Vmerika
van
heeft geen
rol in Chili
I
Afgezette premier belust
bp wraak in 'slag om Parijs'
Topconferentie in Cairo succes
Terugtrekking Israël
voorwaarde voor vrede
Crisis in
>lgië
President Carter:
Samenwerking Afrikanen-Arabieren hechter
loeiende burgemeestersverkiezingen in Frankrijk
Premier Suriname
wil eerder
verkiezingen
Mogelijk hervatting
Noord-Zuid overleg
Spa Orange
Drink de natuur
(IDERDAG 10 MAART 1977
BUITENLAND
Trouw/Kwartet
èiuldbelïjdenis van diplomaat afgewezen
^HINGTON (UPI. Reuter) De Amerikaanse regering voelt zich niet geroe-
n spijt te betuigen over de rol die de Verenigde Staten hebben gespeeld bij de
aatsgreep in Chili in 1973. Dit blijkt uit de officiële reacties die zijn los gekomen
eef(dat de Amerikaanse diplomaat Brady Tyson openlijk had gezegd dat hij die
perikaanse rol in Chili diep betreurt.
e na
nu- i
Igetrvolg van pagina 1
huidige regering Tindemans be-
^piat uit Nederlands- en Franstalige
Jholieken en liberalen. Zij be-
jikt momenteel over een minder-
^ii in de tweede kamer, aangezien1
Rassemblement Wallon, een van
ac5regionale partijen, vorige week
i erir de premier uit de regering werdJ
et. Het Rassemblement Walloro
2jjj gerde namelijk de begroting vani
.^nomische zaken te steunen. Om-
de Belgische grondwet voor-
jrijft dat iedere regering uit even»-
il Frans- als Nederlandsspreken»-
lwei bestaat, benoemde koning Bou-
•seirijn na de uittreding van de twe*e
tielnisters van het Rassemblement
twee Franstaligen (een libe-
J en een katholiek) tot minister,.
regering is in haar nieuwe sa»-
nstelling nog niet voor het parle»-
ht verschenen en daarom be»-
louwt de oppositie het huidige
(reden van Tindemans als on»-
indwettig.
£2* beide grote vakbonden van Bei-
be-
het socialistische ABW en hf."t
^ristelijke ACV, hebben gisteren
bloten de reeks van wekelijks*
mJcingsacties op te schorten. Dut
tekend dat er komende vrijdag
•t wordt gestaakt in de provincies
•phtwerpen en Luik. Directe aanlei-
Keig tot de opschorting van de ae-
oens is dev situatie die ontstaan ;is
de politieke crisis. Overigeris
inen er ondanks de opschorting
"g r en daar nog wel incidentele
rkonderbrekingen plaats vindei?.
el" n aantal gewestelijke afdelingen
en i de vakbonden zijn het niet met
centrale leiding eens. Pas van-
ag zal blijken of de Belgische m«e-
i inderdaad de aangezegde st:a-
igsacties zullen nakomen,
g^htergrond van de huidige crisis i.s
al jaren slepende gewestvormini?:
uflt ^ibakenen van de verschillende
adsdelen van de Vlamingen. Wae-
i en Brusselaars en het verlenen
n vergaande bevoegdheden aan
1 verschillende delen. Tindemans»
ïns regeringsperiode nog tot het
voorjaar doorliep, trachtte
in België zeer gevoelige kwestie
Ite lossen door alle partijen bij het
frleg te betrekken. Het Ras-
iblement Wallon probeerde di»
irestvorming ten gunste van de
te forceren, waardoor Tinde-
voortdurend hevig werd geïrri-
Het stemgedrag van het Ras-
Wallon bij de begroting
(I economische zaken was de
jppel die de emmer deed over^
jen.
Tyson deed zijn openbare schuldbe
lijdenis dinsdag in een bijeenkomst
van de Commissie voor de rechten
van de mens. een orgaan van de
Verenigde Naties. Het Amerikaanse
ministerie van buitenlandse zaken
heeft zich nu gehaast uit te leggen
dat Tyson alleen voor zichzelf sprak
en niet het standpunt van de rege
ring vertolkte.
