ange lijdensweg Van Gelder SER vraagt om fusiewet Scheepsbouwplan soms vaag FNV tegen gebruik van meevaller voor verlaging premie Akkoord aillissement Tealtronic insdag voor rechtbank Concurrentie nadert Rotterdamse haven idustriële menwerking litengaats Verdeeldheid over controle vooraf Katoenen schoen met portemonnee Gasvondsten NAM in 1976 genoeg voor binnenlands verbruik Tarieven elders aantrekkelijker CNV niet afwijzend Commissariaat gezocht De Bary mogelijk in minder handen rE IDAG 22 JANUARI 1977 FINANCIEN/ECONOMIE TROUW/KWARTET 25 een onzer redacteuren terdam Het papiercon- Van Gelder gaat drastisch mpen Niet minder dan arbeidsplaatsen moeten Jnen. Aan ontslag voor an zal niet zijn te ont- pui jinebu loer :e4en s, die er niet om liegen en niet en indruk te maken. Het verlies rbeidsplaatsen telt vandaag de Ijzonder zwaar in dit land. Toch de jobstijding niet geheel on- icht. Bekend was, dat het orga- ibureau McKinsey al geruime nde was diverse bedrijfson- van het papierconcern on- e loep te nemen. "gjoblemen bij Van Gelder heb- tellswaar door de ontwikkelln- jhr|p de grondstoffenmarkt (hoge erpse prijzen) nu een dramatisch ster gekregen, toch dateren zij ran vandaag of gisteren. Wie de de»ie neemt de Jaarverslagen van nteoncern en andere publikaties le laatste tien jaar erop na te zal ontdekken dat de lij- w«eg al vele jaren duurt. istgevendheid tntabiliteit (winstgevendheid) is de Jaren heen altijd een pro- o geweest bij Van Gelder. Kran- teberichten uit 1965 spreken niet voor niets van dlvidendpassering, grote verliezen en herstructurering van het produktie-apparaat. Gelui den, die in de navolgende jaren tel kens weer te horen waren. Ook het feit, dat het concern steun zocht en vond bij één van de grootste onder nemingen ter wereld op papierge- bied, t.w. de Amerikaanse groep Crown Zellerbach, heeft hierin geen verandering kunnen brengen. Be richten als „Van Gelder gaat weer de goede kant op" en „Van Gelder niet zonder zorgen" bleven elkaar met de regelmaat van de klok afwisselen. In 1970 leek het er even op, dat zich wellicht een wijziging ten goede zou voordoen. Dat was toen de papier concerns Van Gelder en Koninklijke Nederlandse Papier (aanvankelijk was ook Proost en Brandt erbij) plannen etaleerden om tot een fusie te komen. Samen zouden zij beter in staat moeten zijn het op te nemen tegen de concurrentie van de grote wereldconcerns op papiergebied, die hoe kan het anders gevestigd zijn in houtrijke landen als Canada, de Ver. Staten en de Scandinavische landen. Papierfusie De papierfusie ging helaas niet door. Dat nam echter niet weg, dat er nu voor Van Gelder geen toekomst meer zou zijn, zo verklaarde een woordvoerder van het concern opti mistisch in mei 1971. „Er lag een herstructureringsplan klaar dat het voortbestaan van Van Gelder bin nen een redelijke tijd een gunstige wending zou geven." Maar ook de nadien voor sanering uitgetrokken 120 miljoen gulden vormden uitein delijk toch niet de oplossing voor de problemen. Het feit, dat het Ameri kaanse bedrijf Crown Zellerbach eind '71 besloot de banden met Van Gelder nauwer aan te halen (door het nemen van een belang van 50 procent in het papierconcern) kon eveneens niet verhinderen, dat het bestaan zorglijk bleef. De vette ja ren, die de vice-president van Crown Zellerbach in 1973 even overge wipt naar Amsterdam in uitzicht stelde moeten eigenlijk nog steeds komen. Zeker, na een aantal verliesgevende jaren kon over 1973 een winst wor den gemaakt van ruim 8 miljoen gulden en over 1974 zelfs één van 39 miljoen gulden, maar daarmede was het wel afgelopen. In 1975 zat het concern al weer zwaar in de rode cijfers met een verlies van ruim 25 miljoen gulden. Werktijdverkorting Eind 1974 werd overgegaan tot het invoeren van werktijdverkorting voor 2000 man. Omdat de vraag naar papier het liet afweten. Dit, nadat er