Limburg voor moeilijke keus
E3
tekening van een lezer
VERDER
35
Commentaar
Deskundigen (1)
Deskundigen (2)
Het plateau van Margraten: moet economie of milieu overheersen?
IDE Vf^LATING VAN ©UTERN
C3oKL
iiCHTPUNTJ-E—
Geleidelijk zachter
rederijkers komen op dreef
fiets I
kunstwerkjes
fiets 2
liefdesverdriet
clavier
CROAG 31 MAART 1977
BINNENLAND
Trouw/Kwartet
Enkele weken geleden bleek dat de
rekenmeesters van de Organisatie
voor Economische en Sociale ONT
WIKKELING (OESO) in Parijs
somberder waren over het perspec
tief van de Nederlandse economie
dan hun collega's van het Centraal
Planbureau (CPB) in Den Haag.
De deskundigen van de OESO lich
ten periodiek de economie van de
aangesloten lid-landen door.
[Onafhankelijkheid, deskundigheid
en een grote mate van ervarenheid
I staan er garant voor dat de rappor
ten van deze internationale organi-
satie met grote mate van betrouw-
baarheid bezitten.
Voor regering, parlement en het
bedrijfsleven is het daarom zeker de
moeite om aan de visie van de
OESO veel aandacht te besteden.
Niet alleen buiten de landsgrenzen
maar ook op eigen terrein worden
de studies van het Planbureau
steeds kritischer bekeken.
Enige tijd geleden kwamen enkele
Rotterdamse economen met nogal
forse kritiek op de berekeningswij
ze van de prognoses van het Planbu
reau.
En deze dagen hebben enkele Gro
ningse economen eveneens een ge
heel eigen visie ontwikkeld die op
een aantal punten nogal afwijkt van
de uitkomsten die de Haagse colle
ga's hebben vastgesteld.
Werkeloosheid, inflatie en stijging
van de loonkosten komen er bij de
deskundigen van het Econome
trisch Instituut van de Rijksuniver
siteit in Groningen bijvoorbeeld
minder gunstig af. En (evenals de
heren van de OESO) heeft men
minder optimistische verwachtingen
van het investeringspeil in ons land.
Voor de niet-ingewijden wordt her
door deze studies allemaal niet een
voudiger op. Wie moet mep tenslot
te geloven?
Dat geldt met name ook voor die
uitkomsten in de OESO-rapportcn
die afwijken van de uitkomsten en
verwachtingen van het planbureau
in Den Haag.
De vraag wie er nu precies gelijk
heeft is meestal niet zo gemakkelijk
vast te stellen.
In feite is het altijd ook niet zo
belangrijk, het is immers zelfs heel
goed mogelijk dat beide organisa
ties bij voorbeeld ten aanzien van
de exportsituatie te optimistische
verwachtingen koesteren.
Het is ten slotte niemand gegeven in
de toekomst te kijken.
Wel is het van groot belang dat zo
concreet mogelijk kan worden aan
gegeven waardoor die verschillen
van inzicht zijn ontstaan.
Toch moet de bovengeschetste ont
wikkeling waarbij meerdere instel
lingen los van elkaar het licht laten,
schijnen over de toekomstige ver
wachtingen van de vaderlandse eco
nomie positief worden beoordeeld.
Het zal elk der betrokkenen dwin
gen om eigen berekeningen en uit
gangspunten zeer zorgvuldig te kie
zen en te toetsen.
In dit verband kan ook nog naar de
situatie in West-Duitsland worden
gewezen, waar niet minder dan vijf
onafhankelijk van elkaar werkende
instituten jaarlijks hun visie geven
op de economische ontwikkelignen.
Gezien de grote belangen die er op
het spel staan wordt een dergelijke
aanpak in de Bondsrepubliek aller
minst als storend en hinderlijk
Wel wordt er voor gezorgd dat de
uitkomsten op een heldere, begrij
pelijke wijze worden gepresen
teerd.
