Waar is 'het' jeugdprobleem gebleven?
Het boek dat
je niet voor
mogelijk houdt.
Totdatjeï ziet:
DIT IS
JE WERELD
BesteEni,
e tekening van een lezer
pf
opent
Stichting
De theologie van Karl Barth en het studentenprotest
Binnenkort
twintig graden?
(ju eens niet aan de waslijn
- V|
verwarrend
adolf/marlene
ontluisd
verjaardag
BINNENLAND
Trouw/Kwartet
door Piet Hagen
Een jaar of vijfentwintig geleden werd in Nederland het
„jeugdprobleem" ontdekt. Er verschenen sombere rapporten
over de „verwilderde jeugd". Herrijzend Nederland had er een
nieuwe zorg bij: de „massajeugd". De ouderen die de oorlog
meegemaakt hadden (en dus wijzer waren) schudden hun hoofd
over de verwording van de cultuur.
nir i
e i
mingin Juliana opende gisteren op het terrein van de
innhannastichting in Arnhem vier nieuwe gebouwen voor
\hamelijk gehandicapte kinderen. De Koningin maakte
i de opening een rondgang en kreeg bloemen aangeboden
or twee patiëntjes: Frank Geurts (in de rolstoel) en
ubara Hoendervanger (met krukken). De nieuwe gebou-
»n zijn: twee scholen, een woonpaviljoen en een cultureel
ntrum.
V
Of het aan de in die tijd opgerichte
clubhuizen te danken is weet ik niet,
maar „het" jeugprobleem is een
zachte dood gestorven. In zo algeme
ne en negatieve termen wordt niet
meer over „de jeugd van tegenwoor
dig" gesproken.
Wel heeft de jeugd ook na 1950 voor
de nodige problemen gezorgd. Zo
waren de rock-and-roll-rellen in 1956
een hoogtepunt waarover je nu je
kinderen sterke verhalen kunt ver
tellen. Provo, tien jaar later, is
jeugdsentiment geworden. Het stu
dentenprotest aan het eind van de
jaren zestig is alweer geschiedenis.
De bloemen van de hippiebeweging
zijn verlept.
Een van de redenen waarom „de
jeugd" nu minder als probleem erva
ren wordt zou kunnen zijn dat de
wereld van ouderen en jongeren on
der invloed van die woelige jaren
zestig toch iets dichter bij elkaar
gekomen zijn. Sinds ook ouderen
naar popmuziek luisteren, spij
kerbroeken dragen en vrijere opvat
tingen huldigen, lijkt de generatie
kloof even minder diep. Er zijn wel
uitingen van verzet. Er zijn nog altijd
drugverslaafden, jongeren die van
huis weglopen, jeugdbendes die so
ciëteiten overvallen, scholieren die
spijbelen en zelfs studenten die ge
bouwen bezetten, maar ze kunnen
toch op meer tolerantie en begrip
rekenen dan de „ontspoorde jeugd"
van vlak na de oorlog.
Soms lijkt het er wel eens op dat de
rollen omgekeerd zijn. De generatie
die jong was in de jaren zestig ver
wijt dan de jongeren van nu dat zij
de vernieuwingen van toen verloo
chenen. De scholierenbeweging is in
gezakt en een groot deel van de
schoolbevolking lijkt niet meer
geïnteresseerd in de democratise
ring. Het studentenprotest lijkt ver
engd tot de slogan van de CPN:
straaljagers nee, hogere beurzen ja.
Wetenschappelijke medewerkers die
in 1969 moeizaam bekeerd zijn tot
het marxisme worden nu ge
confronteerd met studenten die ba
len van Marx.
Boek
Uit de verwondering over wat er met
name in de jaren zestig is gebeurd, is
menig boek ontstaan. Vooral over
het studentenprotest zijn boeken
kasten vol geschreven. Het boek „Vi
sie op kind en jongere vanuit een
vooroordeel", waarop R. G. van
Roon-6) onlangs in Utrecht promo
veerde tot doctor in de godgeleerd
heid is het zoveelste in die rij. Voor
zover ik de rij kan overzien is het een
van de meest originele studies die
aan dit onderwerp zijn gewijd.
