geen hauwe band net Moskou Vorming van regering moeilijk in India iUV, J Vance met wisselgeld naar Moskou 3ud-president van £ongo terechtgesteld Kleine EG-landen en Frankrijk zoeken compromis t ti it- l'anzania gispt Podgorny ^Lachmon eist meerderheid ^Surinaams parlement op Chirac gekozen fjjot burgemeester Voor top in Londen Pakistan arresteert oppositieleiders Ram toch minister 1 MM 1 JdtiÉl Londen zet NAVO-gesprek onder druk Zal Washington ontwikkeling van kruis-raket opschorten? ITERDAG 26 MAART 1977 BUITENLAND Trouw/Kwartet t aOESAKA'DAR ES SALAAM (Reuter. UPI. AP) reeft geen nauwe band met de Sowjet-Unie na. Zambia h i< esident Kenneth Kaoenda liet dat nperen blijken aan de vooravond het bezoek van de Sowjetrus- g$che president, Nikolai Podgorny lain Zambia. Hij prees de hulp van ïqöskou aan bevrijdingsbewegingen zuidelijk Afrika, maar legde ver- lgens sterk de nadruk op de onge- ndenheid van Zambia. Ook zei aoenda dat hij westerse voorstel- voor een oplossing van de kwes- :efc-Rhodesië (waar een blanke min- a rheidsregering aan de macht is) toejuichen. Hij wees westerse iggesties dat Zambia na het mis- kken van de Rhodesië- iderhandelingen (op Brits- merikaanse voorstel) in het com- unistische kamp was gevallen fel n£n de hand. „Wij zijn ongebonden onze vrienden weten dat." Kaoen- zei dat de Amerikaanse president of de Britse premier Callag- ti^n even welkom zijn in Zambia als ifesident Podgorny. eixlgorny had gisteren zijn laatste i^sprek met de Tanzianiaanse presi- zefnt Julius Nyerere. maar de toege- ;de persconferentie na afloop eef uit. Ondanks de verzekering in Podgorny dat Tanzania en de owjetrUnie „bijna dezelfde ideolo- hebben, is bekend dat de be- atrekingen af en tóe bitter zijn verlo- 5 ;n. Zo uitte Nyerere kritiek op de g, ussische ontwikkelingshulp aan ssfrika, die ver achter blijft bij de a! eun van het westen. Terwijl kleine ajuropese landen de noodzaak voor wen nieuwe economische orde en tt frika's behoefte aan hulp inzien, len ik er niet zeker van of de com- iunistische landen dat ook begrij pen." aldus de Tanzaniaanse presi dent. Zegslieden wezen er nog op dat de SowjetrUnie al acht jaar belooft een grote dam in Tanzania te bou wen. maar dat daar nog nooit iets van is gekomen. Het Oostafrikaanse land heeft de afgelopen jaren veel steun ontvangen van China. Ook zeiden zij dat de SowjeLUnie weliswaar meer steun aan de zwarte bevrijdingsbewegingen in zuidelijk Afrika heeft toegezegd, maar dat niet in daden heeft omgezet. De nati onalistische leider Robert Moegabe zei onlangs dat het trage verloop van de vrijheidsstrijd te wijten is aan een tekort aan wapens uit de Sowjet- Unie en China. Oceaan van vrede Voor zijn slotgesprek met Nyerere gisteren bracht Podgorny nog een bezoek aan het eiland Zanzibar (dat met het vroegere Tanganjika werd samengevoegd tot Tanzania). Hij zei daar voorstander te zijn van een „vredeszone" in de Indische Oceaan, waar ook Tanzania op uit is. „De Sowjet-Unie deelt die wens," aldus Podgorny. Hij voegde eraan toe dat de Sowjet-Unie in de Indi sche Oceaan geïnteresseerd is omdat de vaarroutes tussen het Eu ropese en Aziatische deel van het land erdoor lopen. Hij noemde de imperialistische bases in de Indis che Oceaan een „bedreiging van de internationale veiligheid" en gaf de verzekering dat de Sowjet-Unie geen enkele basis in de oceaan bezit en daar ook niet naar streeft. a (ANP) De Suri- Eiaamse oppositieleider, Jaggemath ulachmon (VHP) heeft deze week /{wee keer parlementsvoorzitter Emi- /<e Wijntuin gevraagd een openbare Vergadering van het parlement uit te :itehrijven. Wijntuin is daarop niet iihgegaan. et tjachmon wil tijdens een bijeen komst van het parlement bewijzen Nat de regeringscoalitie (NPK) geen Meerderheid meer heeft in