~Weer spanning «tussen Oeganda len Tanzania Kunnen Schotten eigen benen staan? Ierse politie martelt ook' Economische crisis eist vorming Deens gelegenheidskoppel Schandaal teistert egeringspartij Zuid-Afrika wil met Londen en Washington praten Studenten demonstreren in Egypte économische verstrengeling met Engeland is groot £S« ISDAG 15 FEBRUARI 1977 BUITENLAND Trouw/Kwartet n" [AIROBI (Reuter, UPI) De spanning tussen de Oostafrikaan- landen Oeganda en Tanzania is weer hoog opgelopen. De )egandese president Idi Amin beschuldigd Tanzania ervan te ïebben meegewerkt aan een mislukte staatsgreep in Oeganda. Deze zou zijn beraamd onder leiding van de Anglikaanse aarts bisschop van Oeganda, Janani Loewoem. leze werd gisteren naar het presi- entspaleis in de Oegandese hoofd- tad Kampala ontboden. Vier man- len achter de staatsgreep zijn gear- e esteerd en zouden de naam van de ;n artsbisschop en die van andere ker- ;elijke leiders hebbén genoemd. Als iwijs voor de Tanzaniaanse betrok kenheid voerde Amin het vinden van rapens van Chinese makelij aan, die r anuit Tanzania Oeganda zouden lijn binnengesmokkeld. Tanzania ntvangt veel wapens uit China. Ook e voormalige Oegandese president iitop Obote zou in het complot zit- i n en. Amin zette Obote zes jaar gele gen af toen deze in het buitenland leerlu'as. de Zf ga liga nd Jtei r in Z$e\ 'iteil rijkifi iltui t in D^m; ijswi^i 'atei proj4i( an oor kest i( e bi dal v rust zal oliei lin liet in een radio-uitzending we- n dat wapens zijn gestuurd naar de rjrote Lanchi en Ancholi stammen, ie zich tegen het bewind van Amin eizetten. Deze steunt op het genblik vrijwel uitsluitend op zijn igen, kleine Kakwa-stam. tin liet ook weten dat een aantal legandezen „uit veiligheidsoverwe ging" is gearresteerd en gedood. De 1 iritse journalist David Martin heeft gemeld dat een golf van terreur over land gaat, nadat Amin lucht had ekregen van de plannen tot een laatsgreep, waarbij hijzelf om het ren zou worden gebracht. Honder den mensen, vooral in het noorden van Oeganda, zouden zijn gedood en de lijken zouden in de rivier zijn geworpen. Martin, die door Amin met name werd genoemd, maakte als eerste melding van de bloedba den die Amin na zijn machtsoverna me in 1971 heeft aangericht. Sindsdien zouden tienduizenden zo niet honderdduizenden Oegandezen om het leven zijn gebracht. De staatsgreep is op het laatste mo ment afgelast omdat Amin er weet van had gekregen. Op raadselach tige wijze is de Oegandese president er tot nu toe in geslaagd tegen hem geplande aanslagen te overleven. Kans op oorlog Amin zei dat als Obote in Tanzania in ballingschap blijft leven en de Tanzaniaanse president Nyerere zich blijft bemoeien met Oegandese zaken de kans op oorlog tussen de twee landen blijft bestaan. De be trekkingen zijn al jaren gespannen, zeker sinds Nyerere heeft laten blij ken dat hij Amin een tiran en een moordenaar vindt. Nyerere weigerde twee jaar geleden naar de topconfe rentie van de Organisatie van Afri kaanse Eenheid (OAE) te gaan toen die in de Oegandese hoofdstad Kam pala werd gehouden. DUBLIN (DPA, UPI) Een Ierse krant heeft de politie van de Ierse republiek beschuldigd van wrede verhoormethoden. Volgens het blad (Irish Times) hebben in vijftig gevallen de mishandelden aan klachten ingediend. De mishandelingen zouden worden uitgevoerd door een speciale groep, die bij de politie in Dublin bekend staat als „de zware bende". Deze groep zou bij de verhoren de ver dachten slaan en verder vooral zware psychische druk uitoefenen. Het blad zegt zijn verhaal te base ren op verklaringen van verdach ten, advocaten, dokters en maat schappelijk werkers. Met name mensen, die worden verdacht iets te maken te hebben met het in Noord-Ierland berucht geworden Ierse Republikeinse leger (IRA) zouden aan deze zware verhoren worden onderworpen. De beschuldiging komt