Britten hebben nieuwe plannen voor Rhodesië Democratie met militaire pet Nog geen top Midden-Oosten Castro vertelt over Afrika-reis VS trachten strijd in Libanon te beteugelen Gandhi hield 34.630 mensen vast Plan-Kissinger uit de gratie Spaanse rechtbank beslist niet over legalisatie partijen Arafat in Moskou, Sadat in Washington Acties tegen dissidenten duren voort Japan praat met Moskou over vis Gevechten in het zuiden duren voort Braziliaanse president stuurt parlement met vakantie Turken 5 juni naar stembus Joden betogen op bezette Westbank WOENSDAG 6 APRIL 1977 BUITENLAND Tiou w/Kwartet LONDEN (Reuter, UPI, AP) Groot-Brittannië over weegt het plan van de voormalige Amerikaanse mi nister van buitenlandse zaken, Henry Kissinger, voor een overdracht van de macht in Rhodesië, te schrap pen en in plaats daarvan voor te stellen met onmid dellijke ingang een grondwet op te stellen voor een onafhankelijk zwart Rhodesië. Dit is gisteren ver klaard door een woordvoerder van het Britse ministe rie van buitenlandse zaken. Het onmiddellijk opstellen van een grondwet waarin de overdracht van de macht aan de zwarte meerderheid in Rhodesië wordt geregeld, houdt in de verwerping van Kissingers idee eerst een overgangsregering te vor men die dan binnen twee jaar een nieuwe grondwet zou moeten opstellen. De Britse minister van buitenlandse zaken, David Owen, zal het nieuwe voorstel samen met „verscheidene andere ideeën" voorleggen aan de Afrikaanse leiders die hij ontmoet op een zevendaagse reis door Zuide lijk Afrika volgende week. aldus de woordvoerder. Owen zal onder meer Dar es Salaam, Maputo. Kaapstad. Gaberone en Loesaka aandoen. In Kaapstad zal hij afzonderlijk spre ken met de Zuidafrikaanse premier Vorster en diens Rhodesische ambtgenoot Ian Smith. „Owen is van mening dat een nieuwe aanpak nieuwe ideeën hoort voort te brengen. Het opstellen van een onaf hankelijkheidsgrondwet zonder eerst een interim-regering te vormen is een van een aantal ideeën die mogelijk besproken zullen worden gedurende zijn reis. Hij heeft echter geen vastomlijnd plan." aldus de woordvoerder. De conferentie vorig jaar in Genève over de vorming van een overgangs regering voor Rhodesië mislukte doordat Ian Smith onvoorwaardelijk bleef vasthouden aan het hele pak ket voorstellen dat Kissinger tevo ren op tafel had gelegd. De zegsman verklaarde dat de reis van Owen een verkennende is om een inzicht te krijgen in de huidige Rhodesische situatie. Conferentie Het ministerie weigerde commen taar te leveren op een bericht dat morgen in de Financial Times werd gepubliceerd en waarin gezegd werd dat Owen zou voorstellen de Geneef- se conferentie opnieuw bijeen te roe pen onder Brits voorzitterschap om een grondwet voor een onafhanke lijk Rhodesië op te stellen. De woordvoerder zei dat Owen een der gelijke conferentie inderdaad zal voorstellen maar hi weigerde verder in te gaan op de zaak. Inmiddels arriveerde in de Britse hoofdstad bisschop Abel Moezore- wa, voorzitter van de „Verenigde Afrikaanse nationale raad"(UANC). De bisschop, die morgen een onder houd heeft n et minister Owen. ver klaarde dat de Britten inzake Rho desië meer „vastbeslotenheid" die nen te tonen. Moezorewa vindt dat Londen posi tief moet reageren op zijn voorstel: een referendum waarbij een zwarte leider uit de bus dient te komen aan wie Smith vervolgens de macht m oet overdragen. De twee andere prominente natio nalistenleiders Joshua Nkomo en Robert Moegabe zien niets in de referendumplannen van Moezo rewa. De bisschop verklaarde dat het Rhodesië-vraagstuk kan worden op gelost zodra Londen akkoord gaat met een volksraadpleging. Owen, verklaarde Moezorewa. zal zich tij dens zijn Afrikaanse rondreis in Sa lisbury op de hoogte kunnen stellen van de „emst der situatie". Ministerraad De negen ministers van buiten