de ^blksvertegenwoordiging na het vorige week van de twee (Reuter. UPI) De vroege Franse premier Jacques Chirac is ijisteren burgemeester van Parijs Hij werd gekozen door de ,rjfarijse gemeenteraad met 67 stem- zipen tegen 40 stemmen voor de com munistische kandidaat Henri fiszbin. Twee leden van de raad Jonden dat ze geen keus hadden en "temde blanco. Chirac is de eerste -a urgemeester van Parijs sedert !cpi- d|a de beëdiging van Chirac kwam n^et tot schermutselingen tussen po- ajjtie en betogers voor het stadhuis, voeden van de overwegend commu- a^stisch georiënteerde grafische wilden de nieuwe burgemees- jr vragen te bemiddelen in het al r *ee jaar durende arbeidsconflict ia|j het Parijse blad Parisien Libéré. ,j^e politie verjoeg de betogers met v f wapenstok. Er werden enkele ar- vistaties verricht, lil leden van de Javaanse KTPI naar de oppositie. De briefv van Lachmon was mede-ondertekend door vier an dere oppositieleden. Parlementsvoorzitter Wijntuin moet volgens het reglement van orde een vergadering uitschrijven als vijf par lementariërs daarom vragen. Het reglement geeft echter geen tijdsruimte aan waarbinnen dat moet gebeuren. Volgens de oppositie verwacht de regering dat de twee uitgetreden Javaanse parlementa riërs zich binnenkort weer zullen aansluiten bij de coalitie, die dan weer een meerderheid in het parle ment zal hebben. Een openbare ver gadering om te bewijzen dat de op positie een meerderheid heeft, is naar de mening van Lachmon dan nutteloos geworden. Volgens hem aarzelt Wijntuin daarom vermoede lijk met het bijeenroepen van het parlement. Hij zegt dat de houding van Wijntuin de parlementaire de mocratie in gevaar kan brengen. De twee leden van de Javaanse par tij stapten vorige week uit de natio nale partij kombinatie (NPK) toen de Javaanse ministers Soemita (landbouw) en Soeperman (sociale zaken) waren afgetreden nadat het parlement Soemita in staat van be schuldiging had gesteld in verband met het aannemen van steekpennin gen bij de uitgifte van landbouwgrond. Door het uittreden van de KTPI'ers uit de regeringscoalitie was de ver houding in het parlement komen te liggen op 19 zetels voor de coalitie en 19 voor de oppositie. Daarbij vormde de ex-VHP'er Hindorie een eenmans fractie. VT ï^lAZZAVILLE (AP) Oud-president Alphonse Massamba- r jebat van Kongo-Brazzaville (vroeger Frans Kongo) is voor een ^ïurpeloton terechtgesteld nadat hij door een buitengewone difijgsraad was veroordeeld wegens samenzwering om president ïdarien Ngouabi te vermoorden, e ét bericht van de executie werd is$kend gemaakt door het militaire »mité. dat na de moord het land (stuurt en dat onder leiding staat in majoor Sassoe Nguesso en 10 idere leden van de stam der r fcoschi en andere stammen uit het n kirden van Kongo. na de verklaring werd gezegd dat Olpitein Barthelemey Kidadidi en ssln andere lid van de commando- idloep die de moordaanslag op presi- fnt Ngouabi heeft uitgevoerd, bij itek ter dood zijn veroordeeld, njiar de moordenaars van Ngouabi is grootscheepse politiejacht op iw gezet. De samenzweerders Mas- iba-Debat en Kidadidi en kardi- lal Emile Biayenda, de roomska- ilieke aartsbisschop van Brazza- lle, die woensdag uit wraak werd toord. waren allen leden van de Lari-stam in het zuiden van Kongo. Waarnemers vrezen dat het geweld tegen de Lari stam nu waarschijnlijk zal toenemen omdat de Mboschi uit het noorden het bewind stevig in handen hebben. Massamba-debat, die van 1963 tot 1968 president is geweest totdat hij bij een machtsovername door Ngou abi werd afgezet, samen met Kidadi di en de andere samenzweerders door een buitengewone krijgsraad veroordeeld Waarnemers zeggen, dat Massamba-Debat de afgelopen zeven jaar bijna geheel van de bui tenwereld afgezonderd heeft ge woond