jt kunnen wij doen voor Oost-Ti mor?
laffer
i
iTijd
ïTijd
iTijd
eTijd
[eTijd
Uit brieven van lezers
cTHotieven vóór en tegen de zorj...
de Bijenkorf^g
Isoleren.
V00'leven van
i Aantjes
Ie steun voor
fc irte Pijlen
lens' vrouwen
ner Kunze
lezuiverd
[eekblad
Reactie op artikel van dr. J. Verkuyl en
dr. H. G. Schulte Nordholt op 14 april.
BSSI
y
21 APRIL 1977
BINNENLAND
Trouw/Kwartet
11
>td3
wan.j j „,w r-* i i i t tt i
tADVERTENTIE
Liasid°nesië
oep Leiden.
(ovenstaande titel geven
jgleraren aan de VU, dr. J.
dr. H. G. Schulte
i visie op de gebeurte-
st-Timor en de toe-
(Ctieven voor dat land.
twee heren aan het
over dit onderwerp, mo-
l evenwichtige en steek-
jlteenzetting verwachten,
jarenlange ervaring en
pinis juist op het gebied
tië. (Dr. Schulte Nordholt
zij het Indonesisch
fenlang antropologisch
jdaan.) Het is daarom des
j dat in het onderhavige
evenwichtigheid en
heid allerminst sprake
iet stelselmatige verdoe-
t aan het licht gekomen
wreedheden op Oost-
onverhulde keuze voor
aette gedwongen „inte-
land met Indonesië.
f zij de heer James Dunn,
iche diplomaat, die door
uchtelingen in Portugal
[en, de Indonesische wan-
iet licht bracht, voor dit
ken. We willen deze stel-
t met argumenten toe-
noorden
uit-
angrijk punt betreft de
belafden zelf. Hoe veel slacht
er gevallen, wie waren ze
zijn ze omgebracht? Het
W0I"dt vaak genoemd,
OP het verslag van Dunn
sprekken met de genoem-
tingen. (Dit verslag is in
vertaling apart uitgege-
tt Komitee Zuidelijk Afri-
euwi titel De situatie op Oost-
iendis bij het komitee te be-
jnn legt zich op dit getal
Brnbi vast. Hij zegt in zijn ver-
(en ijk:
e[®nie leiders van de vluchte-
■P.® (enschap of het denkbaar
£30.000 mensen op Oost-
>od zouden zijn. Allen zet
elaantal geloofwaardig was
jfs- wijdverspreide moordpar-
ande berggebieden, en gezien
zodBnbardementen. Mei-
van j éénzesde van de bevol-
lin9 d zou zijn zijn onmogelijk
ird te maken, laat staan
am i te bewijzen, maar het feit
V. te
ADVERTENTIE
dacteur Rob Vermaas
ikorrtf „Willem Aantjes de
0 apibeschrijving van een
uens eerste politieke
eit was: plakken voor
in Bleskensgraaf. het
fan zijn streng
tatorische jeugd. Een
ublikatie.
v re staan het door het
I -, in gesteunde leger van
I etoe en de door het
i ilok gedrilde opstandige
Si irmes ..Zwarte Pijlen"
§p enover elkaar. Een
ak re confrontatie van de
dmachten in Afrika Een
etuigeverslag
dat dergelijke meldingen de ronde
blijven doen geeft een inzicht in de
omvang van de tragedie op Timor.'r
Dit is wel wat anders dan de bewe
ring dat die 100.000 „een slag in de
lucht" is, zoals de heren Ver-
kuyl/Schulte Nordholt het zeggen.
