La Mama-groep
met spel van Arrabal
Nieuwe toneelgroep
speelt moeilijke Wilder
KUNST
Weerzien
met
Karl Böhn
UIT DE WEEKBLADEN
og langer 'de
rgelpijp uit'
Met de hakken over de sloot
mip maart. Nu te koop.
Shaffy
VVD
Ben Sijes
Ramses
kreeg
zilveren CJP
Zwartwerkers
veroordeeld
Wiegel
Geen mening
Beuker
Paradiso
Bouw en havens
Staker
INDERDAG 24 FEBRUARI 1977
T rouw/Kwartet PS11 /RH13
loor André Rutten
AMSTERDAM La Mama New York is weer eens in Nederland, vertegenwoordigd dit keer door
"he Nelly Vivas Company, met wie Tom O'Horgan twee versies gemaakt heeft van Arrabals „De
rchitect en de keizer van Assyrië".
erkwaardig: tien jaar geleden (in
67) was Tom O'Horgan ook hier,
et vier La Mama-produkties. Ook
en jaar geleden speelden Ton Lutz
Marius Crans onder regie van
rijn ter Braak bij Studio dit stuk
Arrabal, de Frans-Spaanse
hrijver, die toen buiten de aan-
icht viel van Amerikaanse groepen
s La Mama. Voor die groepen is hij
euw, voor ons is het een hernieuw-
kennismaking.
at nu het meest boeit is de theatra-
vindingrijkheid en de theatrale
zet waarme* de voorstelling ge-
aakt is en gespeeld wordt. De ba-
sfictie van Arrabal is: een onbe-
Dond eiland, met één inboorling,
aar de enige overlevende van een
iegtuigongeluk belandt. Tom
'Horgan laat die man die zich de
;izer van Assyrië gaat noemen
et geopende paarse paraplu van
>ven af neerdalen op een eiland,
it uit een reeks speelvlakken van
rschillend niveau is samengesteld,
aar probeert de inboorling zich te
rbergen door zijn hoofd in een
lop blaren te steken. Onmiddellijk
die openingscene is het twee jaar
later. De inboorling nu de archi
tect genoemd heeft al van alles
geleerd. Dat proces gaat verder in de
vorm van een soort rollenspelletjes,
die de keizer bedenkt en waar de
architect gretig op in gaat. Die spel
letjes nu zijn boeiend theatraal uit
gewerkt. De keizer speelt ze enigs
zins clownesk-nonchalant, hij be
heerst ze, de architect speelt er alert,
voortdurend op zijn qui-vive, op in.
Met de gretigheid van een speelse
hand.
Toch zijn het niet zo maar spelletjes.
Zij verwijzen naar allerlei ervaringen
van Arrabal zelf vooral de verhou
ding tot zijn moeder en zij onthul
len ook, dat er een relatie tussen die
twee is ontstaan. Natuurlijk. Ook zit
er deze algemene lijn in, dat de „be
schaving", die de keizer op de archi
tect overdraagt, deze zijn onbewuste
macht op de natuur doet verliezen.
Toch vereenzelvigen zij zich met
elkaar, letterlijk: de architect eet de
keizer op en verschijnt dan in het lijf
van de keizer, terwijl de keizer op
nieuw uit de hemel valt in het lijf van
de architect.
Bij de theatralisering is er met enige
vrijmoedigheid met de tekst en met
de toneelaanwijzingen van Arrabal
omgesprongen. Eigenlijk zie je in de
eerste plaats fenomenale acteurs-
prestaties, waarin de beelden en sug
gesties van Arrabal op een nieuwe
manier zichtbaar worden. Dit betreft
dan de eerste versie, waarin Lazaro
Perez en Ronald Pearlman optreden,
gespeeld op dinsdag, donderdag en
zaterdag. De tweede versie met Vic
tor Attar en Thomas Kopache (be
kend van Franz Marijnens Camera
Obscura) op woensdag, vrijdag en
zondag. Van 1 tot en met 19 maart
zijn beide voorstellingen op tournee
door Nederland.