landse zaken van de EG zullen op maandag 18 april in Londen in het MADRID (AFP. Reuter) Het Spaanse hooggerechtshof heeft zich gisteren onbevoegd verklaard om de legalisering te beoordelen van de revolutionaire communistische ar beidersorganisatie. de communis tische beweging, de revolutionaire communistische Liga en de demo cratische associatie van de vrouw. Het hof heeft de dossiers van deze partijen teruggestuurd naar het mi nisterie van binnenlandse zaken. Eerder nam het hof ook geen beslis sing over de legalisatie van de offi ciële communistische partij van Spanje. Een woordvoerder van de Spaanse communistische partij PCE ver klaarde gisteren ervan overtuigd te zijn dat de regering zal overgaan tot erkenning van de PCE De vraag is alleen nog wanneer dit zal gebeuren. Eerder deze week verlaarde premier Suarez in een interview met het Westduitse weekblad „Der Spiegel" geen overwegende bezwaren te heb ben tegen de statuten van de PCE. kader van de Europese politieke sa menwerking gaan praten over onder meer de situatie in Zuidelijk Afrika. PARIJS, MOSKOU (Reuter, UPI) De secretaris-generaal van de Verenigde Naties gelooft niet dat de Geneefse conferentie over het Midden-Oosten spoedig zal worden hervat. Om te praten over een vredesregeling in dit gebied brengt de Egyptische president Sadat een bezoek aan Washington en de Palestijnse leider Arafat aan Moskou. de levering van militaire vliegtuigen en anti-tankwapens. Na afloop van het gesprek deelde Sadat mee dat nog geen overeenstemming bereikt Waldheim zei op een persconferentie in Parijs, na een bezoek aan de Fran se president Giscard. dat er nog steeds verschil van mening bestaat over de Palestijnse deelname aan het Geneefs overleg. „Als we geluk hebben, kunnen we in de herfst gaan praten", zo zei Waldheim, die de na druk legde op een goede voorberei ding. Op de voornaamste punten moet overeenstemming zijn bereikt, zo zei Waldheim, voordat de officiële conferentie begint. PARIJS. PRAAG (UPI.AP) De Roen eense autoriteiten hebben hun acties tegen de dissidenten in hun land de laatste dagen verhe vigd. Verschillende personen wor den in afzondering gehouden. Dit deelde een in Parijs gevestigd Roe- menië-comité gisteren mee. Inko mende telefoongesprekken voor de ondertekenaars van de open brief, die de bekende schrijver Goma opstelde over de conferentie van Helsinki, worden niet doorverbon den. Verder heeft de politie de toe gang tot de woning van Paul Goma versperd. De Tsjechoslowaakse procureur- generaal Jan Fejes heeft in het Praagse parlement een duidelijke waarschuwing laten uitgaan aan het adres van de strijders voor de men senrechten. Hij zei dat er aan het geduld van de staat een einde komt en dat de mensen die acties tegen de staat voeren zich van de consequen ties daarvan rekenschap moeten af leggen. 28 Anerikaanse senatoren hebben een brief aan de Russische partijlei der Breznjew ondertekend, waarin zij protesteren tegen de arrestatie van twee dissidenten, Roedenko en Tykhy. Deze zijn lid van een Oe- kraiens comité dat zich bezig houdt met de naleving van de akkoorden van Helsinki voor wat betreft de mensenrechten. In Moskou is de Palestijnse leider Jasser Arafat besprekingen begon nen met de Sowjet-autoriteiten over de situatie in het Midden-Oosten. Hij zal wellicht opheldering willen hebben over de opmerking van de Russiche minister van buitenlandse zaken aan het adres van Cyrus Van ce. Tijdens een lunch met zijn Ame rikaanse collega merkte Gromyko over de Geneefse conferentie op: „Kunnen we over de deelnemers niet op de conferentie zelf beslissen?" Daarmee lijkt de Sowjet-Unie de voorafgaande eis van deelname van de PLO te hebben laten vallen. Wes telijke waarnemers waren verbaasd over deze opmerking, te meer daar ze in de verslagen van de Sowjet-pers niet voorkwam. Arafat zal zonder