Eenheid des levens FBelangen van kind boven die van ouders W GOBLET deGenevermetde zachte G. Kortere arbeidsdag betere keus dan pensioen met 64 jaar Hulp geven in eigen land dikwijls |ibeter dan adoptie Héél Nederland zingt met ons mee: rr JDAG 8 APRIL 1977 TROUW/KWARTET ys ik in één zin zou moeten inschrijven wat eigenlijk tomantiek is. dan zou ik de roorden gebruiken die hier als gjschrilt boven staan en zeggen: iet is het verlangen naar de enheid des levens.Een lehelmzinnig begrip voer ik daar nee in. Al en aan komt men het egen. maar wat betekent het igenlijk? Is het een theologische trm. duidend op een toestand van olmaaktheid. die. persoonlijk of ollectief. in of buiten het vlees, of wereld, ergens bestaat, bestaan eeft of zal? Is het een marxistisch egrip (voorzover dat niet hetzelfde als een theologisch) aangaande en oersituatie van gemeenschap, innen of buiten het bewustzijn, ie ooit terug zal keren en dan zo ewust dat ieder op zijn plaats erecht komt en alle vervreemding ervluchtigd is? t heb het wel eens in een preek oren gebruiken en het werd toen. eel dichterlijk vond ik. vergeleken iet een stad op een berg. een isioen tegenover ons. Dat was in ilk geval fraaie romantiek. Laat ik oor ik verder ga met nadruk eggen dat ik het woord romantiek"noch bewonderend och minachtend gebruik, en dan ok zonder hoofdletter nu. gewoon m een neiging, een sentiment, of oe wil men het noemen, aan te uiden dat niemand vreemd is. Ik enk wel dat wij thans in een tijd •ven die zeer romantische trekken eeft. vol is met onbestemde erlangens. vage visioenen en wat les meer zij. En ik zie ook allerlei ispecten van de hunkering naar de enheid des levens om mij heen. Ik eschrijf er een paar. Eigenlijk. o hoor ik vertellen, is door J.W.Schulte Nordholt wat toevallig lijkt juist zinvol, en wat onbevangen gedaan wordt hét zuiverst en dus het mooist. Als een kind krast op het papier is dat kunst, als het email in het bad gaat schilferen levert dat een schilderij op. de improvisatie is het mooiste want meest levensechte toneel, en een achteloos zinnetje uit de mond van een gemiddeld mens wordt poëzie gewoon door te worden afgedrukt. Het toeval betrappen en arresteren, dat is dan de bezigheid van de kunstenaar. En iedereen kan dat. is die kunstenaar. Zo wordt de kunst gedemocratiseerd. Het toeval is de bedoeling (maar van wie?), het leven de kunst. De kunst is het leven, dat wil dan eigenlijk zeggen: de mens past in de natuur. Ook daar vallen de scheidslijnen weg, en er is dan ook geen schaamte meer. Mensen moeten in hun naakte natuurlijke zuiverheid leven, heet het dan. in een organisch geheel, in alle betekenissen van dat woord. Ik moet terwijl ik dit schrijf denken aan de afschuwelijke regels van een overigens soms zo fijnzinnig dichter als Anton van Duinkerken: men ergert zich aan 't seksuele, maar ziet zo is de mens gebouwd. Dat werd nota bene voor de oorlog al opgeschreven, een platte profetie. En dat is dan nu de waarheid waarbij te leven is. de mens is een dier, schaamteloos en schoon. Net terwijl ik dit schrijf zie ik een uitzending in de serie: de geschiedenis van 58 miljoen Nederlanders, heel aardig en heel prikkelend opgezet, met veel interessante gegevens en met de boodschap dat de natuurlijke geslachtelijkheid die de Middeleeuwers nog bezaten ons ontgaan is tengevolge van calvinistische preutsheid en. nog erger, kapitalistisch nuttlgheidsstreven. Een mens is een dier met bewustzijn, en wat wil dat anders zeggen dan dat hij een god is? Eindelijk is de tijd aangebroken dat we met z"n allen door een achterdeur het paradijs weer in kunnen gaan en eten van de boom der kennis en zien hoe goed wij zijn Het kan op allerlei manieren, door alle soorten extases of zelfs foefjes soms uit het almaar mysterieuze Oosten, transcendente meditatie of hoe het verder heet; soms door nostalgie die de kneuterigste zoetheid van vroeger herwaardeert. Een kunstenaar deelt in een interview mee dat hij het goddelijke in zich voelt, een ander dat hij in alle mensen iets van