Somberheid troef over
^Rhodesië-conferentie
Britten willen
betere EG-raad
Praphas terug naar Thailand
Moskou geeft Carter een schot voor de boeg
Communist Carillo wil Spanje bij EG
Muurkranten in Peking
vragen terugkeer Teng
Frontlijnpresidenten in weekeinde bijeen
Praagse dissidenten
na verhoor weer vrij
Processen in de
maak tegen drie
Sowjet-dissidenten
Rechterhand van vroegere dictator
Marsbeving
H6
tATERDAG 8 JANUARI 1977
BUITENLAND
TROUW/KWARTET 7
LONDEN/LOESAKA (AP, UPI, Reuter) Somberheid is troef inzake de conferentie over
Rhodesië in Genève tussen blank en zwart. Volgens programma moet de bijeenkomst de zeven
tiende weer beginnen maar geen van de deelnemers ziet dat meer zitten. Het zal zeker later worden
en mogelijk helemaal niet meer.
l Veel hangt af van de bijeenkomst
van de staatshoofden van Rhode-
sië's buurlanden (de frontlijnpresi
denten) die dit weekeinde in de Zam-
biaanse hoofdstad Loesaka bijeen
jn. komen. Als zij willen blijven zoeken
nj. naar een vreedzame regeling en wil
es. len pogen ook de zwarte nationalis-
an ten in Rhodesië daartoe te bewegen,
nj. dan is er nog hoop. Maar als zij
en volwaardige steun willen verlenen
y aan de verzetsgroepen zit het er
;e- steeds meer in dat een oplossing
voor Rhodesië niet van de conferen-
;n> !tietafel maar uit de loop van een
js- i geweer zal komen,
tie
:al Wat er van de topconferentie in Loe-
an saka te verwachten valt, is onzeker.
Britse zegslieden putten gisteren
in, hoop uit de houding van de als radi-
te caal beschouwde president van Mo
de zambique. Samora Machel. Hij zei
ie. donderdag tegen de rondtrekkende
ie- Britse conferentie-voorzitter Ivor Ri
jn chard dat een vreedzame regeling
voor Rhodesië nog steeds mogelijk
is. Volgens de Mozambikaanse presi-
-"I dent kunnen er „mechanismen" wor
den gevonden voor een overdracht
van de macht van blank aan zwart in
Rhodesië. Hij steunde tot veler ver
rassing de Britse pogingen om op de
valreep een oplossing voor Rhodesië
te vinden wat belangrijk is omdat de
meerderheid van de guerilla in Rho
desië vecht vanuit Mozambique.
Pessimisme
Opvallend is dat in Londen ondanks
de houding van Machel alsook van
de andere frontlijnpresidenten het
pessimisme eerder is toe- dan afge
nomen. Dat komt dan niet door de
houding van de frontlijnpresidenten
maar door het standpunt van de
leider van de blanke minderheidsre
gering in Rhodesië. Ian Smith, die
nog steeds van geen wijken wil we
ten. Richard heeft ook gesproken
met de Zuidafrikaanse premier
John Vorster in de hoop dat die druk
op Smith zou willen uitoefenen,
maar de kans daarop is klein. Waar
nemers hebben daar wel een verkla
ring voor, toen Vorster Smith naar
de conferentietafel in Genève
dwong, had hij nog de illusie dat er
een gematigd zwart-Rhodesië aan
Zuid-Afrika's noordgrens zoU ko
men en die heeft hij nu niet meer.
