Tjerk Vermaning: komplot van jaloerse geleerden dichtbij Einde van de zegetocht „orrimentaar ^Omroepwet Amateur-archeoloog of meester-bedrieger? ^Energie Zes vondsten „Ik dacht het al: ik moet paarden verwsen" stuur een brief ,geen vreemden' het. weer Dooi en vorst Politie denkt aan opzet bij botsingen op spoorbaan TjTERDAG 29 JANUARI 1977 BINNENLAND TROUW/KWARTET 5 e[ {)e door minister Van Doorn voor gestelde wijzigingen in de omroep wet verdienen met bijval te worden pegroet. Met name is het toe te juichen, dat de minister de voor gaarden om als nieuwe zendge machtigde te worden toegelaten wat (neer toegespitst heeft en daarbij ftok andere factoren wil laten gel den dan. alleen het aantal contribu tie (en luistergeld) betalende leden. vjCort gezegd: een derde AVRO- ITROS is in Hilversum en Bussum jjiet nodig. ket maakt geen resolute indruk, rilat de minister zijn eigen, van de y'jfiuidige regeling afwijkende ideeën lover de vragen rondom het lidmaat- lichap van een omroepvereniging Sjiiet in deze voorgestelde wijzigin gen heeft ondergebracht. Niet erg "èneldhaftig, maar uit het oogpunt ^an praktische politiek wél verstan dig, gezien de neteligheid van het jJjrobleem en de gevoeligheid van *~Cen aantal omroepverenigingen en Icamerleden op dit punt. Het was 'immers mogelijk geweest dat de "^ndere, minder omstreden punten Iegelijk met deze ontkoppeling op en en dezelfde klip waren vastgelo- Het halve ei is ook in de lolitiek vaak beter dan de lege dop. *e minister verdient bijval in zijn nclusie, dat de bepalingen over radio en televisie via de ether in ;elijke mate moeten gelden voorde ;abelomroep. Met zijn conclusie :ijn wij het van harte eens. Alleen is liet duidelijk op welke andere argu- enten deze conclusie steunt dan ip door deze zelfde minister ge schreven nota's. ~^Er zit hier toch echt een moeilijk heid met de grondwettelijke garan- zifie van vrijheid van meningsuiting. ~"~ot nu toe gaat nog steeds de rede- iering op, dat aeze vrijheid niet van oepassing k&n zijn op uitingen via •^jde ether, omdat het aantal midde- jollen daartoe door de techniek be- 'cjperkt wordt, ve °jHet aantal drukpersen dat iemand iCjin Nederland wil opstellen en in 3 jerking houden, hoeft op geen en- ckele wijze gelimiteerd te worden. «Het aantal golflengten en kanalen om radio- en televisieprogramma's door te geven is daarentegen - beperkt. De profeten van de kabeltelevisie - toveren ons nu echter een toekomst -voor ogen, waarin deze technische beperkingen opgeheven zijn. On- feerzijds willen wij hen best voor alse profeten houden als zij zich :etten an het schilderen van alle erru kingen, die het einde van de sch rste in etherland met zich rengt, maar op het t van de ^techniek zullen zij w gelijk aan un kant hebben. A-jIn dat geval zullen we dan wel een -jvaste grond moeten hebben om Jdaarop de theorie van de wijze zelfbeperking te funderen, want an- clders blijft het tegen de achtergrond ^van alle bepalingen en uitspraken eJover de vrijheid van ningsuiting t ieen discussie zonder einde. Is de eijminister op dit punt niet net iets te a^elfverzekerd? nOe blijdschap van prof. dr. W. van ö«pool, voorzitter van de Landelijke ^"stuurgroep energie-onderzoek ;ejLSEO), dat er ,,nu eindelijk een zpaar knopen zijn doorgehakt", is egiok de onze. Willen we over enkele lejientallen jaren nog steeds op een Aanvaardbare manier kunnen be schikken over een voor onze samen- zweving passende hoeveelheid ener gie, dan moet daar nu al aan ge- tdlverkt worden. Nu het kabinet zijn ^tandpunt heeft bepaald over de hoofdlijnen van het voorgestelde ftationalé