goden ziet. De mens staat open voor het goede, het volmaakte. Het betekent ook dat hij in het onderwijs vrij moét zijn, kinderen moet men laten doen waar ze zin in hebben, spelenderwijs leren ze alles. Dat ons spelen ons leren is, dat ls één van de mooiste voorbeelden van de romantisch droom. Achteloos maken we sommen en verbuigen werkwoorden, tussen de zandbak en het voetbalveld. De eenheid des levens wist alle verschillen uit. Alles is goed als het maar geen pijn doet. want pijn is de vijand, het onnatuurlijke, het kwaad dat we samen bezig zijn uit te bannen. Met onze sluitende berekeningen lukt ons dat wel Waarom ik dat allemaal opschrijf? Ik denk uit verwantschap en uit verbazing. Wie zou er tegenover dit alles welbeschouwd niet ambivalent staan? Herkennend en wantrouwend? Ik denk aan de „Drei Groschen Oper": Ein guter Mensch sein, ja wer wör's nicht gern? Sein Gut den Armen geben, warum nicht? Wenn alle gut slnd, is sein Reich nicht fern. Dat soort prachtige dromen, wie droomt ze niet? Er moet dan bij worden gezegd, dat het nu niet bepaald iets van deze tijd alleen is. Het is Rousseau redivivus. Het ls de Amerikaanse eenvoud van 1776. de Russische van 1917. Het ls wel mooi. maar het is. vrees ik. niet waar. Het bijzondere van de mens ls dat hij geen dier is. dat hij zich afzet tegen de natuur, dat hij onderscheidt, dat wil zeggen schept. Kunst ls niet hetzelfde als leven, liefhebben is niet hezelfde als omhelzen, en leren is geen spelen. De mens is geen dier. hij is zich bewust van wat hij doet. En hij is ook geen god. de boom der kennis en de boom des levens zijn er twee. dat ls een diepzinnige gedachte. Zijn scheppen gaat van „au". Toegegeven, er ls In de droom van de eenheid des levens iets groots. Maar als men de wereld van thans ziet tieren en razen wat moet men er dan mee? Honderd jaar geleden werd ook zo alom blij geprofeteerd over de toekomst, maar er waren echte profeten die waarschuwden. „O", schreef Jakob Burchhard, „het zou toch zo nodig zijn dat het vervloekte optimisme uit de hoofden verdween". Dat blijft, geloof ik, bitter waar. Er ligt over de wereld een grote schaduw, een scheiding, een oordeel, een kruis. En alleen daarin, leert de kerk, is er een begin van leven, een keuze, een onderscheid tussen goed en kwaad. En mooi en lelijk. door mr. E. Ruppert :ecente uitzendingen van de televisierubriek „Hier en Nu" ebben opnieuw enkele problemen rondom de interlandelijke ^loptie aangekaart. Het is alleen jammer, dat de behandeling van dit onderwerp direct verzandde in enkele op zich zelf staande aanvragen en de daarbij betrokken personen. In onder staande bijdrage zal een poging worden gedaan om aan te tonen, waarom de gebruikelijke benadering van dit thema vrijwel altijd op dergelijke emotionele taferelen zal moeten uitlopen. idcptie is één van die Instituten, kaarvan het eigenlijke karakter reranderd is. zonder dat daar een iretswijziging aan te pas is geko- nen. In het begin werd de adoptie [ezien als een eindpaal in de reeks ran de kinderbeschermingsmaat- egelen. Later is het accent veel neer komen te liggen op de positie an de betrokken kinderen, die via en adoptie op gelijke voet kwa- nen te staan met andere - binnen en huwelijk geboren - kinderen, (aast deze verschuiving is wél het leginsel gehandhaafd, dat de doptie kennelijk in het belang van et kind zelf moet zijn. zowel van- it het verbreken van de verbindin- en met de oorspronkelijke ouders ls het aangaan daarvan met de oekomstige vader en moeder. Er ijn namelijk weinig plaatsen in de et te vinden, waar de belangen an de minderjarige zo centraal rorden gesteld als hier. liet kan worden ontkend, dat bij et invoeren van de adoptie in Ne erland nauwelijks aan de interlan- elijke vorm van adoptie is ge acht. De eerder aangeduide entrale positie van het kind blijft chter van toepassing. Vanzelfspre- end zijn ook de belangen van de doptief ouders bij een interlande- jke adoptie van belang en lisschien ook wel concreter aan te even. Hun belangen kunnen ech- tr slechts gewicht