amer vóór boycotten Eurotop
Nieuwe bezinning over
bijzonder onderwijs nodig
Bal door de
ruii?
Dissidenten richten zich tot Koningin
Da's een goeie,hè?
Troonrede viermaal
over grondpo
-tgNAte*
Tweede Kamer wil
van broederdienst af
amer geeft kabinet
ipnieuw respijt
ils de EG niet voor Londen uitgenodigd wordt:
Heerlijk, helderHeineken.
Royal Nederland
Juridisch onderzoek naar gevangenhouding van Sjtern gevraagd
DAG 18 MAART 1977
BINNENLAND
Trouw/Kwartet
(ADVERTENTIE)
In de troonredes die onder verantwoordelijkheid van het
kabinet-Den Uyl zijn uitgesproken, zijn de volgende uitspra
ken gedaan over de grondpolitiek.
1973: Wetsontwerpen tot invoering van de gebruikswaarde als
v«j basis voor de waardebepaling bij onteigening en tot regeling van een
v voorkeursrecht bij verkoop van onroerend goed zullen u in ditzittings-
or jaar bereiken.
Een wetsontwerp tot toekenning van een voorkeursrecht
1974:
aan gemeenten bij verkoop van onroerend goed kunt u dit zittingsjaar
tegemoet zien. Tegelijk en in samenhang met het komende wet
sontwerp op de stadsvernieuwing zal worden voorgesteld onteigening
tegen gebruikswaarde mogelijk te maken.
1975: ezer dagen zal een voorstel worden ingediend tot invoering
van de gebruikswaarde als grondslag voor de vergoeding bij onteige-
h< ning. Gelijktijdig zal u worden voorgesteld een voorkeursrecht voor
gt gemeenten bij de verkoop van daartoe aangewezen onroerend goed in
te voeren. Toekenning van een voorkeursrecht aan andere overheidsli-
ijlchamen kan elders worden geregeld, zoals in het aangekondigde
1e!wetsontwerp stadsvernieuwing.
d'
fa 1976: De regering vertrouwt erop dat het mogelijk zal zijn de
i behandeling van de belangrijke wetsontwerpen inzake de herziening
cuvan de onteigeningswet en het scheppen van een voorkeursrecht voor
7j( gemeenten in deze zittingsperiode tot een goed einde te brengen.
Van een verslaggever
DEN HAAG De hele Tweede Kamer vindt dat
Nederland de Europese topconferentie te Rome, eind
volgende week, moet boycotten als de Europese ge
meenschappen geen uitnodiging krijgen voor de we
reld-topconferentie te Londen op 7 en 8 mei. Dat bleek
gistermiddag bij de stemming over de moties, inge
diend tijdens de interpellatie over het niet-uitnodigen
van de EG.
ADVERTENTIE
De boycot-motie was ingediend door
interpellant Van Mierlo (D'66) mede
names PvdA. CDA. WD, DS'70,
SGP. BP en GPV. Bij het debat
daarover namen CPN, PSP en PPR
een afwachtende houding in. Uitein
delijk stemde de gehele Kamer ech
ter voor de motie. Daarin wordt het
niet-uitnodigen van de EG voor Lon
den (conferentie van de Verenigde
Staten. Canada, Verenigd Konink
rijk, Frankrijk, West-Duitsland, Ita
lië en Japan) een aantasting van de
Europese gedachte genoemd. De
aangenomen motie zegt ook, dat bij
het uitblijven van de uitnodiging de
Europese top van regeringsleiders en
een staatshoofd zinloos is en deelne
ming van de EG aan de Noord- Zuid
dialoog problematisch kan worden.
De PPR-motie om de conferenties
als de Londense geheel af te schaffen
verwierp de Tweede kamer. Alleen
PPR en PSP stemden voor.
Volgens de heer Schelfhout heeft de
opvatting van de school als maat
schappelijke instelling tenslotte ge
zegevierd. Daarbij heeft de school
haar godsdienstige dimensie niet
verloren, maar deze is opgenomen in
de totale vorming.
