Eigen scholen voor katholieken
De tekening van een lezer
VERDER
:ommentaar
dure koffie
'ommentaar van anderen
Bisschoppen: desnoods maar minder ideaal vakkenpakket kiezen f<
Voorwaarde van
katholiek leven
iets afgezwakt
Eind februari
Menten-debat
Garage-rekeningen
van 1 maart af
gespecificeerd
hallo
gezond gebit
boek op boek
"Jeerslachtig
Zaak Weinreb niet
in Tweede Kamer
geluiden in een dierentuin
liefhebberij
lERDAG 10 FEBRUARI 1977
BINNENLAND
Trouw/Kwartet
I koffie is sinds gisteren weer
s fder. De derde wereldlanden
^jn al jarenlang hogere prijzen
hun grondstoffen (of dat nu
ie, katoen, koper of wat dan
is).
"rijke landen zijn op die verlan-
nooit ingegaan. Ook op de
te wereldhandelsconferentie
3nei in Nairobi) hield de wester-
ereld de boot af.
olielanden waren de eerste
jidstoffcn-lcveranciers, die er in
igden een hogere prijs te krijgen
hun product. Olie is schaars.
vAinduslrielanden kunnen er niet
4&er en de olielanden konden
de prijs naar hun hand
koffielanden hebben hetzelfde
pan, zij het minder „vooropge-
dan de olieproducenten. Koffie
door een aantal oorzaken
iars. In Angola woedde een bur-
torlog, die de koffie-oogst bijna
logelijk maakte en ook nü nog
roduktie beïnvloedt. In Guate-
(een andere grote koffie-
ïrancier) beefde de aarde en in
jlzilië (de voornaamste produ-
K«t) bevroor een groot deel van de
j fie-oogst. Daardoor ontstonden
tekorten en het zal nog wel
l'gcr" worden, waarschuwden de
1 fielanden deze week.
-voorraden van de grote uitvoer-
den (Brazilië met name) zijn,
frir eigen zeggen, bijna uitgeput.
is de laatste maanden erg veel
ïocht door de verbruikende lan-
y/i om nieuwe prijsstijgingen voor
zijn; vandaar. Nu hebben de
J /fielanden er overigens wel baat
de toestand zo somber mogelijk
)r te stellen. De koffieprijs kan
in °d! a"een maar ver(ler door te
badSen-
eincic
t val
t. ..ijj
pej
Alleen: wie heeft er baat bij zulke
sombere schilderingen? De kleine
koffieboeren en dagloners in de
ontwikkelingslanden? Nauwelijks.
De winsten gaan grotendeels naar
de handel: opkopers in de derde
wereld, tussenhandelaren, over
heidsinstellingen. Op de koffie-
markten in New York en Londen
wordt meer dan twaalf gulden per
kilo betaald. Volgens gegevens van
de voorlichtingsdienst van het mi
nisterie van ontwikkelingssamen
werking ziet bijvoorbeeld echter de
kleine boer in Ivoorkust (een be
scheiden koffieproducent) daarvan
nog geen twee gulden. Het verschil
..verdwijnt" onderweg vooral in
de zakken van de tussenhandel.
Dat de kleine koffieboer, die levert
aan een coöperatie beter af zou
zijn, is ook nog de vraag. In Kenia
bijvoorbeeld verkopen de kleine
boeren hun bonen aan de coöpera
tie, maar vaak blijkt de kas van die
coöperatie aan het einde van het
jaar vrijwel leeg. Ivoorkust en Ke
nia zijn geen uitzonderingen.
In Brazilië hebben de dagloners op
de plantages eerder nadeel dan
voordeel van de gestegen koffieprij
zen. Door het mislukken van de
koffieoogsten gaan de plantagehou
ders over op andere gewassen, die
minder arbeid vragen. Honderddui
zenden koffiearbeiders verloren
daardoor hun baan.
