
dan naar Duitsland en daarna
waarschijnlijk nog naar enkele Scan
dinavische landen.
De belangrijkste stukken zijn de der
tien grote reliefs en beeldhouwwer
ken van de Borobudur, waaronder
vijf Boeddha's. Ze zijn hier omgeven
door zo'n negentig kleinere objecten,
ln steen, brons en goud, die in aparte
vitrines staan opgesteld. Het over-
Gewichtig karwei in Rijksmuseum
grote deel ervan is afkomstig uit
Javaanse museums in Jakarta, 8oe-
rakarta, Jokjakarta en Prambanan.
Dagelijks van 10-17 uur, op zon- en
feestdagen van 13 tot 17 uur. De
toegangsprijs is 3. ln de weekein
den en op feestdagen 2, kinderen
onder geleide tot 16 Jaar en houders
van 65+-kaarten gratis. In de David
Röellzaal wordt iedere dag vanaf 11
uur ieder heel uur (behalve 13 uur) de
film „Borobudur" getoond. Niet op
woensdagen want dan zal er om 14.30
uur een speciale voorstelling zijn zo
als een gamelan-concert, een wa
jangvoorstelling of een andere film.
wat er gebeurde, maar zich mee liet
drijven, plooibaar genoeg om zich
nooit een echte buil te vallen, zodat
hij automatisch bij de restauratie en
het ethisch reveil uitkomt.
Die droom van een kleurloze Neder
lander is in het totaal-theater
idioom van.Baal uitgewerkt. Met als
aanzienlijk nadeel, dat het vrijwel
uitsluitend hersenwerk is. Echte
gein zit er niet in, je gevoel worat
nergens geraakt, boosheid of erger
nis nimmer gewekt. Je ziet ver
trouwde spelers als Trudy de Jong
(een heel eigen talent), Herman Na-
ber, Elja Pelgrom, Els Ingeborg
Smits, Elsje de Wijn, samen met
nieuwkomers in de groep als Hidde
Maas (de centrale figuur)'en Jack
Vecht (hij deed me soms aan John
Soer in diens jonge jaren denken)
verbluffend knappe dingen doen
aan de hand van teksten, die zij
samen met de (ook nieuwe) drama
turg Ruud Engelander en met hun
regisseur Leonard Frank hebben
gemaakt.
Maar wat zij doen, veelal op de cho
reografie van Bambi Uden, is niet
meer dan versierwerk, waarvoor
Paul Gallis een flexibele ruimte ont
worpen heeft, het gaat nergens „le
ven". Er doet zich nooit iets voor
dat mijn eigen persoonlijke herinne
ringen aan de bestreken periode van
1940-1977 raakt. Het blijft knap
theatraal vuurwerk.
Tot en met zaterdag in de To
neelschuur Haarlem, vervolgens 25
april Meppel, 28 Winschoten, 29 en
30 Arnhem Theater aan de Rijn, 2
mei Apeldoorn, 3 t.m. 7 Rotterdam
Piccolo, 10 t.m. 12 UtrechtHoogt,
24 mei t.m. 8 juni Amsterdam
Shaffy.
Oude-stijl
Breda:
BREDA Van 19 tot en met 22 mei
wordt in Breda voor het zevende
jaar het Internationale Oude-stijl
Jazzfestival gehouden. Dit festival
heeft zich ontwikkeld tot het be
langrijkste en best bezochte oude
stijl jazzfestival in Europa. Onge
veer 17.000 mensen kunnen gedu
rende het festival de binnenconcer--
ten volgen, terwijl voor tienduizen
den andere liefhebbers tientallen
buitenconcerten, jamsessions en
street-parades gehouden worden.
Dit jaar zijn 55 orkesten uit elf lan
den gecontracteerd om de Jazzy ere
naam voor Breda waar te maken:
The hottest place in the South
De festivalorganisatie heeft als doel
de oude-stijl jazz onder een zo groot
mogelijk publiek uit te dragen en
stelt nadrukkelijk a-commercieel te
zijn. Het hele jaar wordt research
gepleegd om oude jazz-grootheden,
die in de loop der jaren in de verge
telheid zijn geraakt weer op te spo
ren en wat even belangrijk is, de
beste eigentijdse orkesten te ont
dekken. Hierdoor lukte het steeds
met opvallende primeurs te komen
en is men niet aangewezen op het
beperkte aantal orkesten en.soüsten
dat ieder jaar Nederland op een
tournee aandoet.