in de schaal tgen voor zover zij parallel lopen net de belangen van de betrokken ónderen. uist vanwege de verandering in et karakter van de adoptie, zou ik daarom voor willen pleiten, dat et betrokken kind in het kader an de adoptie duidelijk als een fzonderlijke partij wordt gezien, 'lens belangen moeten de oorslag geven en niet uitsluitend ijvoorbeeld de wens van echtpa- 'n om op deze manier een oplos- ng te vinden voor hun kinderloos- tid Is de discussie in dat stadium is eland, komen de problemen. Vrij- »el altijd worden verdere vragen terzijde geschoven met de opmer king, dat het hier om kinderen in nood gaat. Dat argument alléén zal echter niet voldoende kunnen zijn om tot een adoptie over te gaan. Veel noodgevallen kunnen heel duidelijk worden opgelost door middel van een periodieke bijdra ge. die men zelfs voor een bepaald kind kan bestemmen. Op zich kan dat geen reden zijn om kinderen uit hun eigen omgeving te halen. Het zelfde geldt voor het argument dat adoptie een vorm van charitatieve hulpverlening zou zijn en ook daar om niet op haar waarde zou mogen worden gewogen. Hoofdpersoon Indien een dergelijk standpunt in genomen zou worden, wordt de ei gen individualiteit van het kind ontkend. Deze brengt tevens met zich mee. dat hun belangen afzon derlijk moeten worden gewogen. Op deze manier wordt vermeden, dat buitenlandse kinderen op col lectieve schaal voor adoptie naar Nederland worden geworven. Uitdrukkingen als „vraag en aan bod", „kanalen open houden" spre ken in dit verband boekdelen. Vanuit de kinderloze echtparen is de behoefte aan kinderen natuur lijk ontzettend groot. Niet in het minst vanwege de druk. die de om geving nog tot voor zeer kort op hen uitoefende. Vermeden moet echter worden, dat diezelfde socia le druk een inbreuk tot gevolg heeft op de sociale setting van anderen, in dit geval kinderen. De rechtspositie van minderjarigen zou ook op deze manier in de knel komen. Voorop moet immers staan, dat voor kinderen met moei lijkheden een oplossing binnen het eigen sociaal-culturele milieu wordt gezocht. Beslist een reëel standpunt vanwege de vaak grote re familieverbanden in de ontwik kelingslanden. Zodra immers tot cultuurverandering wordt overge gaan doemen onvermijdelijk extra problemen op vanwege etnische verschillen, uiterlijke gelijkenis en wellicht in beperkte mate proble men van religie en taal. Soevereiniteit. Ook het land van herkomst moet in dit verband belangrijke zeg genschap hebben vanwege het recht op een eigen soevereiniteit. Terecht zal er slechts zelden een algeméne regel van worden ge maakt om kinderen voor adoptie naar het buitenland te laten gaan. Een verzoek van buitenaf om toch op grote schaal tot het adopteren van inheemse kinderen te mogen overgaan, kan dan inderdaad als een belediging worden gezien; ze ker als men te kennen geeft zijn eigen problemen te willen oplossen. Bovendien zou ik het standpunt willen innemen, dat ook een kind het recht heeft om zijn oorspronke lijke nationaliteit te behouden en zelfstandig intern uit te laten ma ken of het elders wil gaan wonen. Overheid Over de functie, die de overheid bij interlandelijke adoptie inneemt, heeft prof. dr. M. de Langen een duidelijk standpunt ingenomen. In haar oratie ..Kinderen op de schopstoel" geeft mevrouw De Langen aan. dat interlandelijke adoptie pas dan zou moeten wor den aanvaard, wanneer de instan ties in het land zelf tot die conclu sie komen. Meer dan voorheen zou bij het verlenen van de toestem ming door de Nederlandse overheid op dit criterium moeten worden gelet. Maar ook dan aldus prof. De Langen moet men niet den ken. dat op deze manier de nood onder de kinderen in ontwikke lingslanden ook maar bij benade ring gelenigd zou kunnen worden. Conclusie Het is duidelijk, dat op dit gebied grote terughoudendheid in acht moet worden genomen. Uitgangs punt zal moeten worden, dat adop tie hier te lande alleen nog aan de orde kan komen, indien het betrok ken land er zelf geen gat meer in ziet. Ook daarna moeten de diverse be langen