Volgens de telegrammen die Ri
chard naar Londen heeft gestuurd
weigert Ian Smith ronduit terug te
komen van zijn standpunt dat het
vredespakket zoals dat vorig jaar
door Henry Kissinger is uitgewerkt
en aan hem voorgelegd een vast
„contract" is en derhalve niet kan
worden gewijzigd. Smith, zo zeggen
de Britse functionarissen, stelt de
keuze tussen het Kissinger-pakket
of helemaal niets. Daarnaast zou hij
Richard vorige week. tijdens een
verhit gesprek van twee uur in Salis
bury. hebben duidelijk gemaakt dat
hij onder geen beding akkoord zal
gaan met een nieuw Brits vredes
plan dat de Britse onderhandelaar
hem heeft voorgelegd. Op grond van
dit plan zou Engeland een „actieve
rol" spelen tijdens de voorgenomen
overgangsperiode van twee jaar
naar de overdracht van de macht
aan de zwarte Afrikaanse meerder
heid. Londen, aldus het plan. zou
een gouverneur-generaal benoemen
die voor een ordelijke machtsover
dracht moet zorgdragen en Britse
functionarissen zouden de omstre
den portefeuille van defensie en jus
titie in een interim-regering op zich
nemen.
PEKING, HONGKONK (Reuter, UPI, AP) Op muurkranten
in Peking is gisteren openlijk de terugkeer gevraagd van Teng
Hsiao-ping, de Chinese vice-premier die in april vorig jaar van
het politieke toneel verdween.
- „Wij hopen dat het centrale comité
(J van de communistische partij maat
regelen zal nemen om de terugkeer
mogelijk te maken van kameraad
Teng Hsiao-ping". aldus de opstel
lers van de muurkrant die verder ook
vragen om de „opheldering" van de
affaire Teng. Bedoeld wordt de inci
denten op het plein van de hemelse
n- vrede in Peking, waar na de dood
de Ivan Tsjoe En-lai gedemonstreerd
re- werd en het tot ongeregeldheden
istkwam. Deze incidenten werden door
ld de radicalen aangegrepen om Teng
te zuiveren.
n- De in Hongkong opgevangen radio-
n- Tibet heeft bekend gemaakt dat de
dt ..bende van vier" onder leiding van
11- Mao's weduwe Tsjiang Tsjing, „op
ij- de verjaardag van Tsjoe En-lai's
v dood" (dat is vandaag) in het open-
n- baar berecht zal worden,
lit
JJ Campagne
je .Premier Tsjoe En-lai overleed op 8
;n Januari 1976. In China is de afgelo-
rd pen dagen een omvangrijke campag-
d- .ne aan de gang waarin zijn nage-
r- ^dachtenis hulde wordt gebracht.
„Onze premier werd door de bende
van vier tot de dood toe vervolgd en
«stierf ongewroken, maar de rekening
is nog niet ten volle vereffend", aldus
radio Tibet. „Op de verjaardag van
het overlijden van premier Tsjoe zul
len Wang Hoeng-wen. Tsjang
Tsjoen-tsjiao, Tsjiang Tsjing en Yao
Wen-yoean. onder bewaking worden
opgebracht om voor het portret van
de geachte en geliefde premier in het
openbaar berecht te worden", aldus
het radiobericht. De vier werden be
titeld als „bende van historische
misdadigers, wier misdaden meer
dan de dood verdienen" Volgens de
radio wilde Tsjiang Tsjing op de
troon van de vroegere keizerin klim
men. droomde Tsjang Tsjoen-tsjao
ervan premier te worden, liet Wang
Hoeng-wen een welgevallig oog rus
ten op het voorzitterschap van het
nationale volkscongres en had Yao
Wen-yoenn „zo zijn eigen plannen"
Of de vier zaterdag inderdaad be
recht zullen worden is twijfelachtig.
Volgens waarnemers duurt het offi
ciële onderzoek naar de „misdaden"
van de vier nog voort.
Gisteren heeft de huidige voorzitter
van de partij, Hoea Kwo-feng, zijn
eerste uitnodiging voor een bezoek
aan het buitenland aanvaard. Op
een nader te bepalen datum zal hij
naar Bangladesj gaan.
