Syrisch leger in Zuid-Libanon blijft strijdpunt Schwejks zijn nog niet uitgestorven Z.-Afrika kon Angola veroveren VS en Engeland naar vredesformule Rhodesië Strompelen Nucleaire samenwerking Europa - VS verbeteren Hinderpaal voor Genève „In India nog ruim 30.000 politieke gevangenen" Spaanse bisschoppen bepleiten amnestie Europese commissaris: Adempauze voor Tsjechoslowaakse dissidenten? Sadat zet Egypte pin op de neus VRIJDAG 4 FEBRUARI 1977 BUITENLAND •Trouw/Kwartet 7 TEL AYTV, DAMASCUS (Reuter, UPI, AP) De Israëlische regering heeft gisteren met militaire adviseurs overlegd over de aanwezigheid van Syrische troepen in het zuiden van Libaon. De regering in Damascus schijnt niet van zins te zijn deze troepen terug te trekken. De arrestatie van een beschermeling van de Libische kolonel Khaddaffi in Libanon heeft gisteren geleid tot een diplomatieke breuk tussen Syrië en Libië. De Syrische president Assad verzet zich tegen de Israëlische eis tot te rugtrekking van de Syrische troepen uit het zuiden van Libanon. Deze troepen maken deel uit van de Ara bische vredesmacht, maar Israël heeft steeds gezegd dat het niet kan verdragen dat Syrische militairen zich op zo korte afstand van de Liba- nees-Israëlische grens bevinden. Israël hoopt dat hot conflict langs diplomatieke kanalen kan worden opgelost en de Verenigde Staten ver lenen hun bemiddeling daarbij. Is raël wil dat de Syrische troepen zich terugtrekken achter de Litanirivier. Dit zou betekenen dat de Syrische troepen zich uit Nabatijeh. 15 kilo meter van Israëlisch grondgebied, zouden moeten terugtrekken. De Sy rische aanwezigheid in het zuiden van Libanon kan mogelijk een hin derpaal worden op de weg naar een hervatting van de vredesconferentie over het Midden-Oosten in Genève. Hoessein Koning Hoessein van Jórdanië be gint volgende week besprekingen met vertegenwoordigers van de Pa lestijnse Bevrijdingsorganisatie PLO. waarmee een einde komt aan de zes jaar oude ruzie tussen de koning en PLO. De Palestijnse dele gatie zal geleid worden door Khaled Al-Fahoem, de voorzitter van de Pa lestijnse nationale raad, het parle ment in ballingschap van de ver doolde Palestijnen. De PLO heeft tijden lang niets willen weten van de Jordaanse koning, die nog steeds nauwe banden heeft met de door Israël bezette westelijke Jordaanoe- ver. De Westbank en de Gazastrook zouden in het kader van een vredes regeling voor het Midden-Oosten het grondgebied moeten gaan vor men voor een Palestijnse staat. Overigens heeft koning Hoessein te genover een correspondent van een Britse krant verklaard niet onge breideld enthousiast te zijn over het huidige optimisme ten aanzien van de vredeskansen in het Midden- Oosten. Vrede is het resultaat van hard werken en niet van wonderen, aldus de koning, die van mening zei te zijn dat al het onrealistische opti misme op een kwaad moment kan sen biedt voor het extremisme. De toenemende vredeskansen in het Midden-Oosten hebben een verwij dering tot stand gebracht tussen Syrië en Libië. De Libische ambas sadeur in Damascus heeft van zijn NEW DELHI (AFP) In gevange nissen in India zitten nog 31.880 politieke gevangenen, zo verklaarde gisteren Soerendra Mohan, lid van de socialistische partij van India. Mohan maakte het cijfer bekend op een persconferentie in het gebouw van „Janata", het blok waarbij vijf oppositiepartijen zijn aangesloten. Het merendeel der politieke gevan genen is in verzekerde bewaring ge steld krachtens de bepalingen van de noodtoestand die sinds juni 1975 van kracht is. Volgens de cijfers van Mohan telt de staat West-Bengalen de meeste poli tieke gevangenen, en wel 15.700. Een zeker aantal hiervan bevond zich al in de gevangenis voordat New Delhi de noodtoestand afkondigde. Het betrof voornamelijk de „Naxalie- ten" (pro-Chinese communisten). Mohan