President Jimmy Carter deed het
gisteren op zijn persconferentie nog
eens over door Tysons verklaring
..niet passend" te noemend. De pre
sident zei dat „niet bewezen" is dat
de VS illegaal zou hebben gehandeld
in Chili, waar in 1973 met een militai
re staatsgreep een einde werd ge
maakt aan het bewind van de linkse
president Salvador Allende. Ook het
ministerie van buitenlandse zaken
onderstreepte dat er „geen bewijzen
van een Amerikaanse betrokken
heid" zouden zijn bij de staatsgreep
in Chili.
Geen overleg
De diplomaat Tyson gaf gisteren toe
dat .hij zijn schuldbelijdenis had af
gelegd zonder overleg met het minis
terie. Dit overleg was achterwege
gebleven wegens tijdgebrek, zo legde
hij uit. „Het spijt mij dat ik mijn
instructies heb overschreden," zei de
38-jarige Tyson, die nog maar zeer
weinig diplomatieke ervaring heeft.
Hij is enige tijd als missionaris in
Zuid-Amerika werkzaam geweest.
Tegenover verslaggevers gaf hij ook
toe dat hij de gevolgen van zijn ver
klaring. die in de hele wereld sterk de
aandacht heeft getrokken, niet had
voorzien.
Brady Tyson deed zijn omstreden
uitspraken dinsdag op een bijeen
komst in Genève tijdens de behan
deling van een resolutie waarin de
schending van de mensenrechten in
Chili wordt veroordeeld.
De resolutie spreekt van „flagrante
en voortdurende" schending. Zij is
gisteren door de VN-commissie aan
genomen met 25 tegen één stem met
vijf onthoudingen. De tegenstemmer
was Uruguay. Tot de acht indieners
van de resolutie behoorden Cuba en
de Verenigde Staten. Op zichzelf was
het al opmerkelijk dat de VS bereid
waren een officiële internationale
veroordeling van het huidige Chi
leense regiem zo krachtig te steunen.
Tyson ging echter nog veel verder
door dinsdag te verklaren: „Onze
delegatie zou niet openhartig en on
waarachtig zijn tegenover zichzelf en
ons volk als wij geen uitdrukking
zouden geven aan onze diepe spijt
voor de rol, die sommige regerings
functionarissen, diensten en particu
lieren speelden bij de ondermijning
van de vorige, democratisch gekozen
regering van Chili, die omver werd
geworpen bij de staatsgreep van 11
september 1973."
De openhartigheid van Tyson heeft
nog meer aandacht gekregen door de
snelle en ontkennende reacties van
de Amerikaanse regering. Carter, die
net bezig was een reputatie op te
bouwen als strijder voor de mensen
rechten. kreeg gisteren vanuit het
Oostblok prompt de bal terug ge
kaatst. Het Sowjet-blad Izwestia
schreef gisteren dat de reacties de
regering-Carter „in het ongunstigste
licht" had geplaatst. Het blad herin
nert er aan dat de Amerikaase rol bij
de val van Allende „algemeen be
kend" is.
Hst officiële Amerikaanse
standpunt is totnutoe geweest dat
de VS niet rechtstreeks betrokken
zijn geweest bij de staatsgreep tegen
Allende. Dat de Amerikanen wel
vantevoren actief meededen aan de
ondermijnende activiteiten tegen
Allende is door een speciale Se
naatscommissie bevestigd.
WASHINGTON (Reuter, UPI) De Amerikaanse
president Jimmy Carter verklaarde gisteren dat Israël
zich in het kader van een vredesregeling uit een groot
gedeelte van de bezette gebieden zal moeten te
rugtrekken. Met deze uitspraak trachtte de president
aanvankelijke kritiek op zijn standpunt inzake het
Midden-Oosten van Arabische zijde te ondervangen.
De Egyptische regering heeft zeer
terughoudend gereageerd op de na
dere verklaring van president Car
ter. Ze herhaalde de Arabische posi
tie dat Israël zich uit alle gebieden
die het na 1967 bezette, moet te
rugtrekken. De Israëlische regering
heeft zich van onmiddellijk com
mentaar onthouden.