De architect en de keizer in een rechtbank-spel de eerste versie van de La
Mama-voorstelling in Mickery.
SIST De tentoonstelling „De
gelpijp uit" in Het Zeister Slot
-ekt wekelijks meer dan 1.000 be-
lekers. Deze grote belangstelling is
jor de organisatoren (Zeister
tichting voor kunst en cultuur, en
ereniging van orgelbouwers in Ne-
rland) aanleiding deze ten-
onstelling met twee weken te ver-
ngen en wel tot en met zondag 13
aart
>e tentoonstelling biedt het publiek
e gelegenheid zelf ook actief bezig
je zijn, prachtige kabinet- en secre-
laire-orgels te zien en te horen spe
en, en alle gewenste inlichtingen te
Krijgen van vakmensen die het oude
nbacht van orgelbouwer, restaura-
lur of pijpenmaker nog uitoefenen.
D. Houtman
AMSTERDAM Sinds 1975
woont en werkt de Amerikaan
se acteur, regisseur en toneelle
raar Niels Miller in Amster
dam. Hij geeft hier toneelles
sen en doet dit volgens de theo
rie die Francois Delsarte aan
het begin van de vorige eeuw
ontwikkelde.
Deze theorie is gebaseerd op de „wet
van de overeenkomst" en komt er in
het kort op neer dat „iedere uiter
lijke manifestatie, zoals een ge
laatsuitdrukking, een lichaamshou
ding, een gebaar en een stemgeluid,
het gevolg is van een innerlijk gees
tesgesteldheid." Met zijn leerlingen
heeft Niels Miller een nieuwe to
neelgroep geformeerd die onder de
naam The Delsarte Company
dinsdag een eerste stuk uitbracht
dat t/m 26'februari in Frascati in de
Nes te zien is. Het gaat hier om
Thorton Wilder's „Met onze hakken
over de sloot". Wilder heeft dit stuk
geschreven aan de vooravond van de
tweede wereldoorlog en het behan
delt de vasthoudendheid en het ver
mogen van de mens om te overleven,
met de hakken over de sloot.
Centraal staat de familie Antrobus
met hun dienstmeisje Sabina. Zij
overleven de ijstijd, de zondvloed en
aan het slot de oorlog. In een sober
decor speelt de handeling zich tege
lijkertijd in verschillende tijden af.
In het eerste bedrijf zien we het gezin
van nu in hun dagelijkse beslomme
ringen aan de vooravond van de ijs
tijd. Hier zijn een aantal pre-his-
torische figuren- en gebeurtenissen
vertegenwoordigd. Rechter Mozes
met zijn stenen tafelen en Homerus
krijgen bij de familie onderdak om
de kou te overleven. Henri, het zoon
tje van de familie Antrobus heeft
zijn oudste broer Abel gedood en
krijgt als hij erg vervelend is de
naam Cain. Deze mengeling van he
den en verleden werkt komisch om
dat het gezin Antrobus ze als van
zelfsprekend ervaart.
George Antrobus, de huisvader, de
uitvinder van wiel, hefboom en alfa
bet, de ingenomen voorzitter van de
jaarlijkse conventie van zoogdieren
draagt er zorg voor dat de mensheid
niet ten ondergaat. Hans Beyer
speelt deze figuur ingehouden ko
misch en wordt hierin bijgestaan
door zijn bewegelijke en beslist
optredende Maggy (gespeeld door
Diana Dobbelman) waar hij al 5000
jaar mee getrouwd is. 8abina het
prototype van een dienstmeisje vol
doet aan de zinnelijke behoefte van
de heer des huizes en geeft hem haar
morele steun.
Deze drie burlesque komedianten,
representanten van het menselijk
ras hebben ter ondersteuning van de
geloofwaardigheid menselijke ei
genschappen van de auteur meege
kregen. Deze moeten tot uiting ko
men in de scène's waarin de acteurs
hun toneelrol laten vallen en zich
ontpoppen als acteurs geëngageerd
voor een rol in „Met onze hakken
over de sloot".
