Mel Brooks doet het zonder geluid
Politiek verdrinkt in vette lach
Voortreffelijke politiefilm
De pest
rijdt naar Polen
Levendige voorstelling door Nieuwe Scene
„Muziektheater is een kreupelcultuur"
KUNST
FILM
SILENT MOVIE
door W. Wielek-Berg
MIMI DE BANKWERKER
PYTHON 357
Prolongatie
en reprisee»,
BESTEMMING CASSANDRA
VRIJDAG 4 FEBRUARI 1977
Trouw/Kwartet_PS 12 -iAG 4
De Amerikaanse regisseur Mei
Brooks heeft de laatste jaren
furore gemaakt met vier
slapstick-films: „The Produ
cers", „Twelve Chairs", „Bla
zing Saddles" en „Young Fran
kenstein". Wie daarbij denkt
aan de legendarische „Hellza-
poppin" heeft het niet mis.
In zijn nieuwste ..Silent Movie"
(„Stomme Film") doet hij afstand
van het geluld en meet zich zodoen
de met de clowns uit de tijd toen alle
films nog stom waren.
Hij maakt daarbij gebruik v«n tus
sentitels. zichzelf. Mu% Némscd
Dom deLuise als zijn trouwe trawan
ten. Bernadette Peters als komische
vamp. Sid Caesar als wanhopige
filmproducent die zijn studio met
faillssement ziet bedreigd en een
vijftal grote sterren (Burt Reynolds.
James Caan, Liza Minelll. Anne
Bancroft. Paul Newman en Marcel
Marceau) die een parodie op zichzelf
spelen.
Het spul begint met drie mannen,
die in een kleine open auto door Los
Angeles razen en het dient gezegd
dat in die openingsscènes het geluid
deerlijk wordt gemist, temeer omdat
de tussentitels te uitgebreid zijn en
niet geestig. Het duurt wel even (te
lang) voor Je van de stomme gein
gaat genieten en ook dan vallen er
diverse dode plekken.
Daarmee wil niet gezegd zijn, dat
Mel Brooks en zijn mede-
scenarioschrijvers Ron Clark, Rudy
DeLuca en Barry Levinson niet me
nige goede gag hebben verzonnen.
Er zijn er genoeg: het kioskmannetje
dat de komst van een dik pak kran
ten sidderend verbeidt, omdat die
hem altijd pal in het gezicht of de
bulk raken; de verwisseling van een
geleidehond met een Jonge, dartele,
ongedisciplineerde herder; de ver
geefse pogingen van Marty Feldman
om In de lift te geraken; het net niet
overrijden van twee ln het wit gekle
de mannen, die samen stelten heb
ben bestegen.
De leukste inlassen zijn de ontmoe
tingen met grote sterren, die omzich
tig worden benaderd en allemaal (op
één na) blijken te popelen om mee te
doen.
Burt Reynolds Is een vriendelijke
nareist, die geen spiegel met rust
kan laten, James Caan een behaarde
bokser, die in een wankele caravan
woont; Anne Bancroft een chique
dame die gruwelijk scheel kan kij
ken en Paul Newman een slachtoffer
van een verkeersongeluk, die met
een ver uitstekend gipsbeen in zijn
super-de-luxe rolstoel als een gek
door de dreven van het ziekenhuis
raast.
De beroemde mime Marcel Marceau
is de enige die spreekt en weigert,
Liza Minelll de enige die onder de
maat blijft, ondanks haar levensech
te bordje vermageringssla.
Het feit, dat „Silent Movie" niet op
één lijn kan worden gesteld met
Brooks' meesterstukken „The Pro
ducers" en „Young Frankenstein" is
te wijten aan het feit, dat hij te hoog
heeft gemikt. Als men in deze tijd
een stomme film tot een lachsucces
wil maken, moet men zorgen dat de
ene superieure visuele grap op de
andere volgt, zonder onderbreking,
en dat is een bijna bovenmenselijke
taak.