Premier Sadat van Egypte tekent
Afrikaans-Arabische topconferentie.
slotverklaring van
De Amerikaanse president, die afge
lopen maandag gewaagde van de
noodzaak dat Israël verdedigbare
grenzen moet hebben, kreeg daarop
de wind van voren van de Arabische
landen. Het begrip .verdedigbare
grenzen" wordt steeds door Israël
gebruikt, wanneer dat land spreekt
over een vredesregeling in het Mid
den-Oosten. Tijdens zijn persconfe
rentie matigde de Amerikaanse pre
sident zijn uitspraken door onder
scheid te maken tussen „verdedigba
re" en „wettige" grenzen. De presi
dent zei dat hij zich zou kunnen
voorstellen dat Israël enige tijd ver
dedigbare grenzen zou moeten heb
ben die op een andere plaats liggen
dan de wettige grenzen. Israël moet
op den duur blijvende en erkende
grenzen hebben, die voor het land
zelf en de Arabische buurlanden
aanvaardbaar zijn, aldus de presi
dent. In een overgangsperiode zou
Israël posities kunnen behouden aan
de buitengrenzen van de gebieden
die aan de Arabieren worden terug
gegeven.
door James Dorsey
CAIRO Solidariteit, nauwere samenwerking op allerlei gebied; frontvorming tegen „ge
meenschappelijke vijanden" als imperialisme, kolonialisme en racisme. Dat zijn de sleutelbegrip
pen voor de gisteren in de Egyptische hoofdstad afgesloten eerste topconferentie van Afrikaanse
en Arabische staten.
Drie dagen lang staken de
staatshoofden van 59 Arabische en
Afrikaanse landen toespraken af
waarin ze deze conferentie als een
„nieuwe doorbraak" in de betrekkin
gen tussen de beide blokken en als
het teken van een „diep in de ge
schiedenis gewortelde eenheid van
belangen en doelstellingen" om
schreven. Het succes van deze top
conferentie is ten dele zoals de Zam-
biase president het gisteren stelde te
danken aan het feit dat men het
voornamelijk in Cairo heeft gehad
over principes, principes die in de
zogenaamde Verklaring van Cairo
werden vastgelegd.
In dit document, wordt het geloof
van de Afrikaanse en Arabische we
reld in de niet-gebondenheid, de
vreedzame co-existentie en de op
bouw van een nieuwe rechtvaardige
internationale economische orde be
krachtigd.
Verbroedering
Een belangrijke plaats neemt de
strijd tegen het imperialisme, het
kolonialisme, het racisme, de apart
heid en het zionisme in. Om aan te
tonen dat het niet zo maar woorden
waren heeft de Tunesische minister
van buitenlandse zaken, Habib al
Chattyn laten weten dat de Ara
bische landen in totaal bijna dertig
miljoen gulden aan de Afrikaanse
bevrijdingsbewegingen hebben ge
schonken. Dit geld zal door de be
vrijdingscommissie van de organisa
tie van afrikaanse eenheid OAE wor
den verdeeld. Opvallend is dat noch
de Eritrese Afscheidingsbeweging
(Ethiopië) noch het Frente Polisario,
(de bevrijdingsbeweging van de wes
telijke Sahara) op de lijst van Afri
kaanse bevrijdingsbewegingen voor
komen. Hiernaar gevraagd verklaar-'
de een Algerijnse vertegenwoordiger
vriendelijk lachend dat deze topcon
ferentie een conferentie van „ver
broedering" was. Vandaar ook dat
Kaoenda tijdens zijn persconferen
tie kon stellen dat er geen conflicten
tussen Arabieren en Afrikanen on
derling bestonden maar slechts „me
ningsverschillen".
Tegen de verwachting van velen in
zijn de rijke Arabische olielanden
juis ter wille van deze verbroedering
alsnog door de knieën gegaan en
hebben zij de Afrikaanse wensen om
economische steun ter compensatie
van de na de oliecrisis in 1973 geste
gen olieprijzen grotendeels gehono
reerd. Tijdens de Afro-Arabische
conferentie van ministers van bui
tenlandse zaken in Cairo hadden de
Afrikaanse landen gevraagd om on
geveer vijf miljard gulden terwijl de
Arabische landen slechts ruim één
miljard gulden wilden geven.
