lert opnieuw
gedreigd
Koffieboycot geen kans
Tal van
mogelijkheden
voor wandelvakanties
450.000 kinderen
niet met vakantie
Dagtochten van NS
laatste wijkplaats Veluwe:
Nieuwe
boeken
Van der Giessen
levert tanker aan
Japanse rederij
Gidsen
Routes
VARIA
Trouw/Kwartet RH17
jor Jac. Lelsz
[)ORWERTH De moede hinde die naar het klare water
lacht waarvan de psalmberijming 1967 spreekt, moge dichter-
de oorspronkelijke tekst staan dan het hijgend hert der jacht
itkomen. waarover in de berijming 1773 gesproken wordt, maar
pt het nodige voorbehoud laat laatst genoemde versie zich wel
rklaren. Het was ongeveer in die tijd dat het Nederlandse hert
:h als gevolg van felle bejaging had teruggetrokken op de
iluwe. Niet lang daarvóór zo weten we uit de dagboeken van
mstantijn Huygens hield koning stadhouder Willem III zijn
chtpartijen. Bekend is dat hij een groot liefhebber was van de
- euwe Franse jachtmethode, het parforce-jagen, waarbij het
ild door de honden (de meute) soms tientallen kilometers werd
htervolgd. Totdat het was omsingeld en de jager.te paard zijn
apen (hartsvanger) in het dodelijk beangste dier kon steken.
verse kunstenaars hebben die gru-
'lijke taferelen uitgebeeld. Bij-
orbeeld Abraham Hondius, die in
25 in Rotterdam werd geboren en
1695 in Londen overleed. Van hem
mgt op de tentoonstelling ..Herten
jomgeschal die tot 16 oktober in
it Museum voor Wildbeheer in kas-
jl Doorwerth wordt gehouden, zo'n
hilderij waar het bloed van af-
uipt In dit geval betreft het overi-
ns een zwijnenjacht
adat in het verleden een onge-
i introleerde bejaging het hert. dat
inaf prehistorische tijden in Neder-
nd voorkwam. een laatste
ijkplaats vond op de arme gronden
de Veluwe. doemen er tegen-
jordig andere bedreigingen op
>or ons grootste zoogdier. Zoals ge-
heeft de jagermeester van ko-
^jngin Juliana voor Gelderland ir E.
^^einders, daar deze week op gewe
en. Verkeerswegen en rasters, die de
luwe steeds meer versnipperen,
aardoor uitwisseling van de ver
killende populaties in de vrije
Idbaan nauwelijks meer mogelijk
en verder toename van de bevol
en van de recreatie, die het hert
trusten. In dit verband bepleit-
ïr Reinders een aantal maatrege-
onder meer vergroting van de
fgebieden. want anders wordt het
legradeerd tot een schuw
ichtdier of tot een dier waarop de
•naming wild eigenlijk niet meer
in toepassing is.
|!ls gevolg van de dikwijls geforceer-
e belangstelling die het publiek aan
dag legt. treedt het wild later uit,
Ipms pas na zonsondergang. Tellin-
(jen zijn daardoor steeds moeilijker
worden. Hoeveel edelherten er op
de Veluwe precies leven, is dan ook
niet bekend. Het moeten er aldus
een lezenswaardige, instructieve en
mooi geïllustreerde brochure, die ter
gelegenheid van de tentoonstelling
door het Nederlands Jachtmuseum
is uitgegeven tussen de 600 en 700
zijn.
Oranjes
Verschillende Oranjes waren ferven
te jagers. Toen de Tachtigjarige oor
log langzaamaan afliep werd in de
duinen een behoorlijke wildstand
opgebouwd. Een houtvester die ging
over het gebied tussen Haarlem en
Schoorl meldde dat in 1594 daar 28
gekroonde herten, 237 oude, 28 jonge
hinden, 6 eenjarige herten en 44 her
tekalveren werden geteld. Genoeg
om ook toen de boeren al tot wan
hoop te brengen door het veroorza
ken van schade aan de gewassen. In
Six" boek „De. Vorsten van Oranje en
de Jacht" kan men lezen „Om in
Noort hollant t grofwildt uit de koo-
renlanden te houden isser een herte-
heijning gemaakt die van Brederos
Duyn begint en tot boven Egmont
toestrekt"
Laat ze concentreren de herten op de
Veluwe. In de negentiende eeuw was
hun aantal gering. En de kwaliteit
was niet best. Dat bewijzen de lichte,
endenarme geweien. Op Het Loo
werd tussen 1853 en 1900 gemiddeld
slechts acht herten per jaar afge
schoten. Met de komst van prins
Hendrik, de echtgenoot van Konin
gin Wilhelmina, brak voor het rood
wild op Het Loo en de hele Veluwe
een nieuw tijdperk aan. Hoewel er
zorgen zijn met betrekking tot de
toekomst van het hert. moet ook
Detail van een schilderij van Abraham Hondius (1625-1695); het
tafereel heeft in dit geval betrekking op een zwijnenjacht.
gezegd worden dat Nederland op het
ogenblik door middel van bloedver-
versing, selectief afschot en verbe
terde voeding over kwalitatief hoog
waardige roodwildstand beschikt.
