Gekweld Griekenland in
meesterwerk Angelopoulos
Vervelende moordenaar in stadion
:-V,
EHS1
De nieuwe Renault 20TL: een vooruitstrevende visie op het grote-auto-rijden.
de komedianten
two minute warning
Renault Auto's met IJQ.
Klassieke film va
André Malraux
Sierra de Teruel
vrijdag 25 februari 1977
door W. Wielek-Berg
Scène uit „Dt Komedianten"
Een ramp is al erg genoeg, maar een
vervelende ramp is helemaal kom
mer en ellende. Waarom zou je daar
een film van maken? Toch heeft re
gisseur Larry Peerce in zijn „Two
Minute Warning" (gebaseerd op het
boek van George La Fountaine) dat
gedaan en het resultaat mag er dan
ook niet zijn.
Het gaat om 91.000 mensen, drie
uitgangen, één sluipschutter (ofte
wel een vol stadion dat zich in de
greep van een krankzinnige met een
machinegeweer bevindt), gedegen
sterren als Charlton Heston, John
Cassavetes, Martin Balsam, Beau
Bridges, Gena Rowlands, Walter
Pidgeon en nog een stel dragen hun
gil of hun doodsgereutel of hun grim
mig opeengeklemde kaken gewillig
bij en toch is er in het geheel niets
aan. Het geval wil namelijk, dat de
film eindeloos lang nodig heeft om
op gang te komen. Nadat zeer tradi
tioneel een stelletje ongeregeld men-
sengoed is getekend dat zich vrolijk
dan wel angstig of met de pest in het
lijf naar het stadion spoedt en ook de
moordenaar in het vizier is gehou
den, worden we geruime tijd vergast
op de zeer problematische voorbe
reidselen van de politie, die de moor
denaar reeds spoedig in de gaten
heeft doch hem niet kan pakken,
afgewisseld met fragmenten football
(heel iets anders dan ons voetbal).
Een speciale afdeling officiële man
netjesputters wordt opgetrommeld
om het karwei te klaren en of Peerce
die terreur tegen terreur afkeurt of
als heldhaftig verheerlijkt blijft in
het midden waarschijnlijk wil hij
van twee walletjes eten. Pas op het
allerlaatste moment, als we de moed
al bijna hebben opgegeven, gaat de
moordenaar tot actie over. Zijn
slachtoffers waren al houten klazen
en dooie dienders toen ze nog arge
loos op hun zitplaats zaten te koeke
loeren of te rommelen, daarom deert
het ons weinig of ze het loodje leggen
of niet. Hun bloed blijft tomatensap,
ook al wordt er nog zo wreed met
hele en halve lijken gesold.
w. w. B
Amsterdam-Cineac Damrak I en Ci
nema International; Den Haag-
Passage; Rotterdam-Cineac A.D.;
Eindhoven-Metropole; Amersfoort-
Cinema I; Utrecht-Catharijne I; Til-
burg-Harmonie; Haarlem-Luxor; Gro-
ningen-Concertbuis; Breda-Grand;
Hilversum-Rex; Den Bosch-Euro Ci
nema 2; Enschede-Alhambra; Leiden-
Lido; Alkmaar-Cinema; Arnhem-
Luxor; Heerlen-Royal; Nijmegen-
Centrum, 14 .jr.
„Siërra de Teruel" speelt in e
dorpje in Spanje, waar arbeiders
intellectuelen uit heel de wereld, g
holpen door de dorpelingen, „de ij
le strijd" strijden tegen een fase
tische overmacht: met het ra
dernste wapentuig uitgeruste le|
rafdelingen van Franco. De gro|
mannen kwijt zich van zijn tag
enkelen sneuvelen. De begrafej
van de Arabier, de Fransman, i
Duitser vormt een van de ontrfl
rendste episodes uit de film. Achl
de baren, die worden gedragen lan
de kronkelpaden tussen de donkei
dreigende bergen door, lopen i
boeren, de vrouwen, de kindero
Vreemdelingen zijn voor hun vij
heid gevallen en zij bewijzen hen j
laatste eer.