onderzoekprogramma, iefan dat doelgericht gebeuren, ail 3£>at standpunt moet de blijdschap iafan de LSEO-voorzitter toch ook ^lat hebben getemperd. De egtuurgroep vroeg voor het op gang rulrengen van onderzoek in nieuwe eflichtingen 55 miljoen gulden per nfear extra. Er kwam 23 miljoen uit Ie bus, nog niet de helft dus. Maar ^Jaarbij moeten twee dingen worden ledacht. ld «Jen eerste betekent deze verhou- Jing zeker niet dat er nu maar op ialve kracht vporuit wordt gevaren. p^Wel zo belangrijk is namelijk de ïerprogrammering van lopend on derzoek. Dat is geen eenvoudige daak. Terecht merkte minister Lub- g«ers op, dat weliswaar mensen ;®hoeilijk in beweging te krijgen zijn, maar dat dat al helemaal geldt voor jnd djat moeten gebeuren. ^jfen tweede waren de voorstellen ,e|an de# stuurgroep ook nog niet eipnereet genoeg om overtuigend als Dtjasis van financiële eisen te kunnen dienen. Op dit punt is de LSEO jan zij niet alleen enige dank ^Verschuldigd aan de Raad van ad- ?d»cs voor het wetenschapsbeleid |RAWB). Deze raad had een ongc- door Jan Sloothaak ASSEN Is Tjerk Vermaning eerder een meester-bedrieger dan een amateur-archeoloog? Deze vraag zal centraal staan tijdens een driedaags proces in Assen. Op 2, 3 en 4 februari moet Vermaning terecht staan, beschuldigd van oplichting en vervalsing. Zal dan duidelijk worden of de „opzienbarende vondsten" die deze amateur- archeoloog deed inderdaad vals of tóch echt zijn? De grootste angst van Vermaning zegt hij is steeds geweest dat dit juist niet duidelijk zal worden. Het is de vraag of zijn schuld of onschuld onomstotelijk kan worden vastge steld. Gebeurt dit niet en volgt ont slag van rechtsververvolgtng, dan blijft er onzekerheid bestaan over de wetenschappelijke waarde van zijn vondsten. Vermaning, bijgestaan door zijn advocaat mr. G. M. Doornbos die heeft aangekondigd met een aantal getuigen décharge te zullen komen gaat er in ieder geval hard tegen aan. De op 18 januari 1929 in een bin nenschip te Staphorst geboren Tjerk twaalfde kind van het schip- persgezin Vermaning heeft zich een onverdroten vechtjas getoond. De leergierige Tjerk Vermaning kreeg mede door de tweede we reldoorlog niet de kans om te leren, maar al in zijn jongensjaren verdiep te hij zich in de prehistorie. Hij weet een enorme kennis te vergaren daarover zijn vriend en vijand het wel eens en ziet kans die op een gegeven moment ook te gebruiken. In de jaren zestig doet de ongeletter de schipper en slijper van maaima- chines de geleerden versteld staan. Honderden 'vondsten werpen een nieuw licht op de vaderlandse ge schiedenis. Tjerk Vermaning bracht die geschie denis terug tot rond vijfenvijftigdui zend jaar geleden. De amateur- archeoloog ging er prat op en dat werd later ook wel door prof. dr. H. T. Waterbolk van het Biologisch Arche ologisch Instituut (BAI) te Gronin gen erkend dat hij zijn vondsten had gedaan als gevolg van een door hem zelf opgestelde theorie over de prehistorie. Later versluierde hij die uitspraak wel weer wat door zijn beweringen dat hij rechtstreeks Con tact had gehad met de Neandertha lers, die in visioenen tot hem kwamen. Dit aspect komt ook enkele malen naar voren in een boekje „Steen des aanstoots" dat de Groningse journa list Ton Hulst over Vermaning schreef en dat pas verscheen na de beschuldiging van vervalsing. De vondsten van Vermaning werden dusdanig gewaardeerd dat in recen: te geschiedenisboekjes wel naar hem wordt verwezen. Zullen die boekjes een herdruk moeten ondergaan? Misschien zal dat bij het driedaagse proces straks blijken. Vermaning zelf heeft steeds volge houden dat er een komplot