Behoud van bezit
Tegen deze achtergrond stelde de
heer Schelfhout de vraag wat nu de
taak en functie van het bijzonder
onderwijs kan zijn. Het bijzonder
onderwijs heeft zich in het verleden
wel erg negatief opgesteld tegenover
het nationale stelsel van onderwijs.
De verantwoordelijkheid van de
overheid is daarbij vaak gebagatelli
seerd. En de discussie over de identi
teit van het katholiek onderwijs
lijkt soms alleen maar te gaan om
het behoud van het verworven bezit.
De heer Schelfhout drong aan op
grotere opendheid bij het bespreken
van deze vragen. Daarbij moet men
oëseffen dat de beginselen van het
o'ijzonder onderwijs geformuleerd
zijn in een andere wereld, zelfs nog
voordat de leerplicht bestond, toen
het lager onderwijs voor de massa
nog eindonderwijs was, en in een
tijd dat kerkelijke groeperingen nog
in een sterk isolement leefden. Nu
worden de scholen voor een belang
rijk deel bevolkt door leerlingen en
studenten die al bijna of helemaal
volwassen zijn.
Tijdens het debat herinnerde minis
ter Van der Stoel („Ik ben uitzonder
lijk krachtig in mijn opmerkingen")
eraan, dat de regering de gevolgde
gang van zaken hoogst ongewenst
acht. Het niet-uitnodigen van de
EEG (de voorzitter van de Europese
commissie en de voorzitter van de
.Europese raad van ministers) is een
aantasting van de Europese solida
riteit en een uitholling van de sa
menwerking, zei de bewindsman.
Frankrijk was het land, dat zich
verzette tegen het uitnodigen van de
EEG. Het motiveerde dit met onder
meer te zeggen, dat de wereldtop
geen besluiten zal nemen en alleen
consultatief bezig is. Maar het is
soms moeilijk de grens aan te geven
tussen consultaties en besluiten,"
zei de minister.
Van der Stoel zei. dat Nederland op
de bijeenkomst te Rome (waar het
twintigjarige bestaan van het ver
drag van Rome, de grondslag van de
Europese gemeenschappen, gevierd
zal worden) de kwestie wilde bespre-
Van der Stoel
ken en wilde trachten alsnog een
uitnodiging voor Londen te be
werkstelligen. Daarom kwam Van
Mierlo met zijn nota waarin stond
deelneming aan de top te Rome
weinig zinvol is, als de EEG niet
voor Londen wordt uitgenodigd.
Van der Stoel kon zich voor een zeer
groot deel vinden in de motie maar
hij wilde niet toezeggen, dat Neder
land Rome zal boycotten als de uit
nodiging voor Londen niet komt.
„We moeten er niet van uit gaan, dat
we niets bereiken. We dienen tevo
ren niet de basis van vertrouwen
aan te tasten." Aldus de minister
PPR
Een afwijkend standpunt bij het de
bat namen in de PPR. de CPN en de
PSP. De heer Waltmans (PPR) ver
oordeelde het houden van we
reldtopconferenties, want dat zijn
toch samenzweringen tegen ontwik
kelingslanden, tegen socialistische
landen die over andere zaken als
milieu, energie en vervoer willen
praten en tegen de vijf kleine Euro
pese landen." Zijn motie om confe
renties als de Londense helemaal af
te schaffen verwierp de Kamer.
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG De Tweede Kamer vindt dat vrijstelling van
militaire dienst wegens zogeheten broederdienst en wegens
kostwinnaarschap incl. de gehuwde kostwinners moet worden
afgeschaft. De Kamer nam hierover gisteren met wisselende
meerderheden, drie moties aan van PvdA-Tweede Kamerlid de
Vries.
Tijdelijk bij aankoop van een
katjes-zonnebril een unieke LP voor 7,—
Van onze onderwijsredactie
TILBURG Sinds de schoolstrijd is de maatschappij zo sterk
veranderd, dat een nieuwe bezinning nodig is op de beginselen
van het bijzonder onderwijs. Daarbij komt ook de vraag aan de
orde, of de confessionele school nog wel een even geschikt
middel is tot geloofsopvoeding als vroeger.
