mk Rhodesië Ian Smith Vnandes: gevangenis voor geruild 'tevreden' over lesverloop Zaïre Tindemans-effect bracht Belgische CVP overwinning Rechts Spanje mort tegen legale CP Aanslag verijdeld mag met Engeland onderhandelen Tnikerd Britse politicus Kirk overleden Debat in Cortes gevraagd Veroordeling voor twee „Duitsers" Finse havens plat Sowjet-Unie ise socialistenleider in Nederland APRIL 1977 BUITENLAND Trouw/Kwartet Lllp< rk(Reuter, AP) De blanke Rhodesische leider Ian gisteren van zijn partij vrij mandaat gekregen om me;omst van zijn land te gaan onderhandelen. Op een ,terfgres sprak een onverwacht grote meerderheid haar ichtiit in Smith als onderhandelaar, tevi 'ga als leider van de blan- ml met de Britse minis- 1 nlandse zaken Owen btsiver een regeling, die. venal moeten uitlopen op si Mn de macht door de e zwarte meerderheid. *<3 Smith (de Rhodesische am gisteren een resol- ds'de noodzaak van een eret aanvaard. Hetpartij- Dort in diezelfde resolutie op aan er voor te 'rechten van alle groe- zinvol worden Ike. stond toonde Smith zich zelfverze kerd als altijd. Glimlachend legde hij uit dat hij nu de handen vrij heeft om te gaan praten over de Britse plannen voor een overgangsregeling in Rhodesië. Dat plan, dat de steun heeft van de Verenigde Staten, heeft Smith zondag uitvoerig besproken met de Britse minister Owen. Smith had wel degelijk op krachtig verzet van zijn eigen partijgenoten gerekend. De FTontpartij heeft de naam nog enkele malen onverzoen lijker te zijn dan Smith zelf. Vlak voor het congres had de rechtervleu gel de partij ook opgeroepen „tot het einde te strijden tegen zwarte overheersing". e" «solutie, die het spe- eiaiongres aanvaardde, legering van Smith te Wel wordt de et hart gebonden vast -n de beginselen en het ^partij'. Bij beide reso- minder dan tien pro- 500 congres-leden sconfrentie na afloop va/ op diplomatieke oplossing' Realistisch Smith zette daar tegenover dat de partij de feiten onder ogen moest zien en vroeg om een realistische houding. Hij wees daarbij op het groeiend aantal blanken dat Rho desië verlaat, de slechtere econo mische vooruitzichten en de toene mende onveiligheid. De strijd tegen nde ndi i deTON (UPI, Reuter) De Amerikanen zijn tevreden ngejultaat van de Marokkaanse militaire ingreep in Zaïre. van het Amerikaanse ministerie van bui is er door het optreden van de Marokkanen dia]een „stabilisatie". Daardoor kan er nu met meer hoop huiprobeerd een oplossing te vinden voor het conflict in ngs! uur derden hebben nu eerst hun verfed op het initiatief van en vil proberen de strijden- ti Zaïre rond de tafel te ens de mensen van het an buitenlandse zaken omatleke stap kansloos n hvasieleger, dat het zui- igsae binnenviel, duidelijk a.sel was. Nu dit leger door arhen wordt bestreden is dekal weer sprake van een en iwicht, aldus de Ameri- o.aering. artnen hebben op deze ma- i rechtvaardiging gevon- t Marokkaans optreden i indirect ook voor het m uit om de Marokkanen te brengen. Zelf heb- eeirikanen nogal terughou- de eerd op het verzoek van ou« Zaïrese president Mo iulp. Verklaring hiervoor de Amerikanen er niet {d zijn dat Cuba'achter Salre zit, zoals Moboetoe ovendien schatten de het invasieleger aan- vijjder groot dan Zaïre op- ordetoe heeft het publieke- VVer 5000 man, de Ameri- enien het op ruim 2000. ng jnla erai nu precies aan het front n van Zaïre (de provincie urt wordt nog steeds wei- «jjj gemaakt. De regering maakte gisteren bekend >ar|nslef van Zaïrese en Ma- ijk militairen voorspoedig dol zouden een terreinwinst in! kilometer in vier dagen en K*kt. Het communistische partijblad van de Sowjet-Unie, de Prawda, heeft