Van Roon is medewerker van de
Theologische Hogeschool te Utrecht
en heeft de studentenbeweging van
1969 en volgende jaren van nabij
meegemaakt. Het vooroordeel waar
over de titel van zijn boek spreekt
slaat mede op die betrokkenheid.
Voor zijn kijk op jongeren is type
rend dat hij hun zijde kiest. Niet
onkritisch, want ook Van Roon weet
wel van de verburgerlijking van gro
te delen van de tegenwoordige
jeugd. Hij waarschuwt ook tegen de
grenzeloze overschatting van de
jeugd als dragers van de vernieu
wing, die hij bespeurt bij Th. Ros
zak, C. A. Reich, H. Cox en andere
profeten van de „tegencultuur". Van
Roon herinnert ook aan het schrik
wekkend voorbeeld van de Duitse
jeugd die zich op sleeptouw liet ne
men door Hitier. Maar dat alles
neemt niet weg dat hij in de dik
vierhonderd bladzijden van zijn
boek vooral op zoek is naar het
revolutionaire elan in het protest
van de jongeren. Daarom meet hij
het internationale studentenprotest
tegen de oorlog in Vietnam en
later tegen de kapitalistische
maatschappij breed uit.
Het vooroordeel van dr. Van Roon
heeft ook een theologische dimen
sie. Uitvoerig staat hij stil bij de
theologie van Karei Barth en diens
opvattingen over het kindschap
Gods. Op het eerste gezicht lijkt dat
nogal een grote gedachtensprong. Ik
weet niet of die sprong van nozems,
hippies en Maagdenhuisbezetters
naar de dikke delen van Barth's
Kirchliche Dogmatik niet te ge
waagd is. Maar ik moet erkennen
dat deze vondst zijn boek wel tot
spannende lectuur maakt.
In het voetspoor van Barth ontdoet
Van Roon het theologische begrip
„kindschap Gods" van de „kinder
achtige" interpretatie die het in de
loop der eeuwen heeft meegekregen.
Kinderen Gods zijn geen onwetende
en onnadenkende schapen die zich
tering dat er onder jongeren een
grote verscheidenheid van pro
testgedrag bestaat. Hij roept vol
wassenen op zich te laten storen
door de kritische vragen die jonge
ren stellen.
Op dat punt aangekomen vraag je je
toch af of die hele uitweiding over
Karl Barth en het kindschap Gods
nodig was om deze conclusie te be
reiken. Ik vraag me ook af of Van
Roon zijn materiaal niet te eenzijdig
heeft geselecteerd en het progressie
ve element in het protest van de
jeugd teveel heeft beklemtoond.
In de jaren zestig hebben jongeren
inderdaad een kardinale rol ge
speeld in de vernieuwingsbeweging,
maar de kracht van de beweging
school toch vaak in het initiatief van
oudere ideologen en leiders. Nu het
tij gekeerd is en grote groepen van
de jeugd weer neigen tot behoud
zucht, moet je je afvragen hoe diep
die vernieuwingsgezindheid tien
jaar geleden eigenlijk zat.
De grenzen tussen vernieuwers en
verdedigers van de bestaande orde
lopen niet parallel met de denkbeel
dige scheidslijnen tussen de genera
ties. Ook Van Roon erkent dat wel.
maar dit feit speelt te weinig door in
zijn conclusies. Met een enkele ver
wijzing naar bijvoorbeeld het
handjevol „christenen voor het soci
alisme" (hoe jong zijn die eigenlijk?)
kun je moeilijk het beeld overeind
houden van een jeugd die storm
loopt tegen de bestaande maat
schappij.
Het proefschrift is uitgegeven bi
Kok in Kampen. Prijs 44.90
Karl Barth
blindelings onderwerpen aan God
en (daarmee) aan hun ouders en aan
allen die over hen gesteld zijn. De
bedoeling van dit begrip is veel meer
de afhankelijkheid van kinderen en
jongeren aan te geven. Evenals de
weduwe en de wees heelt 'net
opgroeiende kind behoefte aan zorg.