zo veel mogelijk afzonder lijk worden gewogen. Bij een indi vidueel kind moeten daartoe adop tief ouders gezocht worden en niet andersom. Mr. E. Ruppert is wetenschappelijk medewerker van de rijksuniversiteit te Utrecht en gespecialiseerd in kin derrecht. ADVERTENTIE door Nel Barendregt Ouderen worden meer en meer met zachte drang het werk "uitgestimuleerd". Er kan geen discussie over werkeloosheid meer plaatsvinden of veel sprekers bevelen beleefd doch drin gend aan, dat de ouderen er maar mee op moeten houden, om plaats te maken voor Jongeren. Het enige wat er zo nu en dan nog bedeesd tegenin wordt gebracht, is dat het waarschijnlijk teveel geld gaat kosten. Natuurlijk, er komen misschien minder men sen in de wet op de arbeidsongeschiktheid (WAO), maar als je de mensen een behoorlijk pensioen wilt geven op het ogenblik dat ze ophouden met werken, zal het toch een hoop geld kosten. Vooral verkorting van de ar beidsdag zou een bijzonder goede zaak kunnen zijn. Voor de werken Het zit mij al tijden hoog. dat over deze zaak zo makkelijk gepraat wordt Er zit een heleboel meer aan vast. dan alleen geld. Dat vond ik een paar jaar geleden toen ik met twee andere leden van mijn fractie tegen de motie-Van Gorkum stem- de om de vervroegde pensionering te stimuleren. Dat vind ik nu nog. Inmiddels is de drang ln die rich ting alleen maar groter geworden. De redenen, waarom ik er vaak zo treurig van wordt, zal ik hieronder op een rijtje zetten. Het wegschui ven uit de actieve samenleving van de feitelijk maar kleine groep oude ren. die nu nog meedraait, is een verlies voor die samenleving zelf. zonder dat daar ooit rekening mee wordt gehouden. Ouderen hebben, puur om het feit dat zij ouder zijn. een eigen Inbreng in de gang van zaken. Of dat nou in het bedrijf ls. bij de overheid of de één of andere gesubsidieerde instelling Ik zou het Jammer vinden als de werkende samenleving die ouderen meer en meer zou gaan missen. Het is al erg genoeg, dat tot nu toe op andere manier dan met vervroegde pensio nering. zoveel ouderen vla WAO of de wet Werkloosheidsvoorziening opgehouden zijn met werken. Behalve dat het een verlies is voor de samenleving, is het in veel geval len ook voor de ouderen zelf niet een éénduidig gelukkige zaak, dat ze niet meer "behoeven" te werken. Het is natuurlijk vreselijk aardig van ons dat we het die ouderen niet meer aanwillen doen om zich moe te werken tot hun 65ste. maar toch is het duidelijk, dat veel ouderen met gemengde gevoelens merken dat ze niet meer zo nodig zijn. Eigenlijk waren ze liever nog wat werk blijven doen.'Meer vrije tijd is plezierig, maar alleen maar vrije tijd is dat niet. Minder verplichtin gen ls prettig, maar bij de constate ring. dat je aan de samenleving helemaal niets meer verplicht bent, staat maar een enkeling te juichen. Minste weerstand Eigenlijk zijn we doodgewoon de weg van de minste weerstand aan het volgen, als we zeggen dat we de pensioenleeftijd maar moeten ver vroegen omdat veel ouderen het wel gezien hebben op hun werk. We vergeten dan dat werk ook aange past kan worden aan de mensen. Het is verstoppertje spelen om, als dat niet lukt of als het wat moeilijk lijkt, die mensen dan maar aan te bieden om er helemaal mee op te houden. Daarmee verrichten we geen goede daden, al is het natuur lijk altijd beter dan pogingen om de mensen aan te passen aan het werk. Er is een kwade kans dat de werkgevers, zowel in het bedrijfsle ven als bij overheid of gesubsidl-. eerde instelling, die ouderen het eerste de vervroegde „vrijwillige" pensionering in zullen stimuleren, die zij het liefst kwijt willen. Elke prikkel die ertoe zou moeten leiden dat werkgevers en werknemers ge zamenlijk nadenken over aanpas sing van het werk aan de mensen, wordt door vervroegde pensione ring weggenomen. Verder bestaat nog de mogelijk heid dat een aantal gepensioneerde ouderen, de sterksten onder hen. er weer een baantje bij gaan doen. Controle daarop zal moeilijk zijn. Daarbij spreek ik dan niet eens over de vraag of door