Gegoochel met oncontroleerbare cij
fers mag ons niet het belangrijkste
feit uit het oog doen verliezen: Er
zijn op Timor massamoorden op bur
gers gepleegd in een omvang die
maar weinig parallellen kent. En dat
is gedaan door Indonesische solda
ten. De wreedheden die in de burger
oorlog voor de invasie zijn begaan,
door beide partijen, waren betrekke
lijk klein van omvang. Dunn beves
tigt dit in De Groene van 13 april, en
hij was toen zelf op Oost-Timor als
vertegenwoordiger van de Australi
an Council for Overseas Aid. De mas
sale afslachting van burgers is be
gonnen op de dag van de Indone
sische invasie ook uit het verslag
van Dunn is dat heel duidelijk te
lezen. Doordat ze dit feit consequent
wegtoveren, geven de heren Verkuyl
en Schulte Nordholt een fundamen
teel valse voorstelling van zaken.
Politieke status
2. De politieke status van Oost-
Timor. De twee hoogleraren gaan er
zonder meer vanuit dat Oost-Timor
als een onafhankelijke staat econo
misch niet levensvatbaar zou zijn.
Dit oordeel wordt echter aangevoch
ten, niet alleen (uiteraard) door het
Fretilin, het bevrijdingsfront van
Oost-Timor, maar ook door Austra
lische deskundigen. Het zou volgens
dezen mogelijk zijn een behoorlijke
landbouw en veehouderij op te bou
wen; klappers en rubberbomen kan
men daar kweken, en er zijn sterke
vermoedens dat er koper, mangaan,
olie en goud onder de grond zit. Het
belangrijkste exportprodukt tot nu
toe is koffie geweest (90% van de
uitvoer). Deze koffieplantages groei
en dicht bij Dili en zijn nu in Indone-
rouwen doen Rubens
ht Zou het met aan onze
>rie liggen, aan onze
s. waarvan we ons op een
afschrikwekkende manier
iren te ontdoen?" Een
rek met de Antwerpse
ns-biograaf Baudoin
tu zoals het in de krant
lof hoe het in werkelijkheid
vroeg een arbeider Kunze
i. Kan het mooier? vraagt
Jn Ros in zijn bijdrage over
!%ar het Westen uitgeweken
A-auteur. En de germanist
JW Bakx vertaalde een
W van zijn gedichten.
"voor proefabonnement
itn de Tijd voor 5 gulden
postzegel renden aan de T.td
(Mfdnummer 6. Amsterdam
fcng na ontvangst van acceplgtro
te koop 2 25
>n»mentfn l«l 020 23 39 14
sische handen. Door de fantastische
stijging van de koffieprijzen op de
wereldmarkt het laatste Jaar zou
juist deze export in deze fase een
belangrijke steunpilaar kunnen zijn
voor de verdere economische ont
wikkeling als de hiervoor gekre
gen valuta voor een onafhankelijke
en sociaal bewuste Oosttimorese re
gering ter beschikking zou zijn. In
plaats daarvan wordt deze valuta nu
door het Indonesische leger ge
bruikt voor oorlogsmaterieel, te ge
bruiken tegen de Oosttimorese be
volking zelf. Dat is grondstoffenroof
in zijn zuiverste vorm.
Aarzeling
3. In het verhaal van Verkuyl en
Schulte Nordholt nemen de Indone
sische generaais een merkwaardige
positie in. Ze staan maandenlang te
aarzelen tegenover de ontwikkelin
gen op Oost-Timor, en besluiten dan
na de onafhankelijkheidsverklaring
van het Fretilin in te grijpen. Soe-
harto was helemaal niet tot zo'n
avontuur geneigd, krijgen we te ho
ren, maar: „De burgeroorlog, echter,
die in Oost-Timor woedde, heeft zijn
adviseurs bewogen tot een snelle en'
onvoorbereide invasie."
Ook deze voorstelling van zaken is
geheel in strijd met zo langzamer
hand welbekende feiten. Ook Dunn
heeft er op gewezen (in de Haagse
Post) dat het besluit tot een invasie
al een Jaar van tevoren in principe
was getroffen door de adviseurs van
Soeharto, ook al zou hij er persoon
lijk „niet happig op" geweest zijn.