Hoge koffieprijzen betekenen niet
vanzelfsprekend meer profijt voor
diegenen in de derde wereld (en
met name in de koffielanden) die
dat het hardste nodig hebben. Dure
koffie drinken is niet automatisch
een „luie" vorm van ontwikkelings
samenwerking. Daarvoor zijn,
naast hogere prijzen, meer veran
deringen nodig.
schuld
lkert Leeuu
eeifcop „2
ei hij dat I
Mij tft voc
\kevtLeeuwarder Courant schrijft onder
wmtj^.Eigen schuld" over het verge-
het CNV in de stakingsactie
Mijift voorgesteld, maar dat door de
etfkgevers is beantwoord met de me-
j^eli7i0 dat zij onverkort vasthouden
n hun standpunt dat de automa-
the prijscompensatie moet verdwij-
Maar: „in één adem door zeggen
dat zij bereid waren en zijn reeël
ërleg op elk niveau te voeren over
—ie punten die van beide kanten op
-j-jlel zijn gelegd. Dat is. met permissie.
door Bert de Jong
flauwekul. Wanneer de werkgever een
formule voor het lopende jaar zoals
voorgesteld door het CNV zouden aan
vaarden, zouden zij alle rechten ten
aanzien van het automatisme voor de
prijscompensatie voor 1978 en daarna
kunnen erserveren. Zij weten dat het
kabinet uiteraard tegen het onverkor
te automatisme gekant is. al houden
alle kabinetsleden lafhartig hun
mond. Als de werkgevers onvoldoende
fantasie tonen om iets anders dan
„nee" te zeggen, niet naar de toekomst
willen kijken en niet naar het CNV
luisteren, zal zich de houding tegeno
ver hen steeds meer verharden".
UTRECHT De bisschoppen in Nederland wensen nadrukke
lijk vast te houden aan de eigen identiteit van het katholieke
onderwijs. Dit onderwijs van kleuterschool tot en met de
universitiet moet, aldus het ideaal van de bisschoppen,
verbonden blijven aan de rooms-katholieke geloofgemeenschap.
Anders komt dit onderwijs in het luchtledige terecht.
Dit is de duidelijke rode. of liever
paarse draad, die loopt door de brief,
die de bisschoppen gisteren publi
ceerden over het katholiek onder
wijs.
De leiding van de r.k.kerk in Neder
land schreef deze brief, omdat er
meer dan eens om gevraagd werd.
vooral om het verwateren van het
roms-katholiek onderwijs tegen te
gaan. Meer dan ooit bezinnen ou
ders. onderwijskrachten in instellin
gen zich op de noodzaak, inhoud en
consequenties van de katholiciteit
van het onderwijs. De bisschoppen
hebben daarom, zei kardinaal Wille-
brands gisteren, op „de route een
wegwijzer" geplaatst. Niet in de
laatste plaats wilden de bisschoppen
de tienduizenden mensen, die zich
met hart en ziel aan het katholiek
onderwijs wijden, bemoedigen.
Eigen scholen
De brief laat geen enkele twijfel be
staan over de visie van de bisschop
pen op het eigen onderwijs: het ide
aal van de katholiciteit moet in da
den worden omgezet. Dat betekent,
dat de katholieken, waar mogelijk
hun eigen scholen oprichten.
Dat betekent ook, dat de ouders
moeten weten, dat de kinderen in
bepaalde gevallen grotere afstanden
naar school moeten afleggen.
De consequentie voor het voortgezet
onderwijs is, datile kinderen weer
in bepaalde gevallen genoegen
moeten nemen met minder ideale
keuzepakketten. „Mar er wordt
dan", zo staat in de brief, „door hen
een duidelijke keuze gemaakt, wat
het katholieke onderwijs alleen ten
goede kan komen.
Katholiek leven
Op de voorwaarde, dat de docenten
als „katholiek moeten leven" geven
de bisschoppen de volgende toelich
ting: De docenten kunnen het als
christenen niet stellen zonder enige
gemeenschapsvorm, zonder een
vorm van kerk-zijn. Zij moeten met
andere gelovigen en met het kerkge
beuren in gesprek blijven, anders zal
de groei binnen de Kerk aan het
voorbij gaan en zullen zij hun inspi
ratie verliezen."
Het onderwijs, zo staat elders in
deze brief, wordt gegeven door men
sen, die aan andere mensen leren
zichzelf en de wereld te ontdekken."
Daarom zal de christelijke waarde
ring van mens en wereld daarbij van
belang zijn."