De overgang van het clowneske type
naar een wezen van vlees en bloed is
een moeilijke opgave die in deze
voorstelling menigmaal mislukte.
Bernadette Fluitsma speelde de rol
van Sabina niet anders dan die van
juffrouw Somerset, de actrice die
Sabina speelt en het publiek mee
deelt dat ze eigenlijk helemaal niet
in dit stuk wil spelen waar ze boven
dien niets van begrijpt. Ook de ande
re spelers waren niet in staat een
dergelijke overgang te maken. Deze
scènes werkten daardoor niet zodat
het geheel beperkt bleef tot een vau-
devüle-achtige vertoning, wat soms
vermakelijk was maar aan de bedoe
ling van de schrijver voorbijging.
Voorproef |e van wat u te maken stoot in de allernieuwste Knip.Met
alweer zo n 65 nieuwe modellen die stuk voor stuk leuk om te zien
en nog leuker om te drogen zi|n. Morgen al, wont maken met Knip
gaot mokkelijk. snel en voordelig. En da s ook leuk. Alles wordt helder
beschreven en t patroon van elk model staat
op de gratis raderbladen. Elke maand weer.
Koop nu de Knip von deze maand,of koop
meteen het hele jaar en abonneer u: envelop i
zonder postzegel met uw naam en adres
naor Knip, Antwoordnummer 362, Haarlem.
Of tussen 9-17 uur bellen: 023 - 3194 20
en u bent verzekerd van Knip, 't volmaakte
zelf maak modeblod.
Accent
„Wat is er mis met de WD?", vraagt
Accent zich af. „De WD lijkt op een
tiener na zijn heftigste groeifase: hij
kijkt naar zijn lijf. Zijn broekspijpen
zijn te kort geworden. Hij is uit zijn
trui gegroeid en geestelijk stikt hij
van de onzekerheden," aldus het
blad.
Aleksei Myagkow, ex-KGB-agent,
'onthult' de praktijken van zijn
vroegere werkgevers. „Het commu
nisme van de KGB-officieren is heel
anders dan dat van de eenvoudige
arbeider. Het betekent ongelimi
teerde macht over de massa, een
veilig bestaan ten koste van ande
ren. zeer strikte regels en strenge
discipline," zo vertelt Myagkow.
Ook in Accent komt de RKPN-UJst-
trekker Beuker aan het woord.
„Twijfels over ethisch reveil" is de
kop die er boven staat.
Andere onderwerpen: Oud-minister
Lieftinck over de PvdA. „Helse
droogte teistert Sahara" en een in
terview met zangeres Lenny Kuhr.
Hervormd Nederland
door Jac. Kort
AMSTERDAM Achttien jaar ls
het geleden, dat prof. dr Karl Böhn
het Concertgebouworkest heeft ge
dirigeerd. Het is dus wel te begrij
pen, dat de belangstelling van het
publiek voor de drie concerten die
de thans 82-jarige dirigent deze
week met het orkest geeft, zeer
groot is. Ouderen willen hem op
nieuw aan de gang zien. Jongeren,
die hem alleen van de grammo
foonplaten kennen, willen hem in
levende lijve meemaken.
Welnu, allen zullen het erover eens
zijn, dat Böhn's vitaliteit aan het
ongelooflijke grenst. Dat valt al op
bij het soepele, veerkrachtige betre
den van het podium en-dat wordt
tijdens zijn dirigeren nog bewonde
renswaardiger. Met uiterst kleine,
bijna onzichtbare aanwijzingen,
maar verschrikkelijk exact en alert,
weet hij ieder motiefje en elke nuan
cering van het orkest gedaan te krij
gen, zoals hij het wil.
Op zichzelf was het programma niet
bepaald opwindend. Schuberts
Tweede Symfonie komt meer op de
concerten voor en de na de pauze
gespeelde Tweede Symfonie van Jo
hannes Brahms is ook beslist geen
novum.