op in een tijd. waarin de Ierse regering juist de Britten in het verdachtenhoekje probeert te krijgen vanwege de ver hoormethoden die zij in Noord- Ierland tegen de IRA-leden hebben gebruikt. Ierland heeft een aan klacht tegen Engeland ingediend bij de Raad van europa, omdat toegepaste ondervragingstechnie ken in strijd met de rechten van de mens worden geacht. Engeland heeft inmiddels schuld bekend, maar Ierland heeft daarop de aan klacht niet ingetrokken omdat het een formele veroordeling van Enge land door de Raad van Europa wenst. De verhoormethoden die de Irish Times gisteren beschreef lij ken veel op die. waarvoor Engeland is aangeklaagd. De Ierse regering heeft overigens de beschuldiging dat haar politie zou slaan van de hand gewezen. KOPENHAGEN (DPA, UPI) Denemarken gaat vandaag voor de derde maal binnen vier jaar naar de stembus om een nieuw Folketlng te kiezen. Opinie-onderzoeken wijzen in de richting van slechts kleine politieke verschuivingen maar door de grote verscheidenheid in partijen kunnen de gevolgen groter zijn. Bovendien is er veel wrevel onder de 3,5 miljoen stemgerechtigde Denen over de weinig stabiele situatie, die de regelmatige gang naar de stembus nodig maakt. eNei Wee Israëlische ministers in opspraak TEL AVIV (AP, UPI) Drie vooraanstaande Israëlische politici lijn gisteren genoemd in verband met een corruptie-schandaal. be drie werden genoemd door Asjer Jadlin, die zeil gisteren door •elefen rechter schuldig werd bevonden aan verduistering en cor- en tfuptie. Door de zware regenval en het smelten van de sneeuw is de Rijn in West-Duitsland buiten haar oevers getreden. Hier zoekt een vrouw wat drijfhout bij elkaar. Afgewacht moet worden of het vele water in Nederland tot problemen zal leiden. Sinds februari 1975 heeft Denemar ken een sociaal-democratische min derheidsregering onder de 54-jarige Anker J0rgensen. Zijn partij bezet in de huidige Folketlng 53 van de 175 partijgebonden zetels (Groenland en de Faroer zenden elk nog nog twee onafhankelijke afgevaardigden naar het parlement dat dus 179 zetels telt). Jorgensens minderheidsploeg regeerde met de wisselende steun van vier kleinere partijen. Medio ja nuari bleek dat de sociaal democraten in hun vier „gedogers" het onderling niet eens konden wor den over een door de premier inge diend pakket maatregelen ter beteu geling van de economische crisis. Het grote struikelblok bleek een voorgestelde plafond voor huurver hoging. Op 24 januari kondigde J0r- gensen aan dat hij geen „werkbare" parlementaire meerderheid zag voor de door hem als essentieel be schouwde maatregelen. Daarmee waren andermaal tussentijdse ver kiezingen noodzakelijk. De grote tegenspeler van Jprgensens partij is de liberale „Venstre" van oud-premier Poul Hartllng. Bij de verkiezingen van januari '75 behaal den de liberalen een enorme winst van 20 zetels en kwamen zij op 42. Ondanks die spectaculaire groei slaagde Hartllng er niet in een rege ring te vormen. Het Gallup- onderzoek van Januari wijst erop dat de Venstre een deel van de winst (mogelijk zes acht zetels) weer zal moeten inleveren. Deze gewiekste jurist en belasting ontduiker van professie leidt een club die momenteel 24 zetels in de Folketlng bezet. Maar in het parlement levert zij geen enkele constructieve bijdrage, kan dat ook niet eens aangezien zij voor alle andere partijen politiek „be smet" is. Een slepend fiscaal proces tegen Glistrup dat hij al jarenlang meesterlijk weet te traineren maakt de vooruitgangspartij geen mindere keus voor een in wezen anti- parlementair deel van het electo raat. Oallup voorspelt dat Olistrup ongeveer drie zetels sterker uit de strijd zal komen. Patstelling Glistrup i van fadlin, die directeur is geweest van gebjet ziekenfonds van de Israëlische gevi akbeweging en vier maanden gele ben A"1 werd benoemd tot gouverneur idat w de