„Siërra de Teruel", nog altijd act Hj
eel, was bedoeld als propaganda^ d€
om sympathie te wekken voorlUL
Republikeinse zaak. doch bey Lt
geen enkele propagandarede. V
verhaaltechniek en structuur
treft was hij zijn tijd ver voon
maar een van zijn grootste vi -
diensten is, dat hij, terwijl hij in
studio met beroepsacteurs werd
maakt, de indruk wekt ter plaat
met de „candid camera" te zijn d
genomen.
w. w. 2C
25 februari Waagtheater Delft i H
Smederij, Amsterdam; 4 maart zi
S.S.R. Jongerenvereniging, Utrecl di
Stijlvolle eenvoud kenmerkt
deze grote middenklasser. Een aërodynamische,
geruisloze, koersvaste, voorwiel-aangedreven
wagen met geventi leerde schijfremmen
en een uiterst komfortabele.
fysiologisch uitgekiende zit.
Krachtbron: 90 DIN-pk.
goed voor 165 km/u.
Onder het Frans charmante uiterlijk een pantser
van veiligheid. Voortgekomen uit de teisterende testen met Renault's
experimentele veiligheidswagen. Resultaat: kreukelzones voor
en achter, die de schokenergie absorberen. En een kooikonstruktie die
bestuurder en passagiers alom beschermt.
V*7\\
De Renault 20 TL.
Een modem konsept: veilig, komfortabel,
ruim en zuinig. En uiterst kompleet
uitgerust met plezierige details:
zonwerend glas, elektromagnetische
deurvergrendeling,
het kaartleeslampje,
automatische oprolgordels,
kontrolelampjes voor
remdruk en remvoering-
slijtage, elektrisch bediende
zijruiten, voorruit van gelaagd
glas, etcetera.
De zeer ruime Renault 20 TL
biedt vijf volwassenen ruimschoots plaats.
De vijfde deur geeft toegang tot een zee van ruimte.
De achterbank laat zich in zes standen
zetten en desgewenst geheel verwijderen
De vier ronde klokken verschaffen in één
oogopslag alle gewenste informatie.
De koplampen laten zich van binnen uit verstellen.
Boek: We kunnen u nog meer vertellen.
En dat doen we graag. Door middel
van het omvangrijke, kleurige
alles-over-Renault boek. dat u gratis
bij elke Renault dealer kunt krijgen.
Renault 20 v.a. f 19.820,— incl. B.T.W. Af importeur.
Prijswijzigingen voorbehouden.
Renault beveelt Elf oliën aan.
De Renault 20 TL is geen auto voor wie allute vertaalt
met uiterlijke schijn. Daarvoor demonstreert het ontwerp
ingetogen charme. Is de konstruktie te integer. -ir .'- '"V f
De techniek te geavanceerd. Reken daarbij
verregaande veiligheid en het komplete komfort
dat deze representant van de nieuwe generatie
der grote Renault's u verschaft.
Dan blijft er nog maar één ding iB
voor uoverplaatsnetnen achter het V
stuurwiel Vooreen proefrit, allereerst.
Het Is niet de gewoonte om een film, die al een jaar door de filmhuizen rouleert en praktisch
wekelijks wordt aangeprezen in de rubriek „Prolongaties en Reprises" bij de Amsterdamse
première nog eens te gaan bespreken.
Maar voor „De Komedianten"
maken we een uitzondering, want
om technische redenen is na de ver
toning op het Rotterdamse Film In-
ternaUonal 1976 geen uitvoerige kri-
Uek geplaatst en de film is zo uniek,
dat hij niet ongemerkt voorbij mag
gaan.
Hij duurt vier uur. Die ongewone
lengte werd als voorwendsel ge
bruikt om hem vorig Jaar in Cannes
(waar hij overigens met groot en
thousiasme werd ontvangen) niet tot
de officiële Inzendingen te rekenen.