Een voorbeeld ter navolging.
door Hans Schmit
Het gearceerde deel van dit
kaartje geeft aan het gebied
dat de ENCI na 1990 wil afgra
ven voor de winning van mer
gel. Het kleine terrein op het
MAASTRICHT Met de vraag of het plateau van Margraten in Zuid-Limburg ten behoeve van de
winning van mergel dient te worden afgegraven, staat het provinciaal bestuur voor een inmiddels
al bijna klassiek dilemma: economie óf milieu. Moet een tijdelijk economisch voordeel door de
winning van een in Nederland al bijna uitgeputte grondstof worden binnengehaald, ten koste van
een onherstelbare aantasting van het Zuidlimburgs heuvelland, of moet dat landschap worden
gespaard en zal de Eerste Nederlandse Cement Industrie (ENCI) over enkele jaren langzaam de
poorten moeten sluiten?
kaartje (links van 't Rooth ge
legen) wordt reeds afgegraven.
Hoe zo'n gebied dan wordt
kunt u op de foto zien.
Gedeputeerde Staten zullen die
vraag niet voor augustus, de uiterste
termijn waarbinnen volgens de wet
over de aanvraag van ENCI moet
worden beslist, kunnen beantwoor
den. Meer nog dan het aantal be
zwaarschriften (naast een groot aan
tal organisaties hebben zevendui
zend mensen een standaardbezwaar
schrift ingediend), beletten vooral de
vele haken en ogen dat het provinci
aal bestuur een tijdige beslissing
neemt.
De ENCI lanceerde vorig jaar no
vember het plan om het plateau van
Margraten, acht kilometer ten oos
ten van Maastricht, na 1991 geduren
de ongeveer veertig jaar af te graven.
Uit het gebied van 433 hectaren kan
zo'n 150 miljoen kubieke meter mer
gel worden gewonnen.
De afgraving van het gebied is vol
gens het bedrijf noodzakelijk omdat
de huidige concessie voor winning
van mergel uit de St. Pietersberg in
1991 afloopt. Indien de nu gevraagde
vergunning niet wordt verleend, zul
len volgens het bedrijf de negenhon
derd personeelsleden zonder werk
komen te zitten, terwijl ook de
werkgelegenheid van enkele honder
den werknemers van toeleveringsbe
drijven en transportbedrijven in ge
vaar komt. Tenslotte wil de ENCI
grote investeringen in Zuid-Limburg
doen wanneer de vergunning wordt
verleend. Bestudeerd wordt onder
meer de mogelijklheid het mergel
via een ondergrondse transportband
naar Maastricht te brengen. Daarom
ook moet de winplaats binnen een
straal van tien kilometer van de fa
briek liggen.
Weinig indruk
Het argument van de werkgelegen
heid heeftop de Milieufederatie Lim
burg en de Stichting Natuur en Mi
lieu (al direct fel tegen afgraving
gekeerd) weinig indruk gemaakt: het
bedrijf wil waar mogelijk arbeidsbe
sparende technieken invoeren, waar
door in de jaren negentig het aantal
arbeidsplaatsen bij ENCI al sterk
kan zijn gedaald. Bovendien is het
mogelijk mergel uit het buitenland
te betrekken, bijvoorbeeld uit
Frankrijk. Volgens ENCI echter zal
dat ertoe leiden dat de concurrentie
positie van het bedrijf (ENCI levert
tweederde van het in Nederland be
nodigde cement) verslechtert. Door
de invoer van mergel wordt de pro-
duktie van cement duurder en zal
het goedkoper worden het cement in
te voeren.
Ook in de vakbeweging wordt het
met voorwaarden omklede 'ja' van
de FNV Limburg niet altijd gedeeld.
Zo lieten enkele weken geleden de
kaderleden van de bedrijfsle-
dengroep Industriebond NVV van
Unilever in Vlaardingen weten 'met
ontsteltenis' van het standpunt ken
nis te hebben genomen. Volgens de
kaderleden in Vlaardingen
rechtvaardigt het FNV-bestuur in
Limburg ongebreidelde econo
mische groei, die leidt tot een aan
slag op de schaarse natuur en
grondstoffen.