Vanuit die gedachte keert Van Roon
zich tegen allerlei gemakkelijke mis
verstanden omtrent de jeugd. De
ouders hebben niet het recht om het
jeugdig verlangen naar een
rechtvaardiger wereld af te doen
met een beroep op hun grotere le
venservaring. Dit deel van het boek
eindigt met een kritische beschou
wing over de kinderdoop, die de
onmondigheid van het kind zou
kunnen versterken.
Pretentieus
Het vierde hoofdstuk van Van
Roons proefschrift heet: „In gesprek
met de sociale wetenschappen" en
het beslaat ongeveer de helft van
het boek. Het is ongetwijfeld het
meest pretentieuze deel. Van Roon
noemt zichzelf „generalist", waar
mee bedoeld is dat hij zich niet
alleen bezig houdt met de theologie,
maar ook met sociologie en psycho
logie. Hij beperkt zich daarbij niet
tot Nederland, maar geeft ook een
overzicht van wat de rest van de
wereld te zien gaf aan studentenpro
test en hippiedom.
Hoewel ik veel bewondering heb
voor deze brede opzet, neig ik toch
een beetje tot de conclusie dat Van
Roon teveel hooi op zijn vork heeft
genomen. Daaraan is het
waarschijnlijk ook te wijten dat zijn
conclusies aan het eind van het
boek zo tegenvallen. Van Roon
komt niet veel verder dan de consta-
ADVERTENTIE
Een Spectrum uitgave. Nu bij de bockhandel.
bij voorkeur in liggend formaat, sturen aan: Trouw, jury politieke prent, Postbus 859,
Naam en adres aan de achterzijde vermelden.
HET WEER door Hans de Jong
ïodL
Ons wachten wordt beloond! Na
een eerste weekhelft met vooral
voor warmbloedige personen
zeer twijfelachtige temperatu
ren, is de natuur betere sporen
gaan volgen. Het werd gisteren
al minder koud, hoewel de wind
nog vrij guür was. Die had de
gehate noordhoek verlaten en
kwam nu uit het zuidwesten.
Om vier uur 's middags was de
thermometerstand in De Bilt en
Groningen 13 graden, Rotter
dam, Amsterdam en Maastricht
12, Vlissingen 10 en Den Helder
9 graden Celsius. Uit Roosen
daal werd een „top" van 14 gra
den doorgebeld.
Eigenlijk al in de vroege och
tend, op het moment waarop het
gras nog berijpt was, kon je al
voelen dat er ander weer op
komst was. Deze keer ten goede
werd voorbereid door een hoge-
drukgebied. In de nacht van
zondag op maandag trok het
van noord-Engeland in de rich
ting van de Lage Landen. Een
maal onze streken voorbij bleek
er plotseling op de Britse eilan
den veel meer ruimte te komen
voor regenstoringen. De rappor
ten van veel stations bevatten
gistermiddag om vier uur het
codecijfer 60 of 61 (lichte regen)
en 62 of 63 (matige regen). Tot in
Wales en rondom Londen was
het nat, bij een overal dalende
barometer. Oorzaak: een vrij
snel ten westen van Schotland
naar het noordoosten koersende
depressie, uitdiepend tot 990
millibar.
Vandaag kan er ook wat ver
spreide regen in het noordwes
ten en noorden vallen, maar
neerslag van betekenis wordt
niet verwacht. Hoe zuidelijker,
hoe sterker de invloed van een
hogedrukgebied van de Golf
van Biskaje tot Duitsland. Het
bouwt zich verder op tot 1.038
millibar en verschuift langzaam
naar het oosten.
Een ander maximum boven
noord-Groenland zit daar
vastgespijkerd (1.025 mb.) en er
gaan op dit ogenblik geen im
pulsen van uit. Het ziet er dan
ook naar uit, dat de tempera
tuur in de derde decade van
april beter uit de verf zal komen
dan in de beide voorafgaande
decaden. Ik heb goede hoop, dat
Nederland over enige tijd aan de
20 graden Celsius gaat tippen.