Bank van Israël, heeft zelf >bkdff«Auld bekend bij vijf punten van de natwüage nklacht die tegen hem was :ultui Bgedicnd. De rest van de aanklacht jen^al worden vergeten als hij bevredi- oor lÉend meewerkt aan het verdere on- or v erzoek nge naar het corruptie- ien v chandaal, dat de regerende Arbei- oor I erspartij in grote verlegenheid eeft gebracht. )e ontmaskering van Jadlin als een fraudeur, direct na zijn benoeming Printij de nationale bank, was op ol v< ichzelf al een slag voor premier Jit- inhoiak Rabin. Nog vervelender is dat a Op adlin beweert dat niet hij zelf maar jn vi ie Arbeiderspartij van zijn knoeie- a 19. ijen heeft geprofiteerd. Voor de echter heeft hij nu de namen ge- oemd van drie partijgenoten, die Jur j ruk op hem zouden hebben uitgeoe- i Mafnd eeld te geven voor de Arbei- jross erspartij. De genoemde drie zijn: oncj ehosjua Rabinowitz (minister van -erj^ nanciën), Aharan Jadlin (minister an onderwijs) en Pinhas Sapir (oud- jar ïinister van financiën). Op aandrin- zenen van deze drie had Jadlin geld »t ve overgemaakt. „Ik maakte een fout en betreur dit dag en nacht," zei hij gisteren berouwvol in de rechtszaal. Op de vraag of de door hem genoem de politici hadden geweten dat het geld was verworven door wetso vertreding antwoordde de verdach te: „Zij die het geld ontvingen zou den dat hebben moeten geweten." Minister Rabinowitz weigerde giste ren commentaar te geven. David Kalderon. de leider van de verkie zingscampagne van de Arbei derspartij heeft als commentaar ge geven dat zoiets nooit kan zijn gebeurd. De Arbeiderspartij komt Juist vol gende week bijeen om een nieuwe kandidaat voor het premierschap aan te wijzen. De huidige partijleider Rabin wordt ernstig bedreigd door minister van defensie Simon Peres. Verwacht wordt dat het schandaal waarschijnlijk nog wel tot 17 mei, de datum voor de algemene verkiezin gen, zal blijven voortsudderen in de publieke opinie. De oppositie, de Ll- koed-groep, heeft in het parlement een spoeddebat gevraagd over deze CAIRO (Reuter, UPI) Ongeveer vierhonderd studenten hebben gis teren op de campus van de universi teit van Cairo gedemonstreerd te-t gen de regering van president An war Sadat. Zij protesteerden met name tegen de regeringsmaatrege len die zijn genomen om stakingen en demonstraties in te perken. Er werd gisteren niet opgetreden tegen de studenten, die als gevolg van de gewraakte maatregelen tot dwangarbeid zouden kunnen wor den veroordeeld. In het parlement werd een andere criticus van Sadat het zwijgen opge legd. De Algemene Vergadering be sloot met overweldigende meerder heid de vroegere vice-president Ka- mal Eddln Hoessein als lid te schrappen omdat hij zich kritisch had uitgelaten over Sadats maatre gelen tegen stakingen en demon straties. In een open brief aan de president sprak Hoessein van „een belediging voor het verstand van de Egyptenaren". Dat gaf geen pas vond de Algemene Vergadering. Twee grote partijen sociaal democraten en liberalen die el kaar tot dusver niet kunnen en wil len vinden. Verder kleinere partijen die op zijn best een bijrol kunnen spelen is daarmee de politieke staal kaart van Denemarken compleet? Nee. Wat er ontbreekt is de „Vooruit gangspartij" van de anti- belastingapostel Mogens Olistrup. Het lijkt er dus veel op dat er in Denemarken na vandaag opnieuw een "soort patstelling ontstaat. Tot dusver heeft Jorgensen in het parle ment „ad hoe" moeten marchande ren met kleinere partijen. Met hun steun en die van een Faroer- afgevaardigde haalde de premier dan net de 90 zetels. Waarschijnlijk is het enige stabiele alternatief dat Jorgensen en Hart- ling elkaar van harte of met tegen zin omhelzen in een Sociaal- Democratisch-Liberale coalitie Beide partijleiders hebben de afgelo pen weken gezegd dat ze eventueel wel bereid zijn tot samenwerking Er zijn echter maar weinig politici