tegen hem is gesmeed door jaloerse geleer den die zijn zon niet in het water konden zien schijnen. Zo ervoer hij dat al in een vroeg stadium. Verma ning werd gevierd maar hij zocht ook erkenning. Die kreeg hij overigens ook wel. Onder meer werd hem de culturele prijs van Drente uitgereikt. Hij verkocht zijn stenen vondsten aan musea en andere instellingen en beurde daar in totaal een 120.000 gulden voor. Zelf vond Vermaning dit povertjes afsteken bij zijn ver dienste voor de wetenschap. Op zijn soms wat snoeverige toon en met zijn immer vechtlustige houding vond hij dat hem minstens een ere doctoraat toekwam en een financiële tegemoetkoming die het mogelijk maakte verder te werken. Vermaning verbitterde, naar zijn ei gen zeggen ook omdat geen geloof werd gehecht aan zijn theorie dat hij de Nederlandse geschiedenis in wer kelijkheid wel tot 250.000 jaar had verlengd (in plaats van 55.000 Jaar). In 1972 verklaarde Vermaning tege nover Trouw: „Het is een kliek. Alle maal haat en nijd onder elkaar. Ze gunnen het elkaar niet, laat staan dat ze het de amateur Tjerk Verma ning gunnen." Toen hij in maart 1975 werd gearresteerd, verdacht van het verkopen van vervalste archeologische vondsten, schreef Vermaning dit onmiddellijk weer toe aan de enge jaloezie van de wetenschap. Op hetzelfde moment dat Verma ning door de politie werd verhoord en zijn museumschip in Smilde doorzocht en leeggehaald werd er in het provinciehuis een persconfe rentie gegeven. Op die achttiende maart verzamelden zich de mannen van de wetenschap die eerst Verma- nings vondsten als echt hadden aan geduid maar nu als vals aan de kaak stelden, tezamen met leden van jus- meen gedetailleerd advies opgesteld over het advies van de LSEO. Dit mag een wat wonderlijke proce dure lijken, het leverde in elk geval een bepaling van prioriteiten op die meer aanknopingspunten voor de beleidsvorming bood dan het oor spronkelijke advies. Die prioritei ten zijn ook in grote lijnen door de regering overgenomen. Voor de RAWB, die nu eindelijk volledig bemand is, lijkt een steeds vitalcrc rol weggelegd. ASSEN De aandacht zal zich tijdens het komende proces te gen de amateur archeoloog Tjerk Vermaning vooral richten op zes stenen werktuigen. Deze vondsten van Vermaning staan bekend als blauwmeerbijl. de leemdijkbijl, de schaaf uit Hij ken en nog twee andere „ste nen" uit Hijken. Deze stenen zouden zijn vervalst en ook zou Vermaning niet de juiste vindplaats hebben opgegeven. Hij verkocht ze aan het provin ciaal museum van Drente voor 50.000 gulden. TJERK VERMANING titie, politie en provinciale bestuur- deren. Aanwezig waren ook prof. H. T. Wa terbolk van het Groninger Instituut en prof. J. D. v. d. Waals, eertijds conservator van het Provinciaal Mu seum in Assen, vervolgens directeur van het Rijksinstituut voor Oud heidkundig Bodemonderzoek en sinds enkele maanden verbonden aan het Groningse instituut van prof. Waterbolk. Dit tweetal met na me gaf hoog op van de vondsten van Vermaning. Nu waren ze echter hon derdtachtig graden omgedraaid dank zij een nieuweling in archeolo- genland, de 27-jarige geoloog drs Dick Stapert. Dat drs Stapert tot een zo volledig tegengestelde con clusie was gekomen dan de beide hooggeleerde heren, lag aan het feit dat hij vanuit zijn geologische ach tergrond een geheel andere metho diek had toegepast, zo verklaarde prof. Waterbolk. De bioloog Waterbolk en de kunsthistoricus Van der Waals had den wat Stapert als geoloog wel meent te hebben aanschouwd, zoals slijpsporen die niet op Vermanings stenen thuis horen; en een glans laagje dat er gemakkelijk af te