in zijn geboortedorp Boko ten zuidwesten van Brazzaville en geïso leerd is geweest van het politieke gemanoevreer Hij zou echter heb ben toegegeven bij de aanslag be trokken te zijn. door Bert van Panhuis in Rome Het is nog onduidelijk of en hoe de Europese Gemeenschap zal zijn vertegenwoordigd op de economische Gemeenschap zal zijn vertegenwoordigd op de economische topconferentie, die begin mei in Londen zal worden gehouden. Podgorny samen met de Tanzaniaanse vice-president en leider van Zanzibar Aboud Jumbe tijdens zijn bezoek aan het kruidnageleiland. NEW DELHI/LAHORE (Reuter. DPA, AP) De nieuwe premier van India, Morarji Desai, heeft het moeilijk bij het vormen van een regering. Als verwacht zijn de vier groeperingen die samen zijn Janata-partij vormen sterk verdeeld over de verdeling van kabinetsposten en het te voeren beleid. Ook zou nog steeds worden gepraat over een kabinetspost voor de in- vloedrijde Jagivan Ram, die onlangs de Congrespartij van de verslagen premier Indira Gandhi verliet en zijn eigen Congres voor de democratie vormde. Dit werkte tijdens de ver kiezingscampagne met Janata sa men. Ram zei gisteren in de tuin van zijn woning tegen aanhangers dat hij zeker niet zal deelnemen aan een Janata-regering, maar dat hij deze wel wil steunen. Zegslieden van de Janata-p'artij lieten echter weten dat Ram nog steeds kans maakt vice- premier te worden, en dat hij daarbij steun krijgt van de socialisten. Deze vormen samen met de Jan- Sangh (hindoe-nationalisten), de In diase volkspartij BLD (zakenbelan- gen en middelgrote boeren) en De sai's Congres van de oppositie de Jaqata-beweging. De 81-jarige Desai werd gisteren luid toegejuicht toen hij bij het lagerhuis binnenkwam en de eed op de grondwet aflegde. Daar na bezocht hij zijn voorgangster In dira Gandhi, die hem in 1969 uit haar Congrespartij zette (Desai vormde toen zijn Congres van de oppositie) en hem onder de noodtoestand an derhalf jaar huisarrest gaf. De nood toestand in India is na het verlies van mevrouw Gandhi inmiddels op geheven, terwijl de Janata-partij met haar steun in het parlement allerlei knevelwetten kan te rugdraaien. Vrijheden beperkt Anders gaat het in het buurland Pakistan waar juist allerlei vrijhe den worden beperkt. Gisteren zijn verscheidene oppositieleiders gear resteerd. een dag voor een door hen afgekondigde algemene staking uit protest tegen vermeende verkie zingsfraude zou ingaan. De regering heeft bekend gemaakt dat alle auto riteiten opdracht hebben gekregen het vuur te openen op een ieder die zich schuldig maakt aan plundering, brandstichting, vernieling of sabo tage. Gisteravond laat besloot de voorzitter van het Congres voor de democratie, Jagivan Ram, tóch toe te treden tot de Janata-regering. Dit ondanks zijn verzekering eerder die dag dat hij geen deel wilde uitmaken van het nieuwe kabinet. Behalve Ram wordt ook de socialistische leider Georges Fernandes minister. Een woordvoerder van de oppositie partij PNA (Pakistaanse nationaal verbond) zei dat de politie haar voorzitter Maulana Moefti Machmoed, haar secretaris-generaal Ghafoor Achmad, en vier andere leiders, heeft gearresteerd. Drie an dere oppositieleiders, onder wie de voormalige minister van lucht strijdkrachten Asjgar Khan, de kan didaat voor het premierschap van de PNA, zijn vorige week al aange houden na gewelddadige demon straties tegen de herkozen regering van premier Zoelfikar Ali Bhoetto. De Pakistaanse volkspartij (PPP) van Bhoetto behaalde op 7 maart bij de algemene verkiezingen een grote overwinning. De PNA, een coalitie van negen oppositiepartijen, be schuldigde de PPP van verkiezings fraude en zette landelijke protestac ties op touw, waarbij het onmiddel lijke aftreden van Bhoetto en nieu we verkiezingen geëist