Hoesak wilde niet met
Van der Stoel praten
Overeenstemming
over Philips-cao
Grote opening in dam beter voor milieu
Bij Amro Reizen ligt de
zomer nu voor het meenemen:
doe er
wat aan
Kritiek universiteiten op
staatssecretaris Klein
Minister: harde confrontatie onvermijdelijk
Vrijlating op
verzoek van
Van der Stoel
P.C. Hooftprijs
voor
Carmiggelt
Man heeft in
weekend meer
vrij dan vrouw
Zigeunerfamilie
(74 man) nu op
camping Lelystad
Sinds 60 jaar maken wij huidcrèmes
Als er een betere bestond
zouden wij hem maken.
Bezwaar tegen personeelsinkrimping
OESO somberder
over Nederland
dan Planbureau
eerst m'n
§oud If aaitje
opeten.
DONDERDAG 3 MAART 1977
BINNENLAND
Trouw/Kwartet
Van onze speciale verslaggever Ferry Mingelen
PRAAG „Een harde confrontatie op het punt van de mensenrechten was onvermijdelijk gezien
de flagrante schending van de akkoorden van Helsinki door Tsjechische autoriteiten.*' Dit zei
minister Van der Stoel gisteren op de laatste dag van zijn bezoek aan Praag, nadat hij gehoord had
dat de Tsjechische president Hoesak hem weigerde te ontvangen.
De ontvangst was wel in het pro
gramma opgenomen, maar Hoesak
liet weten „tot zijn spijt een ontmoe
ting niet meer mogelijk te achten"
gezien de manier waarop in de wes
terse pers de gebeurtenissen rond
het bezoek van Van der Stoel aan
Praag werden opgeklopt.
PRAAG - De Tsjechische autoritei
ten hebben ondanks hun ergenis
over het optreden van minister Van
der Stoel in eerste instantie positief
gereageerd op diens verzoek twee
mensen die in de gevangenis zitten
vrij te laten.
Het ging om humanitaire gevallen.
De eerste persoon wiens naam niet
bekend gemaakt mocht worden, was
na een auto-ongeluk, waarbij hij
eeen tjechische vrouw had doodgere
den, tot achttien maanden gevange
nisstraf veroordeeld. Deze man is
gisteren, na een jaar straf vrijgeko
men. Het tweede geval betreft Cark
Stein, een Tjech, die vroeger op de
Nederlandse ambassade werkte, in
1970 wegens spionage twintig jaar
kreeg, enige tijd geleden een strafon
derbreking kreeg wegens zijn slechte
gezondheid maar afgelopen
woensdag toch weer gevangen werd
gezet.
De Tjechische minister van buiten
landse zaken Chnoupek heeft minis
ter Van der Stoel verzekerd dat op
een gratie-verzoek van Stein positief
beslist zou worden. Later werd Van
der Stoel echter meegedeeld dat de
afhandeling van het gratieverzoek
om administratieve redenen iets lan
ger zou duren, maar dat de positieve
bereidheid in principe gehandhaafd
bleef.
Chnoupek wilde gisteren aan het
eind van het bezoek niet reageren op
de mensenrechten-problemen die tij
dens het bezoek zo'n grote rol heb
ben gespeeld. Hij zei wel dat de rela
ties tussen beide landen door het
bezoek verbeterd waren. Hij heeft
echter geweigerd het voorstel te aan
vaarden om tien minuten voor de
Nederlandse tv het Tjechische
standpunt over de mensen rechten
te verdedigen.
Van onze soc.-economische redactie
AMSTERDAM De CAO-onderhandelingen bij Philips hebben
na bijna zestien uur vergaderen onderbroken door een tiental
schorsingen tot overeenstemming geleid.
een stuk van Philips met betrekking
tot de relatie winst-werk. Daarin
wijst Philips erop dat dit vraagstuk
voor een multinationaal bedrijf
moeilijker ligt dan voor een ander
bedrijf.
Van der Stoel deelde daarop aan zijn
ambtgenoot Chnoupek mee dat
„zo'n weigering wellicht nog nooit
eerder is voorgekomen, maar ik wil
er toch geen consequenties voor de
diplomatieke betrekkingen aan ver
binden." De minister ontkende niet
dat de officiële betrekkingen tussen
Nederland en Tsjechoslowakije
voorlopig koel zullen blijven, maar,
zo zei hij, „we handhaven gewoon de
diplomatieke betrekkingen en willen
ook de dialoog voortzetten."