De ware reden was, dat hij geen
genade kon vinden in de ogen van de
huidige Griekse machthebbers de
kreet „Jullie hebben je weer laten
afschepen met een gebrekkige vre
de" die in de film van Angelopoulos
wordt geslaakt, kunnen ze zich daar
nog steeds aantrekken, ondanks het
vertrek van de kolonels.
Hoewel Theo Angelopoulos zich in
zijn eerste (eveneens in Rotterdam
vertoonde) films „Het jaar '36" en
„Reconstructie" reeds deed kennen
ais een opmerkelijk regisseur, had
toch niemand kunnen verwachten
dat hij zo kort daarna een meester
werk als „De Komedianten" zou ma
ken (een deel daarvan is overigens
opgenomen tijdens het kolonelsregi
me. men mag Angelopoulos dus wel
prijzen om zijn moed. want de anti
fascistische tendentie is onmisken
baar). De film past in geen enkel
genre, al doen sommige beelden in
hun verdoorgevoerde choreografie
denken aan het werk van de Hon
gaar Miclós Jancszó. Maar het blijft
bij een oppervlakkige overeenkomst
want Angelopoulos neemt letterlijk
en figuurlijk een geheel ander
standpunt in. Het is een moeilijke
film. doch hij beloont die moeite
rijkelijk
Reizende toneelspelers
HIJ begint en eindigt met een
groepsfoto van een sjofel stel to
neelspelers voor een armetierig sta
tion, dat het land doortrekt met het
klassieke volkse drama „Golfo de
Herderin." „De Komedianten" is ge
situeerd tussen de Jaren 1939 en
1952, een bewogen tijdvak ln de be
wogen geschiedenis van Grieken
land: het omvat de Italiaanse inva
sie. de Duitse bezetting, de bittere
burgeroorlog, de Engelse interventie
om een communistische overwin
ning te voorkomen, het fascistoïde
regime van Ma tax as en het aan de
macht komen van Papagos, die een
„sterke" regering vormde en daar
mee de troebele jaren Inluidde die
uiteindelijk leidden tot de kolo-
nelscoup in 1967. De gebeurtenissen
worden meestal chronologisch ver
teld, maar Angelopoulos houdt zich
niet strikt aan die volgorde: soms
maakt hij een voorwaartse of ach
terwaartse sprong. De personen be
lichamen de tijd waarin zij leven,
maar zij zijn ook emblemen van de
Griekse mythologie. Een van de zus
ters heet Electra, de andere Chryso-
temis, de zoon Orestes. Moeder Cly-
temnaestra bedriegt vader Aga
memnon, die wordt verraden en
voor een Duits vuurpeloton sterft.
Orestes voegt zich bij de partisanen
in de bergen, maar komt op aandrin
gen van Electra terug om zijn moe
der en haar minnaar te doden. Dit
gebeurt tijdens een toneelvoorstel
ling bij open doek, zoals meer be
langrijke gebeurtenissen (de tijd
grijpt telkens ln), terwijl het altijd
onzichtbare publiek enthousiast
klapt voor de onverwachte toevoe
ging aan de handeling.
Driemaal doorbreekt Angelopoulos,
schijnbaar willekeurig doch mees
terlijk getimed, de loop van het ver
haal met lange, rechtstreeks tot het
publiek gerichte monologen: een der
spelers vertelt over de vlucht van
Grieken uit Klein-Aziè in 1922, een
partisaan brengt verslag uit over
zijn martelingen; Electra staat, na
dat zij verkracht ls, onbewogen op,
veegt het vuil van haar gezicht en
verhaalt over een na-oorlogse de
monstratie in Athene die in bloed
werd gesmoord.