Vervolg van pagina 1
i de wet werd gisteren het jaar
|B1 genoemd.
die tussentijd zou dan kunnen
den bekeken in welke mate de in
wetsontwerp genoemde vergoe-
igen voor onbillijkheden zouden
nen worden weggeschrapt tegen
vergoeding voor negatieve ont-
;elingsschade. In die optelsom
extra vergoedingen zat name-
de pijn bij de Partij van de
ibeid.
R°3 dit voorliggende compromis
^"^et de PvdA gedogen dat nog een
en ntal jaren bij onteigening wordt
gegaan van de vrije marktwaarde
de grond, en het Cda zou bij de
werking de reductie van de optel
en van vergoedingen moeten in-
mmen.
odvaalf uur beraad
s t zicht op een compromis is het
ultaat van ruim twaalf uur du
id mlnisterberaad op het
dere mededelingen aan de Kamer
komt. Maar hij liet de mogelijkheid
open dat dat pas eind volgende
week zou zijn. Het Kamerdebat zou
dan pas over krap twee weken ver
der kunnen gaan.
De PvdA verzette zich aanvankelijk
tegen het voorstel van kamervoor
zitter Vondeling om de grondpoli
tiek voorlopig van de agenda af te
voeren. Men stelde opschorting van
de beraadslaging voor. Na intern
overleg ging de PvdA toch akkoord.
Het aanvankelijk verzet was ingege
ven door de angst dat het eventueel
volgende week moeite zal kosten om
weer een kamermeerderheid te krij
gen achter een voorstel om de
grondpolitiek opnieuw op de agenda
op te voeren.
Zo formuleerde mr C. E. Schelfhout
gisteren het probleem waarvoor het
bijzonder onderwijs gesteld is. Hij
was de eerste spreker op het congres
over bijzonder onderwijs dat is geor
ganiseerd door de Katholieke Leer
gangen in Tilburg. Mr Schelfhout is
oud-staatssecretaris van onderwijs
en thans raadsadviseur van de mi
nister van onderwijs.
De heer Schelfhout ging uitvoerig in
op de geschiedenis van het Neder
landse onderwijsbestel. Hij conclu
deerde dat zowel in Nederland als
elders de kerk het onderwijs lange
tijd gezien heeft als middel tot ge
loofsopvoeding. De sociale functie
van de school kreeg pas voorrang,
toen na de Franse revolutie de staat
zich de zorg van het onderwijs ging
aantrekken.
Rangorde
De schoolstrijd ging in de vorige
eeuw uiteindelijk over de vraag wat
de primaire taak van de school zou
zijn: de pastorale of de sociale
functie. Tussen die twee bestaat wel
iswaar geen tegenstelling, maar er is
wel een rangorde. Groen van
Prinsterer en het bisshoppelijk man
dement van 1868 gingen nog uit van
een school die door de kerk werd
gesticht voor pastorale zorg. die dan
ook nog wel diensten aan de samen
leving wilde verlenen. Uit die opvat
ting zou verklaard kunnen worden,
dat de confessionele school weinig
heeft bijgedragen aan de vernieu
wing van de pedagogie en aan de
uitbouw van het onderwijsbestel
Omdat de uitv.erking van en het
overleg over het compromis nog tijd
vergt kon het kabinet echter ander
maal niet voldoen aan de belofte
gistermiddag de Kamerbehandeling
over de wijziging van de onteige
ningswet voort te zetten in de Ka
mer. Dit keer kwam minister Van
Agt dat zelf aan de Kamer meede
len. Hij zei het te betreuren, en vroeg
begrip. „Het blij ven zoeken naar een
oplossing verdient de voorkeur bo
ven het staken van dat zoeken,"
aldus minister Van Agt.
Het door hem gevraagde begrip
kreeg hij van de Kamermeerder
heid. Wel werden er door praktisch
alle fracties ernstige woorden ge
sproken over het hernieuwde uitstel.
„Het ligt zeer dicht tegen minach
ting van de volksvertegenwoordi
ging" (Wiegel, WD), „Een verplette
rende situatie" (De Gaay Fortman,
PPR), „Schandelijk geknoei" (Bak
ker, CPN), „Een slechte zaak" (Aan-
tjes, CDA), „Moeilijk om hier nog
enig goed garen uit te spinnen" (Van
Thijn, PvdA).