twijfel ook om opheldering vragen over de toe spraak die partijleider Breznjew on langs hield op het congres van de vakbeweging. Hij deed toen de sug gestie om Israël enige maanden de tijd te geven zich uit de bezette gebieden terug te trekken en om gedemilitariseerde zones langs de Arabisch-Israëüsche grenzen te ves tigen. Zulke opmerkingen vallen niet zo goed bij de Palestijnen. De regeringskrant Izwestia heeft de Amerikaanse regering er gisteren van beschuldigd het probleem van de Palestijnen in het Midden- Oosten tot een vluchtelingenpro bleem te willen maken. De krant hekelde de stelling van Carter dat Israël verdedigbare grenzen moet hebben. Dat zou betekenen dat Is raël naar willekeur Arabische gebie den bezet zgu mogen houden, aldus Izwestia. Het artikel was het eerste gedetailleerde commentaar van Moskou op de uitlatingen die presi dent Carter drie weken geleden over het Midden-Oosten maakte. Israël verzet zich tegen de Ameri kaanse wapenverkopen aan Egypte, maar verwacht dat Amerika ten de le zal tegemoet komen aan de Egyp tische wensen, zo zei een Israëlische woordvoerder gisteren in Jeruzalem. Egypte heeft geen wapens, maar economische hulp nodig, zo meende hij. Een speciale Japanse dele gatie is gisteren in Moskou aangekomen voor overleg met de Sowjet-Unie over de visserijmoeilijkheden tussen beide landen. Ja pan weigert Russische trei- lers toe te laten in haar visgebieden, die voor een deel vallen binnen de nieu we 200-mijls-visgrens van de Sowjet-Unie. De Japan ners trachten nu in Mos kou te komen tot een voor beide partijen bevredigen de regeling van de proble men. De delegatie heeft onder meer een brief bij zich van premier Takeo Foekoeda aan de leiders in het Kremlin. BEIROET (Reuter, UPI) De Amerikaanse ambassadeur In Libanon heeft gisteren met minister van buitenlandse zaken Boetros gesproken over de penibele situatie in het zuiden van Libanon. Palestijnen en linkse moslims bestrijden de christelijke milities, die steun van Israël krijgen, te vuur en te zwaard. Vliegtuigen President Sadat van Egypte heeft gisteren in de Verenigde Staten ge sproken met de Amerikaanse minis ter van defensie Harold Brown over De Amerikaanse ambassadeur, Ri chard Parker sprak met minister Foead Boetros over mogelijkheden om het conflict in het zuiden van Libanon te beheersen. Deze nood zaak dringt te meer nu Israëlische en Syrische militairen aan de strijd deelnemen. De afgelopen maanden hebben de Verenigde Staten steeds bemiddeld tussen Israël. Libanon, Syrië en de Palestijnen over het zuidelijk deel van Libanon. Zowel de falangistische radio als het Palestijnse persbureau Wafa maak ten gisteren melding van zware ge vechten in de omgeving van Taybe op enkele kilometers afstand van de Israëlische grens en bij de Mar- jayoen, twaalf kilometer ten noorden van Taybe. Marjayoen, dat in han den van de christelijke militie is, werd gebombardeerd door Syrische artillerie. De Syrische troepen zou den daarbij de zogenaamde rode lijn niet zijn overgestoken, waarbinnen Israël zegt de aanwezigheid van Ara bische militairen niet toe te staan. Wel zouden afzonderlijke Syrische militairen zonder uniform aan Pales tijnse kant meevechten, zo meldden falangistische en Palestijnse bronnen. Top door Herman Amelink President Ernesto Geisel van Brazilië heeft vorige week vrijdag het parlement van zijn land met vakan tie gestuurd. Een voorstel tot wijziging van de grondwet op het punt van de rechterlijke macht haalde niet de vereiste twee-derde meerderheid, om dat de oppositie dwars lag. Tot dusver hebben de Syriërs hun inmenging niet openlijk toegegeven. President Sarkis van Libanon zou een staakt-het-vuren tot stand wil len brengen. Als dit niet lukt, dan zou hij een Arabische top bijeen wil len halen, zo meldde een falangis- tisch radiostation. Inmiddels heeft