krij gen was, hetgeen niet zo behoort te zijn. Dat laatste verklaart Verma ning echter uit een door hem aange voerde andere interpretatie van de werking van dooi en vorst. En die slijpsporen, wel die zijn natuurlijk en ook ontstaan door de werking van de grond door de eeuwen heen. Bovendien zijn sommige stenen bij het aardappelrooien naar boven ge haald en soms door de machines van een aardappelmeelfabriek gehost voordat ze werden geselecteerd van de aardappelen. Dat de stenen zou den zijn gemaakt op een schareslijp- machine vindt hij een lachertje. Ap paratuur waarmee de vervalsingen eventueel zouden zijn gemaakt, is overigens nooit gevonden. Eenvoudig ligt de zaak kennelijk niet. Het heeft twee jaar geduurd voordat de rechtercommissaris mr W. C. van Oordt, zijn onderzoek kon afronden en ook de officier van jus titie mr C. J. van Epenhuysen, moest daarna nog uitstel vragen. Het is zijn bedoeling om naast prof. Waterbolk en drs Stapert ook<Jrs O. H. Harsema, conservator aan het provinciaal museum van Drente en ook verbonden aan het BAI in Gro ningen, alsmede dr E. R. Groeneveld van het gerechtelijk laboratorium in Rijswijk, als getuigen charge te laten optreden. De getuigen die mr Doornbos, ver dediger van Vermaning, zou oproe pen zijn: prof. dr J. D. van der Waals en de heer A. Meijer, belden van het biologisch-archeologisch instituut in Groningen, prof. dr ir D. Goosen (directeur van het instituut voor in ternationale luchtkartering in En schede) en de archeoloog dr ir G. H. Franssen uit Bennekom. Tekeningen, bij voorkeur in liggend formaat, sturen aan: Trouw, jury politieke prent, Postbus 859, Amsterdam. Naam en adres aan de achterzijde vermelden. Voor geplaatste prenten is er een boekenbon. VAN EEN LEZER- Op 16 december van het afgelo pen jaar vond een vuurgevecht plaats in de stad Sao Paulo in Brazilië, waarbij de militaire po litie drie mensen doodde. Twee mensen stierven door kogels, de derde werd overreden Volgens militaire autoriteiten ging het om de leiders uan de in Brazilië ver boden Partido Comunista do Brasil, een op China georiënteer de communistische partij. Ti} dens dezelfde operatie werden twaalf ménsen gearresteerd In een officieel communiqué, dat op 28 december door de militaire au toriteiten werd uitgegeven wer den de namen van zes van de ticaalf arrestanten bekend ge maakt. Het waren de advocaat Aldo da Silva Arrantes. de inge nieur Haroldo Borges Rodrigues de Lima. Elza de Lima Monnerat. de journalist Wladimir Ventura Torres Pomar, Joaquim Celso de Lima en Maria de Trindade De namen van de overige zes werden niet vrijgegeven. Het niet vrijgeven van deze na men is voor Amnesty Internatio nal reden om aan te nemen dat deze mensen het gevaar lopen ge marteld te worden. Die vrees wordt nog versterkt door het feit dat het vooronderzoek in handen is van commissaris Sergio Fleu- ry. door Amnesty al eerder een van de wreedste folteraars in Brazilië genoemd. Tegen Fleury is een proces gaande, waarin hij wordt beschuldigd de leider te zijn van het beruchte Eskader des Doods. een sevu- politieorganisatie die de ver antwoordelijkheid draagt voor moorden op honderden mensen in Brazilië. Het is van het allergrootste be lang dat er op de Braziliaanse autoriteiten pressie wordt uitge oefend. om de veiligheid van de gevangenen te garanderen. Me thode om pressie uit te oefenen is onder meer het schrijven van brieven naar Braziliaanse auto riteiten (in het Engelsmet daar in het verzoek om: 0 bekendmaking van de namen van allen die tijdens de bovenge noemde operatie zijn gearres teerd: 0 de mogelijkheid dat advocaten rechtstreeks