en deskundigen die daar fiducie in heb ben. De voormalige leider van de Radicale Partij. Hilmar Baunsgaard (premier van 1968-1971), drukte het als volgt uit: „Jprgensen en Hartllng beschermen hun politieke eerbaarheid als prim- me maagden. Het staat voor mij vast dat politieke samenwerking tussen hen beiden ook na de 15e onmogelijk zal blijken, hoewel het in de Deense politiek de enige realistische en houdbare oplossing zou zijn." LONDEN LOESAKA (Reuter, UPI) Zuid-Afrika wil met Groot-B rittannië en de Vere nigde Staten praten over een oplossing van de kwestie Rho- desië. De Zuldafrlkaanse premier John Vorster heeft een ontmoeting tussen hem en de ministers Anthony Cros- land en Cyrus Vance voorgesteld Londen en Washington hebben nog niet gereageerd op het voorstel van Vorster, die in het verleden veel in vloed heeft uitgeoefend op de blanke minderheidsregering in Rhodeslë. Zondag meldde de Britse krant Sun day Telegraph dat Groot-Brlttannië en de Verenigde Staten een topcon ferentie willen met alle bevrijdings bewegingen van Rhodesië en haar zwarte buurlanden (de „frontlljnsta- ten"). Niet bekend is hoe Vorster tegenover dit voorstel staat, noch of Londen en Washington voelen voor een ontmoeting met Vorster. De Rhodeslsche eerste minister Ian Smith heeft gezegd dat hij meer na druk zal leggen op een eigen oplos sing, dan met medewerking van an dere landen te zoeken naar over eenstemming met de zwarte meer derheid in zijn land. Hij heeft dit gezegd in een gesprek met het blad Die Welt. Een „eigen oplossing" zo als Smith die altijd heeft gezien houdt overleg in met gematigde zwarte stamhoofden in het land, die door de zwarte verzetsbewegingen niet worden aanvaard. Een akkoord met de stamhoofden zal dan ook zeker niet het einde van de guerrilla strijd in Rhodesie* betekenen. Smith zei dat andere oplossingen moeten worden gevonden en dat eer dere Brits-Amerikaanse voorstellen van de baan zijn. Op grond van deze voorstellen werd de vredesconferen tie tussen blank en zwart Rhodeslë onder Btfts voorzitterschap in Genè- ve georganiseerd. Deze mislukte toen Smith weigerde in te gaan op nieuwe verdergaande voorstellen en vasthield aan de eerdere Brits- Amerikaanse plannen. Bisschop in beroep De RK bisschop Donald P. Lamont van Oemtali in zuid-oost-Rhodesie is bij het hooggerechtshof in beroep gegaan tegen de veroordeling tot tien jaar gevangenisstraf wegens het niet melden van de aanwezigheid van guerrillastrijders. Het hof zal, binnen tien dagen uitspraak doen. De advocaat van de bisschop, Anthony Gubbay. betoogde dat het door een districtsrechtbank op 1 ok tober 1976 gevelde vonnis „duidelijk buitensporig" was en dat geen reke ning was gehouden met „verzachten de omstandigheden." De bisschop had zich schuldig ver klaard op twee punten inzake het niet melden van de aanwezigheid van zwarte nationalistische guerril lastrijders en op twee punten inzake het aansporen van ondergeschikten om hetzelfde te doen. Recher Hector MacDonald zei tot de verdediging niet te kunnen begrijpen hoe een geestelijke de kant kon kiezen van „communistische terroristen" als het belangrijkste doel van het com munisme is het christendom te ver nietigen. Is het niet ieder in dit land bekend dat alle terroristen marxis ten en leninisten zijn, zo vroeg de rechter. De advocaat antwoordde dat La mont niet de kant koos van terroris ten maar zich alleen verzette tegen die wetten die hij beschouwde als het produkt van een racistische ethiek. De uit Ierland afkomstige bisschop weigerde later commentaar op het betoogde. Hij zei geen politicus te zijn." Ik ben niet verbonden met een politieke partij en ben dat nooit ge weest. Ik ben begaan met sociale gerechtigheid en als er geen algeme ne inachtneming van sociale rechtvaardigheid is, dan bereidt men de weg voor het communisme. Wij moeten communisme voorkomen