ex-president Camil- le Chamoen, een van de machtigste Libanese politici, zijn beschuldiging herhaald dat Palestijnse troepen twee dagen geleden Libanon zijn binnengedrongen. Volgens Chamoen zijn minstens 750 leden van het Pa lestijnse Bevrijdingsleger PLA, af komstig uit Egypte, aan land gegaan in Tyrus, een havenstad 80 kilometer ten zuiden van Beiroet, die in han den ls van de linkse moslims. ANKARA (UPI) Het Turkse par lement heeft gisteren met 342 stem-' men tegen één besloten op 5 juni vervroegde verkiezingen te houden. Oorspronklijk zouden deze pas in oktober plaatsvinden. De twee grootste politieke partijen, premier Demirels Gerechtigheidspartij en de Republikeinse Volkpartij van op positieleider Ecevit waren het eens over het nut van vervroegde verkie zingen. Demirels coalitie-partner vice- premier Erbakan en leden van zijn Nationale Heilspartij boycotten de vergadering omdat zij geen ver vroegde verkiezingen willen. Geisel zal nu met de buitengewone volmachten waarover hij beschikt buiten het parlement om de grond wet veranderen. HIJ zal bij decreet de structuur van de rechterlijke macht herzien. Verder zal hij waarschijnlijk van de gelegenheid om zonder bemoeienis van het parle ment te regeren, gebruik maken om de regel af te schaffen dat de grondwetswijzigingen met een meer derheid van twee-derde moeten wor den aangenomen. Democratie op z'n Braziliaans. Nu waren er maar weinig mensen die een hoge dunk hadden van de presi dentiële democratie in Brazilië. Bij de staatsgreep van 1964 kwam het leger aan de macht. Alle politieke partijen werden verboden. Om een niet al te dictatoriale Indruk te ma ken werden twee nieuwe toegelaten: de regeringspartij ARENA en de Braziliaans Democratische Bewe ging (MDB), die zou optreden als een zeer loyale oppositie. Geisel Toen president Geisel drie jaar gele den aan de macht kwam, verwachtte iedereen tenminste een beetje libera lisering, omdat de nieuwe president herhaaldelijk beloofde dat de demo cratie hersteld zou worden. Geisel stond dan ook veel politieke debat ten toe en hij vergrootte de persvrij heid. In de toespraak die hij afgelo pen vrijdagavond hield voor de Bra ziliaanse radio en televisie zei hij echter: „Ik heb al vele malen gezegd dat we een betere democratie willen, een geïntegreerde economische, so ciale en politieke ontwikkeling, maar we moeten ons langzaam en met zekere stappen voortbewegen om een manier te vinden die in over eenstemming is met ons sociale le ven, met het karakter van ons volk en onze tradities. We moeten niet klakkeloos wetten overnemen van andere landen die zich democratisch noemen." Uit de woorden en de daden van Geisel wordt voldoende duidelijk dat de Braziliaanse regering niet van plan is werkelijke ruimte voor een democratisch debat toe te staan. De regering zal de komende tijd maatre gelen nemen om de Invloed van de oppositie in te dammen, om te ver hinderen dat de MDB bij de verkie zingen van de gouverneurs van de deelstaten en bij de parlementaire verkiezingen die in het vooruitzicht gesteld zijn voor 1978, een meerder heid krijgt. Protest Ondertussen neemt van alle kanten het verzet tegen de regering-Geisel toe. De kerk protesteert tegen de harde onderdrukking van politiek andersdenkenden en van de India nen. Meer dan duizend Braziliaanse schrijvers en journalisten hebben in Januari een manifest ondertekend waarin zij protesteren tegen de cen suur die er nog steeds is op radio en televisie, maar ook op kranten en periodieken. De kritiek komt ook steeds meer van de kant van het bedrijfs-leven. Dit verzet zich tegen de toenemende greep van de autoritaire regering op het economisch leven. Door de toe nemende invloed van de staat ont staat er ln Brazilië een ecönomische structuur die sterke overeen komsten heeft met die van het staatskapltalisme in Oost-Europa, zo