contact mogen heb ben met hun politieke gevan genen: ~0 het vooronderzoek uit handen te nemen van de omstreden Fleu ry en over te dragen aan een andere politiefunctionaris: 0 het vooronderzoek zo Spoedig mogelijk te beëindigen en het ei genlijke proces te laten beginnen iHet is van belang voor de gevan genen dat een vooronderzoek zo kort mogelijk duurt Gebleken is, dat tijdens dit vooronderzoek de kans op martelingen het grootst is en dat vooroorzoeken vaak langer duren dan wettelijk is toe gestaan Brieven met een dergelijke m- Jioud kunnen gestuurd worden naar Presidente da Republica General Ernesto Geisel Palacio da Alvorade Brasilia iDF> Brasil of naar Con\mandante do Segundo Exercito General Dilermando Gomes Monteiro Rua Abilio Soares 1600 Sao Paulo iSP) Brasil Ongeveer 10.000 keer per dag glijdt de stem van de nieuwe Amerikaanse president Jimmy Carter door de handen van Corry Rouwenhorst (23) en haar collega's van het Rotterdamse Sonopresse, dat van de regering van de VS opdracht kreeg om enkele tienduizenden flexibele grammofoonpla ten te persen met de complete inaugurale rede van Carter. Het bedrijf bleek het enige te zijn dat de rede op een single kan persen Nu we het toch over Carter heb ben; de leider van het Amerikaan se volk krijgt natuurlijk zo vlak na zijn installatie heel wat brie ven met gelukwensen. Van enkele leerlingen van de John Muir School ontving hij ook enige me dedelingen, uiteraard wat minder officieel van aard. Zoals bijvoor beeld die van Erika Wagner: „Heel lang geleden ging een van de presidenten dood Ik weet zijn naam niet meer, maar pas op als u de straat over steekt".Ook Mi chael Brush's brief getuigt van humor: „Wij hebben thuis geen sofa, dus als u naar Berkely komt moet in een hotel gaan slapen. Trouwens, zijn vader en moeder laten geen vreemden in huis". Carter acht het overigens niet meer nodig dat zijn telefoonge sprekken door een derde worden genotuleerd. Hij maakt zelf aan tekeningen zodra hij de hoorn op de haak heeft gelegd. door hans de Jong We 21jn weer eens aan het kwakkelen. In de nacht van donderdag op vrijdag begon het al in Groningen met plaatselijk tussen de stad en Delfzijl drie cm papsneeuw. Dit weekeinde zal er op meer plaatsen, ook naar het zuiden toe, een sneeuwbui kunnen vallen. Na de passage van de eerste golfstoring (Marken tién mm neerslag) zal dan ook de tweede uit Zuid- Engeland voorbij zijn op weg naar Zuid-Zweden. Overal gaat de wind dan uit noord oost tot noord waaien en er vindt een temperatuurdaling tot twee graden boven nul plaats. Dat is de waarde, die gisteren de hele dag al door schepen op de Noordzee ge meld werd. Jutland meldde s middags een tot -een graad Celsius. Dat de wind nog zo stevig toepakt aan de noord zijde van de Engelse depres sie kwam door toedoen van een Groenlandse hogedru- kuitloper die zich via Schot land in de richting van noord- Engeland uitbreidt. Het weer blijft de eerste paar dagen vrij koud met 's nachts tij dens de verwachte opklarin gen hoogstens een paar gra den vórst. In Zweden en Fin land is de winterkou afgeno men door een eerste depres sie, die al opvullend naar het noordelijk deel van de Bot- nische Golf trok. In Lapland werd vrijdagmiddag nog wel -tien tot -dertien graden ge meten rnaar dat stored in geen verhouding tot de extre me kwikstanden op het noord-Zweedse station Kare- suando op 24 en 25 januari JL, beide malen -43 graden. Op laatstgenoemde datum be droeg het maximum zelfs .