Overigens houdt Brooks zich (geluk-
Scène uit Silent movie"
kig) niet geheel aan de geluidloos
heid. Gaandeweg gaat de muziek
een rol spelen, maar dat was in de
stomme tijd natuurlijk ook het
geval.
lenige
let CN
'och is
laaron
loodgt
Omdat
Amsterdam-City 2 en Saskia; Ai
Euro Cinema; Den Haag- Calypso er
Groningen-Camera; RoUedam-Luiij„» PK
u-k.li,...1 rici w'
Tot zul
Het Cl»
"Van h(
Lijnbaan; Utrecht-Camera, a.l.
Giancarlo Giannini (links) in „De verleiding van Mimi de Bankwerker"
Una Wertmüller (volle naam:
Arcangela Felice Assunta
Wertmüller von Elgg Spanol
von Braueich Job en desalniet
temin een geboren en getogen
Italiaanse) is de laatste Jaren
vooral in Amerika zeer bekend
geworden.
De „International Film Guide" koos
haar tot een van de vijf regisseurs
van het Jaar, maar we kunnen ook
dichter bij huis blijven: „het publiek
van de Cinemanifestatle Utrecht
plaatste haar film: „De verleiding
van Mimi de Bankwerker" bovenaan
op de lijst van uitverkoren films. De
pers was overigens aanmerkelijk
koeler.
Lina Wertmüller wil geen intellectu
ele films maken, maar dicht bij het
volk blijven. Ze gaat daarin soms zo
ver. dat ze haar hoofdpersonen een
in de rest van Italië onverstaanbaar
Sicillaans dialect laat spreken. Haar
(misschien) progressieve politieke
ideeën giet ze ln de beproefde vorm
van de lach en de traan, waaraan ze
een flinke scheut anarchisme toe
voegt.
Haar held vaak gespeeld door
Giancarlo Giannini, bekend uit Vis-
conti's „l'Innocente" is meestal
een Chapllneske sjlemlel, die het
goede wil maar op het verkeerde pad
eindigt.
„De verleiding van Mimi de
Bankwerker", haar eerste film die in
Nederland wordt vertoond, gaat over
een Siciliaanse arbeider, die strijk en
zet wordt dwarsgezeten door de Ma
fia. Hij vlucht naar Turijn, leert daar
zijn gTote, zeer politiek geëngageer
de liefde kennen, krijgt met haar een
kind, wordt weer opgejaagd door de
Mafia en terugverplaatst naar Sicilië
waar zijn vrouw op hem wacht.
Hij bedriegt en wordt bedrogen, ver
dedigt zijn eer op een ongebruikelij
ke manier, legt tenslotte het strijd-
bijltje erbij neer, voegt zich bij de
onderdrukkers en verliest geliefde
en kind.
In dit tragi-komlsche verhaal (van
Lina Wertmüller zelf) zitten onge
twijfeld politieke tendenzen, maar
het is de vraag of de regisseur door
haar voorkeur voor de grove klucht
niet het kind met het badwater weg
gooit. Ze zal heus wel publiek trek
ken, doch dat geeft zich waarschijn
lijk met graagte gewonnen aan de lol
en vergeet te letten op progressieve
ondertonen.
In het plaatsen van haar effecten is
ze bepaald niet kinderachtig. Men
behoeft waarlijk geen fervente femi
niste zijn om te gruwen van de wijze,
waarop in „Mimi de Bankwerker"
een dikke, onaantrekkelijke vrouw,
die denkt dat ze hartstochtelijk be
mind wordt terwijl ze alleen maar
het object is van Mimi's wraaklust,
door middel van herhaalde
naaktshots belachelijk wordt
gemaakt.
Amsterdam-Leidsepleintheater, 18 jr.
Het is beslist geen overbodige
luxe om de film „Python 357"
van Alain Corneau tweemaal te
gaan zien. Want al behoort hij
tot een „gemakkelijk" genre,
de politie-film, hij is noch ge
makkelijk te volgen, noch ge
makkelijk op al zijn niveaus te
overzien en te doorgronden.