Wel hebben zij er lang mee gewacht,
en in plaats ervan toevlucht geno
men tot intriges en druk achter de
schermen. Dunn zegt ook „De bur
geroorlog (tussen Fretilin en UDT) is
in belangrijke mate het gevolg ge
weest van Indonesische druk."
Korte duidelijk geschreven, liefst aan één kant getypte, brieven kunnen worden
gestuurd naar: Secretaris Hoofdredactie Trouw/Kwartet. Postbus 859. Amsterdam. Bij
publikatie wordt de naam van de schnjver vermeld.
CDA-toespraken
In zijn toespraak voor christen
democratische jongeren in Utrecht
wil Steenkamp het opkomen voor
het ongeboren leven, het opkomen
voor minderheidsgroepen, de veilig
heid van de democratieën in West-
Europa en de ontwikkelingssamen
werking rangschikken in de sfeer
van het geestelijk réveil. In het opko
men voor de rechten van hen die
daar zelf onvoldoende voor kunnen
opkomen lag volgens hem het groot
ste verschil tussen CDA enerzijds en
PvdA en WD anderzijds.
Het opkomen voor het ongeboren
leven prachtig. Maar wat doet
men met het geboren leven? Met
name op het gebied van de atoom
bewapening, kernenergie Almelo,
Brazilië. Je hoort het CDA nauwe
lijks in de discussie over Almelo (be
halve Lubbers dan, niet bepaald op
„geestelijke" gronden echter maar
uitsluitend op materiële). Waar is het
ethisch réveil dan gebleven? Opko
men voor de veiligheid in West-
Europa betekent dit een pleidooi
voor defensie? Ook in dat geval is
een beroep op geestelijke gronden
met evangelische inspiratie ver te
zoeken. Men gaat gewoon in op het
zeer wereldse geloof in geweld. Nu
president Carter met bedenkingen
komt, wil met name Van Houwelin-
gen (AR) ook bijsturen.
Westervoort
B. A. W. Thomas-Korvinus
Voetnoot
Op eerste paasdag was er een televi
sie-uitzending uit Rome, waar paus
Paulus de hostie uitreikte. En daar
hebt u goed kunnen zien dat het
verschil nog levensgroot bestaat. De
naast hem staande kerkelijke man,
hield steeds zijn hand onder de kin
van diegene aan wie de hostie uitge
reikt werd, opdat maar geen kruim
op de grond zou vallen van datgene
wat in hun ogen het werkelijke li
chaam van Christus is. Daar in Ro
me wordt bepaald wat de leer is en
niet door allerlei pastoors, die di
kwijls vrijzinniger zijn dan de meest
linkse vrijzinnigen vroeger waren.
Rotterdam W. Kruithof
Ikon
Weet u, wat ik jammer vind van de
heer Klei ik zou zijn bijdragen
niet gaarne willen missen dat hij
heus wel weet waar de eigenlijke
schoen wringt, namelijk dat ik en
hopelijk velen met mij de Dcon
heb leren kennen als een zoge
naamde kerkelijke omroep, die ge
leid wordt door links-doordrammige
programmamakers. Als bet waar is,
dat de Ikon een kerkelijke omroep
wil zijn, moet dit in de programma's
waargemaakt worden, niet eenzijdig
maar meerzijdig. Ik blijft het uiter
mate gevaarlijk vinden, dat de Ikon
halfslachtelijke programma's in de
huiskamers brengt en daarbij maar
rustig blijft vergeten, dat er behalve
tutti fruttl ook nog zo iets bestaat
ais boerenkool met worst Summa
Summarum: naar mijn mening
dient de Ikon zo snel mogelijk gereo-
ganiseerd te worden en van de over
matige linkse Invloeden gezuiverd!