Somber en groots ls „De Komedian
ten", sterk gestileerd en zeer ontroe
rend. Het is vreemd en verheugend,
dat een zo anti-sentimentele film zo
diep het hart kan raken. Beelden
blijven je bij: van een executie op
een nat strand, van gevangenen die
op een boot worden weggevoerd en
zwijgend de handen heffen, van
twee gehangenen die plotseling
zichtbaar worden als het gezelschap
zingend een bergpas overtrekt, van
een eenzame kip op een witte
ijsvlakte, waar begerig jacht op
wordt gemaakt omdat de honger
heerst, maar ook van een wrakke
bank op een verslonste bin
nenplaats, die minutenlang in het
beeld blijft, vergezeld van vage
maar veelzeggende achtergrondge
luiden. Arm, aangevreten en kapot
is het gekwelde Griekenland dat An
gelopoulos ons toont, vaak koud en
rillend onder de sneeuw, maar soms
gebaad in gouden zon en helblauwe
zee.
Wie iets zeer bijzonders wil beleven,
wie aan den lijve wil ondervinden
wat film vermag, wat een begena
digd kunstenaar met het medium
kan doen, mag „De Komedianten"
niet missen.
Amsterdam-Cinetol 2, 18 jr.
Prolongaties en reprises
Nashville. Meesterlijk mozaïek van
Amerika, door regisseur Robert
Altman gesitueerd in de stad van de
Country- and Western-music. De ge
hele week In Studio K, Amsterdam
en Byou, Hilversum.
Een Schijn van Twijfel. Rolf Orthel's
documentaire van internationaal ni
veau over de droefenis van de con
centratiekampen, gezien in de sche
mer van nu. 2 maart, Filmhuis Rot
terdam.
Nada. Grimmige film van Claude
Chabrol over sympathieke nihilis-
Trouw/Kwartet iri
ten die afglijden in de misdaad. De
gehele week in Midi, Maastricht.
1900. Prachtig epos van Bertolucci
over opkomst van socialisme en fas
cism e bij Italiaanse boeren in de
jaren 1900-1945. Deel I: Tuschinski
3, Amsterdam; Casino, Breda; Se
lect, Delft; Select, Eindhoven; Roxy,
Haarlem; Camera, Tilburg; Euro,
Den Bosch. Deel II: Tuschinski,
Amsterdam; Casino 3, Breda;
Grand, Groningen; Studio, Leiden.
Histoire d'Adèle H. Tedere film van
Francois Truffaut over een wrede
liefde. De gehele week in Studio,
Amersfoort.
De Markiezin van O. Een „morele
comedie" van Eric Rohmer, geba
seerd op een novelle van Heinrich
von Kleist. De gehele week in Leid-
sepleintheater, Amsterdam.
Mr. Klein. Schokkend portret van
een Identiteitsverwisseling in bezet
Parijs van Joseph Losey met Alain
Delon in de hoofdrol. De gehele
week in City 4, Amsterdam; Lido 3,
Leiden.
A Clockwork Orange. Angstaanja
gende visie op een gewelddadige
toekomstwereld van grootmees;
Stanley Kubrick. De gehele week
Camera, Den Haag.
The Treasure of the Sierra Mad
Klassieke film van John Hust
naar een roman van Ben Traven n
Humphrey Bogart in de hoofd]
De gehele week in The Movi
Amsterdam.
Toen de film „l'Espoir" van Ani
Malraux (assistent Denis Marionf
cameraman Louis Page) in 1939
voltooid schreef een Franse critic
„De wereld begint op de romans v
André Malraux te lijken." De oor
kwam, „l'Espoir" verdween, dook
1945 weer op onder een and
naam, „Siërra de Teruel", kwam a
in ons land in roulatie en werd aio
bewonderd. Nu in 1977 Ciné-club
film opnieuw uitbrengt, kunnen
zeggen: „De wereld lijkt op de fi
van André Malraux." Want voor
vrijheid (die Malraux in „l'Espo
zo ontroerend laat verdedigen) mo
in alle hoeken van de aarde m
steeds worden gevochten.