Schaars
De grondstof mergel is in Nederland
schaars; in 2031 zal het zo goed als
afgelopen zijn. Het behoud van de
werkgelegenheid is maar een tijde
lijke zaak, terwijl de vernietiging
van een karakteristiek landschap
blijvend is. Dat het gebied waarde
vol is. blijkt uit het feit dat het
geheel is gelegen in het proefgebied
voor het in te stellen nationale
landschapspark Mergelland. Dat af
graving voorts vernietiging van dat
landschap betekent, wordt nauwe
lijks nog betwijfeld. Deze maand
bleek uit een onderzoek dat de
vakgroep landschapsarchitectuur
van de Landbouwhogeschool in Wa-
geningen op verzoek van ENCI heeft
ingesteld, dat mergelwinning zoals
de ENCI zich voorstelt, waar en hoe
dan ook, zeer Ingrijpende gevolgen
zal hebben. Vergeleken met andere
mogelijkheden is het plateau van
Margraten zelfs het minst te verkie
zen. Naar aanleiding van dit onder
zoek heeft ENCI besloten af te zien
van winning beneden het grondwa
terpeil, omdat gevreesd wordt dat
diepere winning gevolgen heeft voor
de waterhuishouding. De groeve
wordt dan niet dieper dan 35 meter.
Volgens het onderzoek van de
Landbouwhogeschool blijven de
woonkernen rond Margraten ge
spaard, maar zullen in de landbouw
werkzame bewoners naar iets an
ders moeten uitzien omdat hun
grond wordt afgegraven. Het is wel
mogelijk landbouwgrond te sparen,
maar dan zullen enkele woonkernen
moeten worden gesloopt.
De vakgroep landschapsarchitec
tuur heeft een andere mogelijkheid
geopperd, namelijk het plateau aan
te graven vanuit het Maasdal. De
reliëfvorm (de meest kenmerkende
eigenschap van het Zuidlimburgse
mergelland en bepalend voor de rijk
geschakeerde plantengroei) zou dan
niet worden doorbroken De hel-
lingwand schuift dan steeds een
stukje op en het Maasdal wordt ver
breed.
ENCI heeft dit alternatief (waarbij
overigens ook een deel van de aan
wezige natuurgebieden zou verdwij
nen) verworpen Het zou econo
misch niet haalbaar zijn vanwege
onder meer de geringere voorraad
winbare mergel en de aanwezigheid
van grind boven het mergel.
Ernstige ingreep
Momenteel is het plateau van
Margraten overigens al aangetast:
bij het dorpje 't Rooth is reeds een
behoorlijk gat in het landschap ge
graven. Inwoners van het dorp ver
zetten zich tegen verdere afgraving,
die ertoe kan leiden dat 't Rooth zal
verdwijnen Bij 't Rooth is al
zichtbaar wat er met de rest gaat
gebeuren: een zeer ernstige ingreep
in het landschap, die lang zichtbaar
zal blijven en onherstelbaar zal zijn,
ondanks plannen tot herinrichting
Het provinciaal bestuur moet die
ernstige, onherstelbare aantasting
afwegen tegen de tijdelijke sociaal-
economische voordelen.
Tot de weiningen die geen bezwaren
naar voren hebben gebracht, be
hoort de FNV Limburg, die bereid is
onder bepaalde voorwaarden in te
stemmen met een afgravingsver
gunning Het standpunt van de FNV
Limburg heeft veel kritiek opgeroe
pen. De Milieufederatie Limburg
bijvoorbeeld wees erop dat bij afgra
ving van het plateau een ander stuk
werkgelegenheid dan die in de ce-
mentindustne gevaar loopt, name
lijk die in de toeristische industrie
Vlak bij de toekomstige afgraving
ligt immers het veel toeristen trek
kende Valkenburg
Tekeningen, bi| voorkeur ih liggend formaat, sturen aan: Trouw, jury politieke prent.
Postbus 859, Amsterdam. Naam en adres aan oe achterzijde vermelden
HET WEER door Hans de Jong
Weerrapporten
Toch nog even een taai maarts
nawintertje. Min vijf graden is
er in de nacht van dinsdag op
woensdag waargenomen, geen
wereldrecord, zelfs geen Bilts
kouderecord voor de laatste
maart-decade. Het laagste punt
in deze eeuw was daar -6.1 graad
Celsius op de dertigste. Het lan
delijke kouderecord voor dit
tijdvak over de laatste honderd
jaar is stukken lager, namelijk
min veertien graden op 24 maart
1899 in Winterswijk.
