O*
Tuinieren in de dakgoot, op de
stoep of in de vensterbank
m/"
Eenvoudige
schoonheid
WJ
Geniet van Uw
open haard
-ff0
Een nieuwe lente! M
iHusqvarnai
tórtuit
bouw zelf een
openhaard
meteen
AD-zelfbouw-
pakkel/ l\
SHEPHARD,
ILLUSTRATOR
VAN WINNIE-
THE-POOH
Hk tir,
Jr i
l VRIJDAG 18 MAART 1977 35
door
Henk van Halm
Schrijven over tuinen is
een leuke bezigheid, er
over lezen vast ook wel,
als je tenminste een tuin
hebt. Maar als je drie
hoog achter in de Pijp
woont met een balkon
netje waar je je nauwe
lijks kunt keren of
misschien zelfs dat niet
eens, blijft het toch al
leen maar lekkermaken.
En al woon je heel wat
rianter, zonder tuin be
gin je nog niet veel. Denk
je, want er valt best wat
te doen.
Over daktuinen schreef ik
twee jaar geleden en wie dat
vergeten is, kan het nalezen
in „Tuinieren buiten het
boekje", van welke verzame
ling tuinartikelen binnenkort
de tweede druk verschijnt.
Daar staan ook tips in over
vijvertjes op het balkon, eve
neens al eerder In deze krant
gepubliceerd. Maar waarover
ik het nooit gehad heb, is wat
jè aan buitengroen kunt doen
zonder beloop- en be-
plantbaar dak of balkon.
Wie in een stad zijn ogen ook
laat gaan langs andere puien
dan winkeletalages, raakt
overtuigd van de verrassende
vindingrijkheid van stadsbe
woners die wat eigen groen
willen hebben. In Leiden bij
voorbeeld ben je wat dat be
treft niet gauw uitgekeken.
Of de eeuwenoude traditie
van een roemruchte hortus
daar debet aan is Maar
sommige straten in Haarlem,
Den Haag en Amsterdam
doen er niet voor onder en zo
zullen er zonder twijfel nog
vele aan te wijzen zijn.
De dakgoot in
Een onontgonnen terrein dat
schielijk door krui vend groen
veroverd kan worden, is de
dakgoot. Een van mijn ken
nissen maakte er een hele
tuin van, voor zover onder
handbereik vanuit de dakka
pel. Voorwaarde iswel dat de
dakgoot stevig is, dat de loop
van het regenwater niet be
lemmerd wordt (bakken op
poten zetten) en dat een arge
loze voorbijganger niet on
verhoeds bij storm een plan
tenbak op zijn hoofd kan
krijgen.
Geraniums kweekt de dame
er, in vele kleuren en vormen,
huislook en petunia's, Oost-
indische kers, akelei en leeu
webekjes, lobelia's en afrika
nen en in het voorjaar bollet
jes. Bieslook plukt ze ook uit
haar dakgoot en een blauwe
passiebloem in pot doet het
er beter dan binnen. Alleen
een druif bezweek na aanvan
kelijke reuzengroei,
waarschijnlijk door gebrek
aan bodem en kalk.
Het idee werkt heel aansteke
lijk: een buurvrouw plantte
tomaten, die gesteund door
latwerk haar raam aan de
buitenkant van een levende
vitrage voorzagen. Ze moest
die zomer tussen de rijpende
tomaten door naar buiten
gluren om nog iets van de
blauwe hemel te zien.
Vensterbank
Afzakkend langs de gevel ko
men we bij de vesnterbanken
buiten het raam, die met wei
nig moeite fleurig gemaakt
kunnen worden. Plantenbak
ken zijn zo bevestigd en be
halve geraniums kun je daar
eenjarigen in zetten, portu-
lakken met hun felle kleuren,
wie het alleen maar om kleur
gaat petunia's, die lang bloei
en. De Fl-hybriden zijn heel
goed bestand tegen regen en
wind. Denk erom dat een goe
de groei alleen verzekerd is
bij een minimumdiepte van
twee decimeter en dat er on
der in de bak een draineer-
laag aangebracht moet wor
den van gebroken potscher
ven, met bijbehorende inge
boorde regenwaterafvoerga
ten in de bodem van de bak.