heeft erop gewezen dat de meeste personen die in West- Bengalen waren aangehouden krachtens de binnenlandse veilig heidswet, intussen in vrijheid zijn gesteld. NEW VORK (AP) Nieuwe voorra den aardgas hebben de oostelijke staten van Noord-Amerika bereikt, maar de gevolgen van de ongekend strenge winter verspreiden zich des ondanks sneller dan tevoren. Presi dent Carter heeft een aantal nood wetten ondertekend, waarmee hij de bevoegdheid krijgt ingrijpende maatregelen te nemen voor gebie den met een ernstig gebrek aan aardgas. In New England aan de oostkust is nu ook werktijdverkorting inge steld, terwijl dat gebied tot nu toe gespaard is gebleven omdat er niet veel aardgas wordt gebruikt. In Ohio en het westen van de staat' New York, twee van de zwaarst ge troffen gebieden, is de temperatuur enigszins omhoog gegaan en het weer wat rustiger geworden, waar door het sneeuwruimen en de aan voer van brandstof vergemakkelijkt worden. Maar een nieuwe sneeuwstorm, die gisteren door het westen van de VS raasde, belooft ook nieuwe moeilijkheden voor het oosten. Het dodental als gevolg van de koude wordt op 75 geschat Twee miljoen Amerikanen zijn tijdelijk werkeloos. regering opdracht gekregen naar huis terug te keren. Aanleding tot de terugroeping van de ambassadeur was $e arrestatie in Libanon van Achmed Al Khatib, leider van het afgescheiden Arabische leger in Li banon en beschermeling van de Li bische leider Khaddaffi. Libië is een verklaard tegenstander van een vre desakkoord met Israël, terwijl Syrië samen rriet Jordanië en Egypte hier op duidelijk afstuurt. Libiërs hebben, naar verluidt, het Syrische consulaat in Benghazi vijf dagen geleden geplunderd. Dertig Syrische zakenlui zouden in de afge lopen dagen uit Libië naar huis zijn teruggekeerd. Berichten als zouden grote aantallen Syrische arbeiders ook uit Libië zijn gezet, konden gis teren niet worden bevestigd. Andrew Young in Dar Es Salaam DAR ES SALAAM (Reuter. UPI, AP) De Amerikaanse ambas sadeur bij de Verenigde Naties. Andrew Young, is gisteren via de Tanzaniaanse hoofdstad Dar Es Salaam op het eiland Zanzibar aangekomen en zei tijdens de tussenlanding in Dar Es Salaam dat „de Verenigde Staten en Engeland tweederde van de afstand hebben afgelegd naar een vredesformule waar blank en zwart in Rhodesië mee kunnen leven". MADRID (Reuter, UPI, AP) - De Spaanse rooms-katholieke bisschoppen hebben de regering gis teren gevraagd alle politieke gevan genen vrij te laten. Er zitten naar schatting ongeveer 200 mensen van wege hun politieke activiteiten in Spanje gevangen. In dezelfde ver klaring veroordelen de bisschoppen de recente golf van gewelddadep in Spanje. Politieke waarnemers zijn van oor deel dat het beroep van de bisschop pen op de Spaanse regering de vrij lating van de gevangenen zal kun nen bespoedigen. Het aantal politie ke gevangenen is de afgelopen we ken sterk gestegen door groot scheepse arrestaties van zowel linkse als rechtse extremisten op grond van de speciale volmachten voor de politie tot het doen van huiszoekingen en het verrichten van arrestaties. Getallen zijn niet mee gedeeld. Wel heeft de regering ge zegd dat een groot deel van de arres tanten weer is vrijgelaten. Slachtoffers van de Libanese burgeroorlog strompelen naar de markt van Beiroet, die weer goed op gang begint te komen. Dit wijst op een herstel van de politieke en economische situatie in Libanon. Uiterst rechts op de foto's ziet men soldaten van de Arabische vredesmacht, die bezig zijn zich van het nodige te voorzien. Militair rapport in Pretoria: PRETORIA (Reuter, UPI, AP) Zuid-Afrika had in Januari 1976, op het hoogtepunt van zijn inmenging ln Angola, minder dan 2000 man aan troepen in dat land. Deze troepen hadden samen met de beide pro-westerse bevrijdingsbewegingen FNLA en UNITA heel