vervroegde pensionering de werkloosheid wer kelijk behoorlijk zou worden be streden. Ik heb daar nogal wat twij fels over. Andere vormen Vervroegde pensionering ls een vorm van arbeidstijdverkorting. Er zijn echter nog vele andere vormen van arbeidstijdverkorting te be denken. Vakantieverlenging, ver korting van de arbeidsweek of van de arbeidsdag voor iedereen, scho lingsverlof. Als het waar ls dat ver vroegde pensionering handen vol geld kost. dan worden door het geven van voorrang aan vervroeg de pensionering, de andere moge lijkheden van arbeidstijdverkor ting afgesneden. Dat zou Jammer zijn. den. maar ook voor velen die graag zouden willen werken maar er nu moeilijk aan toe komen: de vrou wen. Een geleidelijke ontwikkeling naar een kortere arbeidsdag zou het voor vrouwen met een gezin veel makkelijker maken om ook bulten dat gezin wat te doen. Het zou ook voor mannen aardig zijn, want zij kunnen zich op die manier eens wat meer met hun gezin bemoeien. U ziet het al; ver korting van de arbeidsdag is aardig voor iedereen, vervroegde pensio nering niet. Waar praten we dan nog over? Aanpassen Wat ls dan, na al deze bezwaren, de betere oplossing? Ik ben er heilig van overtuigd dat we het moeten zoeken ln de aanpassing van het werk aan de mogelijkheden van de mensen. Mensen moeten de kans krijgen om bij het ouder worden geleidelijk minder uren te werken en minder zwaar werk te doen. Ook na hun 65ste Jaar. als ze dat ten minste zouden willen. Dat heet dan invoering van een variabele pensi oenleeftijd of flexibele pensione ring. Ik weet dat ook daar wel wat bezwaren tegen ln te brengen zijn, maar die zijn de moeite van het oplossen waard. Die bezwaren zijn vooral van orga nisatorische aard. Het anders opde len van werk en het schuiven met werktijden wekt altijd veel weerstanden op in arbeidsorgani saties. Ook wordt wel als bezwaar genoemd dat het moeilijk zal zijn op een fatsoenlijke manier uit te maken wanneer het tijdstip aange broken ls dat een werknemer min der zwaar werk zal gaan doen of korter zal gaan werken. Een goed lopend werkoverleg zal een hele boel van die bezwaren kunnen voorkomen. Misschien moet ook de ondernemingsraad daarbij worden ingeschakeld. Over de wijze waar op artsen en arbeidsdeskundigen kunnen meewerken, zou nog nage dacht moeten worden. Om misverstand te voorkomen: ik bedoel natuurlijk niet dat havenar beiders tot hun 65ste met hun werk zullen moeten doorgaan of dat het voor kleuterleidsters goed zou zijn om tot hun 65ste voor de klas te staan. Er zijn beroepen waarvoor werkaanpassing of werktijdver mindering vrijwel ondoenlijk zijn. Toch is het waarschijnlijk ook voor die groepen de moeite waard om werk op te sporen. Werk. dat voor hen geschikt is of geschikt te ma ken en waarvan het tegelijk zinvol is dat het gebeurt En ik bedoel natuurlijk ook niet dat mensen die arbeidsongeschikt of versleten zijn. door zouden moe ten werken. Ik zeg dat maar omdat sommigen me anders wellicht ver keerd zouden willen begrijpen Je weet het per slot van rekening nooit in de vaak kwaadwillige poli tieke wereld. Tweede brief Het wachten is nu op een tweede brief over deze zaken van minister Boersma. Een vorige brief daarover kregen we zo'n anderhalf Jaar gele den. Daar stonden zeer vage bere keningen ln die er op neer kwamen dat één Jaar vroegere pensionering minstens een miljard gulden zou kosten. Als een dergelijk onwaarschijnlijk hoog bedrag ook nu weer uit de berekeningen zou rollen, is dat geen reden om bij de pakken neer te gaan zitten. Laten we met z'n allen er het beste van maken. Flexi bele pensionering is leuker voor de mensen. En als arbeidstijdverkor ting inderdaad tot de mogelijkhe den zou behoren, dan ls verkorting van de arbeidsdag de beste keus. Nel Barendregt it lid van de Tweede Kamer voor de P.v.d.A. Na de ver kiezingen gaat zij in Brut tel werken alt adjunct-chef van het politieke kabinet van H. Vredeling, de Euro- pete commistarit voor sociale zaken.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1977 | | pagina 13