De laatste twee sprekers. Aantjes en
Van Thijn, toonden echter in van
elkaar verschillende mate toch be
grip voor de situatie. Aantjes:
„Uitstel heeft niets met minachting
voor het parlement te maken, maar
met het de regering een kans geven
voor het vinden van een oplossing."
Van Thijn ..Verder uitstel kan er
wellicht toe leiden dat een crisis
wordt voorkomen. Als regeringspar
tij hebben wij de plicht om het ui
terste te doen om een crisis met
verstrekkende gevolgen te voor
komen."
Momenteel geldt de regeling dat in
een gezin waar twee broers reeds in
dienst zijn geweest de derde broer
van dienst is vrijgesteld. In de kamer
is voorts in het verleden veel kritiek
geleverd op de vrijstelling voor ge
huwde kostwinners, omdat naar ve
ler inzicht het aantal jonge huwelij
ken onverantwoord zou stimuleren.
De kamer heeft de uitspraken ge
daan met het oog op een nieuw
dienstplichtbeleid dat defensie gaat
ontwikkelen zodra de commissie
Mommersteeg rapport heeft uitge
bracht over de voor- en nadelen van
een dienstplichtigen-, tegenover een
beroepsleger. Minister Stemerding
(Defensie) en staatssecretaris van
Lent hadden de kamer de moties
ontraden omdat zij menen dat de
kamer beter op het advies van de
•commissie Mommersteeg kan wach
ten alvorens uitspraken te doen. De
bewindslieden waren het daarom
wel eens met een motie van de
KVP'er van Elzen waarin gevraagd
werd, in afwachting van de moderni
sering van het dienstplichtbeleid,
het aantal incidentele wijzigen van
het huidige systeem te beperken. De
ze motie werd met algemene stem
men aangenomen. De Kamer ver-
Rectificatie
De mededeling in de krant van gis
teren (voorpagina) dat de Neder
landse Bond van Plattelandsvrou
wen de grootste landelijke organisa
tie van vrouwen is, is onjuist. De
Nederlandse Christen Vrouwenbond
telt ongeveer 78.000 leden, verdeeld
over 809 afdelingen, en de Neder
landse Bond van Plattelandsvrou
wen ongeveer 73.000
wierp andere voorstellen van het
PvdA-kamerlid de Vries, onder meer
om de beloofde diensttijdverkorting
tot 12 maanden ook daadwerkelijk
door te voeren. Het kabinet heeft
besloten die diensttijdverkorting
voorlopig uit te stellen omdat hij
teveel extra geld kost.
Verlaging
(ADVERTENTIE)
Geluk bij een ongeluk dat Royal Nederland
dit soort schades telefonisch even regelt
verzekering maatschappij nv
tshuis in de afgelopen 24 uur. In
nacht van woensdag op donder-
g gingen de ministers rond vijf
J uiterst somber uiteen: de kans
een uitweg leek voorgoed verke-
n, Gistermorgen om elf uur kwam
nogmaals bij elkaar, en hier
rd het uitzicht op het compromis
>oren.
r telpositieleider Wiegel trok tegen de
nodHg van zaken hevig van leer, en
pefbond er de conclusie aan dat
tenm volksvertegenwoordiging die
ie üèizelf respecteert dit niet tole-
Dfrt". Hij diende dan ook een motie
et afkeuring in, die uiteindelijk
dkhts steun kreeg van de VVD. de
vanjErenpartij, de SGP. het GPV,
te HO en de D'66-dissident Noote-
aanlim.
n ^et Kamerdebat werd nog gerui-
I tijd gestreden over het moment
irop de kamerbehandeling van
pdr grondpolitiek nu voortgang kan
n °«ten, gesteld dat de regering in
laad met een compromis, en dus
een voorstel tot wijziging van
wetsontwerp bij de Kamer
del"omt
'telnd vorige week?
i Agt had gezegd te verwachten
4 het kabinet, als alles lukt, in de
p van de volgende week met na-
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM Vijftien Russische dissidenten hebben een brief geschreven
aan koningin Juliana en aan de voorzitter van het Internationale Sjtern tribu
naal, dat volgende week in Amsterdam bijeenkomt. In deze brief, die begin deze
maand werd geschreven maar pas gisteren werd gepubliceerd, komen zij op voor
de maandag onverwacht vrijgelaten arts Michail Sjtern.