gisteren in krachtige bewoordingen het optreden van buitenlandse mili tairen in Zaïre veroordeeld. Volgens de Prawda moet de bevolking van Zaïre zelf in staat zijn haar prpble- men op te lossen. zwarte vrijheidsstrijders vergt steeds meer van de blanke minder heid. Europese steun De Brit Owen kreeg gisteren in Lon den ook steun voor zijn beleid. Dat gebeurde op de conferentie van de ministers van buitenlandse zaken van de EG-landen. De ministerraad hoorde het verslag aan van Owen en sprak zijn volledige vertrouwen uit in de Britse diplomatie Inzake Afri ka. Volgens conferentiekringen toonde Owen zich zich in zijn ver slag vooral bezorgd over het wan trouwen dat er in Afrika tegen Smith bestaat. Hij had bij de Afri kaanse leiders, die hij sprak, een „muur van wantrouwen" tegenover de blanke Rhodesiërs aangetroffen. Daardoor wordt iedere uitspraak van Smith met grote reserves beke ken. Aan de andere kant gelooft Owen wel dat bij de blanke Rhode siërs het besef groeit dat aan hun heerschappij een eind moet komen. Zij zien de onvermijdelijkheid van een meerderheidsbewind steeds be ter in, aldus de Britse minister. LONDEN (UPI) Het overlijden van de Britse conservatieve politi cus sir Peter Kirk die het afgelopen weekeinde op 48-Jarige leeftijd aan een hartaanval bezweek, heeft tot kritische reacties geleid. Zo zei me-' vrouw Renee Short die voor Labour zitting in het lagerhuis heeft, dat het menselijk lichaam de druk waaraan Kirk bloot stond, niet kan verdra gen. Sir Peter Kirk was niet alleen lid van het lagerhuis voor de conser vatieve partij, maar ook de topman van zijn partij in het Europese parle ment." Kirk is het zesde parlementslid dat in twee jaar in het harnas stierf. Alle zes bezweken aan een hartaanval of een hersenbloeding. Bij deze zes zijn minister van buitenlandse zaken Anthony Crosland die op 58-jarlge leeftijd stierf en staatssecretaris Brian O'Malley die 46 was toen hij door een hartaanval werd getroffen. President Assad van Syrië begon gisteren een officieel bezoek aan de Sowjct- Unie. Op het vliegveld bij Moskou werd hij begroet door niemand minder dan partijleider Leonid Breznjew. De betrekkingen tussen Syrië en de Sowjet- Unie bekoelden vorig jaar enigszins door het optreden van de Syriërs in Libanon. Nu het Midden-Oosten weer belangrijk punt van bespreking tussen de VS en de Sowjet-Unie is, kost het Moskou kennelijk geen moeite Assad met enig eerbetoon te ontvangen. door Bert van Panhuis De Belg Leo Tindemans kan zonder overdrijven Europa's meest succesvolle christen-democraat worden genoemd. Wat zijn CVP geholpen door „de kiezer" zondag heeft laten zien liegt er niet om: een winst van acht zetels ln de Kamer van Afgevaardigden De Belgische christendemocratische leider Leo Tindemans geeft commentaar op de voor hem zo goed uitgevallen algemene verkie zingen. MADRID (Reuter, UPI, AP) De franquistische fractie ln het Spaanse schijnparlement de Cortes heeft gisteren een spoedde bat gevraagd over het besluit van de regering om de communis tische partij legaal te verklaren. Het zal enkele dagen duren eer Cortesvoorzitter Fernandez Miranda over de aanvraag zal heb ben beslist. Volgens de Spaanse wetten kunnen honderd leden van de Cortes om een speciale zitting vragen als daartoe „gegronde redenen" zijn. De fran- qulsten zijn van mening dat de rege ring van premier Adolfo Suarez de Cortes heeft misleid toen zij het par lement vorig Jaar verzekerde dat de communistische partij niet zou wor den gelegaliseerd. Het verbod van de CP werd tien dagen geleden beëin digd. Volgens woordvoerders uit kringen van de regering kan het ver zoek van de franquisten slechts sym