eind 1973 en ln het begin van 1974 in de branche nog werd gesproken over grote schaarste aan papier, optimale capaciteltsbezet- ting en hoge winstmarges. Achtergrond van de plotselinge om mekeer de omstandigheid, dat het terugbrengen van de eerder door afnemers aangelegde voorraden minder snel ging dan werd verwacht en zeker ook de economische terug gang ln het algemeen. Indien daar bij dan nog wordt bedacht, dat de paplerprijzen door concurrentie uit het buitenland en overcapaciteit on der druk waren komen te staan en de grondstoffenprljzen (cellulose) hoog bleven, dan kan het niet an ders of de winst van 1974 moest in het volgende jaar wel omslaan in een stevig verlies. In de loop van 1975 werd duidelijk, dat het concern flink op de tocht stond en dat aan harde ingrepen niet te ontkomen zou zijn. Dit te meer niet, waar al lang was geble ken, dat Van Gelder het met haar te kleine en deels verouderde papier machines en sterk gespreide pro- duktie niet meer zou kunnen bol werken tegenover de grote buiten landse concurrenten, die bovendien vrijwel zonder uitzondering het gro te voordeel hebben dat zij zelf ook producent van de grondstof cellulo se zijn. Van Gelder moet het voor een groot deel hebben van de Import van dure cellulose ons land is bosarm en levert maar weinig hout voor de eigen papierindustrie. Nieuwe fabriek Dezer dagen is aangekondigd, een nieuwe (couranten)papierfabriek .ten koste van een investering van 300 miljoen gulden in Renkum gaat neerzetten (overigens met steun van de staat). Een en ander moet over enkele Jaren een meer rendabele produktie van krantenpapier moge lijk maken. Daarmede zal tevens een groot deel van de werkgelegen heid bij Van Gelder in de regio Ren kum behouden kunnen blijven. De vreugde over dit laatste wordt thans wel in hoge mate getemperd door de klap die in Apeldoorn is gevallen. Aan harde maatregelen valt hoe spijtig ook echter niet te ontkomen. Over 1976 heeft het verlies van Van Gelder ruwweg het dubbele bedragen van dat van 1975, derhalve een 50 miljoen gulden. Dit jaar zou het, zonder ingrepen onge twijfeld nog verder zijn gestegen. De kans, dat het concern zijn toevlucht zou moeten nemen tot het aanvra gen van uitstel van betaling, zou daarmede levensgroot zijn ge worden. HAAG In de Nederlandse lore-industrie wordt gestreefd samenwerking tussen de di- bedrijven. Een aantal onder- jngen, aangesloten bij de Indus- raad voor de oceanologle, It zich intensief bezig met het tllen van een structuur voor een ^werkingsverband. De raad wil n alle tijde voor waken, dat een rmeren samenwerkingsverband staat voor deelneming van alle irli Dsfat otstreefde samenwerkingsver- ^rlandse bedrijven. /osfat het welhaast zeker is, dat het 1 het niet zonder de steun van overheid zal kunnen stellen, ■*t het ministerie van econo- =lhe zaken bij het overleg betrok- Het samenwerkingsverband onder meer kunnen dienen voor unenlijke uitvoering van ont- celingsprojecten voor olie- en lelden. Van de zijde van de NAM ^voorbeeld te kennen gegeven, tij in de toekomst de produktie- Iteiten voor een veld wil laten Jemen als kant en klaar project 9[ één hoofdaannemer, die als ge- kspartner optreedt. Inbreng de Nederlandse overheid zal 3 lelijk nodig zijn vanwege de gro- Rico's, die aan zo'n project ver- flei DEN HAAG De Sociaal Economische Raad adviseert de regering unaniem wettelijke voor schriften uit te vaardigen voor fusies. Over de uitwerking van de overheidscontrole vooral op fusies denken werkgevers en vakbeweging in de SER verschillend. De werkgevers willen de controle beperkt houden tot de echt grote en belangrijke fusies. De SER zeil voert al meerdere Jaren De vakbeweging vond ook dat bij vla een commissie controle achteraf deze grotere fusies altijd eerst vier uit op fusies^ De regels hiervoor zijn maanden moet worden gewacht ten behoeve van het onderzoek