stellen de woordvoerders van de bedrijven. Ze zijn van oordeel dat deze totalitaire trek het steeds moei lijker maakt om Brazilië weer tot een democratie om te turnen. Van de 200 grote bedrijven worden er 78 door de overheid gecontroleerd en deze 78 bedrijven zijn verantwoordelijk voor meer dan twee-derde van de pro- duktle. Economisch beleid Symptomatisch voor de spanningen binnen de regering over de te volgen koers was het ontslag van minister van handel en industrie Severo Go- mes in februari. Hij verschilde niet alleen met zijn mede-ministers over de te volgen economische koers, maar hij hield bovendien een plei dooi voor het herstel van de demo cratische vrijheden. Mede onder druk van de rechtervleugel van de militairen is Gomes door president Geisel de laan uitgestuurd. Het verschil van inzicht op econo misch terrein tussen minister Gomes en de andere ministers betrof het investeringsbeleid. Minister Simon- son van financiën en Velloso van planning staan een ruime toelating van buitenlandse Investeerders voor. Gomes hield daartegenover vol dat vreemd kapitaal niet alleen buiten landse technologie naar het land bracht, meer ook een economisch model dat in Brazilië in het geheel niet past. Politieke waarnemers zijn van oordeel dat Gomes daarmee niet alleen op een meer nationalistische koers lag dan de overige ministers, maar dat hij in feite de Inzichten van Geisel vertolkte. Wanneer dat juist is, dan zijn Geisels politieke en eco nomische voornemens wel volledig de mist ingegaan. De president dwaalt steeds verder af van de demo cratie die hem voor ogen staat en raakt in economische verhoudingen verzeild, waar hij steeds minder greep op zal hebben. De druk van de rechtervleugel van de regerende mi litairen, die het prille begin van de mocratie toch al met lede ogen aan zagen, is hieraan niet vreemd. BIJ de binnenlandse druk tegen mar telingen. ontvoeringen en willekeur komt ook de houding van de nieuwe regering van de Verenigde Staten. Maar het is de vraag of deze houding ook negatief voor de positie van Gei sel zal uitpakken. Carter Nog maar net in de presidentiële stoel gezeten, liet JLmmy Carter de Braziliaanse regering weten dat er een ëinde moest komen aan de on derdrukking in het land. Zo niet dan zou er een einde komen aan de mili taire hulp. Geisel reageerde hierop heel snel door het militaire bij standsverdrag met de Verenigde Staten op te zeggen, van alle militai re leveranties af te zien. met de me dedeling dat Washington zich al eens eerder met de interne aangelegenhe den van Latijnsamerlkaanse landen had bezig gehouden en dat dat toen ook niet zo leuk was uitgepakt. Door te spelen op de haatgevoelens van zijn landgenoten jegens de Yankees maakt Geisel een redelijke kans de meerderheid van de snel geëmotio neerde Brazilianen weer achter zich te krijgen. De kans is niet groot dat Geisel op korte termijn aan de dijk gezet wordt. Met steun van de militairen zal hij proberen die politieke hervor mingen tot stand te brengen die hem in staat stellen ook na eventuele verkiezingen (maar dan met een in zijn voordeel gewijzigde procedure) aan de macht te blijven. De vakantie van het parlement zal worden opge heven zodra de regelingen rond en de meest lastige parlementariërs aan de kant gezet zijn. Van de ruzie met de Verenigde Staten over de levering van alles wat nodig is voor de pro- duktie van kernenergie waatoe WestrDultsland zich bereid heeft verklaard, kan Geisel handig ge bruik maken om zijn populariteit bij het Braziliaanse volk wat op te schroeven. Voorlopig heeft de demo cratie in Brazilië nog wel een autori taire militaire pet op. TEL AVIV (UPI) duizenden rechtse joodse nationalisten hebben gisteren op de door Israël bezette westelijke Jordaanoever gedemon streerd voor Israëlische nederzettin gen in het gebied. Ongeveer 