Weer twee doden
Zuidafrikaanse cel
in
Praag laat dissidenten vrij
Nieuwe VS- bommenwerper duur en overbodig
Minder aandacht
voor kernwapens,
zegt minister VS
Topconferentie over
Rhodesië uitgesteld
„Palestijnen uit Libanon"
)ENSDAG 12 JANUARI 1977
BUITENLAND
TROUW/KWARTET 7
H)e Brit Roy Jenkins legt de eed af als
*"ie nieuwe voorzitter van de Europese
bommissie, het dagelijks bestuur van
£3emeenschap. Dat gebeurde in het
hof van justitie in Luxem-
l --^urg. Vervolgens stelde Jenkins zijn
*jtuwe commissie voor aan het Euro-
—tees Parlement. „Dit wordt een poli-
k college, geen technische instel*
|ng" zo beloofde hij de volksverte-
nwoordigers. Jenkins had het ook
ig over de portefeuille die de Neder-
ider in de commissie, Henk Vrede*
g. heeft gekregen: sociale zaken,
Twijl hij op landbouw had gehoopt."
combinatie van werkgelegenheid
sociale zaken geeft de Europese
de mogelijkheid zich be-
^er te oriënteren op de aanpak van de
^tructurele werkloosheid. Deze treft
|lle lidstaten zelfs die welke op eco-
tomisch gebied het meeste succes
■Rebben. Om er voor te zorgen dat
[ommissaris Vredeling op een zo
Ireed mogelijk terrein kan werken,
eeft hij ook de zorg gekregen voor
et overleg in de zogenoemde „tripar-
liete" conferentie, waarin werkge
vers, werknemers en de EG samen
fond de tafel zitten."
JOHANNESBURG (AP, AFP, Reuter). Het afgelopen week
einde zijn opnieuw twee mannen overleden in een Zuidafrikaan
se gevangenis.
Volgens politiecommissaris Gert
Prinsloo heeft één van de mannen
zichzelf opgehangen. De andere zou
opeens ineen zijn gezakt en over
leden.
Dr. Nanaoth Ntshoenysha en La-
wrende Ndzanga waren afkomstig
uit het zwarte stadsgebied Soweto
bij Johannesburg. Zij waren gevan
gen genomen krachten de anti-
terrorisme wetten die het mogelijk
maken iemand zonder vorm van pro
ces voor onbepaalde tijd gevangen te
houden.
Algemeen bestaat er grote bezorgd
heid omtrent het lot van dit soort
gevangenen omdat er vorig jaar al
leen al 15 „overleden" zijn in de
gevangenis. Het onafhankelijke in
stituut voor rassenbetrekkingen
heeft een beroep gedaan op de auto
riteiten een onderzoek in te stellen
IVeer moord Ondervragingen gaan door
•e?n Parijs
X.
enl
ARIJS (Reuter. AP) In Parijs is
eren opnieuw een moord ge
leegd die volgens zegslieden poli-
lieke achtergronden kan hebben.
gén het trappehuis van een flatge-
nioouw werd het lijk aangetroffen van
p»e 33-jarige prins Jean-Felix de Me-
idrtode Hij was door een of meer onbe-
vezenden doodgeslagen. De prins was
afstammeling van één van Bel-
defiës oudste adelijke families en on-
ge
de opzienbarende moord op
eelrins Jean de Broglie is dit de twee-
Je moord op een lid van de Franse
iael binnen drie weken tijd. Het feit
Jat beide mannen banden hadden
iet Algerije wordt door de politie
uiver toeval genoemd.
M<
d
PRAAG (Reuter, UPI, AP) Verscheidene Tsjechoslowaakse dissidenten, die
maandag door de politie werden gearresteerd, zijn maandagnacht na verhoor
vrijgelaten.
De dissidenten zijn uitvoerig onder
vraagd over hun ondertekening van
„Handvest 77," een in het Westen
gepubliceerde verklaring waarin
wordt geprotesteerd tegen de schen
ding van de mensenrechten in Tsje-
choslowakije.