De kans daarop is in het zuiden
en waarschijnlijk ook midden
van het land groter dan in het
noorden, maar wie weet kan ook
in zuidoost-Friesland de tempe
ratuur in die richting gaan stij
gen, wanneer de wind maar
zuid-zuidwest is en via de polder
de thermometer van Gorredijk
bereikt.
Verder heb ik een zeer stille
hoop, dat mei zich zo straks eer
der naar maart dan naar april
zal richten endus naar de
warme kant uitvalt. Het zal dan
in dezelfde richting aan (maar
vermoedelijk minder markant)
als in het voorjaar van 1833,
waarover de Utrechtse Petronel-
la Moens (eerder in deze rubriek
al eens ter sprake gebracht) aan
vankelijk dichtte: „Daar blies
de noordewind 't nat tot hard
kristal, de zwaluw schudde haar
wieken, de jagtsneeuw bij het
morgenkrieken. Het schaap
vond geen heide: het rund loeide
op de stal." Maar daarna: „Het
was de eerste, oh bloeimaand,
van uw dagen, dien we allen vol
verrukking zagen. Gods adem
suisde door de toppen van het
woud, en uit gezwollen knoppen
ontvouwde zich vol pracht de
rijkste bladerkroon. Om
d'ooftboom scheen een krans
gestrengeld met wit en ro
zengloed doormengeld, de grond
Weerrapporten
spreidde een tapijt van bloem
rijk groen tentoon, de rund'ren
dartlen in de weide, de lamTen
hupp'len op de heide, daar gonst
de honingbij om jong gebloemte
en kruid. De vlinder klapt, bij
het ochtendkrieken, de ont
vouwde en grootsch gekleurde
wieken; wat vliegt of kruipt, of
zwemt drukt reinen wellust uit."
Bazin boven baas. Een lezeres
uit Apeldoorn belde mij op met
de mededeling, dat zij vorige
week al de boeren- en huiszwalu
wen voor het eerst gezien had. In
Friesland is de boerenzwaluw
vorige week zaterdag ook al
waargenomen, evenals het vis-
diefje: zaterdag eerst één, in de
dagen daarna wel groepjes van
vijf tot tien. De levende natuur
laat zich door geen koudegolf
meer ringeloren.
Amsterdam
licht bew
De BUt
licht bew
Deelen
licht bew
Eelde
onbewolkt
Eindhoven
licht bew
Den Helder
zwaar bew
Rotterdam
zwaar bew
Twente
Ucht bew
Vlissingen
geheel bew
Zd. Limburg
Ucht bew.
12
Aberdeen
regen
Athene
geheel bew
Barcelona
onbewolkt
Berlijn
licht bew
Bordeaux
onbewolkt
Brussel
zwaar bew
Franklort
onbewolkt
Oenève
onbewolkt
Helsinki
zwaar bew
hal! bewolkt
Klagen!urt
licht bew
10
Kopenhagen
geheel bew
Lissabon
onbewolkt
Locarno
Ucht bew
Londen
motregen
Luxemburg
Ucht bew
Madrid
onbewolkt
Malaga
Ucht bew.
Mallorca
zwaar bew
München
zwaar bew
Nice
hal! bewolkt
Oslo
hal! bewolkt
Parijs
zwaar bew
16
Rome
zwaar bew
17
Spilt
Ucht bew.
Stockholm
regen
onbewolkt
Zürlch
Ucht bew
Casablanca
onbewolkt
Is tan boel
zwaar bew
Tunis
regen
14
HOOO WATER vrijdag 22
april.
5.02-17.23; Harlngvllctsluizen 5,19-17
Vlissingen
1; Rotter
dam 7.03-19.34; SchevenJngenfl 16-18 36; IJmul-
den 8.54-19.14; Den Helder 10.45-22.56, Harlln-
gen 0.53-13.19; Delfzijl 3 05-15 19.
trom zou er zo giechelig gedaan
fden over een tentoonstelling
ftr je uitsluitend damesonder-
jd kunt bezichtigen? Alleen om-
I er hemden, broeken, bh's en
Betten te zien zijn? Het gekke is,
I niemand zich blozend afwendt
rin tuintjes en op balkons aan de
llijnen tientallen stuks van dat-
^Jde ondergoed zijn uitgestald.