Meer suggesties voor beplan
ting bij zonnige vensters,
voor wie geraniums en petu
nia's te veel voor de hand
vindt liggen: zinnia, ijzer
hard, lage ereprijs, allerlei
soorten vetkruid (sedum),
zeepkruid (een sterke woeke
raar), nemesia, zonneroosje
(veel kalk!), gazania, oranje
steenraket, ijslantje. Ven
sters met weinig zon worden
aan groen en bloemen gehol
pen met maagdenpalm, pri
mula's, lelietjes van dalen,
pantoffelplantje, muurleeu-
wenbekje, maskerbloem,
akelei, ageratum, anemonen,
knolbegonia's, afrikaantjes,
Oostindische kers en bollet
jes als sneeuwklokjes en kro-
Zonder mogelijkheid om een
echte bloembak buiten het
raam aan te brengen kun je
je behelpen met een grote
hangpot aan de muur vol
hanggeraniums of Oostindis-
sche kers, met ertussen wat
kleingoed zoals alyssum, ver-
geetmenietjes, kruipende
tijm en wat verder hiervoor al
genoemd is.
Gelijkvloers
Tenslotte, gelijkvloers is nog
het meeste mogelijk, zoals
het „groene huis" op het Pie
terskerkhof hoek Kloksteeg
in Leiden bewijst. In teilen,
bakken en allerlei andere en
mogelijke vaten kun je zo
veel kwijt dat het assorti
ment bijna onbeperkt is. Al
leen de beschikbare ruimte
legt je aan banden. De
leukste containers moeten er
lelijke camoufleren. Een
ruimtesparend idee is een
oud keukentrapje met brede
treden, waar je potten op
kunt zetten. Met allerlei soor
ten fuchsia's, om maar wat te
noemen. Als je niet zo'n trap
je hebt, kun je er altijd een
timmeren.
Wie minder ruimte op het
trottoir heeft, kan een tegel
wippen, vlak bij de muur.
Dat mag meestal niet, maar
wordt in vrijwel alle gemeen
ten oogluikend toegelaten.
Het pure zand graaf je weg en
je maakt een mooi diep
plantgat dat gevuld moet
worden met goede aarde, rui
ge koemest onderin. Wat je
erin kunt zetten? De inspira
tie ligt op straat.
Veel mensen zaaien er zonne
bloemen in, maar die schij
nen een onweerstaanbare
aantrekkingskracht te heb
ben op spelende kinderen. De
meeste halen de bloei niet
eens. In de aanvang minder
opvallend en daardoor vaak
gevrijwaard van voortijdige
snoei, zijn allerlei klimplan
ten. Onverwoestbaar bijna is
de biuidssluier, zeker als hij
enige jaren oud is en dan
centimeters dikke, om elkaar
heen gewrongen stammen
heeft gekregen. Maar voor
deze allesoverwoekerende
klauteraar mag je het eerst
wel met boven- of beneden
buren op een akkoordje gooi
en. Idealiseer de romantische
omlijsting van je raam niet,
want deze onstuimige groeier
geeft heel wat werk als je
prijs stelt op regelmatig ge
lapte ramen.
Klimmer
Tegen mijn zuidgevel staat er
een van zes jaar, die vorige
zomer ineens de macht greep.
Tot dan toe had hij het niet
verder gebracht dan het
raam op de eerste verdieping,
waar hij tussen kozijn en
muur een paar stengels
wrong die zich door uitdijing
vastzetten. Aarzelende gre
pen naar een hogere positie
werden door de wind ge
smoord: de stengels die krul
lend omhoog reikten, vonden
geen houvast aan de dikke
gladde regenpijp en zwiepten
allengs naar beneden. Maar
de vorige zomer bracht we
ken zonder wind en de
bruissluier zag zijn kans
schoon. Meterslange stengels
balanceerden omhoog en een
paar kregen tenslotte een
dakgoot steun te pakken.
Toen ging het razendsnel: na
een paar weken keken we
vanuit het bed in een groen
oerwoud, het raam ging nog
maar een decimeter wijd
open en het eerste groen ver
hief zich boven de goot.
Een gevaarlijke situatie,
want de stengels kruipen on
der de dakpannen tot het ze
te donker wordt. Dan force
ren ze zich een weg naar bui
ten tussen de pannen door en
wippen die daarbij op. Bij
een fikse storm vliegen de
dakpannen je om de oren en
afgezien van de schade die je
zelf moet betalen, er kan heel
wat leed boven je eigen of
andermans hoofd hangen.
Het was dus kiezen tussen de
aankoop van een dure ladder
of het verlies van de
bruidssluier. Ik heb het
eerste maar gedaan, want
een groene gevel is me heel
wat waard. Toen waren de
stengels al meters ver onder
de pannen door gekropen.