bolische betekenis hebben. Koning Juan Carlos heeft gisteren formeel 15 Juni aangewezen als de datum waarop ln Spanje voor het eerst sinds 40 Jaar vrije verkiezingen zullen worden gehouden. De datum werd genoemd in een decreet ln het staatsblad. De formele afkondiging betekent dat premier Suarez nu snel moet beslissen over de vraag of hij zich candidaat stelt voor de conser vatieve Volksalliantie. Deze groepe ring, waarin onder leiding van de voormalige minister van binnen landse zaken Fraga Iribame zes mi nisters uit het oude Franco-regiem zitten, staat het dichtst bij het leger en heeft de beste organisatie en geldschieters. HELSINKI (Reuter) De zeeha vens van Finland zijn gesloten als gevolg van een staking voor onbe paalde tijd van machinisten bij de koopvaardij. Het werk wordt neer gelegd uit solidariteit met de mon teurs bij de elektriciteitsbedrijven die al drie weken staken. Hun vak bond had geweigerd een loonak- koord voor een periode van twee Jaar te ratificeren waarbij verhogin gen van 16 procent werden toege kend l.p.v. de geëiste 20 procent. De Finse schepen zullen de eerste ha ven ln Finland aandoen die op hun route ligt. Buitenlandse schepen zullen assistentie krijgen om de Fin se havens te bereiken maar niet om deze te verlaten. MOSKOU (UPI) Twee etnische Duitsers zijn in de Sowjet-Unie ver oordeeld tot gevangenisstraf omdat zij anti-Russische geschriften heb ben verspreid ln het Centraal- Azlatische deel van de Sowjet-Unie. Dit heeft het provinciale dagblad „Sovietskaja Kirghizia" gemeld. Een regionaal gerechtshof in AMLMA Ata in de republiek Ka zakhstan heeft Genrik Relmer ver oordeeld tot 3 Jaar gevangenissteaf. Lily Furman kreeg 18 maanden. Vol gens de krant zouden Relmer en Furman oproepen aan etnische Duitsers hebben verspreid om hun Russisch burgerschap te verwerpen en te emigreren naar West- Duitsland. De winst van de CVP is groter dan de meeste waarnemers en ook de chris tendemocratische leiders zelf had den verwacht. Want dat er winst in zat. waren zelfs niet-partijgenoten van de nu afgetreden eerste minister bereid toe te geven. Het opvallende van de christendemocratische winst is dat zij zo algemeen is. Niet alleen in Vlaanderen, waar de CPV de sterkste van alle politieke groeperin gen is, deed men het goed. ook ln Wallonië zat er winst ln. zij het min der dan in het noorden. Opmerkelijk was de winst die Tindemans's partij boekte in de zogeheten oostkantons, de gebieden ten oosten van Luik. Tindemans heeft hier vorige week enkele dagen een rondreis gemaakt en dat Is kennelijk in zeer goede aarde gevallen Conservatief Waar komt die christendemocra tische winst vandaan? Voor Vlaan deren is dat in hoofdzaak de Volks unie, dat de Vlaamse federalisten herbergt en de liberale PW. Het verlies van de VU Is moeilijk te her leiden; de simpelste verklaring is dat in het verleden een aantal CVP'ers naar de Volksunie ls overgestapt en dat de figuur van Tindemans deze kiezers in het oude nest heeft terug gebracht. Het verlies van de liberalen aan de christen-democraten ls gemakkelij ker te verklaren. De PW heeft een zeer felle campagne gevoerd, waarbij de nadruk werd gelegd op het eigen tamelijk hard-conservatieve pro gramma. Vooral lijsttrekker Willy de Clercq (minister van financiën in het kablnet-Tindemans) en de partij voorzitter Frans Grootjans hebben zich danig geroerd. De verklaring van de liberale leiding dat zij de weerslag hebben ondervonden van het feit dat de PW in het kabinet moeilijke posten had, wordt door vrijwel niemand als voor zoete koek geslikt Met name de christen democraten menen dat de liberalen gestruikeld zijn over hun ijver zich van