i< nie
2 aie
Ite!
niemand geneert zich er ook
voor haar onderkleding op die
ier aan vreemde blikken bloot
Hen.
is het ondergoed dat in het
(else Norwich te zien is, ook
ir niet zó alledaags. Het gaat om
>nderkleding die „echte dames"
irbeidersvrouwen waren al lang
als ze tenminste iets aan het lijf
Iden tot twee eeuwen geleden
men sprak dan ook wat
lingerie. In de „Stran-
het gebouw waar het,
«goed te zien is hangen eer
lijk gezegd ook wel wat bizarre
stukken textiel: een corset met
twee „panniers" bijvoorbeeld
een soort kamelenbulten om op de
heupen te dragen van omstreeks
1750, en uit dezelfde tijd drie balei
nen, die in het corset gestoken wer
den om het bovenlijf mooi rechtop
te houden; minnaars gaven ze wel
als fraai bewerkt, pikant cadeautje
aan hun geliefden.
Omstreeks 1880 was men er van
overtuigd dat rood extra bescher
ming tegen kouvatten gaf en daar
om werd er veel rood flanellen on
dergoed gemaakt. „Heel wat bekla
genswaardige meisjes berokken
den hun gezondheid aanzienlijke
schade, doordat zij net zo aantrek
kelijk wilden zijn als hét voorbeeld
uit hun dagen, de hertogin van
Rutland, van wie gezegd werd dat
zij haar middel tot de dikte van
anderhalve sinaasappel insnoer
de," aldus de verklarende tekst bij
de „wespentaille" van rond 1800.
__L
Onder die taille veranderde er (op
modegebied) in 1835 heel wat: de
crinoline kwam in zwang, met con
structies van walvisbalein en me
taal, en daar had je weer lange
directoires bij nodig, omdat je bij
een béétje wind zó in je blote en
kels stond. In 1876 verdween de
crinoline, en klaagde een vrouw:
„De rokken sluiten nu zo nauw om
het lichaam, dat elke beweging on
gemakkelijk en lopen praktisch on
mogelijk wordt." De bh werd in
1912 uitgevonden, maar alleen om
te verdoezelen dat een vrouw
vrouw was, want het schoonheids
ideaal in die dagen was een jon
gensachtig figuur, waaraan alles zo
plat mogelijk moest zijn. Pas in de
jaren dertig werden vrouwen ook
om te zien weer vrouwen.
Hoewel de tentoongestelde corset-
ten, broeken en hemden nooit be
doeld geweest zijn om buiten het
boudoir getoond te worden, hebben
de samenstellers van „Twee eeu
wen damesondergoed" hun best ge
daan de vrouwen van vroeger met
haar nu wél uitgestalde onderkle
ding niet in hun hemd te zetten.
Wie van de zomer naar Engeland
denkt te gaan, kan al dat nu eens
niet aan de lijn hangende onder
goed nog bekijken: de tentoonstel
ling blijft tot en met augustus in
Norwich.
m%\
ÜÜNTO V»Kv
JT *v
*1
Gelukkig staan ze allemaal tegelijk
op „oversteken" of „niet overste
ken", anders zouden er wel eens
ongelukken kunnen gebeuren. Nu
heeft het stadsbestuur van San
Francisco deze zes voetgangerslich
ten juist op één oversteekplaats bij
elkaar gezet om het oversteken zo
veilig mogelijk te maken. De bedoe
ling is dat de voetgangers uit al die
soorten lichten, nogal verwarrend
pal bij de gewone verkeerslichten
geplaatst, de duidelijkste kiezen. Of
het helpt, moeten ze daar maar af-
wachten, want uit een onderzoek is
al gebleken dat 90 procent van de
voetgangers gewoon door het rode
licht loopt.