Op het vliegveld bij Hamburg
werd min acht graden waarge
nomen op anderhalve meter,
maar daar bevond zich dan ook
de kern van het uit Engeland
afkomstige hogedrukgebied
(1.033 millibar) dat langzaam en
nog wat toenemend zich in oos
telijke richting verplaatste. Een
uitloper van genoemd maxi
mum tot zuid-Engeland begon
gisteren flink in betekenis af te
nemen, maar het weer bleef zeer
vriendelijk. Groningen nam de
eerste heldere dag waar se
dert 25 augustus van vorig
jaar. Het was wel koud, vooral
op de tocht. Het maximum in
zuid-west-Nederland was vijf
graden Celsius. Onze man in
Roosendaal rapporteerde een
relatieve vochtigheid van twin
tig procent. In Eelde en Rotter
dam werden dauwpunten van -9
graden overdag waargenomen.
In het Alpengebied is het
compleet winter met sneeuwval
en vorst. Wenen had zowaar een
ijsdag met maximum van min
één graad. Gisteravond kwam er
onafgebroken matige sneeuwval
voor bij min twee graden. Ook in
Salzburg vroor het. Verder was
er op IJsland een ijsdag met
maxima van min één tot min
vijf graden Celsius.
Vandaag, morgen en overmor
gen gaat de temperatuur gelei
delijk omhoog. Dit wordt gere
geld vanaf de oceaan. Een
warmtefront met regen trekt in
noordoostelijke richting over de
Britse eilanden zonder vandaag
in ons land iets van betekenis
klaar te maken. Daarna volgen
fronten van een actievere de
pressie die nu in de richting van
zuid-IJsland koerst. Dit uitge
breide lagedrukgebied van 975
millibaar is vooral voor de „lan
gere afstand" belangrijk. Het is
deze depressie die de komende
dagen en wellicht ook het wee
keinde zijn verwarmend stem
pel op het weer in West-Europa
zal drukken. Een zuid- tot zuid
westelijke stroming breidt zich
over onze contreien uit en voert
lucht aan. waarin de tempera
tuur in eerste aanleg naar het
normale niveau van elf k twaalf
graden celsius terugkeert. Het is
logisch dat deze acties de kans
op regen vergroten, maar toch
zal deze ontwikkeling door de
meeste mensen wel met vreugde
worden begroet (de akkerbou
wers en boeren vonden overi
gens de droge vorsten van de
laatste nachten helemaal niet
erg, eerder het tegendeel).
De grote depressie-activiteit, be
geleid door straalstromingen in
de bovenlucht hoven de oceaan
van 220 tot 300 kilometer per
uur doet verwachten dat wij er
ook wat meer aan overhouden
dan één of twee dagen zachter
weer. Met Pasen niet al te ver
meer, lijkt het mij beslist een
positieve ontwikkeling, waarbij
ik uiteraard alleen let op de tem
peratuur (direct geen kou-inval
met hagel en sneeuw meer).
Over droog of nat zijn van het
paasweer is natuurlijk nu nog
geen verstandig woord te
zeggen.
Voor de rest van deze lente lijkt
het meest voor de hand te lig
gen. het volgende weerritme.
overeenkomstig dat van Januari
en februari, namelijk voor het
merendeel zachte of vrij zachte
dagen met periodiek een
uitschieter naar boven en meer
sporadisch een korte inval van
poolkou, zoals we er nu pas één
hebben gehad. Zojuist vertelde
F. IJnsen in Stiens mij. dal hij
na een onderzoek over de afgelo
pen tweehonderdenvijftig jaar
tot de conclusie was gekomen
(onder meer) dat er enig verband
bestaat tussen het weer in de
winter en dat in de erop volgen
de aprilmaand.
Amitcrdim
Dc Bill
Declen
Eelde
Den Helder
Rtd
T wente
Zd Limburg
Barrelon*
Berlijn
Bordeaux
Brunei
Frankfort
Gen*ve
HcUinkl
Inmbruck
Kopenhagen
Locarno
.Londen
Luxemburg
Madrid
Malaga
Stockholm
on&ewoü
onbcnolk
onbewolkt
onbewolkt
onbewolkt
Las Palmaa
New York
Tel-Avtv
half b
tolkt
Hoogwater vrijdag I april Vluslngrn
12.13Haringvliet.■.luizen 12 ]B
Rotterdam 1.37-14.19, Schevemngen
1 00 13 22. IJmulden 1 39-13 59. Den Hel
der 5.11-17 36. Harltngen 7 49 19 57.