De belangrijkste primeurs van dit
jaar zijn: de „Falrview Baptist
Church Christian Band" uit New
Orleans, de „Sunset Music Compy"
uit San Francisco, de beroemde gos
pel zangeres Marion Williams, de
Amerikaanse trompettist Doc Chea
tham eir de Harlem Blues en
Jazzband met de 81-jarige zangeres
Viola Wells.
Van een verslaggever
ARNHEM De Arnhemse po
litie heeft gisteren een 33-jarige
in Duitsland wonende Neder
lander neergschoten nadat die
een overval gepleegd had op
een filiaal van de RABO-bank
aan de Klarendalseweg. Twee
rechercheurs die de man wil
den aanhouden, schoten ieder
tweemaal gericht op hem om
dat hij volgens de politie dreig
de te zullen schieten,
spoedoperatie
De bankrover, die ongeveer 2800 gul
den had buitgemaakt, werd in zijn
rechterlong geraakt, maar na een
spoedoperatie in het gemeentezie
kenhuis bleek het levensgevaar ge
weken. uit een eerste onderzoek is
volgens inspecteur A. J. Henzen ge
bleken dat de revolver van de ver
dachte ongeladen was.
De overvaller bekende niet alleen de
overval van gisteren maar ook gaf hij
toe dat hij dezelfde bank al eerder
beroofd had. Ook beroofde hij twee
maal het filiaal van de RABO-bank
aan de Van Lawick van Pabststraat
in Arnhem. In totaal had hij daar
31.000 gulden buitegemaakt. De man
zei dat hij het geld nodig had voor
zijn smederij in het Duitse plaatsje
Kranenburg.
Signalement
Na de overval werden alle op de weg
surveillerende politiewagens
raeerd en werd een signa
doorgegeven. De verdachte
voet was ontkomen, was geki
een donderblauwe tuinmanse
De twee rechercheurs die m
auto in de omgeving waren vi
andere opdracht en via de n
foon van het alarm hoorden,
op de Vijverlaan een man lop
aan het signalement voldeei
van hen stapte uit en riep
politie, wie bent u". De
antwoordde: „Ik ben Janse
greep daarbij naar een pakje,
zichtbaar op zijn borst droeg
„Bedreiging"
De andere rechercheur voelt
ernstige bedreiging voor zijn c
en sprong uit de auto. Me
dienstpistool schoot hij twee
gericht op de verdachte. De
holde weg, waarna ook de
rechercheur twee maal scho<
enkele tientallen meters kon d<
valler die in een andere straat
struiken was weggekropen, w
aangehoude. Hij stak beide h
omhoog en zie „Ik geef mij ov<
is gebeurd, het kon zo ook nie
ger doorgaan. Ik ben geraakt
gewonde werd daarop met
naar het ziekenhuis gebracht
Volgens de politievoorlichter E
Uyl is nog niet vastgesteld
schot de overvaller heeft gei
Volgens hem werd ten tweede
op de vluchtende overvalle
vuurd, omdat er nog steeds s
was van een dreigende situatiï
UTRECHT Een groep van 35
NW-leden, werkzaam bij het Ultra-
centrifugeproject in Almelo, wil
voorkomen dat bondssecretaris Ab
Schravemade zaterdag bij de lande
lijke manifestatie „Stop atoomplan
nen in Utrecht" het woord zal voe
ren. Volgens de Almelose NW-leden
kan Schravemade in Utrecht niet
spreken als bondssecretaris, omdat
het energiebeleid nog niet met de
leden is besproken. In een telegram
vragen zij bondsvoorzitter Arie
Groenevelt aan zijn secretaris een
spreekverbod op te leggen. Tegen
een eventueel particulier optreden
van Schravemade hebben zij geen
bezwaar.
Schravemade heeft inmiddels laten
weten dat hij wèl' het woor
voeren op de landelijke demoi
tie. „Beleidsorganen van de
zullen wel beoordelen of ik dan
niet buiten mijn boekje ga," z
Op 3 mei zal Schravemade nai
melo gaan om daar met de led
praten over de discussies die
ontstaan over de uitbreiding va
ultracentrifugeproject.
iedereen zegt: "Ja.., die
man zit goed in 't pakj
Daar gaat't ook mi.
Aangepast aan het
seizoen 't Kostuum
wordt nu wat lichter
van geivicht. (Maar
niet lichter van f
kivaliteit!)
C&ólütbcA
)ortde£lye\!