Nog voordat de film Adolf und
Mariene" morgen in München in
wereldpremière gaat, heeft ie al de
nodige opschudding verwekt. In
die film laat de 32-jarige Westduit-
se filmproducent Ulli Lommei Mar
iene Dietrich een hartstochtelijke
verhouding hebben met Adolf Hit
ler. Tijdens de eerste ontmoeting
met zijn geheime liefde rukt Hitier
zijn aangeplakte snor af („die
draag ik alleen bij officiële gelegen
heden") en bewijst hoezeer hij haar
bemint, door op haar verzoek een
stuk tapijt te verorberen. Hun laat
ste ontmoeting verloopt gans an
ders. Mariene, naar Amerika ver
trokken, keert in een gebombar
deerd Berlijn terug, gekleed in
Amerikaans uniform en minzaam
glimlachend als ze in een legerjeep
gezeten, het brandende lichaam
passeert van de dictator die zij de
bons heeft gegeven.
Lommei, die zijn rolprent baseert
op een taai, nooit bewezen gerucht
dat Hitier verliefd zou zijn geweest
op La Dietrich, heeft met „Adolf
und Mariene" de eerste van een
serie films gemaakt, waarmee hij
klinkende munt wil slaan uit de
groeiende belangstelling voor het
nazi-tijdperk. Mariene Dietrich, die
nazi-Duitsland al vroeg verliet en
nooit meer in het land terugkeerde,
heeft gedreigd Lommei een proces
aan te doen, maar daar trekt de
filmer zich niets van aan. „Ze kan
de humor er niet van inzien", zegt
hij. „Ze begrijpt niet dat ik het
nazisme op de hak wil nemen". De
filmrecensenten begrijpen dat
trouwens ook niet. Nu al noemen ze
deze eersteling de „slechtste, meest
smakeloze, gevaarlijk met het fas
cisme omspringende" film. Van
Margit Cartensen, die Mariene
speelt, wordt gezegd dat ze de „sex-
appeal van een kapstok" bezit en
„Hitier" (Kurt Raab) is niets meer
dan „een clown, dol op Duitse her
ders, roomtaartjes en tapijten. He
laas was Hitier geen grap, maar
bittere ernst", aldus de recensies.
Al eerder heeft de Stockholmse po
litie geprobeerd paal en perk te
stellen aan het grote aantal slapers
in de ondergrondse van de hoofd
stad. Zwervers en anderen die geen
geld (over) hebben voor een peper
duur hotelbed, overnachten graag
en veel in de stations, maar het
gemeentebestuur wil de onder
grondse nu „schoon" hebben in
twee betekenissen: niet alleen vrij
van metroslapers, maar ook écht
schoon, want elke keer nadat er
politiemannen heen gestuurd wa
ren om de slapers te verwijderen
moesten hun uniformen en pa
trouillewagens grondig worden
ontluisd. Daarop verbood de veilig
heidsinspectie van de politie de ac
ties, maar nu hebben ze dan. vin
den ze, een probaat middel gevon
den om de stations uit te kammen
zonder een lading luizen mee naar
huis te hoeven nemen. De
dienstdoende politiemannen krij
gen geleende gevangeniskle
ren aan en houden op die manier
hun uniformen schoon. Die voelen
zich nu wel erg belachelijk en beke
ken, maar vinden toch het middel
in geen geval erger dan de kwaal.
Maandag, de 25ste dus. vieren ze in
Portugal de derde verjaardag van
de democratie. Maar niet alleen
daar. Ook in ons land laat het Ne
derlands Portugal Comité de dag.
waarop drie jaar geleden de om
wenteling een feit werd, niet onge
merkt voorbij gaan. Portugals ver
jaardag wordt hier gevierd met
twee avondbijeenkomsten: één in
Amsterdam (25 april. Koningszaal
Artis), en één in Nijmegen (26 april,
mensa universiteit, Prof. van Welie-
straat 8). Op belde avonden zijn
drie Portugezen aanwezig, de
schrijver Urbano Tavares Rodrigu-
es, het socialistische parlementslid
Fernando de Almeida en een verte
genwoordiger van de revolutionai
re raad. Aanvang 8 uur, toegang
1,50. Bovendien is er tot en met
maandag in de hal van het Oude-
manhuispoort-complex van de Uni
versiteit van Amsterdam een foto
tentoonstelling over Portugal,
waar ook documentatie beschik
baar is.