Onder de gearresteerden die weei
vrij gelaten zijn bevinden zich de
vroegere minister van buitenlandse
zaken, Jiri Hajek, de schrijvers Pavel
ia
hOESAKA-LONDEN (Reuter, UPI) De conferentie
pver Rhodesië in Genève, die maandag zou worden
ervat, is voor onbepaalde tijd uitgesteld.
Kohoet. Vaclav Havel en Loedvik
Vacoelik, professor Patocka en Fran-
tisek Kriegel, een hooggeplaatste in
de communistische partij tijdens de
Praagse lente. Velen moesten van
daag wel weer terugkomen voor een
nader verhoor.
De arrestanten zouden bij hun arres
tatie correct zijn behandeld. Ze zou
den ook niet aangehouden zijn als
verdachten maar als getuigen. Deze
behandeling zou erop wijzen dat de
Tsjechoslowaakse partijleider Hoe
sak de politie geïnstrueerd heeft niet
te hard op te treden tegen de dissi
denten. omdat dit een escalatie van
het conflict zou kunnen betekenen.
Alleen Pavel en zijn vrouw werden
bedreigd met een pistool.
Helsinki
De meeste arrestanten maken deel
uit van een onlangs in Tsjechoslowa-
kije opgerichte groep die de naleving
van de akkoorden van Helsinki in
eigen land wil controleren. Ze zijn
elk zo'n twaalf uur door de politie
vastgehouden. Voor enkele van de
arrestanten was het al de tweede of
de derde keer in een paar dagen tijd
dat ze werden opgepakt.
Jiri Pelikan. de vroegere directeur
van de Tsjechoslowaakse televisie,
heeft gisteren in Rome verklaard dat
de regering in Praag geconfronteerd
zal worden met een „spontane
explosie" als zij niet een aantal con
cessies aan de dissidenten doet. Peli
kan zei dat de dissidenten in Oost-
Europa veel sterker zijn komen te
staan doordat de communisten in
West-Europa zich ook sterk maken
voor respectering van hun burger
rechten
De regering van Oost-Duitsland
(DDR) heeft gisteren wachtposten
gezet bij de permanente missie van
West-Duitsland in Oost-Berlijn om
te voorkomen dat steeds meer
Oostduitsers zich hier aanmelden
voor emigratie naar het Westen.
Oostduitsers mogen nu alleen nog
maar naar binnen bij de Westduitse
missie als ze daartoe toestemming
hebben gekregen van de Oostduitse
autoriteiten.
De regering in Bonn neemt deze
zaak heel ernstig op en heeft de
Oostduitse vertegenwoordiger in
Bonn bij zich ontboden om over de
genomen maatregelen te spreken.
Ook de regeringen van de Verenigde
Staten. Groot-Brittannië en Frank
rijk hebben geprotesteerd. Zij depo
neerden hun protest bij het ministe
rie van buitenlandse zaken In Mos
kou. Hun klachten gelden de nieuwe
Oostduitse controlemaatregelen je
gens nlet-Duitsers die Oost-
Duitsland willen bezoeken en de
Oostduitse bewering dat alleen
West-Berlijn ressorteert onder de
zeggenschap van de vier grote mo
gendheden
Grigorenko
Volgens welingelichte kringen in de
hoofdstad van de Sowjet-Unie zou
den zich het afgelopen weekeinde
meer ontploffingen hebben voorge
daan dan de ene die gemeld is in de
metro van Moskou. Pjotr Grigoren
ko, een lid van de Russische groep
die zich bezig houdt met de naleving
van de akkoorden van Helsinki,
heeft gisteren verklaard dat het ge
vaarlijk is de aanslag in de metro in
verband te brengen met de activitei
ten van Russische dissidenten. Op
die manier wordt getracht een hek
senjacht tegen politiek andersden
kenden te ontketenen.
Britse minister van buitenlandse
(aken Anthony Crosland heeft dat
risteren in het Lagerhuis laten we
en. Niet bekend is wanneer de con-
prentiegangers nu weer rond de ta
fel zullen zitten. De Britse voorzitter
por Richard heeft de afgelopen we-
5 en in zuidelijk Afrika geprobeerd
e verschillende partijen bij elkaar
p brengen. Tevergeefs tot nu toe, zo
t. leek ook gisteren weer.