„Enige invloed"
Op de vraag of de harde aanpak van
Van der Stoel geen averechts effect
op de autoriteiten in Praag zal heb
ben zei Van der Stoel: De Tsjechen
hebben na 1968 het uiterste gedaan
om weer wat respectabiliteit terug te
winnen. Ik denk daarom dat mijn
optreden wel van enige invloed zal
zijn. Maar afgezien daarvan kon een
duidelijke standpuntbepaling over
de schending van de mensenrechten
en daarmee de schending van de
akkoorden van Helsinki onder de
huidige omstandigheden niet uitblij
ven. Als we ermee akkoord gaan dat
de Tsjechen bepaalde onderdelen
van de Helsinki-akkoorden niet uit
voeren, dan zijn we op de verkeerde
weg.
Pessimistisch
Van der Stoel toonde zich in dit
verband vrij pessimistisch over Me
komende conferentie half juni in
Belgrado waar de uitvoering van
„Helsinki" getoetst gaat worden.
Van der Stoel heeft zich met name
de woede van Tsjechen op zijn hals
gehaald door zijn ontmoeting met
prof. Kan Patocka, de woordvoerder
van de Charta-beweging voor de
mensenrechten. Chnoupek had Van
der Stoel verweten dat dit in strijd
was met de regels van gastvrijheid.
Van der Stoel zei daarop met stom
heid te zijn geslagen, „omdat het
een ontmoeting betrof meteenTsje-
choslowaakse staatsburger, die
slechts vraagt om de bepalingen van
de grondwet en de wetten te eerbie-
dieen".
In een vraaggesprek met Van der
DEN HAAG Simon Carmiggelt
heeft de P.C. Hooftprijs 1974 toege
kend gekregen.
Deze Staatsprijs voor Letterkunde
is aan Carmiggelt toegekend op ad
vies van de daartoe ingestelde jury
die de minister van CRM, mr. Van
Doorn voor de toekenning adviseer
de. Samenstelling van de jury:
Andreas Bumier (lid en voorzitter),
Ankie Pijpers, Ethel Portnoy, Hugo
Kaleis, C. Lijsen en H. J. Kompen
(secretaris). De officiële uitreiking
van de prijs, die 8.000 gulden be
draagt, zal op een nader vast te
stellen datum plaatsvinden.
Stoel beweerden journalisten van
het officiële persbureau Ceteka, dat
Patocka fascistische ideeën zou
hebben. „Dat vind ik een dusdanige
zware beschuldiging dat ik Patocka
direct voor de tv zou halen hen daar
over uitleg te laten geven," reageer
de mr Van der Stoel.
De journalisten verweten Van der
Stoel ook de negatieve aspecten van
het bezoek te hebben laten prevale
ren boven de positie, door een man
te ontvangen diue alleen zich zelf
vertegenwoordigt. Tenslotte vroe
gen zij de minister of de verkiezin
gen op 25 mei wellicht iets te maken
hadden met zijn optreden in Praag.
„Ik bepaal mijn standpunt gelet op
de belangen van ons land en de
goede internationale betrekkingen.
Ik laat mij daarbij niet door andere
zaken afleiden", aldus de minister.
Ons commentaar staat op pagina 5
DEN HAAG - Minister Boersma
blijft erbij dat jongeren beneden de
achttien binnenkort niet eerder dan
's morgens zeven uur op pad mogen
om kranten te bezorgen. Wel is de
minister bereid gedurende twee jaar
een overgangsregeling te treffen.
Een meerderheid in de Tweede Ka
mer steunt Boersma nu in zijn plan.
Van een verslaggever
DEN HAAG - Het weekend
brengt voor mannen in het al
gemeen meer echt vrije tijd
mee dan voor vrouwen. Uit een
onderzoek dat het Centraal
Bureau voor de Statistiek in
1970 ingesteld heeft naar onze
vrije tijdsbesteding blijkt dat
vrouwen op alle dagen van het
weekend (de vrijdagavond
daar al bij gerekend) ongeveer
een kwart méér verplichte be
zigheden hebben dan mannen.
Vrouwen doen in het weekein
de dan ook minder aan tv-
kijken, lezen, studeren, sport,
spel of hobby.
Naast dit gegeven (dat voor
veel huisvrouwen niet zo veel
nieuws zal bevatten) leverde
het onderzoek op dat de zon
dag nog steeds meer een dag
van rust is; de zaterdag is nog
steeds meer gevuld met ver
plichte bezigheden (die man
nen overigens ook wel hebben:
vrouwen en mannen samen
vullen ongeveer een derde deel
van hun weekeinden met dat
„verplichte"). Verder wordt het
weekend voornamelijk doorge
bracht met bezoek, praten,
feestjes en tv-kijken.