Utrecht D. C. J. Oostinf
juist in stand houdt. In de tweede
'principiële vraag' probeert de domi
nee ons duidelijk te maken dat het
niet geoorloofd is een kind van eigen
aard te vervreemden, te verwesteren
en daarmee ten diepste te overrom
pelen. Ik ben er volstrekt van over
tuigd dat geen enkel geadopteerd
buitenlands kind, dat als 0- tot 4-
jarige in een Nederlands gezin werd
opgenomen, op latere leeftijd gebukt
gaat onder het feit dat het nu een
gewoon Nederlands kind van Neder
landse ouders is geworden, tenzij het
is opgevoed zoals ds. Van Kampen
het wil, namelijk vanuit de 'eigen'
achtergrond (b.v. als Hindoestaantje
met Indiase cultuur). Intussen wacht
ik met spanning op het tweede arti
kel van ds. Van Kampen, waarin ons
richtlijnen worden gegeven over het
verbeteren van de wereldsamenle
ving.
Emmen Pieter van der Wielen
Paasgroet (3)
Mijn stadgenoot, G. Goossens, gaat
de Paasgroet van dr. Beyers Naudé
te lijf met termen, regelrecht ont
leend aan de Heldelbergse Catechis
mus. Zelfs het woord „plaatsvervan
gend" mocht niet ontbreken. Maar
hoe moeten-we in de visie van Goos
sens de andere groeperingen en per
sonen in Zuid-Afrika dan plaatsen
langs en in de lijdensweg van Chris
tus? Zoals: De overpriesters en
schriftgeleerden van de nederduitse
gereformeerde kerk, die dr. Beyers
Naudé hebben uitgestoten. De
machthebbers in Zuid-Afrika, die
bij het handhaven van „wet en or
de" zo'n verschrikkelijke minach
ting aan de dag leggen voor de waar
de van het mensenleven.
De gevangenen op Robbeneiland,
de gemartelden in de politiegevan-
genissen. De mensen, die daar tot
zelfmoord gedreven worden. De
monddood gemaakten. De ont
heemden. De ontwortelden. De
schare, die de wet niet kent.
Wie worden er eigenlijk in Zuid-
Afrika naar de slachtbank gedreven
als schapen, die stom zijn voor hun
scheerder?
En wie zijn de drijvers en wie zijn de
scheerders?
Doesburg B. J. Zwier»
Ontzuiling
Adoptie (4)
In een artikel, getiteld 'vragen rond
adoptie', verpakt dominee Van
Kampen zijn ideeën over adoptie in
twee 'principiële vragen'. In de
eerste 'principiële vraag' ontkent de
dominee zijn eigen christelijke ach
tergrond door te suggereren dat di
recte hulp aan medemensen de
structuren die tot de nood leiden
In Trouw van 16 april geeft de heer
Van Kemenade aan hoe men het
beste de ontzuiling kan aanpakken
van het CDA door het accent te
leggen op de christelijke inspiratie
binnen de PvdA. Even daarvoor
schrijft hij dat Van Agt zich zou
moeten realiseren dat wanneer hij,
zoals onlangs is gebeurd, een verkie-
zingsspeech eindigt met de woor
den: „Met een goed programma, met
voortreffelijke mensen en met het
evangelie als richtsnoer, gaan we de
verkiezingen in," niet alleen mensen
kwetst, maar ook het evangelie
kwetsbaar maakt. Niet de heer Van
Agt, meneer Van Kemenade, maar u
maakt het evangelie kwetsbaar, Ja
nog erger, u wenst het binnen uw
partij te gebruiken als trekpleister
voor christenen en als vlag die de
lading moet dekken. Ik hoop dat
christenen niet ontvankelijk zijn
voor uw soort christelijke inspiratie.
Het evangelie van Jezus Christus
heeft toch geen boodschap voor het
socialisme! Het socialisme steunt
enkel op menselijke inspiratie en
heeft God daar niet bij nodig. Per
soonlijk veroordeel ik ieder isme.
ook wanneer het op christelijke
grondslag stoelt.