'oen sprak Richards met de Tanza-
liaanse president Julus Nyerere die
em liet weten dat aan de guerrilla-
(rijd in Rhodesië alleen een einde
pi komen als in Rhodesië een
L volksregering" wordt ingesteld. Ge-
feaagd wat daarmee wordt bedoeld
ei een woordvoerder van Nyerere
Heen, dat het in ieder geval een
(gering moet zijn „waarover de con-
jrentie in Genève het eens in ge-
orden".
lyerere en andere presidenten van
n podesië andere buurlanden gaven
e et afgelopen weekeinde steun aan
het „patriottisch front" in Rhodesië
dat in het thans door de blanke
minderheid bestuurde land een over
gangsregering wil die in meerderheid
zwart is. Andere zwarte nationalis
ten, onder leiding van bisschop Abel
Moezorewa, vindt dit geen absolute
voorwaarde, terwijl zij ook niet ge
kant zijn tegen een Britse gouver
neur voor Rhodesië. Het patriottisch
front ziet niets in de komst van een
dergelijke figuur.
Op adem
BEIROET (AP, Reuter, UPI) Verschillende eenheden van het
Palestijnse Bevrijdingsleger hebben hun wapens ingeleverd,
aldus gecensureerde berichten uit de Libanese hoofdstad Bei
roet. In het zuiden van Libanon zou weer gevochten zijn tussen
linkse moslims en Palestijnen aan de ene kant en christelijke
eenheden aan de andere kant.
Richard wil nu enkele dagen in Ke
nia op adem komen voordat hij over
legt met de Zuidafrikaanse premier
John Vorster en de leider van de
blanke minderheidsregering in Rho
desië. Ian Smith. Vorster heeft in het
verleden druk uitgeoefend op Smith
om met de zwarte nationalisten rond
de tafel te gaan zitten. Richard zei
dat de hervatting van de conferentie
in Genève is uitgesteld omdat hij
nog niet klaar is met het overleg in
zuidelijk Afrika.
Vandaag is de laatste dag dat de
strijdende partijen hun wapens kun
nen inleveren. Ook de grootste chris
telijke privé-legers zouden zich be
reid hebben verklaard hun zware wa
pens in te leveren. Een kleine chris
telijke groepering, de zogenaamde
Wachters van de ceders, hebben zich
gisteren teruggetrokken uit het ge
meenschappelijk opperbevel van de
gezamenlijke milities. Zij willen hun
wapens niet inleveren, omdat naar
hun zeggen de Palestijnen hiertoe
ook niet bereid zijn.
Eenheden van het Palestijnse Be
vrijdingsleger hebben zich gisteren
teruggetrokken naar gebieden bui
ten Libanon, aldus een bericht in een
Libanees dagblad. Drie Palestijnse
brigades zijn tijdens de Libanese
burgeroorlog de Palestijnse eenhe
den te hulp gekomen in de strijd
tegen de Libanese christelijke mili
ties.
De troepen van de Arabische vredes
macht hebben het grootste deel van
Libanon nu vast in handen. Volgens
militaire berichtgeving zouden veer
tig mensen zijn gearresteerd in ver
band met het kidnappen van perso
nen en het plaatsen van bommen. De
Libanese autoriteiten zouden over
wegen de doodstraf in te voeren voor
dergelijke vergrijpen.
Volgens berichten die afkomstig zijn
uit Nicosia zouden christelijke troe
pen in het zuiden met steun van
Israëli's hebben slag geleverd met
Palestijnen en linkse moslims. Hier
bij zouden drie mensen om het leven
zijn gekomen en vijf gewond ge
raakt.
De vredesmacht van de Ara
bische Liga zou het zuidelijk deel
van Libanon nog niet zijn binnenge
trokken om een confrontatie met
Israël te vermijden.
naar de doodsoorzaak van de twee
mannen.
Mevrouw Florence Ntshoenysha zei
dat de politie haar zondag vertelde
dat haar man zich opgehangen had.
„Hij werd 14 december gearres
teerd," zei zij. „Ik kreeg geen toes
temming hem te zien. Ik wist zelfs
niet waar hij vastgehouden werd."