werden. Bhoetto heeft de oppositie aangebo den verzoenende besprekingen te houden, maar de PNA heeft dit afge wezen en opgeroepen tot een alge mene staking om te protesteren te gen de opening van de nationale vergadering. Bhoetto zal vandaag door het parlement herbenoemd worden tot premier. Bij de pro testdemonstraties is de afgelopen weken een groot aantal Pakistani's omgekomen. Donderdag werden 30 personen aangehouden bij demon straties. Doorgaans goed ingelichte bronnen stelden gisteravond dat de beide te genover elkaar staande kampen Frankrijk enerzijds en de kleinere EG-lidstaten waaronder Nederland anderzijds waarschijnlijk een op lossing zullen trachten te vinden, die voor beide partijen genoeg bevat om geen duidelijk gezichtsverlies te lijden. Het grote twistpunt is de vraag óf de EG vertegenwoordigd moet zijn op de topconferentie van de VS, Cana da. Japan. West-Duitsland. Enge land. Frankrijk en Italië. De kleinere EG-landen en dan met name Neder land. België en Luxemburg zijn van mening dat in Londen zaken aan de orde komen, die de EG-verdragen raken. Nederland en België hebben hierover een brief aan de huidige EG-voorzitter de Britse premier Ja mes Caliaghan geschreven. Ze hiel den hier gistermiddag nog steeds aan vast. maar de Nederlandse dele gatie is in ieder geval niet uit de bijeenkomst weggelopen, zoals was voorspeld. Het hardste standpunt in Benelux- verband werd nog ingenomen door Luxemburg. Premier Gaston Thorn zei gisteravond, dat hij een ge meenschappelijk communiqué zou tegenhouden als er geen oplossing wordt gevonden. De Franse presi dent Valery Gisgard d'Estaing heeft gisteren getracht de kleine EG- landen tegemoet te komen door in een brief aan Roy Jenkins, de voor zitter van de Europese commissie voor te stellen gastheer en EG- voorzitter Groot-Brittannie als ver tegenwoordiger van de ge meenschap te laten optreden maar dit wordt door de kleine landen on aanvaardbaar geacht. Nederland en België hebben in hun Europese regeringsleiders applaudi- seren na de toespraak waarin de Itali aanse president Leone het twintigja rig bestaan van de Europese Ge meenschap herdacht. Van links af: Gaston Thorn (Luxemburg), minis ter Max van der Stoel (Nederland), Liam Cosgrave (Engeland), Anker Jorgenscn (Denemarken). Valery Gi- scard d'Estaing (Frankrijk), Leo Tin- demans (België), Helmut Schmidt (West-Duitsland). Guilo Andreotti (Italië) en tenslotte Joop den Uyl. T j brief de EG-voorzitter uiteen gezet waarom zij de EG als zodanig in Londen vertegenwoordigd willen zien. Die redenen zijn juridisch en politiek. Wat de juridische kant van de zaak betreft stellen Brussel en Den Haag dat in Londen zaken aan de orde zijn die onder de rechtsre gels van de EG vallen, zoals de Noord-Zuid-verhouding en de han delspolitiek in het algemeen Poli tiek is het van belang omdat de EG tegenover de buitenwacht als één organisatie moet worden gebracht die in belangrijkheid zich kan meten met de VS en Japan. Bovendien zou de EG het aan gelijkheidsbeginsel verplicht zijn als een blok op te treden. De europese leiders hebben gisteren ook een tekst van voorzitter Caliag han ontvangen, waarin deze voor stellen doet voor de bestrijding van werkeloosheid en geldontwaarding De andere EO-delegaties zullen de voorstellen bestreken en er vandaag hun mening over geven Een groot deel van de beraadslagin gen ging rond het avonduur over het noord-zuidgesprek in Parijs en de Unctad in Genève. Premier Den Uyi kwam met betrekking tot het ir Genève ingediende voorstel voo een wereldwijd systeem van mee stabiliteit in de prijzen va grondstoffen (een systeem dat b< kend is als stabex en de bedoelln heeft grondstoffenexporterende lai den een hogere vergoeding te gevei tot de conclusie dat Nederland e West-Duitsland