JOHANNA STICHTING 75 JAAR
l/W
ar el Willink-expositie zonder franje
Koningin Juliana opent woensdag 20 april
vier nieuwe projecten
"W
an Doorn
:ontra
otterdams
'hilharmonisch
Belachelijk
Rustig
Eerlijk
Belgische
kunstveiling
in Nederland
IDAG 16 APRIL 1977
BINNENLAND
Trouw/Kwartet 9
Ignet toegankelijkheid voor ge-
Bcapten.
Jjt
Dokter A. Klapwl|fc.
geneeeheer-dlrecteur
de Johanna Stichting
üjr Jac. Lelsz
tNHEM „Mijn ervaring is dat mensen met een gehandicapt kind vaak meer leed ondervinden
n nodig is, omdat zij niet weten welke mogelijkheden er tegenwoordig allemaal voor gehandi-
jten zijn." Een uitspraak van dokter A. Klapwijk, geneesheer-directeur en revalidatie-arts van
Johanna Stichting in Arnhem, die volgende week in tegenwoordigheid van koningin Juliana
ir 75-jarig bestaan hoopt te vieren.
Iö heeft onder de Nederlandse reva-
itiecentra haar eerstgeboorte-
ht waargemaakt, en dat doet zij
steeds. Dat is geen uitspraak
dokter Klapwijk, maar van
atssecretaris J. P. M. Hendriks
Volksgezondheid en milieuhy-
ie. die dat schrijft in het jubi-
inummer van de Vrienden
ig"' der Johanna Stichting.
neeskundige behandeling, hetzij
door voor het bepaalde geval uitge
dachte protheses, machines, banda
ges of andere instrumenten."
tief, dat veel aandacht trok. Nader
hand is hierover een publikatie ver
schenen, waarvan het bestuur hoop
te dat zij een bijdrage zou vormen
tot verdere bezinning op vraagstuk
ken, die voor de toekomstige ontwik
keling van de revalidatie van beteke
nis zijn.
Grondslag
enlijk is de Johanna Stichting,
aan de rand van Arnhem grenst
„Het Dorp", nog wat ouder. Op 9
cember 1900 werd zij opgericht,
t jubileum is wat uitgesteld in
•band met de bouw van een viertal
Djecten, die nu gereed zijn: het
viljoen Nieuw Gelderland, een
breiding van de Kemschool, een
ltureel Centrum en een Revalida-
scholengemeenschap. Het drie-
larteeuwfeest is destijds al wel in
n andere vorm „gevierd", namelijk
et een internationaal congres over
evensmotivatie, sport en ontspan-
Dat was een waardevol initia-
De grondslag voor de Johanna Stich
ting is rond de eeuwwisseling door
drie mensen gelegd. Een ver
pleegster. een dominee en een medi
cus. Johanna van Ness, besturend
zuster van het Diaconessenhuis te
Arnhem, de hervormde ds. D. Dissel-
hoff en de chirurg dr. W. Renssen sr.
Als initiatiefnemer wordt dr.
Renssen beschouwd. De naam van
de instelling is ontleend aan Johan
na van Ness. die als eerste directrice
optrad.
In 1891 had dr. Renssen een tehuis
voor gehandicapte jeugd in Kopen
hagen bezocht, dat toen al bijna en
kele tientallen jaren bestond. Elders
in Europa kwamen dergelijke huizen
nadien moeizaam van de grond. Ne
derland was er geheel van verstoken.
Zomer 1899 hield dr. Renssen een
rede voor de algemene vergadering
der Nederlandsche Maatschappij tot
bevordering der Geneeskunst te
Arnhem over het onderwerp „De ver
zorging der gebrekkigen en mis-
maakten".
Eén passage uit die rede: een
bepaalde verzorging, zoals we die
bezitten voor onze blinden en
doofstommen, een bepaalde am
bachtsschool voor onze gebrekkigen
en mismaakten kennen we niet.
Doch we moeten meer eisen: het
ambacht is niet voldoende, er moet
opgevoed worden, er moet verzorgd,
verpleegd worden, er moet lichame
lijk verbeterd en hersteld worden,
geschikt gemaakt voor de arbeid,
hetzij door operatie of andere ge-
Weigering
De Kemschool (kijkje op afdeling kleuteronderwijs).
Anderhalf jaar later gaat Nederlands
eerste tehuis voor gebrekkige en
mismaakte kinderen open. In een
deel van het ziekenhuis Bethanië te
Arnhem. De pioniers hebben het niet
gemakkelijk, het rijk weigert na ja
ren nog steeds subsidie te verstrek
ken. Maar langzaamaan komt er een
ommekeer. In 1909 wordt koningin
moeder Emma beschermvrouwe, en
daarna blijft er een hartelijke band
met de Oranjes. De belangstelling
voor het werk neemt allerwege toe.