Mevrouw Rita Ndzanga die in af
wachting is van een proces wegens
aanklachten op grond van de ter
reurwetgeving had met haar gearres
teerde man voor de rechtbank moe
ten verschijnen. Haar voorlopige
hechtenis is verlengd tot 25 januari.
In brand
Volgens de politie van Kaapstad zijn
in de nacht van maandag op dinsdag
in zwarte woongebieden rondom
Kaapstad vijf scholen in brand ge
stoken en zwaar beschadigd. De
scholen werden vorige week hero
pend nadat zij een half jaar lang
door scholieren waren geboycot, die
protesteerden tegen het onder
wijsstelsel voor zwarten en de ras
senpolitiek van de Zuidafrikaanse
regering. Hoewel de scholen in het
zwarte woonoord Soweto, bij Johan
nesburg, thans weer goed bezocht
worden door de scholieren Is dit nog
allerminst het geval in de zwarte
woonoorden bij Kaapstad.
Noodtoestand
In het vluchtelingenkamp Thornhill
in het noorden van het Zuidafri
kaanse „thuisland" Ciskei heerst
een noodtoestand, aldus een groep
artsen ln het kamp. In Thornhill
verblijven 35 duizend mensen uit
Transkei die van de Zuidafrikaanse
regering naar hun „onafhankelijk"
geworden thuisland terug moeten,
maar dit weigeren. Sinds enkele we
ken is de toestand in het kamp snel
slechter geworden. Enige duizenden
bewoners zijn ernstig ziek De pa
tiënten lijden voornamelijk aan
darmkwalen, die als gevolg van on
dervoeding veelal dodelijk zijn.
Volgens de minister van volksge
zondheid van Ciskei, L. Siyo, ster
ven dagelijks gemiddeld vijf kinde
ren. Elke dag komen er een driehon
derdtal zieken bij. Nadat de autori
teiten van Ciskei het Zuidafrikaanse
ministerie voor Bantoe-zaken had
verweten, niet genoeg hulp te heb
ben geboden, heeft het hoofd van dit
departement, Michiel Botha, aange
kondigd, dat men zal beginnen met
de uitvoering van een noodprogram-
ma voor Thornhill.
i
Pakistaanse oppositie
maakt gezamenlijk
front
LAHORE (UPI) De negen opposi
tiepartijen in Pakistan maken front
tegen de regerende Volkspartij van
president Zoelfikar Bhoetto Zij
hebben besloten met een gezamen
lijke kandidatenlijst te komen voor
de verkiezingen van maart, waarop
zowel kandidaten van uiterst links
als uiterst rechts staan Verwacht
wordt echter dat Bhoetto's partij
desondanks de verkiezingen zal win
nen omdat er geen andere nationale
leider is van zijn gezag.
T
„Mensenrechten belangrijke plaats"
WASHINGTON (AP, Reuter, UPI) De nieuw benoemde Ameri
kaanse minister van defensie Harold Brown heeft gisteren ge
zegd dat in plaats van kernwapens meer moet worden gepraat
over gewone wapens.
„Het evenwicht in conventionele wa
pens is minstens zo belangrijk, zo
niet belangrijker", aldus Brown voor
de militaire commissie van de se
naat. Hij zei het midden te houden
tussen hen die zich de grootste zor
gen maken over de kernbewapening
van de Sowjet-Unie en hen die er vrij
onbekommerd tegen staan. Boven
dien, zo zei de nieuwe bewindsman,
geloof ik niet dat we strategisch in
alle opzichten de Sowjet-Unie moe
ten overtroeven!
De ook pas benoemde minister van
buitenlandse zaken Cyrus Vance zei
gisteren voor de commissie voor bui
tenlandse betrekkingen dat de men
senrechten een belangrijke plaats
zullen innemen in het nieuwe buiten
landse beleid van de Verenigde Sta
ten. „We moeten een beleid hebben
dat op elementaire waarden berust",
aldus de nieuwe bewindsman. „We
moeten opkomen voor de rechten
van de mens zonder tussenbeide te
komen in zaken die alleen andere
landen aangaan".