dichter bij elkaa zijn gekomen dan werd vermoed e gevreesd. Er zit vergeleken met d vorige top, die van eind november ii Den Haag. duidelijk beweging in he Westduitse standpunt, aldus Dei. Uyl. Wat het gemeenschappelijk grond- stoffenfonds betreft zal Frankrijk zich er sterk voor maken dat dit in EG-verband nog aan de orde komt voor de economische top In Londen. De Fransen willen dat de Europese landen, voordat met de VS wordt overlegd één standpunt hebben Premier Den Uyl merkte nog op dat de Nederlandse hulp aan de derde wereld groter is dan die van het totale oostblok. In dit verband is door de Europese leiders dan ook gesteld dat de bijdrage van het oostblok zal moeten worden ver groot BRUSSEL (Reuter) De Britse re gering heeft de besprekingen binnen de Noordatlantische verdragsorga nisatie (NAVO) over nieuwe radar systemen gisteren onder zware druk gezet door te verklaren dat er snel een regeling tot stand gebracht moet worden voor de financiering Gebeurt dat niet, dan zal Groot- Brittannië zich uit het project te rugtrekken. Het gaat om de inrich ting van 27 Boeings 707 met verfijn de radarapparatuur zodat de NAVO verder Oost-Europa kan inkijken en ook laag vliegende militaire toestel len snel kan ontwaren. Londen heeft verklaard dat de financiering van dit project echter voor 1 april rond moet zijn. door Victor Zorza Rode Ster, het blad van het Sowjet-leger, had laatst iets wat, uit zijn verband gehaald, een ultimatum aan de regering van de Verenigde Staten leek. „De VS moeten ten eerste de ontwikkeling van de kruis-raket stop zetten en ten tweede hun besluit aankondigen dat zij deze geest nooit weer uit de lies zullen laten komen." Het was geen ultimatum. De Sowjet- legerkrant citeerde alleen maar de conclusie van een artikel dat in het Amerikaanse tijdschrift Foreign Af fairs had gestaan. Maar het citaat geeft ongetwijfeld de visie weer van de militairen in de Sowjet-Unie. die beweren dat de nieuwe Amerikaanse raket-programma's, de kruis-raket inbegrepen, een serieuze bedreiging vormen van het strategisch even wicht dat nu bestaat tussen de grote mogendheden. Inderdaad, de redenering die de Rus sische militairen hun politieke lei ders voorhouden over de nieuwe Amerikaanse bewapeningsprogram ma's is precies het spiegelbeeld van de redenering die de Amerikaanse militairen ophangen bij hun politici over Russische bewapeningspro gramma's De toenemende draagkracht van de Sowjet-raketten wordt in de VS vaak gezien als een even grote verstoring van het even wicht. Wisselgeld Sommigen betogen dat de Amerika nen de kruis-raket kunnen gebrui ken als wisselgeld in de onderhande lingen met als doel de Russische draagkracht te beperken Maar de militaire voordelen die met de kruis raket worden verkregen zijn zo groot dat maar weinig defensie-mensen die zouden willen opgeven. De com puter zal deze raket feilloos naar haar doel leiden, precies reagerend op de gesteldheid van het terrein waarover zij vliegt. Deze nauwkeuri ge besturing is maar één van de vele verfijningen die de kruis-raket, ge lanceerd vanaf een plaats ver achter het front, in staat stelt een veldslag in Europa te beslissen of de silo's met strategische raketten, diep in de SowjetrUnie verborgen, op te zoeken en te vernietigen, althans nadat deze silo's hun eerste salvo hebben afge vuurd en worden klaar gemaakt voor de tweede ronde De Sowjet-Unie, die ongeveer vijf tot tien jaar achter ligt bij de VS in de ontwikkeling van soortgelijke syste men, heeft geen wapens in het ver schiet die het kunnen opnemen te gen de kruisraket. Haar enige hoop is dat zij met de VS afspraken kan maken over een limiet voor het aan tal en de reikwijdte van de kruis raket, zodat deze niet een al te gTote bedreiging voor de Sowjet- strijdkrachten