Noorden
Een vaak gesnoeide
bruidssluier bloeit al even
uitbundig als hij groeit en tot
laat in de zomer zonder op
houden. Maar dat geldt al
leen als hij uren achtereen in
de zon staat. Voor noordelij
ke muren is een andere klim
mer veel geschikter. Klimop
denk je, en dat is natuurlijk
waar, maar ook vrij saai, ten
zij je hem met een andere
plant combineert. Doe dat
dan met Hydrangea petiola-
ris, die bij gebrek aan een
betere naam ook klimhorten-
sia genoemd mag worden. Je
ziet deze gevelversiering veel
te weinig. Met dikke bossen
lucht- en hechtwortels hecht
hij zich zelf aan de stenen. In
juni en juli bloei hij met
roomwitte schermen in zo'n
overvloed dat er haast niets
meer te zien is van het
frisgroene eivormige blad.
Hij hoeft niet per se op het
noorden en bloeit in de zon
het rijkst.
Rozen houden van zon en
van een goede bemesting,
maar wie daar op zijn trottoir
voor kan zorgen, kan nauwe
lijks iets romantischers be
denken. Neem dan een grote
klimroos van een ouderwets
soort, die nog geurt, en be
denk dat een rode roos het
mooist uitkomt tegen een
witte muur, een gele beter
leger, gewone bruinrode
baksteen.
Geveltoeristen
Rozen moet je tegen de muur
op helpen door de takken te
binden aan ogen die je na
boren en pluggen in de muur
draait. Zo kun je ook stevig
ijzerdraad spannen voor een
clematis, een kamperfoelie
(de tuinkamperfoelie Lonice-
ra caprifolium bloeit al eind
april tot half mei, de wilde
Lonicera periclymenum van
mei tot in juli), een blauwere
gen of een passiebloem. De
laatste is zo te betrekken bij'
de bloemist: uit de pot klop
pen en tussen de tegel poten,
wel zorgen voor goede grond
onder de tegels en veel koe
mest. Maar als hij het een
maal doet (tegen een zuid- of
oostmuur, want hij groeit en
bloeit alleen in de zon), dat is
er geen houden aan. Je kunt
zijn escapades langs de gevel
beperken door niet hoger
draden te spannen dan je
wilt, maar ondergronds
maakt hij uitlopers, die el
ders tussen de tegels voor
Een Leids huis, bedolven
onder uitbundige plan
tengroei
opschot zorgen. Iemand die
hem al jaren heeft, kreeg hem
zomaar in de kamer, dwars
door de vloer heen. Bin
nenshuis heeft de plant staan
bloeien zoals geen enkele op
gepotte ooit zou kunnen
doen. Er wordt wel aangera
den de voet in de winter wat
bescherming te geven, maar
dat is nauwelijks nodig. Ik
vergat het eens en toen moet
de plant dagen achtereen
meer dan tien graden vorst te
doorstaan hebben gehad
Even goed als klimmers doen
jonge bomen het op de plek
van een gelichte tegel. Pro
beert het eens met een robi-
nia, een lijsterbes, een es
doorn. Voor beschutte, liefst
ook zonnige plaatsen is de
duivelswandelstok het pro
beren waard. Vraag in tuin
centra en kwekerijen naar
Aralia elata. Zijn stekelige,
nauwelijks vertakte stam
zonder duidelijke knoppen
doet in deze tijd van het jaar
wat onwezenlijk aan, maar
na april, als het geveerde
blad zich rood begint te ont-
vouwen, is het een tropische
schoonheid die een hele
straat een ander aanzien kan
geven. Een enkele boom kan
al een hele troost zijn in een
verder kale straat en wie
weet hoeveel buren je mee
krijgt.
Schaf nu een solide
grasmaaier aan, die
jarenlang zijn
waarde bewijst, kies
VD/ Zweden
Kleurenbrochures
ontvangt u bij
portvrije inzending
van deze adv.
Husqvarna Ned. B.V
Antw.no. 215,
Amersfoort
I naam
adres
plaats-
Daylite
kassucces
Bij ii.inkoup D.iylile
kas gratis capillaire mat
V!»'y naar lengte van dc kas
kwaliteit: Stormstcrk .roestvrij cn van
onverwoestbaar aluminium
keuze: Liefst 31 modellen van
f.599,-'/„ f.3.-500,-
krediet: Gespreide betaling door het
Daylite Krediet Plan (tot 3 jaar)
kompleet: Volledig pakket acces -
soires.
kijken: liet grootste kasscnccntrum
in Nederland is dat van Daylite Inter
national. Aimicrdamscstraalweg 29'.