Dr. Renssen overleden in 1917
was niet tevreden met een medische
behandeling van de gehandicapten.
Hij streefde naar een opleiding, die
hen in staat stelde een plaats in de
maatschappij in te nemen. En dat
dan met een zo groot mogelijke
zelfstandigheid. Na 75 jaar is dat nog
altijd het ideaal van de Johanna
Stichting. In een recent geschrift
kan men lezen dat het doel van dit
revalidatiecentrum op algemeen
christelijke basis is door medische
behandeling, verpleging, verzorging,
opvoeding, onderwijs, maatschappe
lijk werk en vakonderricht het ge
handicapte kind te brengen „tot op
timale ontplooiing van zijn lichame
lijke, geestelijke en sociale mogelijk
heden."
Zelfstandigheid
Mevrouw A. M. C. van Straalen, die
in 1921 als onderwijzeres de Johanna
Stichting binnenkwam, roept in het
jubileumnummer van „Vrienden
kring" een aantal herinneringen op.
Zij gaf ook bijbelse geschiedenis. Erg
belangrijk, vindt zij. Het geeft steun
op de levensweg, heeft vormende
waarde, verschaft algemene ontwik
keling en bevordert het behoorlijk
spreken. Kleintjes kunnen zich vaak
origineel uitdrukken. Bijvoorbeeld,
het geluid dat de bazuin maakte op
de ochtend van de wetgeving op Si-
naï werd door een van de leerlingen
zo omschreven: „En toen begon de
Heer te toeteren".
Maar om terug te komen op het
punt van de zelfstandigheid. „Ik zie
hem nog voor mij", vertelt mevrouw
Van Straalen, „dat ventje van zes
jaar met zijn korte armpjes, die elk
in één vingertje eindigden. Een leu
ke ronde toet met een paar lachende
kijkers. Maar die konden ook wel
eens heel ongelukkig kijken, want er
ging geen dag voorbij of hij had een
natte broek. En er was geen orga
nisch gebrek. Bij zijn moeder thuis
bleef hij altijd droog, die durfde hij
wel te vragen, maar door een vreem
de wilde hij niet geholpen worden".
Voetbal met elektrische rolstoel.
Foto uit „Levensmotivatie voor men
sen met een ernstige handicap", ver
zorgd door redactie van het blad
„Vriendenkring", uitgegeven ter gele
genheid van het 75-jarig bestaan van
de Johanna Stichting. In de publicatie
zijn de referaten gebundeld, die des
tijds op een internationaal congres
over levensmotivatie, sport en ont
spanning gehouden zijn.
In een helder ogenblik bedacht me
vrouw Van Straalen een instrumen
tje, waardoor hij misschien zichzelf
zou kunnen helpen. Zijn arm werd er
door verlengd. „Ik riep hem apart en
vertelde hem wat hij te doen had. Ik
stuurde hem weg om het te proberen
en bleef vol spanning wachten in het
lege lokaal. De deur ging open en als
ik ooit van mijn leven een stralend
kindergezichtje heb gezien, dan was
het toen. Hij was opeens een grote
jongen geworden, die zichzelf kon
helpen". i
Opmars
De opmars van de Johanna Stich
ting was onstuitbaar. Thans be
schikt ze over 184 bedden voor opna
me. Een 160-tal bedden in het revali
datiecentrum en 24 in het observa
tiecentrum. Om tot een revalidatie
plan te komen, is vaak eerst een
observatieperiode nodig. Opname is
mogelijk voor jongeren uit heel Ne
derland. Velen komen uit Gelder
land en het gebied daaromheen.
Echter ook vanuit het buitenland
zijn gehandicapten afkomstig. Min
der valide kleuters, jongens en meis
jes uit Arnhem en omgeving kunnen
poliklinisch gebruik maken van de
mogelijkheden, die het centrum
biedt: als externe leerlingen bezoe
ken zij de onderwijsinstellingen.
Volwassenen, die niet geheel valide
zijn, kunnen eveneens een beroep
doen op de faciliteiten van het
centrum.
Het revalidatiewerk gebeurt uiter
aard multi-disciplinair. Vele specia
listen werken samen. De revalidatie
arts, de onderwijskracht, de ver
pleegster, de maatschappelijk wer
ker, de paramedicus, de psycholoog,
de pedagoog, de arbeidsdeskundige,
de pastorale medewerker. Wanneer
verblijf in het revalidatiecentrum
noodzakelijk blijkt, dan volgt opna
me in een van de vijf paviljoens,
waarin kleine groepen geleefd
wordt. De kinderen komen daar
waar ze zich qua leeftijd en niveau
het beste thuis voelen en waar het
revalidatieproces de meeste kans
van slagen heeft. Kleuters hebben
een eigen huisvesting, evenals meer
voudig gehandicapten, die behalve
een lichamelijk gebrek een hoor-
en/of spraakstoornis hebben.