de politiek van de regering- Tindemans te distantiëren. De hang naar gematigdheid, die zich van de kiezers zou hebben meester gemaakt, kan ook de voornaamste reden zijn voor het pas op de plaats houden van de Vlaamse socialisten. Over het algemeen is een periode van opposltlevoeren goed voor enke- lp zetels winst maar bij de BSP van Willy Claes ls dit niet het geval. Zijn partij komt met even zoveel zetels terug als voor de verkiezingen. De Vlaamse socialisten hebben zich in de campagne zeer gematigd opge steld maar mogelijk ls de Vlaming toch geschrokken van het vrij radi cale programma van de socialisten. Val van RW De uitslag ln Wallonië is niet minder interessant. Het feit ls hier de val van het Rassemblement Wallon, de partij die vorige maand door haar lafhartige houding de crisis indirect veroorzaakte door als regeringspar tij haar goedkeuring te onthouden aan de economische politiek van de regering. Dit paste wel ln de taktiek van RW'-lelder baron Jean-Henri De voorlopige uitslag van de Bel gische verkiezingen (de provincie He negouwen is nog niet binnen) luidt: christen-democraten 80 (winst 8); so cialisten 59 (blijft gelijk); liberalen 34 (winst 1); Volkunie 20 (verlies 2): RW 5 (verlies 8); FDF 10 (winst 1) en communisten 4 (blijft gelijk). Gendebien. die zijn partij een ruk naar links wilde laten maken Die koerswijziging was hem eind vorig jaar al op het vertrek van de rech tervleugel naar de Waalse liberalen komen te staan. Gendebiens RW heeft nu meer dan de helft van haar zetels moeten inleveren. Het zwaarst was de klap in Luik, de geboorteplaats van de RW. Hier wist men slechts één van de vier parle mentszetels te heroveren en ironisch genoeg wordt de Luikse vertegen woordigers de voormalige represen tant van het Brusselse Democra tische Front van Franstaligen (FDF). de burgemeester van de Brusselse randgemeente Oudergem Deze heeft echter laten weten dat hij zijn burgemeesterschap gewoon blijft aanhouden. De dubbelfunctie van burgemeester-parlementariër ls ln het meer Frans beïnvloede gebied geen uitzondering, maar een gecom bineerd Luiks-Brussels gebied te be heren maakt van een eenvoudig bur gervader meer een bruggenbouwer waar de oude Romeinen jaloers op zouden zijn geweest. Hoe gemengd van samenstelling het RW-volkje is geweest bewijst ook de verdeling van hun zetels: er gaan er een paar naar de gematigde Waalse liberalen en een paar naar de Waalse christendemocraten (PSO. Vooral dat laatste is van belang want het duidt aan dat in tegenstelling tot de verwachtingen de PSC geen aan hang heeft verloren maar juist erbij heeft gewonnen. Bitter moet ook in Wallonië de teleurstelling zijn voor de socialisten. Men dacht dat ze flink zouden winnen. (Vlaanderen naar de CVP, Wallonië naar de P8B was de voorspelling) maar het is niet gebeurd. In het omstreden Brussel tenslotte heeft naar al werd ge vreesd de FDF zich goed weten te handhaven. De radicale taaipartij wist zelfs een zetel te winnen. Stabiele regering Wat gaat er nu gebeuren ln België De leiders van de grote partijen heb ben zich gisteren wat op de vlakte gehouden over de te vormen coalitie al zei de socialist Willy Claes dat de formateur niet om de B8P-PSB heen kan. Ook CVP-voorcitter Wilfried Martens heeft daarop gewe zen al zei hij erbij dat getracht moet worden een zo breed mogelijke rege ring te vormen. Daarnaast moet die regering stabiel zijn en het ls de vraag of er plaats zou zijn voor zowel liberalen ais socialisten ln een kabi- net-Tlndemans II. Vooralsnog laat Tindemans het achterste van de tong niet zien en spreekt hij van een informatieronde voor er kan worden geformeerd. Dat hij de zetel