Angola kunnen verove ren, aldus de eerste officiële lezing van de Zuidafrlkaanse militaire betrokkenheid bij de gebeurtenissen in Angola. Young zal op Zanzibar ln ongeveer vijf dagen besprekingen voeren met de leiders van de frontlijn-staten, hun opinies pellen, en de Ameri kaanse visie op de kwestle-Rhodeslë duidelijk maken. Gisteren zei hij dat het hem niet kon schelen wat de blanken ln Zuid-Afrika vonden van zijn mening over de bevrijdingspo gingen van de zwarte Afrikanen. Young achtte het zo goed als zeker dat een door het Amerikaanse Congres aangenomen amendement, waardoor de VS chroom kunnen in voeren vanuit Rhodesië, ondanks een embargo tegen het land van de Verenigde Naties, binnen twee maanden zal worden herroepen. Vol gens hem was het klimaat in de VS de laatste tijd aanzienlijk veranderd. Young verweet premier Ian Smith van het blanke Rhodeslsche minder heidsbewind te proberen Cubaanse en Russische troepen naar het aan grenzende Mozambique te lokken om het conflict te vergroten tot een confrontatie tussen de grote mo gendheden. Maar. aldus Young, de Verenigde Staten zullen zich niet mi litair ln enig conflict in zuldelljk- Afrtka laten betrekken. Waarmee hij de woorden van minister van buiten landse zaken Cyrus Vance nog eens herhaalde. Inmiddels hebben Rhodeslsche rege ringskringen bekend gemaakt dat Smith vandaag een persconferentie zal geven en dat (tij zeer waarschijn lijk een groot deel van de voor zwar ten discriminerende wetten zal af schaffen. Dit, aldus waarnemers, in de IJdele hoop bij het westen meer steun voor zijn politiek te verkrijgen. „Papieren tijgers" De zwarte nationalistische leider bisschop Abel Moezorewa heeft gis teren zijn belde nationalistische ri valen Joshua Nkomo en Robert Moe- gabe van het radicale patriottische front „papleren tijgers" genoemd en gezegd dat deze het zonder de steun van de vijf frontlijn-staten niet ver zouden brengen. Moezorewa zei dat hij „wellicht 95 procent van het zwarte Rhodeslsche volk achter zich heelt en dat dit volk zeker niet zou toestaan dat het een niet-populalre leider opgedrongen kreeg Moezore wa zei dit in Helsinki, waar hij ge praat heeft met vertegenwoordigers van de Finse politieke partijen. Hij is gisteren vertrokken om zijn reis door de Scandinavische landen te ver volgen. „De verenigde troepen van de FNLA en de UNITA (die tegen de MPLA van Agostlnho Neto vochten en het onderspit dolven, toen deze de hulp van Cubanen kreeg) konden met me dewerking van de Zuidafrlkaanse troepen heel Angola hebben ver overd, maar de leider van de UNITA, Jonas Savimbi, stond er op dat hij slechts heer en meester zou worden in zijn eigen gebied en vastbesloten was samen met de marxistische MPLA een regeling te treffen die ln het voordeel was van Angola, aldus het rapport van het ministerie van defensie. De belde bewegingen hadden tijdens het conflict een tamelijk los aan elk aar hangend bondgenootschap ge sloten ln hun strijd tegen de Volksbeweging (MPLA) en het Cu baanse expeditie-leger. Volgens het rapport zet Savimbi in het zuiden van het land nog steeds de strijd voort. Zuid-Afrika had. aldus het rapport, behalve militaire adviseurs ge pantserde voertuigen en artillerie naar het noorden gestuurd. In het rapport worden geen cijfers bekend gemaakt over het eigen aantal do den en gewonden tijdens de gevech ten. (Volgens niet-officliële gegevens zouden er 33 Zuidafrikanen zijn ge sneuveld). Het rapport beschrijft verschillende gevechten nauwkeurig en merkt op dat bepaalde Cubaanse eenheden niet altijd uitblonken door dapperheid en vastberadenheid. De laatste Zuidafrlkaanse troepen had den op 25 maart 1975 het zuiden van Angola verlaten. In het rapport staat dat de UNITA en de FNLA Zuid-Afrika formeel om steun hadden gevraagd in hun strijd tegen „de communistische