Vroegtijdig
De laatste jaren wordt steeds meer
gesproken over vroegtijdige onder
kenning en behandeling van kinde
ren, die in hun ontwikkeling ach
terblijven. Vorig jaar is van rege
ringswege een Landelijke Commis
sie Vroegtijdige Onderkenning van
Ontwikkelingsstoornissen geïnstal
leerd. Zo'n twintig jaar geleden is
vanuit de Johanna Stichting reeds
op het belang van deze vroegtijdige
onderkenning gewezen. Volgens
dokter Klapwijk worden de kinde
ren gelukkig op steeds jongere leef
tijd aangemeld, maar is het einde
van de ontwikkeling nog niet be
reikt. De ervaring is dat, naarmate
de aandoening eerder gediagnosti-
seerd en eerder met een revalidatie
plan kan worden begonnen, er dan
wel minder ernstige secundaire
stoornissen optreden. Met anderen
wordt de ervaring gedeeld dat met
name bij de kinderen met hersenbe
schadiging de eerste drie levensja
ren de meeste kans bieden op een
positieve beïnvloeding van de her
senfuncties.
Het 75-jarig bestaan van de Johan
na Stichting wordt van 20 t/m 23
april gevierd. Woensdag, de eerste
dag, hoopt koningin Juliana het
centrum te bezoeken en de vier nieu
we projecten (waarmee vele miljoe
nen gemoeid waren) te openen. Don
derdag is er een reünie, vrijdag en
zaterdag open huis. Ter gelegenheid
van het jubileum hopen het Natio
naal Fonds Sport Gehandicapten en
het Prinses Beatrix Fonds twee
wensen te realiseren: uitbreiding
van de manege en aanschaf van een
aangepaste bus voor het transport
van twaalf gehandicapten-in-
rolstoel tegelijk.
«OTTERDAM De demissionaire
RM-minister Van Doorn zal zich
ït neerleggen bij de goedkeuring
oor gedeputeerde staten van Zuid-
Ai olland van de beslissing van de
otterdamse gemeenteraad de le-
en van het rotterdam Philharmo-
iisch Orkest een salarisverhoging
L 'an tien procent te gevén. In een
èdn Negram aan het Rotterdamse ge-
neentebestuur. heeft de be-
|j 'indsman laten weten dat hij het
•esluit van gedeputeerde staten in
middels ter schorsing aan de Konin-
ing heeft voorgedragen. - Minister
'an Doorn is van mening dat een
'.verhoging van maximaal vijf
:ent voldoende is. Eerder heeft
de gemeente Rotterdam gedreigd
TR met stopzetting van de subsidie, als
at met afgezien wordt van de salaris-
terh°ging van'tien procent.
door G. Kruis
AMSTERDAM Wéér een over
zichtstentoonstelling van Carel Willinks
werk ben je geneigd te denken, als je
hoort dat er bij de Kunsthandel E. J.
van Wisselingh en Co., Rokin 78—80, tot
14 mei, zo'n expositie gehouden wordt.
Toch is het al weer een kleine vier jaar
geleden, in '73-'74 dat de grote Willink
manifestatie, gekoppeld aan een „Boek
van de maand" in het Rotterdamse Mu
seum Boymans-Van Beuningen „ge
vierd" werd.
Het publiek stroomde er toe, veel oude getrou
we bewonderaars van Willinks hoe je daar
ook denken moge zeer persoonlijke kunst,
anderzijds waren er de lieden van jet-set en de
nieuwsgierigen, die op de publiciteit afkwamen
waarmee een zekere Mathilde haar veertig jaar
oudere echtgenoot geregeld mee opzadelde.
Een publiciteit a la de drie vrouwen, van
Heyboer.
te composities, nauwelijks opvallend maar wel
met veel invloeden van Kandinsky en Klee. In
die schilderijen is er niets dat wijst op wat er
later zou gaan gebeuren. En schilderijen van
later, van de „bekende" Willink, die van de
bange jaren dertig, met schilderijen waarover
onophoudelijk geschreven werd als over on
heilspellende voorboden van naderende ver
schrikkingen.
- »mp
i i
or 'e mir
Rotterdamse wethouder Riezen-
amp (kunstzaken en financiën)
meegedeeld het telegram van
minister „met genoegen" te heb-
*n ontvangen „De minister is ken-
flijk zelf ook tot de conclusie geko-
nen dat hij de in grond- en gemeen-
e*et omschreven procedures dient
e volgen om een door de gemeente
rad genomen besluit buiten wer
ing te stellen. Deze weg is beter dan
'ft dreigen met stopzetten van de
wbsidie
Nu wilde Willink kennelijk weer eens een gewo
ne rustige tentoonstelling van zijn werk. Er zijn
wel twee naakten van Sylvia. Mathilde's op
volgster, een beetje enge. ongeïnspireerde, peu-
terig geschilderde doeken, maar voor de rest HGIfTlWGG
krijg je op deze toch niet al te grote expositie
een uitstekend overzicht van Willinks bezighe
den door de jaren heen.