van eerste minslter weer zal krijgen waagt niemand meer tegen te spreken. BELFAST (Reuter, UPI) De Brits-Noordierse politicus En och Powell is het afgelopen weekeinde ternauwernood ont snapt aan een moordaanslag. Powell zou het woord voeren in een hal in het raadhuis van de Noordier- se stad Lisburn. Enkele uren voor zijn toespraak kreeg de politie een anoniem telefoontje, waarin gezegd werd dat Powell bovenaan de doden lijst van de verboden paramilitaire organisatie UVF stond. BIJ een on derzoek in de hal vond de politie vlak bij het spreekgestoelte een bom van 1,5 kilo. De UVF heeft later ontkend de bom te hebben geplaatst en ziet de actie als een poging ver deeldheid te zaaien ln Noordierse protestantse kring. Powell reageerde met een laconiek „dat ls dan mooi" toen hij hoorde van het onschadelijk maken van de bom. Zestien gevangenen van het Ierse Republikeinse leger, die al 43 dagen in hongerstaking zijn in de gevange nis van Curragh verkeren in een slechte gezondheidstoestand, zo heeft een officiële woordvoerder ln de Ierse hoofdstad Dublin meege deeld. De IRA-leden zijn hun hon gerstaking begonnen om overplaat sing te krijgen naar Noord-Ierland. Ook willen zij de status van politieke gevangene. Zaterdag hebben 5000 mensen ln Dublin gedemonstreerd ten gunste van de hongerstakers. geife 3- han ten Hove taalt na de algemene verkiezingen van vorige maand ln India de itwtche leider George Fernandes werd toegejuicht door enthousiaste |rs, kon hij zijn handen niet opheffen om hen te bedanken. HIJ had en om. versloeg zijn tegenstander in in NoordoosHndia met grote van stemmen. Een opmerke- tning voor iemand die geen kon voeren omdat hij wegens swering tegen de Indiase rege- gevangenls zat. Enkele dagen j minister van communicatie ln Indiase regering van premier tsai >r(^ vergang voor de 46-jarige socia- "Jjlder, die van zichzelf heeft ge- p ij waarschijnlijk ln het bezit is cord aantal arrestaties in India. J°p de periode dat hij zich ln Bom- e voor de arme krotbewoners ^ijwel iedere nacht gearresteerd. fernandes heeft het afgelopen het congres van de Soclalis- en van plan ls zich volledig aan zijn nieuwe baan te geven. „In de gevangenis wist ik dat het niet meer zo lang zou duren. De situatie ln het land verslechterde zienderogen. Met de andere gevangen leiders wist lk dat er spoedig een beroep op ons gedaan zou worden, dat wij regeringsverantwoordelijkheid zouden moeten dragen. Achteraf ls het toch nog erg snel gegaan". Hoeveel politieke gevangenen hebben er tijdens de noodtoestand onder mevrouw Gandhi vast gezeten? „Er hebben ruim 200.000 mensen in de gevangenis gezeten. Er ls een plek geweest van ongeveer 125.000 mensen die tegelijk vast zaten. Jpmatlonale in Amsterdam bijge- f verbleef nog enkele dagen In ons een aantal ministers en partij- lssen te ontmoeten. HIJ geeft r°{overgang van „gevreesd misda- gerespecteerd minister erg Martelingen »aar dat hij zich „normaal" voelt Vertegenwoordigers van de organisatie „Indians for Democracy" hebben vorig jaar in deze krant gezegd dat de gevangenen gemarteld werden. De Indiase regering heeft dit altijd ontkend. „Er ls wel degelijk gemarteld. Mijn Jongere broer Lawrence ligt nog steeds ln het zie kenhuis als gevolg van de martelingen. Hij heeft een gebroken been en een gebroken kaak. De slechte behandeling en de marte lingen waren regeringspolitiek. Ze wilden ons klein krijgen, ons demoraliseren. We werden vaak geslagen. Zelf heb lk drie maanden in eenzame opsluiting doorge bracht. Nu zijn er verschillende mensen die ons hun verontschuldigingen aan bieden. U hebt bij het bekend worden van de verkiezingen vanuit de gevangenis