Smith, aldus de Britse functionaris
sen in Londen, heeft een dergelijke
oplossing zonder meer van de hand
gewezen met het argument dat
Groot-Brittannië nooit een werke
lijk koloniaal bewind in Rhodesië
uitoefende. Het land was een kolo
nie met een eigen regering voordat
het blanke regime in 1965 eenzijdig
de onafhankelijkheid uitriep. Om
die reden, zo gaat de redenering van
Smith verder, is Engeland niet be
voegd ook in deze fase een koloniale
rol in Rhodesië te vervullen.
De Rhodesische premier kon tijdens
het gesprek met Richard overigens
niet voorzien dat niet alle leden van
de blanke gemeenschap in zijn land
het met zijn houding eens zouden
zijn. Gisteren liepen 17 blanke de
monstranten met protestborden
door Salisbury, aangevend dat zij
het jongste Britse voorstel steunen.
PRAAG (DPA) Na langdurige
verhoren hebben de autoriteiten in
Praag gisteren drie van de vier criti
ci van het Tsjechoslowaakse bewind
die de dag tevoren waren gearres
teerd. op vrije voeten gesteld. De
vierde, de auteur Vaclav Havel,
werd weliswaar ook vrijgelaten,
maar later weer aangehouden en
opnieuw verhoord.
Volgens goedingelichte kringen
hangt hem een strafvervolging bo
ven het hoofd. De woningen van
Havel, de schrijver Ludwik Vacoe-
lik. de toneelspeler Pavel Landovis-
ky en de litteraire criticus Sdenek
Oerbanek werden bij hun arrestatie
doorzocht. Daarbij zouden naar ver
luidt ook filmopnamen zijn ge
maakt. De vier behoren tot de on
dertekenaars van het manifest
„Charta 77".
MOSKOU (DPA AP) Russische
aanklagers zijn bezig met de voorbe
reiding van processen tegen de drie
vooraanstaande dissidenten wier
huizen deze week doorzocht zijn en
die er in de door de staat gecontro
leerde pers van beschuldigd werden
contacten te onderhouden met een
anti-Russische organisatie.
Openbare aanklagers ontboden gis
teren Joeri Orlov, Alek Ginzberg en
Lioeda Alexejewa op hun kantoren
voor ondervragingen maar alleen
mevrouw Alexejewa voldeed hier
aan, aldus mededelingen van
zegslieden uit kringen van dissi
denten.
BRUSSEL (Reuter, ANP)
Groot-Brittannië wil de bij
eenkomst van staatshoofden
en regeringsleiders van de ne
gen EG-landen verbeteren.
Deze zogeheten EG-raden hebben
de laatst tijd nogal aan kritiek
blootgestaan omdat zij buitenge
meen weinig opleverden. Hoe de
EG-raden in Britse ogen succesvol
ler kunnen worden gemaakt is niet
duidelijk, maar volgens zegslieden
in Londen en Brussel staat vast dat
aan voorstellen wordt gewerkt.
Groot-Brittannië zit op het
ogenblik de Euopese Ge
meenschap voor (daarin is het Ne
derland) opvolgt terwijl het toeval
ligerwijs ook voorzitter is van de
Europese Commissie (het dagelijks
bestuur van de Gemeenschap)
heeft geleverd. Roy Jenkins. (Het
voorzitterschap verandert echter
op het half jaar. terwijl de commis
sie vijf jaar in functie blijft).
De commissie kwam donderdaga
vond voor het eerst in de nieuwe
samenstelling bijeen en vergaderde
tot het ochtendgloren over de ver
deling van de portefeuilles. De Ne
derlander Henk Vredeling kreeg
niet evenals zijn voorganger Lardl-
nois landbouw waarop hij aasde,
maar sociale zaken en werkgele
genheid.
Niet dat de voormalige minister
van defensie daarover ontevreden
was. „Nu kan ik aandacht besteden
aan de jongens van de vakbewe
ging. De werkgevers redden zich
wel". Op de vraag of de werkgevers
zich druk zouden moeten maken
over zijn benoeming: „Dat zou ik
maar wel doen als ik hen was".