Zelf heeft hij meermalen verklaard dat het
belachelijk te vinden, dat hij om „die geschil
derde donderkoppen" wed gedoodverfd als een
profeet. Die sombere wolkenluchten duiken
nog steeds nu en dan op.
Hoewel verschillende artistieke prominenten
hem meermalen op andere wegen trachtten te
brengen, André Malraux b.v. die hem al in 1930
al aanraadde eens wat meer op Miro of Masson
te letten, bleef Willink doorgaan op de weg. die
hij helemaal zelf uitgestippeld had. Het métier
werd steeds belangrijker voor hem. Zijn werk
trekt ook altijd in eerste instantie de aandacht
door die scherpe en uiterst minutieuze manier
van schilderen, de wijze waarop hij de stof weet
uit te drukken is meermalen ronduit meester
lijk.
Wat is de dreiging van die landschappen, die je,
als je ze in werkelijkheid ziet. met vreugde in je
zou opnemen? Misschien het getemperde en
desondanks toch te harde licht, de verlaten
heid. het heimwee naar wat eens was.
Van te voren gewild of niet? Maar wat betekent
'willen' bij deze kunstenaar, die zich het liefst
een imaginaire realist noemt, die zijn werk
aanduidt als 'uit de verbeelding geschilderde
werkelijkheid'. Je verbeelding heb je immers
niet in de hand. Van het een komt het ander en
Willink is de eerste, die dat zal toegeven. „Nou
ja, de wereld is niet alleen een blauwe lucht
maar kan ook vol spanning zijn. Als de mensen
nou denken dat ik opstand en een spannend
schilderij ging maken het' ging gewoon van
zelf. zelfs met een zeker plezier
De voor een heleboel mensen nog onbekende
Willink is er. die uit het Duitsland van de jaren
twintig, lid van de November-Gruppe, abstrac-
Ook een volkomen ongetrainde tentoonstel
lingsbezoeker zal bij de vele landschappen, die
ook hier weer te zien zijn, op z'n minst iets
„ongewoons" meemaken Misschien dat hij
naar de oorzaak ervan zal trachten te zoeken.
Ik geloof niet dat hij die zal vinden.
Over de vele portretten, opdrachten, zoals hier
het „Portret van Rik", is Willink ook heel
eerlijk: voor hem, zei hij eens, hebben ze altijd
de rol gespeeld, die de contraprestatie nu heeft.
Ook weer bij het laatste werk, uit 1976 en 1977
wordt je eigenlijk nog sterker dan ooit. ge
confronteerd met een bijna frenetieke kopiëer-
lust. Zo'n naakt als dat van Sylvia in een stoel,
komt ronduit ombarmharig op me over. 't is
een kei-harde, volkomen ongeidealiseerde
weergave van hetgeen hij zag En zo schilderde
hij het. Nóg harder, nog minder schilderachtig
dan vroeger.
Vroeger, toen hij nog schilderijen maakte als
de „Parlementsleden" (1933), daar zat nog verf
op. zo'n doek is niet in strakke fotografische
gladheid ten onder gegaan
'tussen zal de gemeente het beroep
J de raad van state tegen het drei-
lement van de minister gewoon
'oortzetten De minister heeft dit
Kroepschrift 'aangemerkt als be
waarschrift. In het kader van de
tfZWaarschriftproeedure zal de ge-
Jieente binnenkort door CRM wor
den gehoord
Wegens lager BTW-tarief
ANTWERPEN Ongeveer 1900 schilderijen,
etsen en tekeningen zullen eind april door de
Antwerpse galerie Campo in Breda worden
geveild. De Belgische kunsthandel vindt dat de
BTW in het eigen land te hoog is om nog een
veiling te houden. De Belgische BTW is nl. in
deze sector per 1 april verhoogd van 6 tot 18
procent.
De veiling wordt gehouden op 25. 26 en 27 april
in het congrescentrum „Het Turfschip" Kijk
dagen zijn op 23 en 24 april. Onder de schilde
rijen die worden geveild bevinden zich doeken
van Renoir. Utrillo en Chagall. Het kostbaarste
doek is volgens de galerie een van de schilderij
en van Renoir; het moet ruim 12 miljoen gul
den opbrengen Als de veiling een succes is
overweegt de kunsthandel meer veilingen in
Nederland te houden. Tenzij de Belgische rege
ring besluit de BTW op kunst weer terug te
brengen op een lager peil; wat niet uitgesloten
wordt geacht.
Parachutisten (1971)