Vervolgens komen de bisschoppen
tot deze typering van het katholieke
onderwijs: „Evangelie, Christendom
en Kerk zijn niet allereerst aanvul
lingen op het onderwijspakket,
maar een inspiratiebron voor de ma
nier waarop het onderwijs wordt ge
geven."
De els van het „ernstig streven naar
katholiciteit" zwakte de kardinaal
gisteren na de introductie van de
brief af. Hij vertaalde de gestelde
voorwaarde in het vragen van „loya
liteit met het katholiek onderwijs"
en het „bewaren van het evenwicht,
zodat de katholiciteit niet wordt
aangetast".
Een andere uitlating van de kardi
naal: „We kunnen geen mensen ge
bruiken, die zich niets van de
doelstellingen aantrekken."
Een lijstje van voorwaarden voor
het toetsen van het katholiek leven
is volgens de kardinaal niet moge
lijk. „De moeilijkheden moeten van
geval tot geval beoordeeld worden."
Als voorwaarde voor onderwijzers
en docenten aan de r.k.-scholen
noemde de kardinaal ook nog, dat
zij in het algemeen het episcopaat
(de bisschoppen) moeten volgen. Er
zijn marges van vrijheden. Maar es
sentiële verschillen zijn niet moge
lijk.
Pp de persconferentie werd de kar
dinaal voorgehouden, dat de brief
conflicten kan uitlokken en
splijtstof zou bevatten voor het ka
tholiek onderwijs. Een vertegen
woordiger van de r.k. lerarenvereni
ging uitte de vrees: „Het bestuur
kan nu met de brief in de hand gaan
optreden. Er dreigt een ketter
jacht."
Reactie van kardinaal Willebrands:
„Ik hoop, dat de brief geen aanlei
ding geeft tot conflicten. Conflicten
kunnen er wel duidelijker door wor
den. Dan moet men vredestichtend
te werk gaan."
Twee illustraties uit het informatiebulletin, waarin de bisschoppe
lijke brief wordt gepubliceerd.
De brief van de bischoppen is in de
eerste plaats geadresseerd aan de
rooms-katholieke gelovigen. Opval
lend is niettemin, dat in de zo'n
zevenduizend woorden tellende
brief de protestantse mede
christenen nauwelijks in het ge
zichtsveld komen. Aan hen worden
slechts twee alinea's gewijd. Ge
constateerd wordt, dat de mede
christenen zichzelf zullen herkennen
in de brief.
De bisschoppen vervolgen: „Een
toenemende openheid voor andere
levensovertuigingen zal bevorderd
moeten worden. Wij hopen, dat
overleg en gezamenlijke behartiging
van belangen, landelijk zowel asl
plaatselijk in de toekomst duidelij
ker vorm zal krijgen."
Op mijn vraag of de brief oecune-
misch gezien niet jaren achterloopt
op de ontwikkelingen in bijvoor
beeld de politiek (oprichting van het
CDA) antwoordde de kardinaal dat
andere terreinen van het leven zich
meer lenen voor samenwerking. On
der meer op het terrein van het
onderwijs moet vastgehouden wor
den aan de eigen confessionaiiteit.
Een bezwaar tegen de samenwer
kingsscholen is vooral, dat de ban
den met de geloofsgemeenschap (de
parochie) verloren gaan. Een samen
werkingsschool met de protestantse
mede-christenen ligt weliswaar
meer voor de hand, maar de voor
keur moet altijd gegeven worden
aan een eigen katholieke school.
De kardinaal legde verder uit, dat de
samenwerking tussen rooms-
katholieken en protestanten de af
gelopen tijd op het gebied van het
onderwijs niet lukte, omdat te veel
werd vastgehouden aan de eigen
confessionaiiteit. „Overigens", zo
voegde de heer Willebrands eraan
toe, „van de kant van de r.k.-scholen
is meer om samenwerking gevraagd,
dan van protestants-christelijke
zijde".
Ideaalbeeld
In de brief van de bisschoppen
wordt erkend, dat er een crisis be
staat in het katholieke onderwijs en
dat de eigenlijke achtergrond hier
van is de geloofscrisis. Uitvoerig
wordt in de brief, om een richting in
deze crisis aan te geven, het ideaal
beeld getekend van het katholiek
onderwijs. Steeds moet men zich
afvragen wat de katholiciteit voor
de school betekent. Dan komt de
katholiciteit verder dan de letters
op de gevel; dan komt zij de school
binnen.