Infiltratie ln Angola". Troepen van de UNITA, de FNLA en Zuidafrlkaanse eenhe den zouden ln november 1975 een zeer groot gebied beheerst hebben, namelijk vanaf Santa Comba tot Lo- blto ln het noorden en tot Luso in het oosten. Het rapport zegt verder dat het Zuid afrlkaanse optreden was bedoeld om de toestand te handhaven zoals die was opdat er door de Organisatie voor Afrikaanse Eenheid (OAE) een politieke oplossing voor het land kon worden gevonden. Maar omdat de OAE hier niet ln slaagde moesten de Zuidafrlkaanse troepen, met uitzon dering van enkele eenheden die ter bescherming ln Zuid-Angola ach terbleven, zich terugtrekken tegen 26 Januari 1976. BRUSSEL (AP, Reuter, UPI) De Europese commissaris voor energiezaken, de Duitser Guido Brunner. bepleit een betere samenwerking tussen Europa en de Verenigde Staten op het gebied van de veiligheidsgaranties voor kernenergie. Van de Amerikanen vraagt Brunner geen beperking te leggen op de leverantie van nucleaire brandstof. Omdat 45 procent van de nucleaire brandstof die Europa nodig heeft uit de Verenigde Staten komt, ls contl- nuïtelt ln de levering van groot be lang. aldus Brunner. De Europese commissaris nam geen standpunt ln met betrekking tot de pogingen van de regering van president Carter om door J. den Boef Tekenend voor de wijze waarop de bevolking vin Tsje- choslowakije heeft gereageerd op de inmiddels gestaakte openbare campagne tegen de ondertekenaars van het „Handvest 77" inzake respecte ring van de mensenrechten, is de verklaring van een Praags academicus, waarin hij als een moderne „soldaat Schwejk" zegt: „Ik denk over het Handvest net zo als alle fat soenlijke en eerlijke mensen in dit land." Het besluit om het Handvest dood te zwijgen (in de vorm van een wette lijk toegestane petitie) werd ge vraagd om een eind te maken aan de schending op grote schaal van de rechten van de mens. werd ongetwij feld genomen omdat de felle hetze er tegen, bijna vier weken lang, ave rechts bleek te hebben gewerkt. Het is mogelijk dat het stopzetten van de campagne door Moskou werd bevolen, ook al hadden enkele we ken geleden het Sowjetpartijblad Prawda en de Literatoernaja Gazeta scherp geformuleerde bijdragen aan de campagne geleverd. De Prawda schreef zelfs dat „westerse imperia listen" zich de laatste tijd mengen ln de binnenlandse aangelegenheden van Tsjechoslowakije, Polen en de DDR De Sowjet-Unie werd toen ln dit verband nog niet genoemd, om dat de verwikkelingen om de kernfy sicus Andrej Sacharow zich nog niet hadden voorgedaan. Het feit dat vier weken lang een niets ontziende campagne werd gevoerd tegen de belangrijkste onderteke naars van het Handvest, die ten slot te weigerden het hoofd te buigen, wordt als een aanwijzing gezien dat de verschijning van het document voor de „stalinisten" achter Wasil Bilak aanleiding is geweest om het heft in handen te nemen. De groep nam zijn maatregelen, voordat min der radicale elementen achter partij leider (tevens president) Gustav Hoesak gelegenheid zouden hebben om over stappen te beraadslagen, die misschien niet drastisch genoeg zouden zijn uitgevailen en als een teken van zwakte uitgelegd zouden kunnen worden Ook werd de groep om Ballk de bedoeling toegeschre ven, Hoesak bij de Sowjetleiders on mogelijk te maken om zelf direct de macht in handen te kunnen krijgen. Het blad van de Franse communis tische partij 1' Humanité, had het bij !i r- Dissident en oud-minister van buitenlandse zaken Jiri Hajek. Partijleider en Tsjechische president Gustav Hoesak. het goede eind toen het afkeurend schreef over de maatregelen die te gen de ondertekenaars van het Handvest werden genomen en constateerde: „Deze methoden her inneren aan het despotisme van een dramatisch verleden." De wijze waarop de geheime politie gelegen heid werd gegeven om de „dissiden