15.000 aanhangers van de „Goesh Emoe- nlm" namen aan de 14-kilometer lange mars deel. ZIJ eisen een Israë lische nederzetting langs de weg Kalkilya-Nabloes. In Nabloes, de grootste stad op de westelijke Jordaanoever, sloten win keliers hun zaken. Jongeren gingen de straat op om tegen de mars te demonstreren. Zij gooiden met ste nen naar Israëlische auto's. Dertien personen werden aangehouden. De Cubaanse delegatie onder leiding van Fidel Castro (derde van links) bespreekt de Afrikaanse ervaringen met de Russische delegatie. Van rechts naar links minister van buitenlandse zaken Gromyko, premier Kosygin, partijleider Breznjew en president Podgorny. De laatste bracht de afgelopen week ook een bezoek aan zuidelijk en oostelijk Afrika. MOSKOU (Reuter, UPI, AP) De derde wereld is niet het strijdperk van de grote mogendheden, maar het spreek vanzelf dat landen die onder kolonialisme te lijden hebben gehad liever voor het communisme dan voor het kapitalisme kiezen. Dit zei de Russische partijleider Leonid Breznjew gisteren op een diner gege ven ter ere van het bezoek van de Cubaanse president Fidel Castro aan Moskou. De Cubaanse leider voerde gisteren besprekingen met de Russische lei ders over het bezoek dat hij de afge lopen maand aan diverse landen in Afrika heeft gebracht. Westelijke di plomaten maken hieruit op dat de communistische landen een poging doen hun greep op Afrika te vergro ten nu het Amerikaans-Engels initia tief voor een oplossing van de blanke minderheidsregeringen ln zuidelijk Afrika in het slop zijn geraakt. Eenzijdig Leonid Breznjew zei gisteren verder dat de huidige verhouding tussen Washington en Moskou een tamelijk goede basis biedt vooreen beperking van de strategische wapens De VS zouden echter niet zo eenzijdig aan hun eigen standpunt moeten vasthouden, zo meende Breznjew. Het was de eerste opmerking die Breznjew in het publiek maakte over de SALT-besprekingen na het be zoek van Vance aan Moskou. De Amerikaanse minister verscheen gisteren voor de buitenlandse com missie van de senaat om verslag uit te brengen over zijn reis naar Mos kou. Al eerder zei de minister van mening te zijn dat de Sowjet-Unie verder zal studeren op de Ameri kaanse voorstellen ter beperking van de bewapening. NEW DELHI (Reuter. UPI, AP) De voormalige Indiase eerste minister Indira Gandhi heeft nadat zij in juni 1975 de noodtoestand had uitgeroepen 34.630 mensen zonder vorm van proces ln de gevangenis laten verdwijnen. Dit heeft de nieuwe minister van binnen landse zaken van India Charan Slngh gisteren aan het Indiase parlement meegedeeld. Onder die gevangenen bevonden zich de huidige pre mier Morarji Desai en andere leiders van de regerende Janatapartij. Het aantal mensen dat nu nog zonder vorm van proces gevangen zit bedraagt 6851, iets meer dan voor het uitroepen van de noodtoestand, aldus 81ngh. De meeste van hen zouden „extreme commu nisten" zijn, bekend als Naxalieten. Indira Gandhi heeft tijdens haar regeerperiode steeds geweigerd bekend te maken hoeveel mensen om poli tieke redenen gevangen zaten. De oppositie noemde op een gegeven moment zelfs het getal 200.000 Van de ruim 34.000 gevangenen kwam meer dan de helft uit de provincies Oettar PradesJ, Madja Pradesj, Maha- rasjtra en West-Bengalen, allemaal provincies waar de verkiezingen voor Gandhl een zeer slechte afloop hadden. De Indiase deelstaten hebben van de centrale regering opdracht gekregen de politieke gevangenen uit hun gevangenissen vrij te laten. Achter tralies blijven alleen personen die een gevaar zijn voor de nationale veiligheid of zij die zich na 21 maart hebben schuldig gemaakt aan geweldsmisdrijven. Minister Slngh gaf het parlement echter de verzekering dat elk geval afzonderlijk zal worden gecontroleerd

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1977 | | pagina 7