Wat betekent die katholiciteit dan?
De school moet bijdragen tot grote
re rechtvaardigheid, de verhoudin
gen tussen de mensen zuiveren en
helpen de zin van het leven te ont
dekken
Dit houdt concreet in de opheffing
van de afstand tussen de verschil
lende soorten onderwijs, tussen
eerste- en tweedegraadsbevoegdhe
den, tussen onderwijzend en
dienstverlenend personeel enz.
In het milieu van het katholiek on
derwijs, aldus het ideaalbeeld,
„heersen niet de prestatiezucht en
het dingen naar eikaars gunst, maar
de onderlinge verbondenheid en toe-
wijding. Straf wordt altijd voorafge
gaan door vergeving."
Een andere raadgeving: „In de orga
nisatie van de roosters vermijden de
opvoeders hun persoonlijke voor
keur vóór het werkritme van de kin
deren te laten gaan." Ook schrijven
de bisschoppen: „Een school belem
mert haar leerlingen het waarom
van het leven te ontdekken, wan
neer de voorbereiding op examens
haar enig doel is en het grote aantal
geslaagden haar enige trots."
Het katholiek karakter van de
school wordt niet gered met een of
twee uur catechese per week. Maar
het godsdienstonderwijs is wel on-
misbasar. Daarom veroordelen de
bisschoppen, dat in een aantal ge
vallen de uren voor catechese zijn
ingeruild voor maatschappijleer
DEN HAAG De Tweede-
Kamercommissie voor justitie heeft
besloten het kamerpresidium voor
te stellen in de laatste week van
februari een tweede debat te houden
over de zaak-Menten. Er moet nog
worden gesproken over allerlei za
ken rond de mislukte aanhouding
van Menten. Daarover vond aan de
hand van vragen en antwoorden
reeds een schriftelijke gedachten-
wisseling plaats.
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG Garages, aangeslo
ten bij de BOVAC, gaan reparatiere
keningen voortaan specificeren. De
BOVAG heeft hiertoe besloten in
nauw overleg met de directie prijzen
en mededinging en consumentenbe
leid van het ministerie van econo
mische zaken. De regeling gaat op 1
maart in.
Op de specificatieregeling is de BO-
VAG-onderhoudsgarantie van toe
passing. Deze voorziet in bemidde
ling en beslechting van geschillen.
'ekeningen. bij voorkeur in liggend formaat, sturen aan Trouw, jury politieke prent, Postbus 859, Amsterdam,
laam en adres aa° de achterzijde vermelden. Voor geplaatste prenten is er een boekenbom
Van de 128 landen die ge
noemd worden in het statis
tisch PTT-jaarboek 1976, zijn
er maar vijf die meer met het
buitenland bellen dan Neder
land: Monaco, Algerije, Irak,
Tunesië en Luxemburg. Ge
middeld wordt elk telefoon
toestel in ons land jaarlijks
tien keer gebruikt voor een ge
sprek met het buitenland, het
meest met WestrDuitsland,
België en Engeland. De auto
matisering van het internatio
nale telefoonverkeer is in ons
land al zo ver gevorderd, dat
bijna elke telefoonbezitter zon
der de hulp van een telefoniste
vanuit huis rechtstreeks 325
miljoen telefoontoestellen in
het buitenland kan bereiken.
Dit jaar krijgen de districten
Venlo en Goes ook de beschik
king over automatische lijnen
naar het buitenland en daar
mee zal 95 procent van het
internationale telefoonverkeer
vanuit ons land dan volledig
automatisch zijn. Dat is hele
maal niet zo gewoon, want de
bewoners van nog altijd 104
landen kunnen nog niet eens
automatisch binnen hun eigen
landsgrenzen bellen, wat in
ons land al vijftien jaar het
geval is. In totaal zijn er in 1975
bijna 3'/, miljard automatische
gesprekken in ons land ge
voerd. meer dan 700 per tele
foontoestel.