In strijd met de uitlatingen van
Brown lijkt de beslissing van het
Amerikaanse ministerie van defen
sie om nieuwe kernkoppen te laten
maken voor de inter-continentale
Minuteman-3 raketten. Deze nieuwe
koppen zijn twee keer zo sterk als de
oude en ze zijn volgens de Amerika
nen nodig omdat de Sowjet-Unie
haar lanceerplaatsen heeft ver
sterkt, zodat deze moeilijker te ver
nietigen zijn. Overigens worden de
nieuwe kernkoppen niet zo sterk als
men zich oorspronkelijk had voorge
nomen in verband met de technische
problemen die dit opleverde.
In een studie van de Amerikaanse
inlichtingendienst CIA die afgelopen
maandag werd gepubliceerd, staat
dat de defensiebegroting van de
Sowjet-Unie veel hoger is dan die
van de Verenigde Staten Het CIA-
rapport, dat becijfert dat de VS 90
miljard dollar en de Sowjet-Unie 1?0
miljard dollar voor de defensie uit
geeft, komt tot de conclusie dat de
militaire inspanning van de Sowjet-
Unie stijgt en de inspanning van de
Verenigde Staten overtreft.
e i
loor Peter Volten
len van de vragen die de komende president van de Verenigde Staten, Jimmy Carter, zal moeten
eantwoorden is het wel of niet aanschaffen van een nieuwe strategische bommenwerper: B-l. Het
een belangrijke vraag, aangezien er enorme kosten mee zijn gemoeid en de strategische
ichtmacht van de VS een van de hoofdpijlers is waarop Amerika's verdediging rust. De geschatte
osten, variërend van 20 tot 100 miljard dollar, hebben al veel politieke onrust veroorzaakt. Maar
dure wapen heeft tegelijkertijd het debat over de noodzaak van een strategische bommenwer-
er verscherpt.
nieuwe president zal betrekkelijk
iel moeten handelen, want in de-
ember vorig jaar is de eerste order
erstrekt om drie B-l's te produce
n. Daarbij werd weliswaar gezegd
oor de staatssecretaris van de
dat dit geenszins een
ïfinitieve beslissing inhoudt, maar
in belangrijke stap is genomen.
irter heeft zich nogal sceptisch uit-
laten over de bommenwerper en
own, de toekomstige minister van
fensie lijkt vooralsnog niet verder
willen gaan dan de B-l als onder-
te houden in de
\LT-onderhandelingen met de
ussen. Daarvoor is werkelijke aan-
e haf niet nodig.
uperieur
bestaat geen twijfel dat het vlieg
ig het hoogste van technologisch
innen vertegenwoordigt op zijn ge-
jed. Het is veruit superieur aan de
lidige strategische bommenwer-
a r, de B-52, die stamt uit de jaren
giftig. Ondanks dat de B-l kleiner
vervoert het tweemaal zoveel ge-
lalcht.s het is voorzien van de laatste
zftktronische apparatuur om zijn
langrijkste belager de antivlieg
tuig-raket te misleiden; het is aan
zienlijk minder zichtbaar op radar
en maakt opsporing moeilijk door
dat het zo laag kan vliegen als „de
toppen van de bomen"; het heeft een
kortere landingsbaan nodig dan de
B-52 en kan daardoor 200 vliegvel
den meer gebruiken dan de laatste,
hetgeen zijn kwetsbaarheid op de
grond in een crisissituatie belangrijk
beperkt; en de B-l is veel beter be
stand tegen nucleaire explosies door
verharding van de buitenkant.
Zelfs al is een aantal voorspelde ca
paciteiten gedurende de tests met
prototypes niet geheel uitgekomen,
de B-l is een uiterst beproefde en
daarmee betrouwbare verbetering
va!n zijn voorganger.
Duur
Een commissie van „wijze mannen"
ingesteld door minister van defensie
Rumsfeld schrijft in haar rapport:
„We geloven dat de B-l deze supe
rieure vermogens in praktijk kan
brengen met vergelijkbare kosten en
eerder dan enig ander voorgesteld
systeem" Inderdaad is de B-l ont
wikkeling ver genoeg gevorderd voor
produktie. terwijl elk alternatief de
nodige tijd daarvoor zal vragen.