Industriepark Naurdcn -Mr
Tel.; 02159-413 16,
y~>A, I on or oorPirohlrsr in
Leg er een Firebloc ir
Steek 't aan en geniet ruim
2'l: uur van een gezellig vuur
Op Uw gemak Haal ze per
stuk of per doos bi) de bouw-
materialenhandel en andere
zaken. Adviesprijs 13 10
Firebloc dé brandstof voor
élke open haard
gemakkelijke gezelligheid
13654 n kwaliteitsprodukt van Ringlever
Stuurde
bon op JL
voor
informatie^3
In enveloppe opsluren naar ïa
Doornekamp open haarden llf
Utrechtsestraatweg 28 Nieuweqein
Tel 1034021-312/8
DEN HAAG Je hebt verstokte
lezers en je hebt bibliofielen
Die lezers zitten meestal met
hun neus in een verfomfaaid,
dubbelgevouwen pocketboekje;
bibliofielen reizen soms stad en
land af om de hand te kunnen
leggen op een boek.
't Boek is al heel oud, neem de
boekrol van papyrus, het be
schreven perkament, de binnen
kant van boomschors, dat ge
bruikten de Romeinen zelfs nog,
het z.g. „liber", daar kwam het
Franse „livre" van. Zo ging het
ook aan de Germaanse kant,
die sneden hun runen en in
scripties in takken of plankjes
van de beuk, en daar heb je 't al:
boek, Buch, book, bok en bog
Aaii 't boek werd steeds meer
aandacht besteed. Oude hand
schriften werden verlucht met
prachtige miniaturen, die eerst
alleen maar een beginletter ver
sierden, maar later uitgroeiden
tot paginagrote kunstwerken
lijk het is van hem een uitge
sproken mening los te krijgen.
Vast staat echter, dat juist zo'n
kind dat zelf zo wonderlijk en
eigenzinnig met de interpretatie
van de werkelijkheid om
springt, van anderen en vooral
van volwassenen, een zo essen
tieel en duidelijk mogelijke
weergave van die realiteit ver
langt. Een lange inleiding om te
komen op de tentoonstelling
„Shephard, illustrator van Win-
nie-lhe-Pooh, tot 22 mei in het
Rijksmuseum Meermanno-
Westreenianum, Den Haag.
want die was in 1904 al de hel
dere eenvoud zelve
Ernest Howard Shephard werd
op 10 december 1879 in Londen
geboren en in 1904 verschenen
zijn eerste illustraties in een uit
gave van Thomas Hughes'
„Tom Brown's Schooldays hij
heeft ook meer dan dertig jaar
voor het beroemde tijdschrift
Punch getekend.
Na de uitvinding van de
boekdrukkunst begon de
houtsnede de tekening te ver
dringen, de 17e eeuw bracht de
koperplaat, de gravure en tegen
het begin van de 19e eeuw voeg
de de uitvinding van Senefel-
der, de steendruk, de litho zich
bij deze reeks van mogelijkhe
den, die in de2e eeutv uitgroei
den tot bijna volmaakte repro-
duktietechnieken.
En daarmee sloeg men uiter
aard ook meteen aan 't opvoe
den. Kinderboeken werden al
spoedig „modern" geïllustreerd.
Veel artistieke ouderen
waren meteen enthousiast, zo
werd het kind reeds op vroege
leeftijd geconfronteerd met ei
gentijdse vormidiomen.
Maar wat de reactie van het
kind aangaat: iedereen die zelf
kinderen heeft, weet hoe moei-
Milne, ook een redactielid van
Punch, stemde erin toe dat er
een aantal van zijn „When Wc
Were Young" - gedichtjes voor
dat ze in boekvorm zouden wor
den uitgegeven in Punch zou
den verschijnen. Shephard
werd gevraagd een aantal van
de gedichtjes te illustreren. Dat
sloeg zo aan bij het publiek dat
hij voor Milne bleef illustreren,
met als toppers „The house at
Pooh Corner" en „Winnie-the-
Pooh
Tussendoor en daarna illus
treerde hij nog vele andere kin-
derboeken op die heerlijk luch
tige en vanzelfsprekende ma
nier waarvan hier een paar
voorbeelden te zien zijn. Het
museum biedt veel meer. 't is
aan de Prinsessegracht. Den
Haag en je kunt er op werkda
gen van 13 tot 17 uur gratis
terecht