Een eend, een koe, een beer,
een krokodil, een aap en een
hond fungeren als voorlichters
over gezonde gebitten in de
wachtkamers of werkruimten
van de tandartsen, mondhygië
nisten en schooltan-
dartsdiensten, die de poster met
al die sprekende dieren er op
van de fabrikant van Elmex-
tandpasta hebben gekregen.
Een voorlichtingsposter alias
reclamebiljet (hoewel eerlijk
gezegd de naam van de tandpas
ta er maar twee keer op voor
komt), die getiteld is:Leer van
de dieren hoe je je mond gezond
kunt houden". Deze koe bij
voorbeeld zegt er dit van: „Weet
je waarom wij koeien zulke IJ
zersterke gebitten hebben? Om
dat we niet snoepen en ons eten
goed kauwen. Een goeie koe
kauwt zelfs als ie helemaal niks
in z'n mond heeft. Onze kiezen
blijven op die manier net zo
sterk als een honderdjarige eik.
Voor een mens is kauwen net zo
belangrijk als vooreen koe. Pro
beer dus nooit haastje-repje al
les meteen door te slikken,
maar neem er de tijd voor. Je
eten loopt heus niet weg! En
kies alsjeblieft dingen waar wat
aan te kauwen valt. Zoals brui
ne boterhammen, worteltjes,
appels, komkommers, radijsjes.
En vooral niet teveel van dat
slappe spul. Zoals patat frites of
gevulde koeken. Boeh! Je hebt
tanden en kiezen gekregen om
mee te kauwen. Doe dat dan
ook".
Een Leeuwarder gezin dat er
begrijpelijkerwijs maar één te
lefoontoestel op nahoudt, mag
zo langzamerhand wel over een
aparte kast voor zijn telefoon
boeken gaan denken. De Leeu
warder Courant meldt dat het
gezin boek op boek van de
PTT krijgt. Sinds de verschij
ning van de nieuwe telefoon
gids waarop het gezin als tele
foonabonnee recht heeft, is de
PTT als vijf maal langs geko
men om een exemplaar af te
leveren, en bijna elke dag
komt er weer eentje bij. Nu
weten we dus eindelijk waar de
tekorten van de PTT in zitten
onder redactie van Loes Smit
IET WEER door Hans de Jong
iterenmiddag vierde Ne
land onder een slap rugge-
van hoge druk een beetje
rjaar. Vooral 's middags
het rustig en vrij zonnig,
jl de lucht plaatselijk
órzomerse broeiverschijn-
en vertoonde. Tot een ech-
bui kwam het in mijn om
ving niet. In de vooravond
—Jed zich een bijzonder
aaie. samengestelde lucht
met onder meer tegelij-
rtijd grove en fijne schaap-
iwolken, kortom echt zo'n
uJort lucht als je in de wol-
pnatlas wei ziet afgebeeld.
Bussumer fotograaf A. J.
tfders zou, als hij nog ge
ld had. er onmiddellijk
at zijn camera op af zijn
gaan Die gecompliceer-
lucht voorspelde regen en
Dtregen. Deze zal zich van-
~>ag dan ook wel in ons land
lordoen. De barometer in
>osendaal en omgeving be-
n gisteravond vrij sterk te
Talen Een oceanisch front,
^horend bij een 160 milli-
gV-diepe depressie ten zuid
en van Groenland (koers
langzaam noordoost), is lang
zaam over Zuid-Engeland en
Noord-Frankrijk dichterbij
gekomen. Dat de regen met
een slakkengang op ons af
kwam. bleek wel uit het feit
dat de voorste begrenzing er
van woensdagmorgen zeven
uur al tot Reims voorbij Lon
den gevorderd was. Boven
Frankrijk en de Golf van Bis
kaje tekenden zich gistera
vond enkele golfjes af die
naar het oost-zuidoosten
koersten.
Met dat al bUjft het de
eerstkomende dagen tame
lijk zacht voor de tijd van het
Jaar en zullen er denkelijk
pas tijdens het weekeinde
weer wat opklaringen komen.
Daarbij is wat lichte vorst in
de nacht en ochtend later
niet ondenkbaar. In Schot
land vriest het de laatste
nachten steeds een graad of
drie en van die kant zal de
wat koudere lucht dan ook
wel op komen zetten. Tijdens
een kou-inval achter een de
pressie boven West-Rusland
registreerde een station in
Denemarken —10 graden in
de nacht van dinsdag op
woensdag. Malung in Noord-
Zweden tekende —30 graden
aan. Wat is die winter daar
toch nog langdurig en
diepvries Daarentegen
bereikte Malaga in Zuidoost-
Spanje een kwikstand van 23
graden.