De voor koningin Juliana be
stemde brief werd twee we
ken geleden telefonisch door
gegeven aan Victor Sjtern, de
in Tel Aviv wonende zoon
van de 59-Jarige Sjtern. Vic
tor vertelde gisteren dat hij
inmiddels met zijn vrijgela
ten vader via de telefoon ge
sproken had. Victor noemde
de vrijlating van zijn vader,
die naar eigen zeggen er nog
redelijk aan toe zou zijn, een
reactie van de Sowjet-
autoriteiten op de voortdu
rende druk die de publiciteit
in het Westen met betrekking
tot de dissidenten uitoefent.
Hij zei verder dat hij pas he
lemaal gerust zou zijn als zijn
vader de grens van de Sow-
jet-Unie zal hebben over
schreden. Zolang is hij nog
steeds
Victor.
in gevaar, aldus
Juridisch
onderzoek
De brief, die Victor Sjtern uit
Israël meebracht, en waarin
wordt aangedrongen op een
juridisch onderzoek naar de
hechtenis van dr. Sjtern. is
ondertekend door tal van
vooraanstaande, voorname
lijk Joodse dissidenten. On
der hen bevindt zich ook de
afgelopen maandag gevan
gen genomen Sjtsjaranski,
een 28-jarige ingenieur die
optrad als een van de
woordvoerders van de Joodse
dissidenten. Sjtsjaranski is
ook lid van het comité dat
zich bezig houdt met de
controle op de naleving van
de akkoorden van Helsinki
door de Sowjet-Unie. Twee
andere ondertekenaars van
de brief aan koningin Julia
na, Lerner en Azbel. zijn on
langs in een artikel in het
partijblad Prawda ervan be
schuldigd verraad jegens de
Sowjet-Unie te hebben ge
pleegd en worden ervan ver
dacht agenten van de Ameri
kaanse inlichtingendienst
CIA te zijn. Alle onderteke
naars van de brief behoren
tot de groep dissidenten die
elk moment het gevaar loopt
opgepakt te worden.
Ondanks de vrijlating van dr
Sj tem ziet het er niet naar uit
dat het internationale tribu
naal zal worden afgelast. Een
woordvoerder van het voor
bereidend comité verklaarde
gisteren dat er wel onderling
beraad had plaats gevonden,
maar dat geen van de deelne
mers na de vrijlating van dr.
Sjtern zijn medewerking had
opgezegd. Tot de Jury van het
tribunaal zullen behoren dr.
A. van den Heuvel, secreta
ris-generaal van de Neder
landse Hervormde Kerk, de
Franse filosoof Jean-Paul
Sartre, de Rotterdamse cri
minoloog prof. Hoefnagels,
prof. Kastler (Nobelprijswin
naar natuurkunde), dr. Mar-
ga Klompé, de Utrechtse Ju
rist prof. Peters en de Ameri
kaanse biochemicus en No
belprijswinnaar prof. Christi
an B. Anflnsen.
Getuigen
Als getuigen zullen onder
meer gehoord worden de bei
de in het westen wonende
zoons van Michael Sjtern,
Victor en August en de on
langs uitgewezen wiskundige
Leonid Plyoetjtsj. Verder zal
een poging worden gedaan de
in Israël wonende vrouw van
de maandag vastgezette
Sjtsjaranski naar Nederland
te halen om over haar man te
vertellen.
De woordvoerder van het
voorbereidend comité toonde
aan hoe nauwgezet de Sow-
Jetrautoriteiten de acties in
het Westen volgen. Toen de
publiciteit in het westen toe
nam zette men dr. Sjtem in
een strafcel, waar hij on
danks zijn slechte gezond
heid van 7 tot 17 februari
verbleef. Daarna oefende
men druk op hem uit om
schuld te bekennen. Sjtem
bleek daartoe niet bereid. De
aanhoudende publiciteit in
het Westen leidde ertoe dat
ook mevrouw Sjtem onder
druk gezet werd om een be
kentenis van slecht gedrag
namens haar man af te leg
gen. De organisatoren van
het tribunaal vreesden een
moment zelfs dat ze met hun
campagne het leven van
8 j tern in gevaar brachten.