Een volwassen mannelijk dier kan
een gewicht bèreiken van hon
derdvijftig kilogram. De kop is ge
tooid met een gewei dat van jaar tot
jaar toeneemt in omvang en gewicht.
In het vroege voorjaar valt het af en
voor dat de zomer ten einde loopt, is
het door een nieuw vervangen. Op de
leeftijd van tien of twaalf jaar wordt
het hoogtepunt bereikt. Dan kan het
gewei wel zeven a acht kilogram we
gen. Het blijft enige jaren op dat
niveau, daarna komt de aftakeling.
Vrouwelijke dieren worden zelden
zwaarder dan negentig kilogram en
dragen geen gewei. Zij leven in vaste
groepen, die roedels worden ge
noemd en geleid worden door een
ervaren hinde, die kalf heeft. De
andere leden van de gemeenschap
zijn haar dochters en kleindochters,
die zelf ook al moeder kunnen zijn.
De oudste leidster heeft geen nei
ging de baas te spelen. De groep
voelt zich bij haar veilig. Pas als een
hinde vier jaar is. is ze zelfstandig
genoeg om zelf als leidster op te
treden.
Koplopers
Edelherten in kudde.
De herten trekken ook wel samen
op. maar onder hen is geen bepaalde
leider. Ze zoeken eikaars gezelschap
en profiteren van eikaars oplettend
heid. maar het verband is los. wat
blijkt uit het feit dat een hert vrolijk
van het ene op het andere roedel
overstapt. De koplopers wisselen
steeds en het zijn niet altijd de
oudste of sterkste dieren.
In de wereld van het edelhert en de
edelhinde is apartheid een gewone
zaak. Ze ontmoeten elkaar wel op de
voerplaats, maar na de maaltijd
gaan ze weer uiteen. Een hert van
één jaar (spitser) zou graag bij zijn
moeder willen blijven, maar op een
gegeven ogenblik maakt de hinde
zich van haar kalf los, of het nu
mannelijk of vrouwelijk is. Dat mo
ment breekt aan vlak voor de ge
boorte van Het volgende kalf, in mei
In afzondering brengt zij het ter
wereld. De eerste tijd duldt zij geen
soortgenoten in haar omgeving.
Na drie, vier weken wordt ze ver
draagzamer. Laat het kalf van het
vorige jaar toe. indien het vrouwe
lijk is. Dat heet dan smaldier. Ook
de dochters van twee jaar en ouder
mogen zich aansluiten. Maar spit
sere zijn niet welkom. Elke toenade
ringspoging wordt verijdeld. De
meeste spitsere geven het na een
paar avonden op. Ze zoeken dan
aansluiting in hertenroedel. Sommi
ge spitsere ongeveer één op de zes
hebben een zo'n sterke moeder
binding, dat ze alles trotseren en
zich toch bij de vrouwtjes aan
sluiten.
Op de tentoonstelling, die met me
dewerking van de vereniging tot Be
houd van het Veluws Hert werd in
gericht, kan men heel veel aardige
dingen over het edelhert en de edel
hinde te weten komen. Ook over de
jacht en de wijze waarop het afschot
door Faunabeheer geregeld wordt.
Aan de controversiële vraag of de
regulering van de wildstand, ethisch
gezien, wel valt te combineren met
sportieve genoegens en niet uitslui
tend professioneel dient te geschie
den, wordt in dit verband voorbij
gegaan. Veel materiaal waaron
der schilderijen, prenten, wapens,
jachthoorns enz. is beschikbaar
gesteld door musea, instellingen en
particulieren, ook koningin Juliana
stond er het een en ander voor ai.
ve de patholoog anatoom, 100
aforismen, gedachten, voorbeelden
van Kees Simhoffer. Citaten uit
erder verschenen werk en nog niet
erder verschenen stukjes. Uitg. C.
Zelen, Odiliënberg.