een op roep gedaan tot de socialisten de verkiezin gen te boycotten. „Ja lk geloofde niet dat ze vrij zouden zijn. Ik heb de oproep ingetrokken omdat ver kiezingen de enige manier zijn om het volk te ontmoeten en de mensen te laten zien wie we zijn en wat we willen. Eenheid Waaraan heeft de Janata-(volks)parti), (bundeling van vier vroegere oppositie partijen) de grote overwinning te danken? „In de eerste plaats aan onze eenheid. De Congrespartij van mevrouw Gandhl heeft nooit meer dan 45 procent van de stemmen gehad, maar kreeg wegens de verdeeldheid van de oppositie altijd het grootste aantal zetels in het parlement. Door onze eenheid wisten we de Congres-partij ln veel kiesdis tricten van een meerderheid af te houden. Verder de noodtoestand. Er is vaak gezegd dat slechts de oppositionele elite last heeft gehad van de beperkende maatregelen tij dens de noodtoestand. Maar ook de gewo ne Indiër had er last van Ook de gewone Indiër ls erg op zijn vrijheid gesteld. De uitslag van de verkiezingen heeft dat wel aangetoond. Verder ls er van de maatrege len om de Indiase bevolking economisch op te heffen vrijwel niets terecht gekomen. Voor de lagere lagen ls de situatie verslech terd. De afgelopen tien jaar ls het aantal mensen dat onder de armoede-lijn zit van 270 miljoen gegroeid tot 420 miljoen. En dat is zeker niet alleen te wijten aan de bevolkingsgroei. Ook heeft de noodtoestand onder de be volking slachtoffers geëist. Bij demon straties en ongeregeldheden trad de poli tie zeer hard op en vielen er doden. Vorig Jaar kostte polltie-optreden bij een vreedzame betoging in New Delhi aan ruim 80 mensen het leven, terwijl er ook velen werden gewond. Dan is er nog veel verzet geweest tegen de family-planning van de regering, waarbij mensen vaak gedwongen werden zich te laten sterili seren. U zegt dat de eenheid binnen de Janata- partij van doorslaggevende betekenis is geweest bij de overwinning van de verkie zingen. Nu het samenbindende element, de strijd tegen de Congres-regering van mevrouw Gandhi weggevallen is, bestaat de mogelijkheid dat deze eenheid verbro ken zal worden. „We zullen als regering als eenheid optre den We zullen een pragmatisch beleid voeren en mikken op de samenwerking met dc bevolking. De politieke wil om een te blijven is aanwezig en de regering geniet een grote populariteit na de nood toestand van mevrouw Gandhi. We zul len ln de economische ontwikkeling de nadruk moeten verleggen. Van groot schalige zware Industrie ln en om de steden zullen we naar Industrie op kleine schaal naar het platteland moeten. We zullen daarbij hulp nodig hebben. „Om de eenheid te handhaven, zullen wij de politieke geschillen (binnen het Jana- ta-front zijn schakeringen van ultra-links tot ultra-rechts aanwezig) binnen de par tij moeten uitvechten en niet op rege ringsniveau. Als regering moeten we één zijn en een pragmatisch beleid voeren". Bevolkingsgroei Denkt u dat de bevolkingsgroei in India, die één van de heetste hangijzers is, is tegen te gaan zonder gebruik te maken van een of andere manier van dwang? „Ja, dat kan. Met goede en gerichte voor lichting en verstrekking van de nodige middelen en vooral door een bewustzijn sproces op gang te brengen kan dat. De bevolkingsgroei ls nu 1,9 procent. Binnen enkele Jaren geloof ik dat het 1.5 procent kan worden." Over de te voeren buitenlandse politiek zegt Fernandes dat zijn land echter niet- gebondenheid nastreeft. India zal hulp accepteren van het westen, maar ook van de Sowjet-Unie. De minister hoopt dat de relaties met Moskou nog verbeterd kun nen worden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1977 | | pagina 7