Vredeling wees er ook nog op dat
de werkgelegenheid op alle terrei
nen van de EG aan de orde komt,
bij de landbouw en de visserij,
maar ook bij de industrie.
Zuurzoet
In tegenstelling tot Vredeling zelf
waren in Den Haag politici nogal
ontevreden met de post sociale za
ken. Van de claim van minister
president Den Uyl dat Nederland
een zware post moest hebben is
niet veel terecht gekomen. Dat Vre-
- deling ook nog vice-voorzitter van
de commissie is geworden wordt in
Den Haag gezien als een doekje
voor het bloeden, hoewel zuurzoet
wordt opgemerkt dat sociale zaken
in ieder geval nog beter is dan
vervoer waarvoor Vredeling in de
loop van de nachtelijke vergade
ring werd genoemd.
zeer goede collega's toe. Dus mijn
oordeel is kennelijk niet altijd per
fect".
Visserij
Het belangrijkste probleem waar
mee de Europese commissie vol
gens Jenkins (die zelf behalve het
voorzitterschap ook belast is met
voorlichting en juridische aangele
genheden) zal de visserij zijn en de
lanbouwproblemen. De eerste ver
antwoordelijkheid hiervoor komt
voor het eerst sedert 1958 niet meer
aan een Nederlander toe, maar aan
de Deen Finn Olav Gundelach
Gundelach die ook al in de vorige
Europese Commissie zat. vertegen
woordigde de EG in visserij-onder
handelingen met IJsland en andere
landen. Hij is een harde onderhan
delaar en liet in november Japan
weten dat hun uitvoer naar de EO
maar eens ingekrompen moest
worden, omdat men anders in To
kio de consequenties wel zou
merken.
Vredeling (links) in gesprek met de nieuwe voorzitter van de
Europese Commissie, de Brit Jenkins.
Terwijl Duitsland, Frankrijk en
Engeland „met de grote brokken"
weg zijn gelopen, blijven er nogal^
wat ontevredenen over. Roy Jen-*
kins, wees dan ook vrijdagochtend
zeer nadrukkelijk op de belangrijk
heid van de taken opgedragen aan
de Italiaan Lorenzo Natali (vergro
ting EG, Milieu en voorbereiding
Europese Verkiezingen), de Neder
lander Vredeling, de Belgische
burggraaf Etienne Davignon (in
dustriepolitiek, douane-unie en in
terne markt) en de Ier Richard Bur
ke, die de portefeuille van verkeer,
consumentenzaken en onderwijs
heeft gekregen. De abnormaal lan
ge duur van de eerste vergadering
(15 uur) is er echter ook een bewijs
voor dat het allemaal niet zo ge
makkelijk is gegaan met de verde
ling van de portefeuilles.
Niettemin, zo verzekerde Jenkins
op de persconferentie, er is geen
sprake van wrok in de commissie.
Ook reageerde hij op geruchten dat
hij niet helemaal tevreden was over
een aantal collega's, die door de
regeringen als commissaris waren
voorgedragen. dl( zou onder meer
het geval zijn geweest met de
Westduitser Wilhelm Haferkamp
(buitenlandse betrekkingen).
Jenkins zei: „Enkele van mijn col
lega's die tegen mijn zin in gekozen
zouden zijn, schijnen mij werkelijk
De verdeling van de portefeuille» in de Europe
se Conni«ie liet er nu als tolgt uil: Roy
Jenkins (SC), voorriller. Verder belast mei de
voorlichting en de juridische aangelegenheden,
(socialist)
Wilhelm Haferkamp, 53. belast met de buiten
landse betrekkingen. Hij is een svestduilsesnci-
alist.
Burggraaf Etienne Da\ignon. 44. Belgische
christen-democraat, krijgt de industriepolitiek,
de douanc-nnie en de interne markt.