Op de conferentie van de
staatshoofden werd bekend dat de
Arabische olielanden bijna vier mil
jard gulden aan economische steun
hebben toegezegd. Dit bedrag zal
echter, zoals verschillende deelne
mers aan de topconferentie hebben
laten weten, slechts op lange ter
mijn effectief kunnen worden ge
bruikt. Voorlopig zou het nog aan
een infrastructuur in Afrika ontbre
ken voor een werkelijk effectief ge
bruik van het geld.
Voor de Afrikaanse en Arabische
landen is de oorlog in het Midden-
Oosten en dë oorlog in zuidelijk
Afrika een strijd tegen een en de
zelfde vijand. Ook de aspiraties van
de volkeren van beide gebieden zou
den identiek zijn. Opvallend is wel
dat het politieke handvest, de Ver
klaring van Cairo, op sommige pun
ten veel minder ver gaat dan het
oorspronkelijk door de ministers
van buitenlandse zaken opgestelde
document. Terwijl in de ontwerpver-
klaring over een totale boycot op
politiek, diplomatiek, cultureel,
sportief en economisch gebied tegen
Israël, Zuid-Afrika en Rhodesië
wordt gesproken is hierover in de
uiteindelijke verklaring niets te vin
den. Ook de door de ministers ge
noemde olieboycot tegen deze drie
landen hebben de staatshoofden in
hun verklaring blijkbaar niet willen
opnemen,
Voor de Egyptische president An
war Sadat in het bijzonder was deze
topconferentie een groot succes. Na
de enorme voedselrellen in januari
waarbij tachtig mensen om het le
ven kwamen, waardoor het regime
van Sadat aan prestige heeft verlo
ren en de teugels in het land weer
wat strakker moesten worden aan
getrokken. kon hij zich nu weer pre
senteren als een groots staatsman.
Hij zal ook de komende drie jaar. tot
de volgende Afro-Arabische topcon
ferentie bijeen zal worden geroepen
(Soedan en Oeganda hebben zich al
als gastlanden aangeboden) over de
uitvoering van de aangenomen reso
luties en de Afro-Arabische samen
werking moeten waken.
mor Bert van Panhuis i
gemeenteraadsverkiezingen in Frankrijk, waarvan komende zondag de eerste ronde wordt
2-liouden. gaan weliswaar om ruim 36.000 steden en dorpen maar de aandacht en het gewicht
^Jbben zich de afgelopen maanden helemaal toegespitst op.de Franse hoofdstad Parijs. Parijs is
politieke slagveld geworden, waar naar het nu lijkt, uitgemaakt kan worden hoe de politieke
voor heel Frankrijk er uit zpllen zien.
it
aantal namen genoemd van politici.
die voor de post in aanmerking kwa-
j;ite plaats al belangrijk omdat de men. Onder hen waren een paar klin-
voor het eerst sinds 1871 weer kende gaullistische namen want de
zou krijgen. Parijs partij van Jacques Chirac was vanaf
ruim honderd jaar onder voog- 1959 heer en meester in Parijs ge
itslag om Parijs' zoals het komen-
jdgebeuren nu al heet was in de
plaats al belangrijk omdat de
voor het eerst sinds 1871 weer
^burgemeester zou krijgen. Parijs
ruim honderd jaar onder voog-
de Franse regering gestaan in
tand met de opstand van de
imune. Burgemeester Jules Fer-
ield het maar vier maanden uit
door de redering vervangen.
Lsdien fungeerde een. .groep per
en en districtsbestuurders als
soort van gemeenteraad. Frank
en zijn regeerders zijn altijd
Jlttsbenauwd geweest dat de
dstad een staat in de staat zou
kflen. iets wat het centralistische
'^tüursstelsel en zijn uitvoerders
gruwel moet zijn. Vandaar dat
Itad in haar eeuwenoude geschie-
s slechts elf burgemeesters heeft
s nd. En dan zou dus dit jaar de
d weer worden opgepakt. De
president Valéry Giscard
1 taing meende dat het wel weer
kon. Het eindresultaat: een
e we burgemeester voor Parijs, ge-
uit het midden van 109 ge-
verkozen in 18
d iaal gevormde sectoren.