Blijf jong, het revolutionaire to
taalprogramma voor gezondheid en
levenslust door dr I. Popov. Uitg.
Meulenhof, Baarn. 241 blz 22.50.
Sabotage op Ceylon, avonturenro
man van D Beaty Zuidhol uitge-
versmij. Baarn. 220 blz 19.90. Bij
dezelfde uitgeverij verschenen:
Adriaan met Olivier natuurlijk,
van L Huizinga. 218 blz 26.90 en
Konvooi onder vuur, oorlogsroman
van D Reeman; 245 blz 19.90.
Bij uitgeverij Callenbach te Nijkerk
verscheen een herdruk van Feest in
dc Mussensfraaf, door M A M Re-
nes-Boldingh. 214 blz - 17.50
Chinese astrologie, door R Elliot.
Uitg Gottmer. Haarlem. 190 blz
15.90
Van uitg. Zomer en Keuning te Wa
peningen twee deeltjes in de serie
Wina's culinaria: Fondeu/Gourmet
van H Belterman en Chinees/In-
m disch. van Brückel-Beiten. Per deel
tje: 104 blz - 6.50
DEN HAAG Een koffieboycot
door de Nederlandse huisvrouwen
heeft op korte termijn geen kans op
succes, meent de NOVIB (Neder
landse Organisatie voor Ontwikke
lingssamenwerking).
De koffielanden hebben twee moge
lijkheden om hun inkomsten uit hun
koffie-export te vergroten. Zij kun
nen hun prijs verlagen in de hoop.
dat de vraag sterk toeneemt, of zij
kunnen hun prijs verhogen In de
hoop, dat de vraag weinig afneemt.
Omdat de eerste strategie kennelijk
niet werkt, hebben zij voor de twee
de gekozen De prijs van ruwe koffie
is nu vijfmaal zo hoog als vóór de
nachtvorst, die in 1975 een groot
aantal Braziliaanse koffiestruiken
vernielde: de prijs van gebrande kof
fie is pas tweemaal zo hoog.
Meer struiken
Al zou de vraag naar koffie in de
rijke landen met 10. 20 of zelfs 30
procent afnemen, dan is deze strate
gie nog altijd voordeliger dan een
terugkeer tot de lage prijzen van
vóór 1975. Dit verschil wordt boven
dien gedeeltelijk goedgemaakt,
doordat in de nieuwe rijke landen
(de olielanden) het drinken van kof
fie toeneemt.
Een boycotactie zal op korte termijn
geen succes kunnen hebben, omdat
Brazilië al jarenlang bezig is zijn
koffieproduktie te verminderen en
zijn voorraden te ruimen.
Op lange termijn zou volgens de
NOVIB een boycot effect kunnen
hebben als andere koffieproduceren-
de landen meer koffiestruiken gaan
planten.
Omdat echter te verhinderen heeft
Brazilië een zware uitvoerheffing ge
legd op de uitvoer van koffie: de
inkomsten daaruit worden in de
eerste plaats gebruikt om koffie op
te kopen in andere koffieproduce-
rende landen en zo te verhinderen,
dat die landen gaan verkopen bene
den de Braziliaanse prijs
Verder wordt het geld gebruikt om
de grote Braziliaanse koffieplanters
ertoe te bewegen minder koffie en
meer andere produkten (graan, soja,
suikerriet) te gaan verbouwen. Hier
door komt er ruimte voor andere
ontwikkelingslanden om hun koffie
produktie te vergroten zonder dat de
wereldproduktie toeneemt.
Brazilië streeft ernaar op die manier
de koffiemarkt te stabiliseren door
een vrij constante produktie, die te
gen vrijwel constante prijzen kan
worden verkocht.
KRIMPEN AAN DEN IJSSEL
Voor het eerst in honderd
jaar is een in Nederland ge
bouwd schip aan Japan afgele
verd.
Op de werf van Van der Giessen-de
Noord in Krimpen aan dèn IJssel is
de Sanko Trust (ex-Hellespont Ar
gosy). een 56048 tons productentan
ker aan Drake Marine Corporation,
dochtermaatschappij van de grote
Japanse rederij Sanko. overge
dragen.
De lengte over alles van het schip Is
210.30 m., de breedte is ruim 32 m. en
de diepgang is 12.40 m. Op de proef
tocht van de tanker noteerde men
een snelheid van 16,8 knopen De
totale ladingscapaciteit is 2.600.000
kvt.
De Sanko Trust is het 3e schip van
deze maat. dat door Giessen-de
Noord naar eigen ontwerp gebouwd
is. Eerder zijn aan de Ocean-Group
in Liverpool de Cyclops en Clyto-
neus afgeleverd.