Antonio Giolitti. Cl. eest Italiaanse socialist
krijgt de portefeuille van regionaal beleid en de
coördinatie van de Europese Fondsen (regio
naal. sociaal en het landbouw onenlaticfondt.
Lorento Natali. 54. een Italiaanse christen
democraat, Is de speciale verantwoordelijkheid
toevertrouwd voor de onderhandelingen met de
landen die lol de Europese Gemeenschap willen
loetreden, alsook milieubeleid.
Richard Burke, 41.
belast met alle liseale aangelegenheden, de
consumentenbelangen, het transportbeleid en
de betrekkingen met het Europese parlement.
Claude Cheytton. SC. de architect van de over
eenkomst van Home tmet 46 ontwikkelingslan
den) blijft ontwikkelingstaken beheren.
Samuel Tugendhat, 39. de Britse conservatief,
is verantwoordelijk voor de Europese begroting
en de financiële controle, bel personeel en de
administratie.
taken en werkgele-
Finn Olav Gundelach, SI, beret de landbouw
post en is ook verantwoordelijk voor de belc
visserijsector, de onderhandelingen met landen
buiten de gemeenschap inbegrepen. Gundelach
leunt tegen hel socialisme aan.
MADRID (Reuter, UPI) - De Spaanse communistische leider
Santiago Carillo wil dat zijn land aansluiting zoekt bij de
Europese Gemeenschap, en zich niet richt op de Verenigde
Staten of zelfs de Sowjet-Unie.
HIJ zei dat zijn partij volstrekt onaf-
hankelijk is van Moskou en bereid is
3jgens (je
Wel Is hij voorstander van het laten
bestaan van de Amerikaanse bases
in Spanje maar tegén een Spaanse
lidmaatschap van de NAVO, hoewel
Carillo iedere meerderheidsbeslis-
sing hierover zou aanvaarden. In een
vraaggesprek met het Amerikaanse
persbureau United Press Internatio
nal (UPD toonde de communistische
veteraan zich een groot voorstander
van het zogeheten Euro-
communismc, zoals dat ook in
Frankrijk en Italië wordt beleden.
het democratische spel volgens
regels te spelen. „Wij zijn Europea
nen", aldus benadrukte Carillo. „Wij
willen een sterker Europa dat onaf
hankelijk is van de Verenigde Staten
en de Sowjet-Unie". De communis
tische voorman zei uiteraard een
grote sympathie te hebben voor de
Russische revolutie maar dat bete
kent niet „dat wij ons vandaag de
dag vereenzelvigen met de Sowjet-
oolitiek".
In Spanje zelf ls Carillo voorstander
van wat hij noemde een „nationaal
pact" van alle politieke partijen om
sociale rust en economische vooruit
gang te verzekeren. Voorwaarde voor
politieke rust is volgens Carillo er
kenning van het bestaansrecht van
de Spaanse communistische partij
die op het ogenblik nog steeds verbo
den is. Om die reden werd Carillo
onlangs aangehouden, hoewel na en
ige dagen weer vrijgelaten. Hij wordt
nog steeds bewaakt door aanhangers
uit vrees voor een ontvoering door
behoudend-rechtsen in Spanje.
De Westduitse bondskanselier Hel
mut Schmidt zou de Spaanse rege
ring hebben aangeraden de commu
nistische partij te laten deelnemen
aan de algemene verkiezingen, dit
voorjaar. Schmidt sprak met koning
Juan Carlos en de Spaanse eerste
minister Adolfo Suarez waarbij hij
zich ingenomen toonde met de de
mocratische ontwikkeling van Span
je de afgelopen maanden, hoewel het
land, aldus Schmidt, nog steeds geen
democratie is. Toetreding van Span
je tot de Europese Gemeenschap is
afhankelijk van de verdere stappen
op de weg naar democratie, zo zou de
Westduilse bewindsman zijn ge
spreksgenoten hebben voorge
houden.