(ADVERTENTIE)
Van een verslaggever
LELYSTAD De zigeunerfamilie
Romanow, die gistermorgen door de
Westduitse politie bij Heerlen over
de grens is gezet, is begeleid door de
rijkspolitie op de stadscamping van
Lelystad neergestreken. De in totaal
74 zigeuners, van wie de oudste ze
ventig jaar is en de jongste een baby
van enkele weken is, verbleven voor
zij de grens werden overgezet in
Keulen, waar zij volgens zigeuner
koning Koko Petaio. die de Roma-
nows bij de grens opwachtte, door
de autoriteiten „schandalig" zijn be
handeld. Zij woonden vijf maanden
op een parkeerterrein in de buurt
van een kerncentrale.
Aan de grens werden vijf van de in
totaal zeventien caravans op diepla-
ders overgeladen: de wagens waren
in slechte staat. Ook waren enkele
caravans bij een kettingbotsing be
trokken tijdens het vervoer naar de
grens.
(ADVERTENTIE)
Voor elke plannenmaker, geheel vrijblijvend: keus uit >872 pagina's voorpret. En desgewenst: uitvoerige
adviezen en alternatieven.
Bij 515 Amro Banken met dit vignet: i
Van onze onderwijsredactie
DEN HAAG De besturen van universiteiten en hogescholen
zullen vandaag felle kritiek leveren op de plannen van staatsse
cretaris Klein. Zij menen dat „het dictaat" dat Klein de instellin
gen tot 1983 wil opleggen de kwaliteit van onderwijs en onder
zoek ernstig zou aantasten.
De 65.000 Philips-werknemers krij
gen per 1 januari 1977 een prijscom
pensatie van drie procent met een
minimum van 600 gulden. Op 1 juli
en 31 december zullen opnieuw prijs
compensaties volgen, vermoedelijk
van respectievelijk 3,4 en 2,8 pro
cent. Bovendien hebben de vakbon
den een reëele loonsverhoging op 1
januari van een half procent bedon
gen, met een mipimum van honderd
gulden. De vakantietoeslag stijgt
van 7,5 naar 8 procent (minimum
1740- gulden). Ook andere uitkerin
gen; zoals de eindejaarsuitkering en
hir^flertoeslag, worden omgerekend
in procenten 0,4 procent hoger
Volgëns de tot nu toe bij Philips
gebruikte berekening zou de prijs
compensatie 4,2 procent hebben be
dragen. Jan van Nelle van de Indus
triebond NKV verklaarde na afloop
van de onderhandelingen dat de
bonden het verschil van 1,2 procent
hebben laten zitten om tegemoet te
komen aan de wensen van Philips.
Rentabiliteit
De nu bereikte resultaten betekenen
dat de totale loonsom bij Philips in
1977 tot 8,3 procent stijgt. Bij de
eerste besprekingen vóór de stakin
gen wilde Philips niet. vérder gaan
dah een stijging van 7 procent. De
directeur sociale zaken 0rs F. van
Grunsven van Philips gaf te kennen
dat hij niet blij is met het resultaat,
omdat de loonstijging groter is dan
het bedrijf uit het oogpunt van ren
tabiliteit wenselijk acht.
Volgens Van Grunsven hebben de
vakbonden erkend dat de loonkoste-
nontwilfkeling met name voor een
bedrijf als Philips met een kwetsba
re exportpositie, een doorslaggeven
de rol speelt. „Nu we hebben beslo
ten een prijscompensatie te geven, is
beperkt," aldus Van Grunsven, die Voorstel werkgroep inzake Oosterschelde gaat 100 miljoen gulden extra kosten
er ook op wees dat de reëele o w
loonsverhoging minder dan één pro
cent bedraagt.
Op 15 maart zullen de partijen op
nieuw rond de tafel gaan zitten om
de immateriële zaken te bespreken.
De bonden zijn al in het bezit van
Vandaag overleggen de universitei
ten en hogescholen met staatssecre
taris Klein over de financiële nor
men die onlangs door het ministerie
zijn gepubliceerd. De staatssecreta
ris wil in 1983 met minder we
tenschappelijk personeel meer stu
denten opvangen.