Maar, zelfs als men meent, dat vijf
tig strijkers in Schubert's jeugdsym-
fonie wat te veel van het goede is en
dat Böhn zowel in Schubert als in
Brahms te veel het van het ene
uiterste (pianissimo) in het andere
(fortissimo) vervalt, dan nog moet
men eerbied hebben voor de wijze
waarop hij zijn intenties op het or
kest overdraagt en voor de conse
quentheid van zijn opvatting.
Daarmee bewijst hij inderdaad ie
mand te zijn van de grote, thans
uitgestorven generatie van Mon-
teux, KJemperer en George Szell.
Hans Beyer als George Antrobus en Bernadette Fluitsma als Sabina in
de hakken over de sloot".
AMER8FOORT Ramses Shaffy
heeft woensdag in Amersfoort het
zilveren Culturele Jongeren Pas
poort uitgereikt gekregen door de
voorzitters van de Belgische en Ne
derlandse CJP-organisaties, de he
ren M. Boon en H. Vonhoff.
Beide organisaties hebben deze
prijs onlangs Ingesteld, bestemd
voor een in Nederland en België
werkende artiest die zich behalve
door zijn artistieke prestaties ook
verdienstelijk heef gemaakt voor
het CJP. 8haffy was de eerste die
hem kreeg omdat hij in 1968 in zijn
theater te Amsterdam, het Shaffy-
Theater, de houders van een CJP
zonder uitzondering of beperking
voor half geld toegang gaf. Momen
teel hebben meer dan 300.000 Jonge
ren tussen 15 en 25 Jaar een CJP.
Van een verslaggever
MAASTRICHT De politierechter
heeft 23 bouwvakkers wegens het
plegen van steunfraude veroordeeld
tot gevangenisstraffen en geldboe
ten. De bouwvakkers, die in Maas
tricht een uitkering hadden wegens
ziekte, werkloosheid of arbeidsonge
schiktheid, werden betrapt toen zij
„zwart" aan het werk waren bij de
bouw van de metro in Brussel. De
opgelegde gevangenisstraffen lie
pen uiteen van vier weken tot vier
maanden (in enkele gevallen gedeel
telijk voorwaardelijk) plus een geld
boete van een paar honderd gulden.
In Hervormd Nederland een inter
view met prof. dr. Ben Sijes die
werkzaam is op het Rijksinstituut
voor oorlogsdocumentatie. Sijes
praat over zich zelf, zijn Jeugd, Israël
en zelfs over de stakingen. Die sta
kingen „worden van bovenaf geleid.
Van enig initiatief van de mensen
zelf is geen sprake, hoogstens van
een afgeleid initiatief. Het zelf han
delen wordt onderdrukt, dus tevens
het aanvaarden van eigen verant-
ordelijkheid," aldus Sijes.
Mary Michon gaat in op het pro
bleem van de kindermishandeling.
„Het is niet louter een uiting van
agressief gedrag tegen het kind,
maar ook een bewijs, dat er in het
gezin en vooral met de ouder iets
mis is. Vaak liggen ze zo met zich
zelf overhoop, dat ze bij de minste of
geringste irritatie hun onlustgevoe
lens op hun kinderen botvieren," zo
schrijft Mary Michon.
Internationale secretaris van de
PvdA Harry van den Bergh, schrijft
in HN over het huidige Spanje.
„Spanje's democratische toekomst
is nog niet geheel veizekerd, maar
zeker is dat men al een goed eind
gevorderd is. Waakzaamheid is ech
ter geboden."
En verder in HN: Het hellend
grondvlak van het CDA met
Schmelzer als ongewild pleitbezor
ger van Jinks", een artikel over
kunstmatige inseminatie, het be
zoek van een aantal Nederlanders
aan Vietnam en een analyse van de
nieuwe grondpolitiek.