Delfzijl 9.48-21.59
onder Tedactie van Loes Smit
Komt er echt een stichting „Rede
rijkers 20e eeuw", kortweg „R
XX"? Als het aan de Amsterdam
mer Jozef Reits ligt zeker. Hij is de
man die vecht tegen het gebruik
van modewoorden, die een groot
deel van ons volk tegenwoordig in
de mond bestorven liggen. Hij
heeft ze, voor zover ze hem te bin
nen wilden schieten, in een stukje
proza verwerkt dat we al eerder
hebben afgedrukt. De eerste reac
tie die hij daarop kreeg kwam uit
Emmen. van een leraar Neder
lands. „Heel wat modecliché's laat
ik dagelijks gelaten over me gaan",
schreef die leraar, „maar op een
gegeven ogenblik kan ik het niet
meer meemaken; dan baal ik er dik
van. Daarom ben ik kapot van uw
plan om de bestrijding van dit eu
vel handen en voeten te geven.
Graag wil ik dit samen met u waar
maken. Ik hoop dat u mij enige
handvaten kunt aanreiken om het
onterechte gebruik van onze moe
dertaal tegen te gaan".
Per kerende post schreef de heer
Reits die eerste (want natuurlijk
hebben er na hem meer gereageerd)
een brief terug met het voorstel om
met hem de stichting „Rederijkers
20e eeuw" of nog korter „R XX" op
te zetten. Hij zette trouwens meer
op papier, want na zijn eerste mo-
deproza ^tuurde hij ons een tweede
stuk met cliché-uitdrukkingen die
hem pas later waren ingevallen. Hij
had. schreef hij. „bijna de boot
gemist door een paar fantastische
clichéwoorden in de mist te laten
gaan. die ik hiermee nog even wil
aankaarten. Met name dat we er
gewoon tegenaan moeten gaan,
want als je in dit barre onderne
mingsklimaat vanuit de basis ge
confronteerd wordt via interviews
met artiesten, sportlieden, vak
bondsleiders en ministers en die
kunnen er wat van! dan hoor je
aan de lopende band:
ik doe Mozart. Ik doe Shakespeare,
ik doe Waterstaat, ik doe de hon
derd meter en van tijd tot tijd doe
ik ook fagot, en als we het allemaal
doen gewoon, dan hebben hun en
wij dat gewoon meegenomen en
dat is dan ook gelukt. Sorry van dit
gewoon, maar sinds ik die
zwemster Enith Brigitha met haat
reporter op de sport-tv hoorde en
wie ben ik? is die besmettelijke
gewoonte gewoon in het verkeerde
keelgat geschoten gewoon. Mocht
ik nog wat schabloonwoorden en
stopwoorden in de diepvries heb
ben laten liggen, mag ik?, dan moe
ten hun het maar aanreiken; ik heb
er geen boodschap aan. Laten we
het alsjeblieft promoten!"
En nog was de taalzuiveraar niet
helemaal uitgesproken. In zijn
„voorlopig laatste afronding"
meldde hij ons nog dit: „Hardstik-
ke fijn om deze kreten aan te zwen
gelen, dacht ik, want ergens had ik
het niet meer. Het was een lang
verhaal, maar we gaan er iets aan
doen, dus zet 'm op'En vervolgens
in van modetaal ontdaan Neder
lands: „De taal is de uiting van de
geest, waardoor de mens zich on
eindig van het dier onderscheidt".
Zo is dat, en wie zich mét hem
achter het ministers-stereotiep „dit
is een goede zaak" wil scharen, kan
de heer Reits en zijn rederijkers-in-
oprichting nog altijd via postbus
5443 in Amsterdam bereiken.
Met Pasen voor de deur zijn honder
den vrouwen is Tsjechoslowakije
(evenals trouwens in een aantal an
dere Oosteuropese landen) weer
druk bezig met het beschilderen van
eieren, die hoofdzakelijk voor de ex
port bestemd zijn. Doorkneed in dit
vak, maken de vrouwen er ware
kunstwerkjes van; hier brengen ze
de kleuren met staafjes was op de
eieren aan.