In de afgelopen week hebben de uni
versiteiten en hogescholen becijferd
wat de gevolgen zullen zijn van de
Haagse plannen. Daarbij blijkt dat
de technische hogeschool in Delft
het meest moet inleveren, omdat de
ze in verhouding de meeste docenten
had. Slechts een enkele universiteit
gaat er iets op vooruit, omdat deze
nog een achterstand had in te halen.
Dat geldt bijvoorbeeld voor de Eras-
musuniversiteit in Rotterdam.
Studentenstop
Het voornaamste punt van kritiek
op de voorstellen van staatssecreta
ris Klein is, dat er weinig ruimte is
gelaten voor verder overleg. Zo lijkt
de staatssecretaris heilig overtuigd
van de noodzaak van een studen
tenstop voor studierichtingen als ge
neeskunde, tandheelkunde en dier
geneeskunde.
Maar de vrees bestaat dat voor nog
meer studierichtingen een perma
nente studentenstop zou gaan gel
den. Staatssecretaris Klein wil hoe
dan ook de stroom van studenten
afstemmen op het beschikbare aan
tal docenten en dat aantal mag tot
1983 niet groeien.
Om in de komende vijf jaar toch 25
procent meer studenten te kunnen
opvangen zal staatssecretaris Klein
streng toezien op de wettelijk ver
plichte studieverkorting. Hij gaat er
voorlopig vanuit dat straks tachtig
procent van de studenten een vierja
rige cursus volgt. Hij wil voor 1 mei
de nieuwe studieprogramma's bin
nen hebben.
Moeilijkheden
De voorwaarden van de staatssecre
taris zullen zeker tot grote moeilijk
heden aanleiding geven. De meeste
studierichtingen denken nog steeds
aan programma's van vijf jaar en ze
lijken niet bereid daar een jaar af te
doen. Toch vindt Klein dit absoluut
noodzakelijk om in 1983 meer stu
denten te kunnen opvangen.
Ten slotte zullen de universiteiten
!*DVEHTEnriEi
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG De afsluitbare dam in de Oosterschelde wordt de komende
maanden opnieuw onderwerp van politieke touwtrekkerij in de Tweede Kamer.
Dat is komen vast te staan, nu uit studies van een interdepartementale
werkgroep is gebleken dat grotere doorlaatopeningen in de dam voor het milieu
en voor de schelpcultuur aanzienlijk gunstiger zijn dan de kleine openingen, die
in het afgelopen voorjaar door de Tweede Kamer zijn goedgekeurd.
380 ontwikkelmgsprojekten
VASTEN AKTIE
giro 5850 te utrecht ofwel
rabobank zeist gr. 162101864
Een dam met grotere door
laatopeningen kost echter
100 of 260 miljoen gulden
meer dan de ruim 2,5 miljard
om met dat extra-bedrag ak
koord te gaan, te meer omdat
uit het rapport van de
werkgroep blijkt dat het hui
dige plan door moeilijke be
heersing van het zoutgehalte
aanzienlijk meer milieurisi-
eo's met zich meebrengt dan
aanvankelijk was voorzien.
Confrontatie
CDA-fractiewoordvoerder
Schakel daarentegen vindt
dat een extra-bedrag voor de
Oosterscheldedam eigenlijk
niet mogelijk is. Hij verwacht
dan ook een stevige politieke
confrontatie als minister
Westerterp de conclusies van
de werkgroep volgt en aan de
Kamer toestemming vraagt
voor het extra bedrag. Scha
kel neemt daarbij het voorbe
houd dat hij de inhoud van
het rapport van de werk
groep nog niet kent.
Dat is dan ook niet officieel
openbaar gemaakt, maar
PvdA-Kamerlid Roels bracht
de hoofdlijnen ervan in
schriftelijke vragen aan mi
nister Westerterp naar bui
ten. Roels hoopte daarmee
een positieve beslissing over
het extra-bedrag te stimule
ren en bovendien is hij het
oneens met het feit dat de
inhoud van het rapport dat
van januari dateert, geheim
wordt gehouden.
Het rapport belicht drie mo
gelijkheden over de doorlaat
openingen in de Ooster
scheldedam. De eerste is die
van het huidige plan, name
lijk openingen ter grootte
van 11.500 vierkante meter,
hetgeen een getijdebeweging
bij Yerseke oplevert van 2.30
meter. De tweede mogelijk
heid omvat openingen van
14.000 vlerkante meter met
eea getijdebeweging van 2.70
meter. De derde is een ope
ning van 20.000 vierkante me
ter, met een getij verschil dat
het meest de natuurlijke eb-
en vloedbeweging benadert,
namelijk 3.10 meter. Volgens
Roels is het hele rapport een
groot pleidooi voor deze
grootste opening. Omdat dit
echter 260 miljoen gulden
extra vergt concludeert het
rapport dat de middelste
opening moet worden geko
zen, een soort compromis
Tweede Kamerlid Roels
(PvdA): vragen
tussen de financiële en de mi
lieubelangen. Die opening
van 14.000 meter zou honderd
miljoen gulden extra vergen.