)i nieuwe bestuur van de hoofd
ei beschikt over 35.000 ambtena-
mag gemeentelijke belastingen
ïn en kan jaarlijks een bedrag
3.5 miljard gulden besteden. Wie
bij nog bedenkt dat burgemees-
a in Frankrijk veelal direct door
zetel in het parlement betrokken
bij het landsbestuur kan gemak-
k bepalen hoeveel macht de
ie burger van de hoofdstad in
^gehele bestel heeft
:men
Jf begin vorig jaar werd al een
weest en meende dat de burgemees
ter zeker een gaullist zou moeten
worden. President Giscard d'Estaing
gooide roet in het eten door plotse
ling met het plan te komen voor een
eenheidskandidaat van de hele 'pre
sidentiële meerderheid' van gaullis
ten. onafhankelijke republikeinen,
centristen en regeringsgezinde radi
calen.
Premier Raymond Barre zocht een
geschikte figuur en meende die te
hebben gevonden iri Michel d'Orna-
no. burgemeester van de Normandi-
sche badplaats Deauville, minister
van industrie en bovendien een oude
vriend en partijgenoot van de presi
dent zelf. Barre vergat echter wel de
gaullisten om hun advies te vragen.
Deze waren buiten zinnen van woede
toen de premier zijn keus bekend
maakte Dat lag voor de hand want
na het presidentschap en het pre
mierschap zou de aanhang van Chi
rac dus ook hier weer naast het net
vissen. De gaullisten zeiden 'nee' te
gen rf'Ornano maar lieten enkele
maanden in het midden wat de te
genmaatregel zou zijn
U
Op de kaak
Ze kwamen op 19 januari na een
gesprelc van premier Barre met de
gaullist, en leider van de hernieuwde
gaullistische partij de Rassemble
ment p?ur la Republique (de samen
bundeliag voor de republiek) RPR
Jacques Chirac om tot een verzoe
ning te komen met een rechtsedirec-
te vol op de presidentiële kaak: Jac
ques Chirac zelf zou het vaandel van
de gaullisten verdedigen. Onder het
oude gaullistische motto 'Mij of de
chaos' stelde Chirac dat hij de enige
geschikte kandidaat was voor het
aanbinden van de frontale strijd te
gen links.
De betrekkingen binnen de rege
ringsmeerderheid begonnen er
steeds slechter uit te zien. Eind ja
nuari probeerde Giscard eerst Chi
rac de mantel uit te vegen en toen
dat niet lukte te paaien. Chirac gaf,
gesteund door bijna alle gaullis
tische ministers in het kabinet van
Barre, dus inclusief minister van
staat Olivier Guichard, geen krimp.
Chirac vond het niet eens meer no
dig premier en president persoonlijk
van zijn standpunten op de hoogte
te gaan stellen en schreef in zeer
scherpe bewoordingen dat hij er niet
over peinsde terug te treden tenzij
er ernstige en dwingende redenen
zouden zijn om dat te doen. En wat
ernstig en dwingend is zal Chirac
zelf wel uitmaken.
Verwijten
Sindsdien is de oorlog binnen de
coalitie in volle hevigheid losge
barsten. De gaullistenleider heeft in
een redevoering de president en de
hele politieke top onmacht en onze
kerheid verweten en de president er
min of meer van beschuldigd dat hij
door slap optreden het land aan
links overlevert. De aanhangers van
d'Omano en dus van de president
verwijten Chirac dat hij door zijn
optreden de mogelijkheid vergroot
dat Parijs na de gemeenteraadsver
kiezingen een linkse meerderheid en
een linkse burgemeester zal hebben.
Daarbij wordt gewezen op opinie
peilingen in kranten en periodieken
van verschillende politieke kleur,
die laten zien dat een tweekamp
Chirac-d'Ornano in het voordeel van
eerstgenoemde zou worden beslist
maar dat in de tweede ronde van de
verkiezingen de meerderheid van de
Parijzenaren tegen Chirac en voor
de Unie van Links (communisten,
socialisten en links-radicalen) zou
stemmen. Een strijd tussen d'Orna-
no-Unie van Links zou daarentegen
in het voordeel van de eerste uitval
len. „Een stem voor Chirac is een
stem voor links" heet het dan ook in
kringen van de president.