Elseviers Magazine
Hans Wiegel, de fractieleider van de
VVD gaat flink tegen het CDA te
keer in Elseviers Magazine. „Het
CDA lijkt soms een gezelschap poli
tieke masochisten. Als je ze vriende
lijk tegemoet treedt, beginnen ze
angstig van zich af te slaan. Timmer
je ze hard op de kop, zoals de PvdA
doet, dan wringen ze zich in allerlei
bochten om te kunnen zeggen dat
socialisten best redelijke mensen
zijn," zo meent WiegeL
Werkgevers-voorzitter Van Veen
denkt, dat hij het goed heeft gedaan
de afgelopen tijd. Hij vertelt aan
Elsevier hoe hij met zijn „oorlogste
genstander" Kok een gesprek onder
vier ogen had, waarin ze gezamen
lijk verzuchtten, dat zij beiden hun
functies hebben aanvaard in een
tijd, dat er materieel nauwelijks nog
enige ruimte is voor verbeteringen.
„En daar waren we het hartelijk
over eens," zegt Van Veen blij.
Staatssecretaris Meijer laat in Else
vier merken dat hij het niet zo op
sociologen vooralen heeft. „De we
reldvreemdheid van sociologen
wordt steeds groter." De sociologie
schiet als wetenschap en als bron
van maatschappelijke Invloed aan
merkelijk tekort," vindt de staatsse
cretaris van CRM.
In het blad nog een interview met
oud-Journaallezer Bob Meijer: „Het
alternatief voor de democratie ls het
evangelie." en een profiel van het
foik-idool John Denver*
De Nieuwe Unie:
De openingskop van De Nieuwe Li
nie luidt: Het CNV: geen ja, geen nee
en toch geen mening. In een poging
tot een analyse van het loonconflict
vraagt Kees Boonman zich af:
„Krijgt het CDA zijn eigen vak
bond?" Het CNV dreigt een vak
bond te worden die mikt op het
politieke midden. Ondanks het feit
dat de CNV-top ver van haar leden
afstaat, zou zij wel eens veel gema
tigde arbeiders naar zich toe kunnen
trekken. De restauratie zet ook door
in de arbeidersbeweging, aldus
Boonman.
Gerard de Bruljn gaat in op de
„minst slechte oplossing" van het
heroïneprobleem: Gratis heroïne
verstrekken aan verslaafden. In het
paginagrote artikel kan De Bruijn
toch niet tot de conclusie komen dat
gratis verstrekking de beste oplos
sing voor dit immense probleem zal
zijn. Maar Nederland zal er niet on
deruit kunnen, „al was het alleen
maar om een einde te maken aan de
erbarmelijke omstandigheden waar
in verslaafden moeten leven."
In DNL zegt Wlm Klinkenberg ver
der weer iets over Menten. „Hij mag
de Tweede Kamer niet opnieuw ont
glippen," en schrijft een feministe
over de „loopse pen van Maarten 't
Hart," een „waanwijze sofist, een
publieke hartelap die niet de moeite
neemt zijn polemieken op het ni
veau van .de idee' te houden."
Vrij Nederland:
Bibeb van Vrij Nederland had een
gesprek met Klaas Beuker, lijsttrek
ker van de RKPN, die beweert dat
een deel van ons land al door China
is bezet met al die Chinese eethuis
jes. Enkele uitspraken van deze een
ling in de Tweede Kamer: „Heel veel
mensen die de biecht afschaften zijn
bij psychiaters terechtgekomen" en
„Als men een keer met een ander
gaat, is het voorgoed beschadigd.
Zoals een glas met een barst geen
waarde meer heeft."
Het PvdA-blad „Roos in de vuist"
weigerde een artikel van het PvdA-
Kamerlid Wielek over Berufsverbo-
te te publiceren. VN drukt het af en
plaatst eveneens een artikel over
het eerste lustrum van het be
roepsverbod in Duitsland.
Igor Cornelissen beschrijft hoe de
vakbonden zichzelf aan banden leg
gen en Freek Bruinsma hoe een sta
king moeizaam door het weekeinde
heen geholpen werd en hoeveel te
genstemmers carnaval wilden vie
ren op kosten van de bond.
Ursula den Tex was in Brokdorf en
beschrijft de sfeer van deze enorm®
demonstratie, Elly de Waard beju
belt het zingen van David Bowie en
Paul de Hen vertelt over de
hamvraag van het vleesbedrijf
Homburg.