Hij speelt nu eens niet ln Parijs
maar in Orleans. De sfeer van deze
provinciestad, aangepast aan de vele
doortrekkende toeristen, maar ln de
late herfst vol zachte weemoed, is
meesterlijk getroffen. De vervreem
ding die de grote buitenhuizen in
him druipende tuinen om de stad
heen uitstralen loopt parallel met de
vervreemding waarin de niet meer
Jonge Mare Ferrot, afkomstig uit een
weeshuls maar opgeklommen tot in
specteur van politie, zijn leven
doorbrengt.
Kaal is de kamer waarin hij woont,
kaal zijn de contacten met zijn colle
ga's. maar op een gegeven ogenblik
gaat hij houden van een geheimzin
nig meisje, dat haar verleden en he
den voor hem verbergt
Terwijl hij nog geheel in het onge
wisse verkeert weten wij, de
toeschouwers' al, dat dat zij wordt
onderhouden door Ferrot's baas,
commissaris Ganay. Die vermoordt
haar in een vlaag van woede en even
later gaat Ferrot haar Huis binnen
en laat daar vele sporen achter.
Hij is de Ideale verdachte, maar in
het begin verdenkt niemand hem.
Door allerlei foefjes weet hij de
confrontatie met getuigen te ontlo
pen en onderwijl gaat hij koppig
door met zijn eigen speurtocht naar
de tweede man. Commissaris Ganay
probeert hem uit de weg te ruimen
als hij te gevaarlijk wordt, maar Fer
rot is hem te vlug af. Daarna volgen
nog vele verwikkelingen, die voor
een deel psychologisch zijn bepaald.
Het is een verademing weer eens
zo'n volwassen film te zien. waarin
niet geschroomd wordt eisen te stel
len aan het intellect en het invoe
lingsvermogen van het publiek, een
inzet waaronder de spanning geluk
kig niet lijdt.
Telkens zijn er kleine uitstapjes
van de overigens strak volgehouden
hoofdlijn, die inzicht verschaffen in
beweegredenen van bij- en hoofdfi
guren.
Het spel van alle acteurs (Yves
Montand, Francois Perrier, Stefana
Sandrelli en Mathieu Carrière) is
voortreffelijk, maar „grande dame"
Simone Signoret, die met een paar
gebaren een geteisterde invalide
neerzet, dient toch apart genoemd.
Amsterdam-calypso; Den Haac-Asta. u jr. Yves Montand en Frangois Perhen In Python 357"
Daaro
moete
Een Schijn van Twijfel. Docui Die gé
re van internationaal niveau ^et bf
treurnis die de Duitse tijd acl __ranl
gemaakt door Rolf Orthel. 7 9aran
febr. Filmhuls Den Bosch. Voor i
1900. Schitterend epos van Be systei
cl over het Italiaanse boerens
me in de jaren 1900 tot 1945
Deel I: Tuschinski 2, A'dam;
Breda; City. Delft; Select, E
ven; Roxy, Haarlem; Rembri
Utrecht.
Deel II: Nöggerath, Amsterda
slno 3. Breda; Metropole - um G
Haag; Rembrandt, Utrecht. g<
Barry Lyndon. Meesterwerljn
Stanley Kubrick over de verr tc
de, mooie wereld van het ve:
De gehele week in Rivoli, A
dam; Saskia, Arnhem; Midi,
trlcht. Om
Zakgeld. Charmante film n p
over kinderen van Francois c
faut. De gehele week in Tuschi Het
Amsterdam.
Mr. Klein. Briljante sfeertel
van bezet Parijs in een fill ^ue
Joseph Losey met pra
hoofdrol van Alain Delon. De Z,Jtc
week in Kriterion, Amsterdar gezii
The Treasure of the Sierra I
„Evergreen" van John Hust<
-1947 naar een roman van Ben 1 lare'
met Humphrey Bogart in de I Naai
rol. De gehele week in C
Amsterdam.