Linkse ruzie
Dat zou natuurlijk kunnen maar ze
ker is het niet vooral niet nu de
verhouding tussen de socialisten en
communisten in Parijs niet opti
maal goed is. Beide partijen hebben
lange tijd zitten bekvechten over de
verdeling van de zetels op de lijsten
in de achttien sectoren en over de
vraag hoeveel lijstaanvoerders ieder
van de twee groepen zou mogen
leveren. In eerste instantie vorder
den de socialisten alle 18 topplaat-
sen maar na een serie dreigementen
werden er vijf afgestaan aan de com
munisten met als pikante noot dat
de socialistische kandidaat voor het
burgemeesterschap George Sarre in
zijn eigen sector „slechts" op een
tweede plaats staat achter een com
munist. Overigens is ook de Unie
van Links er niet in geslaagd een
eenheidskandidaat voor het burge
meesterschap naar voren te schui
ven. Naast Sarre de socialist hebben
de communisten Henri Fitzbin als
hun kandidaat.
Groene leger
Zowel „links" als „rechts" hebben
momenteel nog een andere te
genstander dan elkaar In Parijs
doet evenals in een tiental andere
steden de Partij voor de Milieuhy
giëne aan de verkiezingen mee. Deze
Ecologen zoals het groene leger
wordt genoemd kunnen volgens de
jongste pellingen rekenen op zo'n
tien tot twaalf procent van het aan
tal stemmen ln de eerste ronde. In
ronde twee zouden deze voorstan
ders van meer groen en minder be
ton in de grote steden één van de
twee blokken aan een meerderheid
Geen toestemming
Israel zal geen Kflr-
gevechtsvliegtuigen mogen leveren
aan Ecuador. De Amerikaanse rege
ring weigert daarvoor toestemming
te geven. De Israëlische minister van
buitenlandse zaken Allon zei dit gis
teren in het Israëlische parlement. In
het Kfir-toestel zit een Amerikaanse
motor, waardoor de VS het recht
hebben toestemming voor leverantie
te weigeren. Het verbod betekent
een ernstige tegenslag voor de Israë
lische economie.
PARAMARIBO (ANP) - De Suri
naamse premier Heek Arron heeft
voorgesteld de algemene verkiezin
gen in Suriname te vervroegen en ln
juli al te houden. Volgens de wet
zouden de verkiezingen pas in no
vember moeten worden gehouden.
Arron deed dit voorstel op een bij
eenkomst van parlementsleden en
ministers van zijn eigen partij, de
Nationale Partij Suriname. De ver
vroegde verkiezingen zouden vol
gens het Surinaamse perrsbureau
SNA te maken hebben met de poli
tieke moeilijkheden die zijn ont
staan rondom minister van
landbouw Willy Soemita. Deze wei
gert af te treden terwijl opzijn aftre
den is aangedrongen omdat zijn
naam is genoemd in de zogenaamde
„smeergelden-affaire van Nickerie."
Daar zouden boeren steekpennin
gen hebben betaald om grond in
erfpacht te kunnen krijgen. Vier
partijgenoten van Soemita. (hij be
hoort tot de Javaanse KTPI) zijn
inmiddels aangehouden in deze
zaak. Volgens het persbureau SNA
bestaat er zeer belastend materiaal
tegen de minister, die zelf overigens
nog niet door de justitie is gehoord.
CARACAS (ANP) De twee voor
zitters van de Noord-Zuid dialoog
(het gesprek tussen negentien ont-
wikkelings- en olieproducerende
landen en acht industrielanden), de
Canadees McEachen en de Venezo
laan Perez Guerrero, zijn van me
ning dat de slotfase van het gesprek
nog voor mei zal kunnen plaats vin
den. Een belangrijke oorzaak voor
hun gematigd optimisme is de hou
ding van president Carter van de
VS.
De Noord-Zuid dialoog is »maf de
cember 1975 in Parijs gevoerd en
zou in december van het vorig jaar
worden afgerond met een vergade
ring van ministers van deelnemende
landen.
ADVERTENTIE
Met Spa bronwater bereid
kunnen helpen. En dat maakt het
niet-groene front nerveus. President
Giscard d'Estaing heeft dan ook
snel gehandeld en een jaarlijks bo-
menfeest voor Parijs afgekondigd
Het is de vraag of de Ecologen zich
met zo'n kluitje ln het riet laten
sturen.
(Dit is het eerste van twee artikelen
over de Franse gemeenteraadsverkie
zingen)