zal vormen. De Sow jet-Unie heeft daarom tot nu toe geweigerd een (tweedei akkoord over beperking van de strategische wa pens te sluiten als daarin niet zo n plafond voor de ontwikkeling van de kruis-raket is opgenomen. De Verenigde Staten hebben in ruil voor zo'n plafond gevraagd om een limiet voor het aantal bommenwer pers van het type Backfire. Maar de gevestigde belangen die er nu aan beide kanten bij betrokken raken zijn zo sterk dat het buitengewoon moeilijk, zo niet onmogelijk zal zijn om zo'n ruil tot stand te brengen. De suggestie van president Carter om zowel de kruis raket als de Backfire- bommenwerper buiten het volgende SALT-akkoord (over strategische be wapening) te laten heeft tot nu toe geen gunstig onthaal gekregen Pauze Minister van buitenlandse zaken Cy rus Vance, die gisteren in Moskou is aangekomen, heeft waarschijnlijk een aantal voorstellen bij zich die de kwestie tot een oplossing zouden moeten brengen. Maar het probleem is zo ingewikkeld dat een snelle op lossing wel eens onmogelijk kan blij ken. En als deze kwestie niet op tijd opgelost wordt, kan dat moeilijkhe den opleveren voor het tweede SALT-akkoord. Wanneer dit SALT- akkoord niet in september of okto ber afgesloten kan worden kan dit op zijn beurt weer enkele van de al vroeger gesloten overeenkomsten op de tocht zetten. Het is best mogelijk dat nu de tijd gekomen is om eens ernstig na te denken over een pauze in de ontwik keling van de kruis-raket. Dit zou de onderhandelaren van beide kanten de gelegenheid geven het probleem wat nader te bestuderen zonder on der voortdurende druk te staan. Wanneer het denkbeeld van een pau ze wordt voorgesteld aan voorstan ders van de kruis-raket. zeggen ze meestal dat de Russen waarschijn lijk eerder bereid zullen zijn tot con cessies als de druk gehandhaaft blijft. Zelfs sommigen van de te genstanders hebben hun twijfels over de eventuele voordelen van zo'n pauze, die in ieder geval voor beide kanten zeer moeilijk te verwezenlij ken zou zijn. De tegenstanders voe len veel meer voor een rechtstreeks verbod, maar dat is echter politiek niet haalbaar Het zal inderdaad moeilijk zijn er een pauze in de ontwikkeling van de kruis-raket door te drukken, maar daar de Sowjet-Unie zo ver achter ligt zou de pauze in feite neerkomen op een opschorting van de Ameri kaanse inspanningen. H^tzou de VS komen te staan op ongeveer een jaar minder tn de vijf tot tien jaar grote voorsprong op de Russen. Maar als er daardoor een overeenkomst zou kunnen komen zouden de voordelen van een pauze veel groter zijn dan de risico's. De weigering van de Verenigde Staten om in de Jaren 60 een pauze in de ontwikkeling van de MIRV (raket met meerdere atoomkoppen) te overwegen, leidde tot een verdere opvoering in de wapenwedloop en tot een grote toename van atoomwa pens aan beide zijden Ook toen al lag de Sowjet-Unie achter bij de Ver enigde Staten en het evenwicht in de bewapening werd er door de Ameri kaanse weigering niet stabieler op. Een gelijksoortige weigering nii kan hetzelfde gevolg hebben en grote moeilijkheden veroorzaken op de weg naar een nieuw SALT-akkoord. President Carter heeft het Kremlin de suggestie gedaan een pauze in te lassen tn de verdere ontwikkeling van mobiele raketsystemen, terwijl er besprekingen tussen beide mach ten gaande zijn om te voorkomen dat de balans verder uit evenwicht raakt. Het is mogelijk dat Vance de Russen geen pauze in de ontwikke ling van de kruis-raket kan aanbie den. omdat de tegenstanders hier van In Washington zo veel macht hebben Maar hij kan in ieder geval vragen wat het Kremlin te bieden heeft om een overeenkomst te verge makkelijken. als zo'n pauze toch zou worden voorgesteld

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1977 | | pagina 7