Dezi
Van
Daa
Dat
Der Handier der Vier Jahres;
Ontroerende film van Ralner V
Fassbinder, met geraffineer
bruik van een melodramatisc
troon. 3 t.e.m. 6 febr. Filmclul
sau, Groningen.
Jeanne Dielman. Zeer knapp>
van Chantal Akerman, waari
dorre leven van een huisvrouw
wat bijverdient vier-en-twinti
lang minutieus wordt gevolg
gehele week in Kijkhuis, Den
Citizen Kane. Klassieke film v
met Orson Welles. 4 febr. Go&
ceum, Goes; 9 febr. Filmhuis
terdam. onze
r HA/
Met
Bel;
Vel.
Wederom een rampenfilm in de
oude stijl. In „Bestemming
Cassandra" („The Cassandra
Crossing") van regisseur Geor
ge Cosmatos verstopt een aan
zeer besmettelijke longenpest
lijdende man zich in een inter
nationale trein, waar het
vreemd genoeg nog even luxu
eus toegaat als in de Orient
Express, zaliger nagedach
tenis.
Het Amerikaanse leger is ver
antwoordelijk voor het grootschalige
ongeval: In een geheim laboratorium
werden gemene proeven genomen.
Sinds „Watergate" is op dat punt het
hek van de dam wat eens taboe was.
is nu reeds afgezaagd, als ze in een
film ergens geen raad meer mee we
ten laten ze een enge tak van de CIA
opdraven om een soort legitieme
chaos te scheppen.
Maar nu terug naar het verhaal. Aan
gezien zeer hooggeplaatste mannen
er geen boodschap aan hebben dat
dit schandaal ulUekt. wordt de trein
eerst verzegeld ln Neurenberg en
daarna doorgestuurd naar een gam
mele brug ln Polen.
De rest moet u zelf maar gaan zien.
want het scenario mag dan nog zo
onzinnig zijn (hoe kan die trein de
Poolse grens over zonder dat er een
levensgroot internationaal conflict
ontstaat, om maar eens wat te noe
men» en de dialoog nog zo barsten vol
clichés, spannend Is „Bestemming
Cassandra" wel. Liefhebbers van het
genre zullen er van likkebaarden.
Het is gewoonte geworden om in
dergelijke films een stel wat oudere,
min of meer goed geconserveerde,
sterren te laten blinken. Dat procédé
is zo gek nog niet, het raadselspelle
tje wie de ramp wel en wie hem niet
zal overleven wordt er des te boeien
der door.
In de ramptrein bevinden zich: Ava
Gardner (grimlachend om de bur-
gertruttenkleren die ze moet dra
gen). Sophia Loren. Alida Valli, In-
grid Thulln en Burt Lancaster. De
laatste valt uit al zijn rollen. Geen
adeldom ditmaal en geen droefgees
Ug gepeins, hij doet zijn plicht als
een robot, die op verderf is gepro
grammeerd.
Amsterdam-City I; De» llMj Odfon I; Hilvrr
>«m-Ck«rrhlll; t.«»de«-Trianon; Rotlerdsm
CiMnmt: tHr»HM-Cill»rl)iif. 14 Je.
Richard Harris in Bestemming Cassandra"
MZrtl
Itablr
Idwet
In wc
door André Rutten
ARNHEM. Het Kollektlef van de
Internationale Nieuwe Scene uit
Antwerpen vertoont deze en de vol
gende maand in vele plaatsen in
Nederland zijn nieuwe voorstelling
„Harlekijn knecht noch meester".