Dit jaar eens géén zin in een
geheel verzorgde zonnereis, of
een vakantiehuisje in een
propvol bungalowpark? Lie
ver wat meer beweging dan
lui makend comfort? En geen
bezwaar tegen een eventuele
blaar? Probeer het dan eens
met een wandelvakantie in ei
gen land! want dat kan, al
kostte het tot nu toe nogal
wat moeite er achter te ko
men waar die mogelijkheden
liggen, wat van coördinatie is
op het ogenblik nog geen
sprake. Een centraal informa
tie-punt ontbreekt omdat het
veelal gaat om particuliere in
itiatieven.
De redactie van de Toeristenkam
pioen, het maandblad voor reizen
en recreatie van de ANWB, heeft in
de april-uitgave een poging gedaan
al die mogelijkheden eens op een
rij te zetten en is gekomen tot een
totaal van 21 routes en nog eens 11
routes, die in voorbereiding zijn.
Het gaat hier alleen om de lange
afstands-wandelingen, waarover
men dagen, zo geen weken kan
doen (afstanden variëren van 32 tot
243 km).
Arrangementen
De meeste van deze routes zijn
uitgezet door VVV's sommige ande
re door verenigingen, zoals de Ne
derlandse Wandelsportbond. On
derscheid wordt gema,akt tussen
alleen maar wandelroutes (waar
van de beschrijving voor een luttel
bedrag kan worden gekocht) en
routes, waaraan een arrangement
is gekoppeld.
Een bord uit al
bijna vergrijs
de oudheid,
toen ook de
ANWB nog
lange af
standswandel
routes uitzette.
Op het
ogenblik is de
bond bezig veel
van deze rou
tes weer in ere
te herstellen.
Die laatste houden in, dat men
voor onderweg ook logies en even
tueel maaltijden kan bestellen
(zgn. rugzakarrangementen).
Er is zelfs één, waarbij men niet
hoeft te sjouwen en de bagage per
koeriersdienst steeds naar het vol
gende hotel wordt nagebracht.
Doorgaans duren deze rugzakar
rangementen vier vijf dagen en
de prijs ervan ligt ruwweg tussen
de 100 en 250 gulden, (al deze arran
gementen staan vermeld in he
ANWB-boekje binnenlandse arran
gementen en kunnen ook bij de
ANWB worden geboekt).
De Toeristenkampioen, die al de
routes in kaart heeft gebracht en
daarbij ook alle bijzonderheden
vermeldt, heeft overigens wel enige
kritiek op de wijze, waarop sommi
ge routes zijn gemarkeerd. Lang
niet alle paden zijn bewegwijzerd
en de meeste zijn in het landschap
ook niet zichtbaar. Routebeschrij
vingen zijn dan ook onontbeerlijk.
Een enkele blaar hoort erbij.
Het blad pleit voorts voor meer
samenwerking tussen de organise
rende instanties en standaardise
ring van de markering. Het noemt
dit een eerste vereiste wil het Ne
derlandse wandelwegennet ge
schikt zijn voor aansluiting op het
Europese net van lange afstands
wandelpaden
Over activiteiten van de ANWB zélf
op dit gebied herinnert het blad
aan de wandelwegen, die de bond
voor de oorlog uitzette, maar die na
de oorlog nooit meer zijn gebruikt.
De bond onderzoekt nu de moge
lijkheden om enkele van deze we
gen weer in ere te heretellen Enke
le daarvan zijn al in een vergevor
derd stadium.
Wandelroutes zijn uitgezet in
(onder meer) de volgende ge
bieden: op de Veluwe, de
Overijsselse Achterhoek, over
de Hondsrug, tussen Haarlem
en Den Haag. in West-
Overijssel, rond de Posbank
en de Grebbeberg, in Fries
land. Groningen en Drente en
in Noord-Brabant.
Nieuws van de spoorwegen: zojuist is weer de (op de stations
gratis verkrijgbare) brochure met alle negentig NS-dagtochten
verschenen. Ze zijn gesplitst in gewone dagtochten en NS-
attracties. Deze laatste zijn bestemd voor hen, die al een
abonnement bezitten (8-daagse kris-kras-abonnementen, tie
nertoerkaarten, gezinskaarten, 60+ en 65+ kaarten enz.) en
zijn uiteraard aanzienlijk goedkoper dan de gewone dag
tochten.