door het bevorderen van sociale rechtvaardigheid. avl v )e Schotse Nationalistische Partij publiceerde enkele maanden geleden een pamflet, waarin de •NP zeven goede redenen aangaf waarom de Schotse huisvader en zijn gezin niet zouden hoeven imigreren als het land onafhankelijk zou worden. av erte nder !en paar van die redenen: een onaf- iuz|ankelijk Schotland zal altijd welva- nd zijn want in termen van bevol- ingssamenstelling, hulpbronnen, eografie en klimaat zijn we één van e evenwichtigste landen ter wereld: chotland kan altijd voor zichzelf Drgen want terwijl Engeland twee- erde van haar voedsel moet invoe rt staat de uitvoer van Schotse idbouwprodukten en vis volko- len gelijk aan haar invoer; Schot- ind ligt op het kruispunt van de ereldhandel en een economische rategie, die uitgaat van het feit dat e havens met diep water hebben an ons tot het belangrijkste han- lscentrum van Europa maken. dhrfci i de ienj 01 don e, tn zi ,n( 1.00 Prin w Roi ƒ3,- nart antrekkelijke vooruitzichten is »en geneigd te zeggen. Maar denkt rtereen er zo over? En hoe ziet die chotse economie er momenteel uit? huidige toestand is niet onver- eeld gunstig. Lange tijd heeft het er aar uit gezien dat Schotland in ndere mate dan andere Britse ge len te lijden zou hebben van de :hte economische toestand, waar- Groot-Brittannië verkeert. In de te plaats was daar de olie. Uitge leend was dat de oliewinning als ze P volle toeren draaide aan 50 000 tensen werk zou bieden en daar 'aren dan nog niet de extra arbeids- iatsen in de toeleveringsbedrijven j gerekend. Ten tweede sloeg de conomische achteruitgang minder rd toe in de zware industrie, waar de Schotse nijverheid grotendeels gebouwd. Dat kwam omdat de- elfde oliecrisis, die de economie be- gde er tevens toe leidde dat mer )ie 2°- in., (art ied, lecl agal trsl eZo iAn ging uitkijken naar andere vormen van energie en veel van de materia len die daarbij gebruikt werden kwa men uit de hoek van de zware indus trie. In de derde plaats kreeg Schot land een groot gedeelte van de regio nale hulp, die de regering in Londen aan de bedreigde delen van Groot- Brittannië verstrekte. Verouderd Dat alles is nu ingrijpend veranderd. De olie-industrie is nu in een nieuwe fase gekomen, die van de produktie. Schotse bedrijven hebben weliswaar een aanzienlijk aantal contracten in de wacht weten te slepen maar de produktie-capaciteit is gering geble ken. De belangrijkste oorzaak daar van is waarschijnlijk het ontbreken van een aangepaste moderne tech nologie. Niet alleen de olie-industrie heeft daarmee te kampen want on derzoekingen hebben uitgewezen dat bijna de complete Schotse in dustrie met verouderde methoden en materialen werkt. Een wrang voorval, waarvan bij hoog en laag wordt verzekerd dat het werkelijk gebeurd is, is de ontdekking van een ondernemer in de scheepsbouw, die bij zijn werven in Glasgow eens een groep Westduitse toeristen druk zag fotograferen. Toen hij naar de reden van hun belangstelling voor zijn niet erg opvallend materiaal vroeg bleek dat ze dachten te maken te hebben met een stuk industriële archeologie, net als de textielfabriek uit de vorige eeuw. die ze de dag tevoren uitge breid hadden gekiekt. Maar om naar de olie-produktie terug te keren de bange verwachting is dat de nadelen in deze fase een groot aantal van die 50.000 arbeidsplaatsen weer verloren zullen doen gaan. Ook op het front van de energiebesparing en de win ning van andere vormen van energie is de ommekeer gekomen. De men sen beginnen te leren leven met de hogere olieprijzen en er is nauwelijks meer aandacht voor alternatieve energieprogramma's. Met als gevolg dat nu ook de zware industrie de in Groot-Brittannië nog altijd voortdu rende economische achteruitgang gaat voelen. Daarbij komt dan nog dat die zware industrie te lijden heeft van de overal optredende te rughoudendheid