Uit Noord-Amerika komen
de laatste dagen berichten
over een dooi-aanval die
plaatselijk tot overstromin
gen zal leiden. Gisteren lag
het centrum van het hoge-
drukgebied (1.031mb) dan
ook niet meer boven de Roc
ky Mountains maar bij New
York. Het verplaatste zich,
met onder het centrum ervan
nog lichte tot matige vorst, in
oostelijke richting. Dat wees
op een inzettende zuidooste
lijke tot zuidelijke wind in
het gebied van Buffalo, Was
hington en New York. Dat
maximum brengt beslist
geen kou naar West-Europa.
Vergeet niet dat het zich op
dezelfde vrij zuidelijke breed
te bevindt als noord-
Portugal.
Er komen de laatste tijd vrij
veel brieven binnen. Niet al
leen van ouderen maar ook
van jongeren. In Haarlem
woont Rob Kuypers, die elke
dag met zijn klasgenoot oVer
het weer praat. Beiden hou
den ze van sneeuw en vorst
en het is volkomen begrijpe
lijk dat ze depressies met re
gen en wind kunnen missen
als kiespijn. Zelf doet Rob al
enkele metingen en noteert
hij dagelijks de wolkentypen.
Van iemand die al meer dan
dertig jaar met een eigen mo
torboot overal heenvaart
soms steekt hij de Oostzee
over kan men verwachten
dat hij door ervaring een
goeie kijk op het weer heeft.
Om dit te demonstreren
stuurde hij een lijst met niet
minder dan zestig „weerwet-
ten", waarvan ik een paar
overneem.
„De regenkansen verhouden
zich bij de vier hoofd
windrichtingen als volgt,
zuidwest 9/noordwest
5/noordoost 1/zuidoost 2."
„Dubbele en meervoudige
wolkenlagen duiden op een
ongunstige weersverande
ring met regen en wind." De
ze uitspraak sluit goed aan
bij wat er in het begin van dit
overzicht te berde werd ge
bracht.
Hoogwater vrijdag 11 februa
ri: Vlissingen 6.47-19.20, Ha-
ringvlietsluizen 7.00-19.31,
Rotterdam 8.46-21.30, Sdche-
veningen 7.50-20.20, IJmui-
den 8 39-21.09. Den Helder
12.12. Harlingen 2.09-14.42,
Delfzijl 4 30-17 02
Van onze Haagse redactie
DENHAAG De commissie voor
de verzoekschriften uit de Tweede
Kamer meent dat de Kamer geen
taak heeft in de zaak Weinreb. De
commissie wijst er de Kamer in een
gisteren gepubliceerd verslag op dat
Weinreb zich heeft beklaagd over
het onderzoek dat door het rijk
sinstituut voor oorlogsdocumenta
tie naar zijn activiteiten in de oorlog
is gehouden.
De commissie gaat er vanuit dat de
klacht van Weinreb over de on
zorgvuldigheid van dit onderzoek
onterecht is. Weinreb kan zich even
tueel tot de rechter wenden met zijn
klacht, maar het is geen zaak voor
de Tweede Kamer, aldus de com
missie.
Uit het onderzoek bleek dat Weln-
rebs activiteiten in de oorlog heel
wat minder fraai zijn dan de rol van
jodenredden die Weinreb zichzelf in
zijn uitgebreide memoires heeft toe
geschreven.
Een koe loeit, een hond blaft, een poes miauwt en een geit blaat
Dat weten we allemaal en tot zover is het dus makkelijk. Maar
wat maakt een flamingo voor een soort geluid of een water
buffel?