Ommen J.H.Jansen
Maar de militaire bemoeienis van
Indonesië is niet begonnen op 7 de
cember. zoals de twee hoogleraren
beweren, en ook niet tijdens de bur
geroorlog, maar juist in de tijd daar
tussen, in de periode dat het Fretilin
als overwinnaar uit de burgeroorlog
het heft in handen had en probeerde
een regeling te treffen met Portugal
voor een vreedzame en geleidelijk
dekolonisatie. Toen heeft Indonesië
steeds grootscheepsere militaire
operaties ondernomen, weliswaar
zonder het toe te geven waarbij
o.a. vijf Australische journalisten
gedood zijn.
„Integratie"
4. De situatie op Oost-Timor. Dat
Indonesië 20 tot 25 van het
grondgebied beheerst, betekent in
derdaad niet dat de andere 75 tot
80% automatisch Fretilin-gebied is.
Wel is het zo, dat het Fretilin sterk
genoeg is om elke gebiedsuitbrei
ding aan de kant van de Indonesiërs
tegen te houden, en dat het aantal
slachtoffers aan de Indonesische
kant zo hoog is dat berichten over
gesneuvelde soldaten door de Indo
nesische regering strikt geheim
worden.
5. De „Integratie" met Indonesië.
De heren Verkuyl en Schulte
Nordholt zien dit als de enige oplos
sing voor Oost-Timor. Hier weer
schrijven zij Dunn een mening toe
dié in strijd is met alles wat hij er
over gezegd heeft Als er iets uit zijn
verslag en zijn interviews blijkt, dan
is het dat er onder de bevolking van
Oost-Timor geen enkele basis meer
is voor „integratie" met Indonesië.
Vele UDT-ers hebben zich van Indo
nesië afgewend, sommigen zijn in
Portugal terechtgekomen, anderen
bij het Fretilin. Het is daarom een
lachertje als Verkuyl/Schulte
Nordholt schrijven dat het UDT nu
„constructief meewerkt aan de orde
ning en Integratie van het gehele
gebied in de republiek" (Indonesië).
De in Dili achtergebleven UDT-ers
hebben nauwelijks een andere keus.
De conclusie moet helaas zijn dat de
twee hoogleraren stelselmatig de
kwalijke rol van Indonesië in Oost-
Timor goedpraten door verewij gin
gen en verdraaiingen van feiten.
Over het Fretilin zeggen ze nauwe
lijks meer dan dat er „radicalis-
tlsche ideëen" in leefden geen
woord over wat die ideëen dan wel
waren. Het Fretilin was de enige
Isoleren en ventileren van vertrekken waar gas-
apparaten staan is een belangrijke zaak. Soms
één van levensbelang. Voelt u zich onzeker,
kom dan gerust eens bij ons langs.
Uw Gas- of Energiebedrijf
(ook voor advies en documentatie)
partij die een concreet ontwikke
lingsplan voor Oost-Timor opge
steld had en er ook in de praktijk
een begin mee had gemaakt. Het
valt moeilijk te geloven dat uitgere
kend Indonesië deze draad weer zal
opvatten zelfs met alle mogelijke
buitenlandse steun. Het econo
mische beleid in Indonesië zelf
spreekt wat dat betreft boekdelen.
Tenslotte willen we even op de
vraag in de titel terug komen: Wij
kunnen veel doen voor Oost-Timor
Maar dan moeten we uitgaan van
het zelfbeschikkingsrecht van het
Oosttimorese volk. Dat betekent
dat de zwaarst mogelijke druk op
Indonesië uitgeoefend moet worden,
teneinde een algehele terugtrekking
van de Indonesische troepen te be
werkstelligen. Het betekent verder
dat we het Fretilin moreel en mate
rieel moeten steunen. En ook de
oppositie tegen de Timor-operatie in
Indonesië zelf. Het genoemde rap
port van de Indonesische priesters
laat zien dat die oppositie wel dege
lijk bestaat. Voor de laatste maal
halen we Duim aan (uit de Haagse
Post):
„Er zijn in Indonesië ook veel men
sen die tegen de Timor-operatie wa
ren. Maar ze kregen geen steun ui
andere landen, en dat is erg belang
rijk. Indonesiërs hebben me verteld
Wij keuren de gang van zaken op
Timor ook niet goed, maar de gene
raals plachten te zeggen, waar kla
gen Jullie over? De Verenigde Staten
klagen niet, Australië klaagt niet, de
ASEAN-landen vinden het niet erg.
en Japan ook niet. Dat maakt de
positie van die mensen erg zwak".