van bedrijven bij het doen van nieuwe investeringen. Besnoeid Tenslotte is met betrekking tot de regionale hulpverlening de politiek van Westminster ook gewijzigd. Op een aantal subsidies is danig be snoeid en de politieke lijn is nu om de SDA. de staats- ontwikkelingsmaatschappij meer te gebruiken bij het in goede banen houden van de Schotse economie. De narigheid is alleen dat deze SDA nog nauwelijks een duidelijk beleid heeft uitgestippeld en bijspringt naar het haar nodig lijkt. Dit alles bij elkaar maakt dat voor Schotland het komende jaar slechts een economische groei van ander half tot twee procent wordt voor speld (OESO) en dat terwijl drie tot vier procent nodig is om het aantal werklozen op het huidige peil te houden. De verwachting is dat dit jaar het werkloosheidspercentage in Schotland zal stijgen tot 170.000 en aan het eind van de jaren zeventig tot 200.000. Dan zal één op de elf Schotten werkloos zijn. Is dit het juiste ogenblik om een eigen Schotse economie te begin nen? Jawel, zegt de SNP De partij stelt zich op het standpunt dat er rond 1985 500.000 nieuwe arbeids plaatsen bij moeten zijn gekomen en volgens haar kan dat ook en wel dankzij de inkomsten uit de olie industrie, die na 1980 per jaar onge veer drie miljard pond zullen bedra gen. Als Schotland tegen die tijd nog deel uitmaakt van het Verenigd Koninkrijk zal het merendeel van dat geld anders worden besteed aan de totale Britse economie en zal Schotland er nauwelijks beter van worden. Daarnaast heeft Schotland, volgens de SNP genoeg mensen, land en hulpbronnen om een eigen economie op poten te zetten. Daar bij kan Schotland ook de landbouw, de visserij en het bosbeheer in eigen hand houden. De Schotse staat zou aan haar middelen komen via de geëigende belastingheffing maar de SNP meent dat het peil van die belastingen veel lager kan dan nu het geval is. Geen vertrouwen Buiten kringen van de SNP is er echter niemand, die vertrouwen in een Schotse economie heeft. Het Schotse Conservatieve parle mentslid Betty Harvie Anderson: „Veel Schotse bedrijven betrekken onderdelen uit Engeland. Moet je eens nagaan wat het gaat kosten als er een grens komt tussen Engeland en Schotland met formulieren en controles. Het zal de eindprodukten stukken duurder maken." En haar partijgenoot en schaduwminister voor Schotland Teddy Taylor heeft de SNP uitgedaagd de antwoorden te publiceren op de plannen voor een eigen economie. Dat zit kenne lijk niet zo goed want stelde de financiële expert enkele maanden geleden eerst dat banken, verzeke ringsmaatschappijen en andere de len van het bedrijfsleven „enthousi ast" hadden gereageerd na een ont boezeming van Scottish Life. één van de belangrijkste verzekerings maatschappijen gaf de SNP toe dat De haven van het Schotse Aberdeen het toch wat moeilijker lag dan men eerst aannam. Vakbeweging Afwijzend zijn ook de Schotse vakbeweging STUC en de Labour- partij in Schotland. Douglas Harri son van de STUC: „We zien veel meer in een uitbouw van de SDA en meer invloed van die maatschappij. Bovendien menen we dat de Schot se economie veel meer is gediend met een betere planning en sprei ding." En James McGrandle van de Labourpartij: „Ik zie onoverkomelij ke problemen als Schotland zich van Engeland los zou maken. Vele industrieën, die hun hoofdkantoor in Engeland hebben zullen wegtrek ken, het bestaan van twee monetai re systemen zal moeilijkheden ge ven en de goederen in Schotland zouden zoveel duurder worden dat het uit een oogpunt van concurren tie niet uit te houden is. Bovendien is de Britse economie onderling zo verweven dat onafhankelijkheid tot een instorting van de hele Schotse economie zal lelden. (Dit is het tweede artikel van een serie over Schotland; het eerste stond in de krant van 12 febr.).

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1977 | | pagina 7