Maar op het punt van „vergelijkbare
kosten" wordt deze commissie be
streden door o.a. een onderzoek van
het gezaghebbende Brookings Insti
tuut. Diens analyse, die onderschre
ven wordt door een aantal actieve
Congresleden, vindt dat een B-l
vloot de duurste mogelijkheid zal
zijn van de vijf onderzochte. In tien
Jaar tijd zou tenminste tien miljard
dollar kunnen worden bespaard door
een andere oplossing mét dezelfde
effectiviteit. Dus een goedkopere,
even goede defensie ondanks de on
getwijfeld superieure kwaliteiten
van de B-l.
Kernvraag
Ofschoon het economisch argument
belangrijk is. de kernvraag ligt el
ders: Is zo'n supervliegtulg nodig?
en: Is de tijd van de bommenwerper
voorbij? De laatste, lijkt in de VS in
het algemeen negatief beantwoord
te worden.
De strategische luchtvloot vormt
-extra en grote problemen voor de
Russische verdediging en is een nut
tige aanvulling op de andere twee
strategische onderdelen: de land-en
onderzeeër-raketten. Maar de bom
menwerper hoeft niet meer vij
andelijk gebied binnen te dringen,
en kén dat volgens velen ook niet,
zoals in de Tweede Wereldoorlog.
Alle superieure kwaliteiten van de
B-l zijn precies gericht op het ver
mogen om door de Russische
luchtverdediging heen te dringen.
De traditionele taak van de bom
menwerper staat nog steeds voorop
bij de Amerikaanse luchtmacht. Cri
tici. zoals Senator Proxmire, vech
ten die noodzaak om binnen te drin
gen heftig aan en vinden het een
achterhaald idee: „De Sowjet-Unie
heeft meer middelen aan de verdedi
ging besteed dan elk ander land in
de geschiedenis. Onze B-l's zouden
moeten opstijgen van bases in de
VS, waar ze waarneembaar zijn voor
Sovjet-satellieten; moeten opvlie
gen in de richting van de Sowjet-
Unie, waar ze opgepikt zouden kun
nen worden door lange-afstands ra
dar; moeten dan een gaatje vinden
in het Sovjet radar-systeem van
5500 installaties; moeten vliegen om
de 10.000 luchtafweerraketten; moe
ten voorkomen dat ze worden ont
dekt en neergeschoten door de
Z2G00 Sowjet-straaljagers; moeten
de conventionele luchtafweer rond
de verdedigde doelen ontwijken:
moeten de doelen bombarderen;
moeten ontsnappen aan kernexplo
sies en een weg terugvinden door de
honderden of duizenden andere ker
nexplosies Dat is zo dichtbij een
Kamikaze zelfmoordopdracht als ik
me maar kan voorstellen."
Nieuwe slag
Vele critici zijn voor een bommen
werper die op afstand blijft van vij
andelijke luchtafweer. Bewapend
met lange-afstandsraketten of met
de revolutiuonaire luchtkruiser
(cruise missile) zou een minder duur
vliegtuig dezelfde effectieve rol kun
nen vervullen zonder de enorme ver
liezen die vermoedelijk met penetra
tie gepaard gaan. Bijv. de B-52 zou
daarvoor geschikt zijn. De flexibili
teit van Amerika's totale strate
gische macht zou gehandhaafd kun
nen worden door de modernisering
van bommenwerpers en hun bewa
pening en geholpen door het inmid
dels vermenigvuldigde doelenberelk
van de andere strategische peilers.
Een serie van andere dan de paar
hier genoemde omstandigheden zul
len in aanmerking moeten en wor
den genomen bij een beslissing over
de toekomstige strategische
luchtmacht. Hoe zal de Sowjet de
fensie-capaciteit zich ontwikkelen?
En hoe de storingstechnieken? Een
heel belangrijk zal zijn hoe
Breznjew en Carter hun eerste flirta-
ges op afstand zullen omzetten in
SALT-overeenkomsten.
Waarschijnlijker lijkt een
compromis waarin de nieuwe bom
menwerper een plaats krijgt, zij het
in minder grote getale. Die trend
was verleden jaar al waarneembaar
in het Congres. Voor de beperking
van de bewapeningswedloop zal
zo'n besluit een nieuwe slag zijn.