Zij is, zoals „Mistero Buffo", ge
maakt samen met Arturo Corso en
vertoont ook een aantal elementen,
die daarin de aandacht trokken,
maar is niettemin anders. Er is, in de
zestiende eeuw, een groep mensen,
die elkaar in een gevangenis hebben
leren kennen, samen bevrijd worden
en dan op voorstel van een hunner,
die een rondtrekkend toneelspeler is,
een toneelgroep vormen en besluiten
de befaamde klucht van Goldonl,
„De knecht van twee meesters" te
gaan spelen. Omdat al de anderen
geen toneelspelers zijn lukt dat niet
zo best alhoewel het in deze voor
stelling aanleiding geeft tot vele ko
mische toestanden maar omdat
zij wel allemaal tamelijk thuis zijn ln
de toen gangbare volkskomedie, zo
als op straten en pleinen gespeeld,
Het hele Kollektief van de Internationale Nieuwe Scene in „Harlekijn Knecht noch Meester".
kunnen zij tegelijkertijd ook kritiek
uiten op de gekunsteldheden, die
Goldoni daarin heeft aangebracht
ten plezlere van de toeschouwers uit
de betere standen. Op den duur ont
staat er daardoor onenigheid tussen
de acteur, die hen voor het hof wil
doen optreden, en de niet-acteurs.
door Adr. Hager
DEN HAAG - ..Met HOT mu2ielt
'77 wordt voor het eerst in Nederland
een aantal aspecten van het mu
ziektheater gebundeld die normali
ter tussen Scylla en de Charibdis van
het muziek- en theaterleven dreigen
onder te gaan". Aldus een „beginsel
verklaring" van een festifal dat tot
stand kwam dankzij subsidies van
de gemeente 's-Gravenhage en het
ministerie van CRM. Vier rode dra
den lopen door de opzet, rode draden
die hun oorsprong hebben in de kri
tiek op het huidige bestel: 1. de musi
cus als acteur; 2. ..action music" of
show. 3. ontmaskering van het cli
ché. 4. muziek en theater als allego
rie. Voor 4 en 5 februrari staat „Hans
Otto show down" op het programma
en 6 februrari treden Polo de Haas en
Hannah de Leeuwe op.
Woensdag- en donderdagavond ging
„Repertoire" van Mauriclo Kagel,
gepresenteerd door Tam Krefeld.
theater am Mariënplatz. „Repertoi
re" kwam in 1971 in première en
werd een Jaar later in het Holland
Festival gebracht. Het is het eerste
deel van „Staatstheater" een cy
clisch theaterstuk in 9 delen die alle
als titel een aspect van het genre
opera dragen. Kagel ziet af van li
bretto. handeling en karakterrol, de
klankproduktle wordt zelf „gecom
poneerd". Het programmaboekje
geeft als nadere aanduiding: „haast
iedere scène heeft als thema de ab-
normiteit, de misvorming of de be
schadiging. Juist door de veelheid
van schijnbaar onbenullige anekdo
tes ontstaat een hele catalogus van
symptomen die het clichématige en
absurde van de conventies aan
weerszijde van de orkestbak aan de
kaak stellen". En dat is dan dat!
Een verklaring die bij het aanhoren
van zoveel absurditeit en flauwekul
ontnuchterend werkt. Het theater
kraakt, volgens Kagel, ln al zijn voe
gen, het instituut opera verbergt een
proces van innerlijk verval. „Reper
toire" is een „szenisches Kon-
zertstück", waarin typisch Kagel
het ongewone, het ongebruikelij
ke. het ongemogelijke centraal staat.
„Muziektheater is een kreupel
cultuur". Om dat duidelijk te maken
zet Kagel 8 acteurs in, die in feite
niets voorstellen en die uitsluitend
geluiden voortbrengen. Onzin om
het voorbrengen van slechts gelui
den te presenteren ln een zoge
naamd muzlekfestivaL Geluiden
door middel van twee dienbladen die
aan de benen gebonden zijn, een
blaasbalg onder de schoenen, door
het „speels" bespelen van een kin
derpiano. Geluid en beweging met
gebruikmaking van requisieten.