Voor hen, die dit jaar naar Frank
rijk gaan, zal de uitgave van twee
nieuwe gidsen van J. Dominicuseen
welkome aanvulling zijn van de do
cumentatie. De eerste gids be
schrijft de Provence en de Rivièra,
de tweede de Dordogne, Auvergne
en de Ardêche (vorig jaar verscheen
van dezelfde schrijver een gids over
Bretagne en Normandië, waarvan
inmiddels een tweede druk ver
scheen). Wie andere gidsen van de
schrijver kent, weet ook in deze
boekjes te kunnen rekenen op een
stevige brok gedegen informatie met
talrijke tips voor tochten. (Uitgave J.
H. Gottmer-Haarlem, prijs per gids
17,50).
O De Services de Tourisme van Mi-
chelin heeft de nieuwste editie van
de Guide Benelux uitgegeven: 354
pagina's met aanduiding van de
voornaamste attracties van de lan
den, beschrijvingen en plattegron
den van de belangrijkste steden, op
gave van de betere hotels en restau
rants (in alle categorieën) en een
lijst van de belangrijkste autodea
lers (prijs 14,75).
De KNAC heeft haar Handboek
'77 uitgegeven (voor niet-leden 20,
leden krijgen het gratis) met zoals
vanouds veel handige, vooral
technische, informatie over Europe
se en enkele andere landen.
De arrangementen houden in de
treinreis van elk station in Neder
land. maaltijden onderweg, de toe
gang tot bijvoorbeeld musea, in
andere gevallen weer het kaartje
voor een havenrondvaart, een rit
met een oude stoomtrein, zelfs een
rondvlucht, kortom: ze zijn volle
dig „alles inbegrepen".
Schoolreisjes
Primeurs van NS zijn de arrange
menten voor schoolreisjes. Op het
ogenblik zijn er nog maar twee be
stemmingen: 1. Amsterdam met
bezoek aan Artis, een rondvaart
door de grachten en de hele dag
gebruik van tram en stadsbus. 2.
Slagharen met bezoek aan het po
nypark en een busrit naar Hooge-
veen. De prijs van deze reisjes is
voor alle plaatsen in Nederland ge
lijk nL 15 gulden per kind.
De perioden waarin de reisjes wor
den gemaakt zijn 12 april tot en
met 2 juli en 16 augustus toten met
16 september. Als de reisjes inslaan
zal NS het aantal bestemmingen
volgend jaar uitbreiden.
NS-tip voor hen. die na 3 april en
voor 22 mei per trein naar Duits
land gaan omdat per 3 april in
Nederland de zomertijd wordt inge
voerd (en in Duitsland niet) kan
niet meer vertrouwd worden op het
binnenlands spoorboekje. De tij
den daarin kloppen niet meer,
althans niet tot 22 mei. de datum
waarop het nieuwe boekje met aan
gepaste tijden ingaat. Vooraf infor
meren op het station is dus noodza
kelijk Vooral ook goed letten op
het overstappen onderweg, want
ook daar kan nog wel eens verande
ring in zitten.
Evenals vorige Jaren zullen ook dit jaar in de vakantieweken
van de scholen in een groot aantal gemeenten weer activiteiten
worden ontwikkeld voor die kinderen, die niet op vakantie
gaan.
Hoewel een binnen- of buiten
landse vakantie binnen bereik van
steeds grotere groepen komt. schat
de Stichting Recreatie dat het aan
tal kinderen, dat om wat voor re
den dan ook thuis moet blijven,
zeker nog zo'n 450 000 bedraagt
Het was voor hen. dat de stichting
jaren geleden het begrip kinderva
kantiewerk invoerde en activitei
ten op dit gebied stimuleerde
In sommige plaatsen wordt dit
werk variërend van het organise
ren van wandelingen en spelen bui
ten tot creatief werk binnen ge
organiseerd door gemeenten, in an
dere door oudercomités.
„Eigenlijk", aldus stichtingsdirec
teur Jaap Swart, kan iedereen een
programma opzetten, wie daarvoor
adviezen wil hebben helpen we
graag".
Volgens de stichting wordt ook
door de meeste gemeenten hulp
geboden in de vorm van een (be
scheiden) financiële subsidie, dan
wel door het beschikbaar stellen
van lokaliteiten.
Wie wil weten waar en wanneer aan
kindervakantiewerk wordt gedaan
(op het ogenblik in ongeveer de
helft van de gemeenten) kan daar
voor het best informeren bij de
gemeente zelf. Oudercomités, die
zelf wat willen opzetten kunnen
terecht bij de Stichting Recreatie
in Den Haag (tel. 070-46 74 00)