ten" als vogelvrijverklaarden te be handelen, kon niet de instemming hebben van partijleider Hoesak, die nog niet zo lang geleden zelf het slachtoffer van soortgelijke metho den was geworden. De politieke ter reur werd door dezelfde lieden bedre ven die ln de Jaren vijftig (de periode waar l'Humanlté op doelde) al vuile handen hadden gemaakt. Blijkbaar heeft men in Moskou inge zien, dat de campagne tegen de Tsje choslowaakse „dissidenten" (die overigens niet zo genoemd willen worden) een misgreep was geweest Als men in Praag van het begin af zou hebben geprobeerd. het Handvest (en zijn ondertekenaars) dood te zwijgen, dan zou het nooit de grote bekendheid hebben gekregen die het nu heeft. Men zou de leidende „dissidenten" niet onbedoeld zo op de voorgrond hebben gedrongen, als nu gebeurd is. Ook zou men niet (door een verkeerd begrepen aanbod van de Oostenrijkse kanselier Bruno Kreisky om deze mensen politiek asiel te verlenen, als zij daarom zou den vragen) ln de verleiding zijn ge komen om hun een ankele reis naar het Westen aan te bieden. Opnieuw is aangetoond dat men ln Moskou bijzonder gevoelig is ge worden voor kritiek uit het Westen op terreurmethoden tegen ander sdenkenden. Er verdwijnen ln de Sowjet-Unle nog wel mensen (als Wladlmir Borlsow, een goede vriend van Wladlmir Boekowskl) ln psychi atrische Inrichtingen, maar hun na men blijven niet lang voor de bui tenwereld verborgen en zij kunnen niet zomaar voor altijd verdwijnen. Die tijd is voorbij, mede dank zij het feit dat de belangrijkste communis tische partijen ln West-Europa, die de nauwe banden met Moskou niet willen prijsgeven, zich genoodzaakt zien om onomwonden de schending van de mensenrechten te veroorde len. die zich ln landen van het Sow- Jetblok voordoet. Samenwerking? In de Sowjet-Unle onderkent men ongetwijfeld het gevaar, dat er een steeds grotere mate van samenwer king kan ontstaan tussen de dissi dente groeperingen ln eigen land en die ln de Oosteuropese landen. Uit wijzing van andersdenkenden brengt slechts een tijdelijke verlich ting. Anderen komen naar voren om de plaats van de uitgewezenen ln te nemen. Deze mensen gaan zoals ln Tsjechoslowakije, maar ook ln de Sowjet-Unle zelf met verfijnde methoden te werk, waarmede zij for meel binnen de grenzen blijven, die ln de wetgeving van het eigen land zijn aangegeven. Processen zijn al tijd mogelijk onder het oude motto „Oeef me wie Je wil, men zal voor ledereen wel een strafrechtpara graaf weten te vinden". Maar het effect er van werkt averechts. In hoeverre er al van samenwerking tussen andersdenkenden in het Sowjet-blok sprake ls, kan moeilijk worden beoordeeld. Die ls er niet alleen maar door het feit, dat de Rus 8acharow, het Poolse Comité ter verdediging van de arbeiders en een dertigtal Hongaarse Intellectuelen zich solidair verklaren met de onder tekenaars van het Handvest in Tsje choslowakije. Georganiseerde sa menwerking hoeft ook niet te blij ken uit de opvallende gelijkheid van de oproepen, die in de verschillende landen worden gepubliceerd. Want alle dissidente groeperingen houden zich met hetzelfde onderwerp bezit: het respecteren van de rechten van de mens Niettemin is er het feit, dat hun activiteiten tegelijkertijd plaatsvinden en deze zomer wordt ln Belgrado een conferentie gehouden, waarop wordt getoetst, wat ln de praktijk terecht is gekomen van de ln 1975 ln Helsinki ook op het gebied van de mensenrechten gemaakte af spraken. De mogelijkheid is niet uitgesloten dat de Sowjet-Unle tot de slotsom ls gekomen dat zij het probleem van de dissidenten niet op een voor haar bevredigende wijze kan „oplossen", zonder op de conferentie van Belgrado naar de „beklaagden bank" te worden verwezen. De wat onbeholpen ln de wereld gekomen Amerikaanse waarschuwing aan het adres van de