-40. Natuurlijk, zoals bij elke kouinval, veren de schaatsminnaars en andere belangstellenden prompt op. Een schippertje uit het hoge noorden zei dit keer de winter wel te zien zitten want „het weersverlop voltrekt zich an ders dan voorafgaande ke ren". Het kan zijn, dat hij iets bijzonders in de lucht ont dekt heeft, maar de weer kaart geeft nog geen aanlei ding tot optimisme De baro meters mogen dan in West- Europa hier en daar oplopen, voor de kust van midden- Noorwegen handhaaft zich een diepe depressie (boven de Noorse Zee), die gistermid dag op het weerschip Mike zelfs nog iets uitdiepte. De kemdruk was circa 980 milli bar. Deze depressie dirigeert ook hogere luchtstromingen mogelijk is het juist ander som en met de tot op 12.000 meter hoogte aanwezi ge noordwestelijke circulatie kunnen gemakkelijk nieuwe polaire storingen later via IJsland naar het Noordzeege bied worden aangevoerd. Achter de schermen werkt een sterk pool- hogedrukgebiéd van 1040 millibar met uitloper tot over Zuid-Groenland daaraan mee. Ik heb de indruk, dat februari nogal eens als boeman wordt gebruikt in de zin van „Jon gens, er kan nog heel wat kou loskomen' Hel lijkt mij nogal overdreven In de laatste 30 jaar bijvoorbeeld zijn er maar negen februarimaan- den te koud of iets te koud geweest en maar vijf februa- ri's daarvan kwamen in de rode (negatieve) cijfers, wat het maandgemiddelde be treft De Blitse cijfers over de voorafgaande 50 jaar zijn nog sprekender namelijk zeven tien te koude of iets te koude februari's en maar acht zeer koude met negatief etmaal gemiddelde. De normale tem peratuur in De Bilt voor fe bruari bedraagt dus twee gra den Celsius. Het zou dus eigenlijk veel lo gischer zijn te zeggen de kans. dat februari ons „Sibe rië" in huis haalt, is helemaal niet zo groot. De laatste 30 jaar gebeurde dat in 25 geval len niet, de laatste 50 jaar in 42 gevallen niet. In „Weer woord" van NCRV's Hier en Nu-tv zal vanavond na 22 20. tweede net. de verhouding tussen koude en zachte fe- bruarimaanden in een gra fiekje worden weergegeven De jaren, waarin het wel „van dik hout zaagt men planken" gipg in de sprokkelmaand waren 1929, 1940, 1942. 1947, 1954, 1956, 1963. 1969 Volkert Ijnsen to Stiens. die de vorstcijfers van de afgelopen 2.5 eeuw grondig bestudeerd heeft, is van mening dat de kans op een ijzige februari fifty-fifty is. Hij heeft geen enkel verband kunnen vin den tussen de temperatuur in januari en de erop volgende maand Wintersport De kans op sneeuwbuien in Sauerland en de Ardennen stijgt In de hogere berglagen van midden-Europa vindt een daling van temperatuur plaats zodat de neerslag daar nu ook weer in de vorm van sneeuw valt UTRECHT De spoorwegre cherche en de politie houden er ern stig rekening mee dat er opzet in het spel is geweest bij twee botsingen daags na elkaar op de spoorbaan bij Lunteren tussen een trein en een betonblok en een stuk van een boomstam Woensdagavond botste een trein die op weg was van Ede Wagenmgen naar Amersfoort vlak bij het stati onnetje van Lunteren tegen een stuk beton van ongeveer 50 cm lang en 25 cm dik De neus van de trein werd daarbij beschadigd en voor alle zekerheid keerde men terug naar Ede waar de reizigers op een andere trein moesten overstappen. Volgens een woordvoerder van NS hield men toen al rekening met op zet maar dacht men ook aan een gewoon ongeluk Men sloot de mo gelijkheid niet uit dat het stuk be ton van een vrachtwagen was geval len bij het passeren van de spoor baan Pal bij de plaats van de bot sing is namelijk een overweg Maar men is ernstig aan opzet gaan denken toen donderdagavond op precies dezelfde plaats een tiein te gen een stuk boomstam aanreed

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1977 | | pagina 5