door de len zijn. De angst voor zakkenrollers heeft de ontwerpers de Engelse schoenenfabriek Clarks op het idee gebracht een schoen te ontwerpen met een geldzakje er aan bevestigd. Het nieuwtje werd op een Engelse show getoond. - iTERDAM Dinsdag aanstaande zal de Amsterdamse jtbank de faillissementsaanvraag van het Nijmeegse compu- Bdrijf Tealtronic behandelen. De directie van Tealtronic t deze aanvraag zelf ingediend. Waarschijnlijk nog dezelfde zal de rechtbank uitspraak doen. Indeling van de aanvraag in terdam is nodig omdat Teal- C statutair in Amsterdam ge- gd is. Aanvankelijk was door vergissing het faillissement bij Arnhemse rechtbank aange- fd, wat een vertraging van enke igen heeft veroorzaakt. akbonden willen overigens uit- van de faillissmentsaanvraag. illen eerst zekerheid over enkele Igrijke Amerikaanse licenties, roor het bedrijf van zeer groot lg zijn. femeentepolitle van Nijmegen i inmiddels een arrestatiebevel vaardigd tegen de vroegere di- ur A. Rodgers, die volgens door bonden verkregen informatie le heeft gepleegd. Volgende zal de Arnhemse officier van üe beslissen of een gerechtelijk taderzoek zal worden ingesteld f om internationale opsporing 'orden gevraagd. ISMEELFABRIEK Er be- i plannen om op Urk een vls- lische fabriek te vestigen die vis trwerken tot vismeel voor vee- tr en misschien ook tot eiwit- iie als grondstof kunnen dienen menselijke voedingsmiddelen. Itiefnemer is de ln Nunspeet ge- ede onderneming zeechemie, Holdingmaatschappij die voor toject een andere BV genaamd irt van Hinte" heeft opgericht, rondstof wil men niet voor con- Itie geschikte vis en visafval ge- jen. Volgens een woordvoerder teechemie zouden er 25 schepen aal voor de fabriek moeten vis- üs die volledig zou draaien. De m van de fabriek zullen 16 mil- gulden bedragen, aldus deze Üvoerder. eer K. Hoekstra, voorzitter van i Urk gevestigde Nederlandse ■sbond, is niet zo gelukkig met llan. Als men dicht bij de kust ndsptering vist, kan hij uit l visserservaring melden, heeft ede kans niets anders dan die menselijke consumptie onge- tte vissoort te vangen. Gaat men echter verder voor.in zee, dan kan men jonge vis meévangen die beter groot had kunnen worden. AMEV is bereid per aandeel in het beleggingsfonds Nefo 94 te be talen. Op het moment dat dit bod bekend werd, was de beurskoers 62,10. door de SER zelf opgesteld. Even- eens eigener beweging adviseert de SER nu de regering dit controlewerk per wet te regelen. Bovendien wordt controle vooraf op bepaalde fusies verlangd. In bepaalde gevallen moet de controlerende overheidsinstantie zelfs een fusie kunnen verbieden. Redenen De SER ziet vier redenen voor over heidscontrole op fusies. Een fusie kan de concurrentie ln een bepaalde sector beëindigen, de regionale poli tiek van de overheid kan erdoor wor den doorkruist, evenals de sociale politiek, en bij internationale ver strengeling van het bedrijfsleven kan het overheidsbeleid erdoor wor den ontdoken. Vier onafhankelijke kroonleden van de SER waren tegen de bevoegdheid van de overheid om fusies te controleren of zelfs te ver bieden, onder hen was prof. Van der Grinten, vooraitter van de commis sie die het ontwerp-advles heeft op gesteld. De werkgevers wensen voorafgaande overheidscontrole alleen bij werke lijk grote fusies, waarbij in totaal meer dan 5000 werknemers zijn be trokken en de kleinste fusiepartner minstens 500 werknemers telt, ofwel wanneer de gezamenlijke omzet van de fuserende bedrijven minstens 500 miljoen bedraagt en de omzet van de kleinste partner minstens 100 miljoen. De vakbeweging wil al controle als bij een gezamenlijk betrokken aan tal werknemers van minstens 5000 het kleinste fuserende bedrijf 100 of meer werknemers telt, ofwel als bij een gezamenlijke totale omzet van 500 miljoen de omzet van het kleinste fuserende bedrijf 20 mil joen of meer bedraagt. Uiteindelijk