SowjeVUnle, geen maatregelen te nemen tegen Sacha row als verdediger van de mensen rechten. heeft mogelijk bijgedragen tot het besef dat de politiek van de harde hand voorlopig meer kwaad dan goed kan doen. Misschien leidt een dergelijk Inzicht er toe, dat de dissidenten voorlopig met rust wor den gelaten. „Creatieve acties" „We hebben gezegd wat we wilden en van nu af aan zullen we hoofdza kelijk spreken over nieuwe creatieve acties en verdere successen ln de opbouw van het land", zo schreef Roede Prawo, het blad van de Tsje choslowaakse communistische par tij. nadat het had bekendgemaakt dat de campagne tegen de onderte kenaars van het Handvest was stop gezet. Aangenomen mag worden dat ln de Sowjet-Unle en andere Oost europese landen eenzelfde politieke koers zal worden gevolgd Dit bete kent echter nog niet. dat op korte termijn zal worden toegegeven aan het gerechtvaardigde verlangen naar een maatschappij, waarin de rechten van de mens niet alleen op papier, maar ook ln de werkelijk heid van alle dag bestaan, voor alle staatsburgers. een einde te manen aan de levering door West-Dultsland aan Brazilië en door Frankrijk aan Pakistan van ap paraten waarmee plutonium kan worden gemaakt, dat het materiaal voor kernbommen vormt. De laatste tijd ls enige vertraging in de brandstoflevering door de V8 opge treden. Brunner zei dat Europa met de Ver enigde Staten wil samenwerken bij de beperking van de verbreiding van kernontploffingen, ter voorkoming van ongevallen en kapingen en ter versteviging van de controlemaatre gelen. Maar het ls heel belangrijk, ajdus Brunner. dat de verscheping van kernmateriaal aan West-Europa ondertussen doorgaat. De verwachtingen met betrekking tot kernenergie zijn ln Europa ge daald. De afhankelijkheid van olie bedroeg ln 1973 63 procent en men wilde die aanvankelijk verlagen tot 50 procent in 1985. In dat jaar zou Europa 13 procent van zijn energie behoefte ontlenen aan atoomsplit sing. Het ziet er nu meer naar uit dat deze cijfers respectievelijk 55 en 9 zullen bedragen. Vis De Sowjet-Unle heeft zich bereid verklaard in contact te treden met Groot-Brlttannlë, voorzitter van de Europese Gemeenschap, om te pra ten over de aanwezigheid van Oost europese vissersschepen binnen de Westeuropese visserijzones. Het ge bruik wil dat de Europese commissie dergelijke besprekingen voert, maar men ls al lang bUJ dat de Sowjet- Unle over deze zaken wil praten. Men neemt het maar voor lief dat Moskou zich tot de Europese voorzitter en niet tot de commissie wendt. CAIRO (UPI, Reuter) President Sadat heeft gisteravond ln een bitte re rede voor de Egyptische televisie gezegd dat de voedselrellen van vo rige maand een ernstige bedreiging hadden betekend voor de nationale eenheid van het land. Sadat tekende tijdens de uitzending een wet waar in zware straffen worden opgelegd aan degenen die zich schuldig ma ken aan demomstratles, stakingen of sabotage. Volgende week donder dag mag het Egyptische volk naar de stembus om deze wet te bekrach tigen. 8adat gaf de schuld van de ongere geldheden aan communistische ele menten „die proberen ons af te hou den van de onderhandelingen ln Oe- neve". Sadat waarschuwde ln zijn rede de Israëlische premier Rabln dat de Egyptische onderhandelings positie voor de vredesbesprekingen ln Genève sterk ls. De aanstichters van de ongeregeldheden van medio Januari zouden ook de bedoeling hebben gehad een einde te maken aan de „open-deur-poUUek". Op de ze wijze zou moeten worden aange toond dat Egypte Instabiel ls en daarom niet veilig voor buiten landse investeringen, aldus Sadst. Aantasting vsn Egypte's positie ln de Arabische wereld was een ander doel van de communistische san- stichters van de voedselrellen, zo meende de president.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1977 | | pagina 7