Voor de Oosterschelde be
stond aanvankelijk een plan
voor een totale afsluiting, zo
als dat ook voor de andere
Zeeuwse wateren gold. In '74
besloot het kabinet onder
druk van milieugroepen de
haalbaarheid van de „open
dam" met te sluiten schui
ven te bestuderen. Als de
kosten onder de ongeveer 2,5
miljard zouden blijven, zou
zo'n open dam mogen wor
den gebouwd. Zou die finan
ciële grens overschreden wor
den, dan zou de afsluitbare
dam worden aangelegd. Vo
rig voorjaar bleek dat die fi
nanciële grens iets overschre
den werd. De Tweede Kamer
ging er met pijn en moeite
mee akkoord, maar aan
vaardde tegelijk een motie-
Schakel, waarin stond dat als
de dam na de studie van de
interdepartementale
werkgroep toch duurder zou
worden, het hele Idee van de
„open dam" alsnog zou moe
ten worden verlaten, en de
oorspronkelijke dichte en
goedkopere dam zou moe
ten worden aangelegd.
Schakel zei dat bij een kos
tenverhoging van honderd
miljoen gulden zijn motie in
feite van kracht wordt.
Alsnog een dichte dam aan
leggen is echter praktisch
moeilijk geworden, nu in het
afgelopen jaar de eerste dam-
delen, die enkele jaren gele
den al waren aangelegd voor
die dichte dam. weer afgebro
ken zijn.
Het rapport van de interde
partementale commissie is
begin dltjaar aan minister
Westerterp aangeboden De
ze heeft het voor advies door
gezonden aan de Raad voor
de waterstaat. Na dat advies
zal het kabinet een definitief
standpunt bepalen. Volgens
ingewijden is er voor het poli
tieke overleg nog tijd tot be
gin september, wil men nog
voldoen aan de vorig Jaar ge
stelde voorwaarde dat de
dam in 1985 in gebruik moet
worden genomen.
en hogescholen bezwaar maken te
gen Kleins voorspelling omtrent het
aantal te verwachten studenten.
Door onderscheid te maken tussen
onderwijs-vragende en voor zichzelf
werkende studenten denkt Klein
met veel minder docenten toe te
kunnen dat de universiteiten nodig
achten. Bovendien laat de staatsse
cretaris enige duizenden toekomsti
ge studenten verdwijnen naar de
zogeheten algemene hogere oplei
dingen. Deze opleidingen zijn welis
waar op papier in de maak, maar de
Tweede Kamer is nog niet akkoord
gegaan met deze plannen.
PARIJS De organisatie voor eco
nomische samenwerking en ontwik
keling (OESO) is minder optimis
tisch over de Nederlandse economie
dan het Centraal Planbureau.
De OESO is het in een rapport over
de vooruitzichten van Nederland in
1977 met name niet eens met de
voorspelling van het Planbureau in
de Macro-Economische Verkennin
gen, waarin staat dat de export naar
de omvang gerekend dit jaar met 8,5
procent zal toenemen. Volgens de
OESO zal dit niet meer dan 6,25
procent zijn. Ook over de ontwikke
ling van de werkloosheid is de OE
SO pessimistischer. Het planbureau
ging in september uit van gemid
deld 215000 werklozen in 1977 tege
nover 230.000 in 1976. De OESO
meent echter dat van een daling
geen sprake zal zijn. Weer een ande
re raming van het Planbureau, een
stijging van de investeringen met 8
procent is eveneens aan de rooskleu
rige kant, meent de OESO.
Deze organisatie is echter weer opti
mistischer dan het Planbureau over
de stijging van de Nederlandse im-
portprijzen: 3,5 tegen 8 procent. Ook
de betalingsbalans ontwikkelt zich
naar de mening van de OESO
gunstiger dan in Nederland wordt
gedacht. Over het geheel genomen
verwacht de OESO echter wel dat
het economisch herstel zich dit jaar
zal voortzetten, sneller zelfs dan in
1976
(ADVERTENTIE)
het vers gebraden
lOminuten haantje van
Herman Kramer
ut wilde toch de meett interessante
ogenblikken op de bond opnemen?"