stemden 22 SER-leden voor de norm van de vakbeweging, en 19 voor die van de werkgevers. controlerende overheidsinstantie. Dit standpunt haalde geen meerder heid: 18 stemmen voor en 22 tegen. DEN HAAG De Nederlandse aar- dolle maatschappij heeft ln de peri ode van september 1975 tot eind 1976 ongeveer 40 miljard kubieke meter aardgas gevonden. In de Noordzee werden 25 miljard kubieke meter gevonden ln de blokken K-15 en L-14 en ln het veld van Oostelijk Ameland, dat groter bleek dan eerst was aangenomen. Voorts werd 15 a 20 miljard kubieke meter gevonden ln Drenthe (Roswinkel en Sleen) en in het noordzeeblok L-2 te zamen. De nieuwe vondsten van de NAM zijn bij elkaar even groot als de hoeveelheid aardgas, die in het afge lopen Jaar ln Nederland is verbruikt (exclusief de export). ROTTERDAM In vergelij king met andere Westeuropese zeehavens is Rotterdam wat betreft de stijging van de goe derenoverslag vorig Jaar duide lijk achtergebleven. In de eerste negen maanden bedroeg die stijging 1,4 procent, terwijl Ham burg, Bremen, Antwerpen, Le Havre en Marseille in die periode groeiden met percentages variërend van 3.7 tot 10 procent. Dit schrijft de Scheepvaartvereniging Zuid (Rot terdamse havenwerkgevers) in het maandblad „Havennieuws". Uit gesprekken met verladers in het achterland ls het de 8VZ duidelijk geworden, „dat de tarieven elders afleiding van vervoer naar andere havens Interessant kunnen maken". Voor bijvoorbeeld Zwitserland en Oostenrijk zijn (mede door de ope ning van het Suezkanaal) de havens aan de Middellandse Zee weer van belang geworden. De Westduitse ha vens (Hamburg en Bremen) kunnen aantrekkelijke tarieven bieden, doordat de loonstijging daar in de laatste Jaren aanzienlijk lager is ge weest dan ln Nederland. De concurrentie ln Frankrijk (Mar seille en Le Havre) profiteert, vol gens de 8VZ, van beschermende overheidsmaatregelen. De scheep vaartvereniging wijst op een Frans regeringsstuk, waarin maatregelen worden overwogen om afleiding van lading naar en uit Frankrijk via Be- neluxhavens te voorkomen. In Rotterdam daarentegen gaat het Gemeentelijk Havenbedrijf er van uit dat haar exploitatierekening slui tend moet zijn. „De gemeente ver hoogt jaarlijks de kosten van de ha ven en tracht het risico van haar investeringen af te wentelen op het bedrijfsleven", aldus de SVZ. Eén can de onderdelen van Van Oelder Papter dte goed draait is het bedrijf ln Franeker. Meer dan 200 mensen houden zich hier o.a. bezig met de produktie van eierverpakkingen. De foto toont een machine voor de produktie van de eierverpakkingen. waarvoor oud papier een belangrijke grondstof is. Van onze sociaal economische redactie DEN HAAG De FNV voelt er niets voor de meevaller in de sociale fondsen te gebruiken voor premieverlaging. Loonbe- stuurder Drabbe zou dat „onmiddellijk potverteren" vinden. Hij vindt 1978 vroeg genoeg om nuttige bestemmingen te geven aan dit geld. Doordat de lonen vorig Jaar sneller stegen dan was gedacht, leverden de premies ruim zevenhonderd miljoen gulden meer op dan nodig. Zonder verlaging zullen de premies in het lopende Jaar nog eens bijna 1600 miljoen gulden onbedoeld meer opbrengen. Samen ruim 2,3 miljard gulden aan het eind van 1977. De werkgevers willen dit geld gebrui ken voor premieverlaging in de loop van dit Jaar. Dat zou de werknemers meer koopkracht opleveren. Dit on bedoelde extra premiegeld ls „geld van het bedrijfsleven, dat naar het bedrijfsleven moet worden terugge ploegd", 'aldus werkgeversvoorzitter ADVERTENTIE Econoom (midden 40) met marke ting- en organisatie-ervaring; daar naast wethouder financiën midden grote gemeente zoekt passend com missariaat Tel. 02159-13182 door Henk Thomas AMSTERDAM In het don- derdag aan de ministers Lub bers en Boersma aangeboden beleidsplan ter gezondmaking van de Nederlandse scheepsbouw laat de Be