Haagse Post:
De Haagse Post besteedt ruime aan
dacht aan het verdwijnen van het
laatste restant van de jaren zestig,
het gebouw van de Vrije Gemeente
aan het Amsterdamse Leidsepleln,
Paradiso. „De geur van wierook is
allang vervlogen, de directeur heeft
zojuist een bar-grillroom geopend
en de Jeugdtempel zelf moet wijken
voor de ambitieuze creatie van Bou-
wes," zo mijmert HP-medewerker
Bert Jansen.
Nico Haasbroek bericht vanuit
Brokdorf over de oorlog die daar
niet doorging en over het Duitse
kernenergieprobleem. „De meest
voor de handliggende oplossing
voor het Brokdorfconflict bleef ach
terwege, namelijk de conclusie trek
ken uit het bouwstopbesluit van de
rechter. Dat wil zeggen de
bouwplaats verwijderen. De weide
renoveren. Met andere koeien erop,"
aldus Haasbroek.
Hofland schrijft deze week over het
B-elftal van het CDA, Koot is boos
dus schrijft hij niet en Ischa
Meijer ging met de filmregisseur Ri
chard Lester praten. Bovendien nog
een protret van de beste Franse zan
ger Leo Ferré.
De Groene Amsterdammer
De Groene Amsterdammer schrijft
over de stakingen in de bouw en de
havens. In de bouw wordt verzucht:
„Hopelijk is deze kleine arbeidsoor-
log voldoende om in de toekomst
wat meer greep te krijgen op de
grote aannemersoorlog die in de
bouw onverminderd voortwoedt."
Het grootste probleem van Piet van
Keulen van de bedrijfsgroep havens
is: „Hoe hou ik die kerels allemaal
binnen de poort?" „Als we het zou
den verliezen, nou, dan is het hek
van de dam, want dan werkt er geen
sterveling meer," aldus Van Keulen.
Een econoom van de Industriebond
NW analyseert het zojuist gepubli
ceerde wetsontwerp investeringsre
kening „De veilige weg van winst
naar werk."
Verder in het blad: Lukas Reynders
over het doordrammen van gene
tische onderzoekers, Maarten van
Dullemen beschrijft het debat tus
sen minister Pronk en prof.
Wertheim over het voortzetten van
de ontwikkelingshulp aan Indonesië
en een artikel over de vele Chileense
appels die de Nederlandse markt
overspoelen.
De Tijd
In De Tijd komt de gewone staker
aan het woord. „Na deze staking
wordt het nooit meer als vroeger,"
zegt Amsterdamse havenstaker
Theo de Rooi. „De eenheid, die nu
naar voren is gekomen, heeft iede
reen verrast. Er is door deze sta
kingsactie iets veranderd in de men
sen en dat zal ook daama in de
bedrijven te merken zijn," denkt De
Rooi. „Men laat zich niet meer door
de directeuren inpakken
K. Houtkoper is een dokter op de
fiets. HIJ kan het financieel niet
meer bolwerken. In een „vreemd"
verhaal vertelt De Tijd hoe het zo
gekomen is. Dokter Houtkoper wil
de weinig patiënten, maar veel tijd
aan ze besteden. Dat betekende ech
ter dat hij failliet dreigde te gaan.
In het blad verder een artikel over
het „mlljardenfiasco van de super
sonische Concorde," een verhaal
over het katholieke onderwijs en
een interview met een rechercheur
uit de Amsterdamse Warmoestraat.
In haar commentaar schrijft De Tijd
dat de keuze voor Zijlstra gelijk zou
staan aan een keuze voor de VVD.
„BIJ alle verhalen over Zijlstra is het
opmerkelijk dat deze ex-politicus In
de KVP nogal eens wordt genoemd,
maar dat zijn eigen partij, de ARP,
wat de leiding betreft niets van zijn
terugkeer naar de politiek moet we
ten. De Boer en Aantjes weten als
geen ander dat een premierschap
van Zijlstra alleen past bij een coali
tie met de WD," aldus het commen-