Bijenkorf Best
sn
Baltex rolgordijnen van
blanke houten roetjes, in
bijna elke breedte of lengte
te bestellen. Uit voorraad in
vier breedtes t/m 200 cm.
Hoogte 170 cm V.a. 75.-
We hebben 20 rollen (180 of
200 cm breed) speciaal
geprepareerd doek om uw
eigen rolgordijnen te maken.
P.m. 46.-
Mooi effen bruin rolgordijn,
u krijgt er alles bij om het
eenvoudig op te hangen.
Vijf breedtes, 90 f/m 180 cm
Hoog ca. 175 cm. V.a. 51.50
Of wilt u liever een groot
gestyleerd bloemdessin?
U krijgt uw zin. 180 cm
breed. V.a. 52.-
Kant-en-klaar, dit bruin-wit
gestreept rolgordijn. In vijf
breedtes van 90 t/m 180 cm,
Incl. onderdelen Hoog ca.
175 CfflV.1. «2.50
Dif prachtige dessin is als
van een houtsnede gedrukt.
Donkerbruin op naturel.
Maximale breedte 350 cm.
hoogte ca. 175 cm Incl. alle
onderdelen v.a. 62.50
Als u wolken wilt blijven zien
komt u maar! U krijgt ze op
vijf breedtes van ons mee.
tussen 90 en 180 cm. Hoog
ca. 175 cm. V.a. 62.50
Wilt u een bamboe rol
gordijn? We hebben drie
verschillende typen Voor
binnen en buiten. Vier
breedtes, 100 t/m 160 cm
Hoog ca. 180 cm. V.a. 25.75
Voorbeeld van een Sunway
rolgordijn De complete
collectie (100 mogelijkhe
den) te zien in de Bijenkorf.
Als u wilt gratis opgemeten
en op elke maat geleverd
Diagonaalstreep in de
kleurencombinatie rood. wit,
zwart en oranje. Eenvoudig
op te hangen Breedte 90 t/m
180 cm. Hoog ca. 175 cm
V.a. 62.50
We hebben prachtige rolgordijnen die de zon aardig weten te temperen. Van o.a. hout. bamboe, of stof in allerlei
kleuren en dessins. Geen raam of deur te gek. En veelal kant-en-klaar om direct aan te brengen.
Of alles om ze zelf te maken. Enkele voorbeelden: we hebban 24 verschillende dessins, in vier maten, gereed
om op te hangen. Of 20 dessins - met losse stokken van 60 tot 300 cm - om zelf te maken. Compleet aanwezig: de Sunway collectie.
rolgordijnen'
(een paar van onze mooiste)
Als u een beetje gek bent van de zon vindt u in de Bijenkorf prachtige strandlakens waarop het heerlijk zonnen is.
O.a. Oosterse dessins, waarvan enkele met een bijpassende badjas. Voor hem en haar.
Het materiaal: bijna altijd velours/badstof, zó zacht dat de zon het liefst naast u zou komen liggen
witgoed'
In bruin of
marineblauw. ff
90x150 cm. 34.95
/i
In fwee dessins, beige
met écru, 75x140 cm. 27.95
In diverse dessins en kleuren. In zwart met groen. 100x160 cm. 47.95
115x183 cm, 69.-Bijpassende jas 139.-
In diverse bloemdessms. kS
90x175 cm.
Reken-maar-Reeks-priJs 30.-