Geen duidelijke parodie en dus ook
geen hilariteit, nog niet veel meer
dan wat gegiechel. Kagel heeft daar
een uur voor nodig, „Staatstheater"
neemt een gehele avond in beslag.
Men zou het met Kagel nog eens
kunnen zijn dat achter de facade van
de opera niet alles goud is wat er
blinkt. Het is echter onzinnig om te
menen, dat men Kagel serieus kan
nemen. Als dit een aan de kaak stel
len is van „conventies aan weerszij
den van de orkestbak", dan kan het
wezen opera hieraan schouderopha
lend voorbijgaan.
die gewoon op markten en pleinen
voor het volk willen spelen.
Dat alles wil zeggen, dat de spelers
van het Kollektief met verschillende
dingen tegelijk en door elkaar heen
bezig zijn. Zij komen zelf uit het
„burgerlijke" toneel en hebben enke
le Jaren geleden besloten niet meer
voor het „schouwburg-publiek"
maar voor arbeiders te spelen, voor
gewone mensen, die niet in de
schouwburgen komen. Daarvoor
hadden zij stukken nodig, die er niet
zijn: stukken die zich bezig houden
met gewone mensen en hun eigen
problemen. Daarom gingen zij in het
voetspoor van Dario Fo en diens
medewerker Arturo Corso terug naar
een periode in de geschiedenis, waar
in nog wel een uit het volk levend
toneel was. Maar daar is niet zoveel
van bewaard, zodat ze het zelf moes
ten reconstrueren. Bij Mistero Buffo
gingen zij terug naar het mysterie
spel in een volkse toonaard, dit keer
proberen zij het met de meer we
reldlijke klucht, waarbij ze Goldoni
op hun weg vinden en eerst met hem
af moeten rekenen, om weer de echte
volkskomedie te ontdekken.
Dat gevecht spelen zij dus, zeer
kleurrijk, zeer komisch, beweeglijk
ln scène gezet, opgefleurd met aan
trekkelijk gezongen liedjes. Maar te
gelijkertijd is het ook een soort afre
kening met, een uitdaging van het
„burgerlijke" publiek. Vooral tegen
het eind, als zij zich rechtstreeks tot
de zaal richten, lijken zij aan een
„Publikumsbeschimpfung" op de
manier van Peter Handke bezig. En
dat is dan tegelijkertijd de nadruk
kelijke uiting van hun keuze voor de
gewone mensen en van hun kritiek
op de bestaande maatschappelijke
verhoudingen.
Het merkwaardige is, dat de i
stelling waarschijnlijk moeilij
volgen zal zijn voor wie niets
van Goldoni en de traditie,
uit werkte. Maar zo iemand
wel vermaken met de volks
men levendig-komische manier
spelen. En meesters in het sp
zijn ze allemaal.
De eerste voorstellingen in Nt
land gingen in Arnhem en Haar
volgen nog Zaandam, Elndhi
Deventer, Utrecht, Nijmegen,
tricht, Sittard, Den Bosch,
mond, Scheveningen, Delft, Tilt
Amstelveen.
oeuij
liets J
waa
i kan y
cs te
iho*
De Chr. Blindenbiblioth
(postbus 131, Ermelo) heeft vJ
1977 een kalender uitgegeven C.
braille- en normaal schrift. G
prijsopgave vermeld.
AO-boekje 1648: De bloeiende w
lijn, van G. Lutke-Meijer. t
Stichting IVIO. Lelystad. 20 bla
1.50.
Bij uitgeverij Hollandia in Bt
verschenen deel 1 en 14 in de s
Lichamelijke opvoeding en spoi
de Praktijk. Circuittraining op scl
(2e druk) van Hans Dassel en I
bert Haag. Bewerkt door Herr
Kok, met een woord vooraf doe
P. Kramer (128 blz. 21.50;
lustreerd) en Atletiek, sprinttrair
voor de jeugd van prof. dr.
Bernhard. Bewerking en vertalir
Vermeulen. Geïllustreerd 210 bi01®
24,90.