Een fiets is maar niet gewoon een
fiets. Er zijn zoveel verschillende
soorten en modellen, dat je eigen
lijk nog niets weet als iemand ver
telt dat ie een nieuwe fiets gekocht
heeft. Doorgaans zal het natuurlijk
een voertuigje op twee wielen zijn,
maar bovendien kan het dan nog
een sportfiets zijn. een racefiets,
een vouwfiets, of noem maar op. En
als het aan de Amerikaanse prof.
David Wilson ligt of aan de Duitser
Manfred Schmidt, komen daar
over een tijdje weer twee bijzonde
re exemplaren bij. Wilson, hoogle
raar aan de universiteit van het
(Amerikaanse) Cambridge, heeft
samen met student Lee Laiterman
een laag-bij-de-gronds type ontwik
keld, met een klein voorwiel, en
met de pedalen zo ver naar voren,
dat de fietser bijna boven dat voor
wieltje zit te trappen. De berijder is
door die nieuwigheden verplicht
een licht achterover hellende hou
ding aan te nemen, zodat krom
zitten er niet meer bij is
Op het rijwiel dat de al genoemde
Manfred Schmidt uit het Duitse
Clenze heeft geconstrueerd, zit de
fietser precies aan de andere kant
van zijn voertuig: recht boven de as
van het achterwiel. Het bijzondere
van deze fiets is. dat er geen ketting
op zit; de wielen komen in bewe
ging door een hefboom, die op zijn
beurt raderen op het achterwiel
laat draaien. Zolang de flets be
staat Is er met allerlei systemen
geëxperimenteerd, ook met een
kettingloos rijwiel, op zichzelf dus
geen wereldschokkende vinding.
Wel Is Schmidt de eerste die patent
oj>zijn ontwerp heeft aangevraagd
en als het aan hem ligt. zal zijn fiets
dan ook de eerste zijn die echt in de
handel komt. De fiets blijft dus in
beweging en zo hoort het ook.
Hoewel het vrouwtje op dat mo
ment weinig met de liefde en de
hond mets met verdriet van doen
had. hebben hond en bazin het hele
woord liefdesverdriet broederlijk
gedeeld, zoals dat trouwe partners
betaamt: de hond koos de liefde,
voor het vrouwtje bleef het verdriet
over. Zij ligt met een kaakfractuur
en een hersenschudding in het zie
kenhuis in haar woonplaats
Arnhem, terwijl de hond op nog
onbekende paden der liefde zwerft.
Het begon heel alledaags: het
vrouwtje deed de hond de riem om
en samen gingen ze een eindje om
in het voorjaarszonnetje Het ging
uitstekend totdat de hond een on
weerstaanbaar teefje in het oog
kreeg. Hij vergat alles en ledereen
en stormde op zijn nieuwe vlam af.
zich krachtig losrukkend en daar
bij zijn bazin al even krachtig om
ver werpend. Het politierapport
vermeldde later ,,Het was duide
lijk liefde op het eerste gezicht,
maar door de hartstochtelijke en
heftige toenaderingstechniek raak
te de eigenaresse van de hond uit
haar evenwicht en kwam ten val."
„Uit de hand te koop een extra
fraai Clavier, een Staartstuk met 2
regels Clavier, en 4 Registers, 2
Unisons Octaaf en Spinzet, en Luit,
van een voornaam meester ge
maakt."
Voor orgelliefhebbers en -kenners
vermoedelijk een klavier om van te
watertanden, maar het zal wel met
meer te krijgen zijn Deze adverten
tie stond namelijk precies twee
eeuwen geleden, eind maart 1777,
en ook nu weer als „oudje van de
week." In de Leeuwarder („Satur-
dagse") Courant. Wanneer de
„voornaam meester" het clavier ge
bouwd heeft, stond er ook nog bij
„In het Jaar 1770 waarop men 8^9
derley verandering kan maaken. te
cordlurns met eq zonder Pedaal ge-
lyk ook Clavecimbelszijn te bekoo-
men qa yders genoegen."