leidscommissie Scheepsbouw enkele vragen onbeantwoord. Daar is in de eerste plaats de vraag naar het tempo, waarin de scheepsbouw de één miljard gulden moet investeren om de werven te moderniseren. Een andere vraag, waarover al uitgebreid ls gespecu leerd in vakbondskringen, is door wie (en hoeveel) de vervroegde pensi onering (vitaal onderdeel van het sociaal plan, omdat daardoor rond 1.200 man per jaar kunnen worden afgevloeid) wordt betaald. In het be leidsplan wordt de kwestie omzeild door te verwijzen naar de CAO- onderhandelingen ln de metaal. Die zijn echter vastgelopen en het is dan ook duidelijk dat medewerking van de bonden aan het beleidsplan staat en valt met het slagen van die onder handelingen. Ook niet beantwoord ls de vraag wat er met de bijzondere achtergestelde leningen (waarmee de overheid een belangrijk deel van de orderverlie- zen compenseert) moet gebeuren. Hoe moeten ze worden afgelost als alle steun geen effect sorteert en de werven verliesgevend blijven? Niets, tenslotte, wordt gezegd over de geza menlijke orderorganisatie en order- verdeling, terwijl de markten waar op de werven zich zullen mogen be wegen, slechts globaal zijn aange geven. Tegenstellingen Deze onbeantwoorde vragen weerspiegelen de tegenstellingen, die in de ln juni 1976 geïnstalleerde Beleidscommissie moeten hebben bestaan. Ze weerspiegelen het ver langen van alle parUjen, overheid, werkgevers en werknemers, de offers zo draaglijk mogelijk te houden. De scheepsbouwers wilden zoveel moge lijk steun van de overheid, wier mid delen ook niet onuitputtelijk zijn. De werkgevers wilden een behoorlijke sociale paragraaf met maatregelen om gedwongen ontslagen te voorko men. Ook dat kost veel geld. Gezegd moet worden en daar heb ben de werkgevers niet als de vak bonden mee te koop gelopen dat de werven eveneens een forse veer zullen moeten laten tijdens de her structurering. In de eerste plaats ls er de Investering van één miljard gulden, die ze gezamenlijk moeten doen ln de modernisering van de werven. In de tweede plaats zullen de werven éénderde deel van de ver liezen op orders (die worden geno men om het voortbestaan van en de werkgelegenheid bij de werven te verzekeren) moeten dragen. De Be leidscommissie schat, dat bij een in krimping van de capaciteit tot 70 procent er 400 miljoen gulden per Jaar op tafel moet komen. Driehon derd miljoen zal van de overheid moeten komen, honderd miljoen van de werkgevers. Verplichtingen Daarbij komen nog de verplichtin gen, die veel werven op zich moeten nemen ln de vorm van bijzondere achtergestelde leningen. Want, van de 300 miljoen Jaarlijkse over heidssteun wordt de helft gegeven als subsidie en de andere helft als bijzondere achtergestelde leningen. Die zijn renteloos en aflossingsvrij tot 1981. Wat dit betekent moge blijken wanneer deze verliezen en de daaruit volgende verplichtingen worden bezien tegen de achtergrond van de totale eigen vermogensposi tie van de werven, die geschat kan worden op ongeveer 500 tot 600 mil joen gulden. In 1981 zal dan begonnen moeten worden met het betalen van rente en aflossing en dat zal zwaar drukken als de werven tegen die tijd niet winstgevend zijn geworden. De Be leidscommissie ziet overigens wel oplossingen in dit vraagstuk. Oe- dacht wordt aan omzetting van de bijzondere achtergestelde leningen in een belang in het aandelenkapi taal van de werven, gehele of gedeel telijke kwijtschelding, of een sys teem van winstbewijzen, waarbij de overheid het recht krijgt op een deel van ooit te maken „overwinsten". Tenslotte komt ten laste van de werven 85 procent van de kosten betreffende de sociale begeleiding van de herstructurering. Inflatie De werven hadden graag een sys teem tot stand zien komen, waarin de overheid de mogelijkheid schept tot dekking tegen de gevolgen van grote Inflatie, zoals die onder meer in Frankrijk