Wie daar alles van weet. is de
heer Siegfried van Praag On
langs beschreed hij in „Blij-
dorp Geluiden" het
maandblad van de gelijkna
mige diergaarde hoe hij de
geluiden ondergaat in Blij-
dorp. Een groot kenner van
diergeluiden, vooral van vo
gelgeluiden, ben ik niet. Maar
luisteren doe ik er naar. mees
tal graag, vanaf mijn kinder
jaren Helaas kan ik niet
het fluiten van een kneutje oj
een sijsje, een putter of een
groenvink onderscheiden Met
de zoogdieren gaat het best en
ook met de heviger, harder,
soms hortender vogelgeluiden,
als dat van de klokvogel of de
dolle schater van de Austra
lische ijsvogel".
Van de Australische ijsvogel
weten we nu dus welk geluid ie
voortbrengt. Nu van de gib
bons: „gorgelende doedelzak
zang", noemt de heer Van
Praag hun geluiden. Onder de
gewone diergeluiden rangs
chikt hij „leeuwengebrul. wol-
vengehuil. jakhalzengehuil,
vossengejankde „sombere,
verdrietige klank van de tijger
tussendoor, en vaker de bijna
wanhopig melancholieke
kreet van de pauwen".
Olifanten trompetteren, maar
nijpaardengeluid is moeilij
ker te omschrijven: „Hier ligt
geluidsoerkracht in vast. Het
lijkt niet op leeuwengebrul.
maar evenals daf heeft het een
begin, gaat crescendo en sterft
weer uit"' De bisons, zegt hij,
zwijgen of knorren eens. maar
de gagals, de waterbuffels, de
bantengs loeien of ze tamme
runderen waren.
„Soms", schrijft de heer Van
Praag, „lijkt een dierenklank
eenvoudig een bestaansbeves-
tiging. Dit dachten we van een
eenzame mandril die af en toe.
kort en hol, een blaf gaf. Lijkt
dit niet op een eenzaam mens.
die in de leegte van ztjn kamer
eens iets zegt of zingt? Be
staansbevestiging bi) gebrek
aan sociaal verkeer". Een
merrie van de Przewalski's of
een zebra kan zich laten horen
„In gamma's tussen balken en
hinniken" en de Californische
zeeleeuw brengt een vreemd
huilend gekraak, zo eentonig
en gevarieerd tegelijk", voort.
Tot slot nog even de grotere
vogels, waarbij de schrijver
ook wel iets menselijks ont
dekt Hij spreejt van „het toe
teren van de flamingo's" en
„het gekraai" en „het plotse
ling verontwaardigd ge
schreeuw" van ara 's en kaka-
toes. „Overigens lijkt pape-
gaaiengeschreeuw van verre
wat op hard mensengepraat
en menselijk door-elkander-
spreken of discussiëren".
Als ze thuis zijn, wonen ze in
Hollywood, maar meestal zijn
de Woutersen op stap. Ze zijn
tot Amerikanen genaturali
seerd. want meer dan twintig
jaar geleden kwamen ze als
Nederlanders naar Amerika,
waar ze in de filmstad gingen
wonen. Het echtpaar Wouters
vóór zijn pensionering
werkte de nu 66-jarige Joop
Wouters als cartograaf is
nogal avontuurlijk aangelegd
Al jaren trekken ze in hun vrije
tijd liftend door de wereld, en
Intussen hebben ze zo ruim
vijfmaal de omtrek van de aar
de afgelegd, in totaal zo'n
220.000 kilometer. In hun nieu
we vaderland hebben ze hun
liefhebberij voortgezet en ze
kennen het land dan ook al
van haver tot gort Soms
liftten ze door gebieden waar
dat niet mag. maar gearres
teerd zijn ze nog nooit Vaak
geeft de politie hun zelfs een
lift en vraagt dan vla de mobi
lofoon aan collega's in een vol
gend district om het liftende
echtpaar ook een eindje mee te
nemen. Bestolen of aangeval
len zijn ze nooit, maar wel ge
ven sommige chauffeurs de
Woutersen een standje, omdat
zij „op hun leeftijd" nog probe
ren te liften. Maar de meeste
chauffeurs nemen hen Juist
mee, omdat ze „ouderen" zijn.
Ze zijn er niet op uit om we
reldrecords te breken, vertelde
het echtpaar onlangs aan een
Amerikaanse verslaggever. Ze
vinden het gewoon leuk. En
trouwens, voegde Joop Wou
ters daaraan toe. ..hoe meer Je
thuis zit, hoe eerder Je van ver
veling doodgaat