Het uiteindelijke gevolg van
de campagne is nu toch dat
dr. Sjtem is vrijgelaten. Als
motivering hiervoor gaf de
Sowjet-Unie het socialis
tische humanisme en de
slechte gezondheid van de
arts Dit laatste is des te op
merkelijker. omdat Sjtem
eerder werd opgesloten in
een strafcel. Dat is een klein
onverwarmd vertrek, waar de
gevangene verblijft met ont
bloot bovenlijf. Dagelijks
krijgt hij 270 tot 290 gram
brood en drie glazen water en
om de dag een glas hete thee.
Gevangenen die tot een straf
cel veroordeeld worden, moe
ten eerst goedgekeurd wor
den door een arts. Dat is ken
nelijk gebeurd met Sjtem en
desondanks wordt hij wegens
zijn slechte gezondheid vrij
gelaten.
Het SJtem-tribunaal wordt
op 24 en 25 maart gehouden
in het gebouw van de Vrije
Universiteit te Amsterdam.
De kamer ging wel akkoord met de
door de regering voorgestelde verla
ging van de dienstplichtige leeftijd
van 20 naar 19 jaar. Deze verlaging is
uit bezuinigingsoogpunt voorge
steld. De wedde voor 19-jarige is na
melijk lager dan die voor 20-jarigen.
Deze verlaging betekent dat een hele
jaarlichting van dienstplichtigen die
in 1959 geboren zijn en in 1979 in
dienst zouden moeten, niet hoeft op
te komen. Zij zullen eventueel vast
als dienstplichtigen worden inge
schreven ten tijde van oorlog of oor-
logsdrijging.
In het wetsontwerp voor de verla
ging van de dienstplichtige leeftijd is
tevens vastgelegd dat de
dienstplichtigen het recht krijgen te
kiezen of zij op 18, 19 dan wel 20-
jarige leeftijd werkelijk in dienst wil
len Met deze keuzemogelijkheid zou
echter eerst geëxperimenteerd wor
den omdat defensie niet weet welke
gevolgen dat voor de vulling van de
krijgsmacht zal hebben. Pas wan
neer duidelijk is dat er geen grote
problemen door ontstaan, zal dit
recht op keuzevrijheid ten opzichte
van de opkomstleeftijd wetkracht
krijgen.
Oud-minister Roolvink
'Treedt nieuwe wet
positief tegemoet'
Van onze soc.-econ. redactie
DEN HAAG Oud-minister Rool
vink heeft gisteren in de Tweede
Kamer, als woordvoerder van de drie
CDA-fracties, een beroep gedaan op
de ondernemers om de nieuwe wet
op de ondernemingsraden „straks"
positief tegemoet te treden „Ik doe
een beroep om er iets goeds van te
maken", aldus Roolvink. De CDA-
woordvoerder vond dat volkomen
ten onrechte vooral buiten de Twee
de Kamer de indruk is gewekt dat de
nieuwe wet uiterst revolutionair en
onrijp zou zijn.
Volgens Roolvink is een ontwikke
ling naar een meer zelfstandige on
dernemingsraad al sinds de jaren '50
in gang. Iedereen kan dat objectief
vaststellen, aldus de oud-minister
van sociale zaken en maker van de
huidige wet op de ondernemingsra
den. Roolvink was ervan overtuigd
dat binnenkort, zodra de wet een
maal een feit is in het bedrijfsleven
niet veel meer over deze nieuwe wet
zal worden gesproken. Ook onder de
nieuwe wet blijft de grondregel dat
de onderneming een samenwer
kingsverband is. Het overleg blijft de
basis, aldus Roolvink
(ADVERTENTIE)
•n METZLER-
bril: ieders oogmerk!
„Gefeliciteerd, Tommy. Dit is een
waterpistool met een flesje rode