en Groot-'brittanniè bestaan. Deze mogelijkheid is ech ter afgewezen, omdat een dergelijke maatregel leidt tot ongewenste ge wenning aan inflatie en bovendien de prikkel tot verdergaande efficien cy wegneemt Nog bestudeerd zal worden of de overheid dekking zal bieden bij valutarisico's. Elk bedrijf, dat handelt met het buitenland, loopt dit soort risico's, maar voor de scheepsbouw zijn ze echter groter gezien de bedragen die met de bouw van schepen zijn gemoeid. Tussen Rljn-Schelde-Verolme (RSV) en Van der Giessen-De Noord (ON) ls een akkoord bereikt over de verdeling van de orders tussen de twee scheepsbouwconcerns. Bij de afsluiting van de werkzaamheden van de Commtssle-II (Bakker) was deze kwestie opengebleven. GN heeft nu de verplichting op zich genomen geen schepen te bouwen langer dan 230 meter; RSV zal geen schepen bouwen korter dan 180 me ter en zal zich toeleggen op de bouw van schepen langer dan 230 meter, behalve Indien ON voor 100 procent is bezet voor een periode van 18 maanden. In verband met de huidige con junctuur wordt de grens van 180 meter tot 1981 teruggebracht tot 135 meter. De regeling ls niet van toe passing op de RSV-werf „De Schel de" in Vli5Slngen. In het kader van de marktafbake- nlng en de orderverdeling ls de RSV- werf Verolme ln Alblasserdam (mid delgrote schepen) overgedragen aan GN. Aanvankelijk was het de bedoe ling dat ook de Verolmewerf ln Heusden onder de hoede van GN zou komen, maar hierover ls geen overeenstemming bereikt. Van Veen. De werkgevers hopen via premieverlaging tot een loonak- koord met de vakbeweging te komen zonder te hoeven afstappen van hun weigering de automatische prijs compensatie te handhaven. Minister Boersma (sociale zaken) heeft ln zijn brief over de meevaller de mogelijkheid van premieverla ging niet uitgesloten. De minister schrijft hierover letterlijk: „Uiterlijk per 1 Januari 1978 zouden de premie percentages kunnen worden her zien". Het CNV voelt wel wat voor gebruik van de meevaller om de Impasse aan het loonfront te doorbreken. Het CNV heeft zich echter nog niet open lijk hiervoor uitgesproken. Het CNV heeft zich tot nu toe beperkt tot de vraag aan de minister of deze een premieverlaging eerder dan 1 Janua ri 1978 mogelijk en wenselijk acht. FNV-vooreltter Drabbe zei gisteren dat er betere bestemmingen zijn voor de meevaller dan premieverla ging. Hij dacht onder meer aan over heidsuitgaven ten behoeve van be houd van werkgelegenheid. Ook waarschuwde hij dat premieverla ging nu wel eens premieverhoging over een Jaar mogelijk zou kunnen maken. Oeen verlaging nu en geen of weinig verhoging in de naaste toe komst ziet de vakbeweging liever. Drabbe zei dat de FNV bereid ls tot een nieuw gesprek met werkgevers en regering over de sociaal- economische situatie „als daar be hoefte aan is" (bij werkgevers en regering). Maar Drabbe ziet ook thans geen belangrijke rol voor de overheid aan het loonfront AMSTERDAM De bank H. Albert de Bary wordt ln de naaste toe komst wellicht eigendom van twee banken in plaats van tot nog toe vijf. De vijf aandeelhouders onder zoeken de mogelijkheid het aande lenbezit meer in overeenstemming te brengen met de geografische ge richtheid van de bank. Daarom zouden de AMRO bank en de Deutsche Bank leder de helft van de aandelen moeten gaan bezitten. De drie andere aandeelhouders zijn: de Oenerale BankmaatschapplJ (België), de 3oclété Générale te Pa rijs en de 8chweizerische Kredit- anstalt in Zürich. Tot nog toe bezit ten deze vijf banken leder twintig procent van het kapitaal. De bespre kingen verkeren nog in een voorlo pig stadium. De Bary ls een bank met 400 perso neelsleden en een balanstotaal van rond de 1 miljard gulden. De ellén- ten zijn over het algemeen bedrijven die zich bezighouden met internati onale zaken.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1977 | | pagina 25