BANGKOK, SINGAPORE (Reuter, UPI, AP) De rechterhand
van de vroegere Thaise dictator Thanom Kittekatsjorn,
maarschalk Praphas Charoesathien, keert morgen uit balling
schap naar Bangkok terug, zo heeft de politie gisteren bekend
gemaakt.
PASADENA (UPI) - Na maanden van onverwacht diepe rust in de bodem van
de planeet Mars heeft de seismograaf van de Viking II waarschijnlijk de eerste
..marsbeving" geregistreerd. Als het er een was (..rnaar we weten eigenlijk niet
]hoe een marsbeving er uit ziet) moet het zelfs een vrij grote geweest zijn: 6 og
hoger op de schaal van Richter. Volgens woordvoerder Don Anderson moet er
mogelijk wel een jaar op de gegevens gestudeerd worden voor de seismologen
zekerder van hun zaak kunnen zijn.
De 63-jarige Praphas zal zich afzijdig
houden van de politiek en misschien
eerst enige tijd monnik worden.
Daarmee zou hij dan het voorbeeld
van Thanom volgen die vorig jaar als
monnik verkleed in Thailand terug
keerde uit zijn ballingschap.
Ex-maarschalk Praphas is op 15 au^
gustus vorig jaar ook al eens terug
gekeerd. Toen ontstonden er studen
tenonlusten die aan verschillende
mensen het leven gekost hebben De
regering van de toenmalige premier
Koekrit Pramoj verzocht de ex-
maarschalk toen het land te verla
ten, hetgeen gebeurde
Niet lang daarna kwam oud-dictator
Thanom Kittekatsjorn het land bin
nen en opnieuw demonstreerden de
studenten tegen diens verblijf in
Thailand. Aangezien Thanom in de
roze monnikspij het land bin
nenkwam en daarmee zeer op het
gemoed van de overwegend
boeddhistische bevolking speelde
durfde de toenmalige regering onder
Koekrits broer, Seni Pramoj het niet
aan hem ook het land uit te zetten.
De studenten gingen door met hun
demonstraties en plakten pro
testleuzen tegen Thanom aan. Twee
studenten werden daarbij op heter
daad betrapt en door de politie ge
lyncht. De studenten hingen daarop
een pop op, die veel leek op de
schoonzoon van de Thaise koning
Phoemibol. Daarop werd de bezet
ting van de Thammasat-universiteit
door de Thaise strijdkrachten aan
gegrepen om de macht over te ne
men. Bij de veldslag rond de univer
siteit werden honderden studenten
op wrede wijze om het leven ge
bracht.
De Thaise politie verwacht deze keer
bij de terugkeer van Praphas geen
demonstraties omdat de linkse stu
dentenbeweging is ontwricht na de
militaire coup van 6 oktober. Veel
studentenleiders zitten nog achter
de tralies en vele anderen zijn de
Thaise oerwouden ingevlucht om
zich aan te sluiten bij de marxis
tische guerillastrijders tegen het hui
dige bewind.
Vijf politiemannen, die waren gear
resteerd in verband met het lynchen
van de twee studenten, zijn gisteren
vrijgesproken. Politiefunctionaris
sen erkenden op een persconferentie
in oktober dat de politie voor de
dood van de twee verantwoordelijk
was geweest, maar de rechter consta
teerde gisteren gebrek aan bewijs en
ontsloeg de verdachten van strafver
volging
De Thaise strijdkrachten hebben de
guerilla-eenheden in het zuiden van
het land een ultimatum gesteld. Zij
moeten zich voor vandaag overgeven
en de wapens neerleggen Gebeurt
dit niet dan zullen de Thaise troepen
de guenllastrijders aanvallen en
daarbij artillerie en luchtmacht in
zetten.
Generaal Kriangsak Chamanan. de
secretaris-generaal van de zoge
naamde „hervormingsraad", de mili
taire junta die in Thailand de lakens
uitdeelt, zei echter dat de situatie in
het zuiden niet alarmerend is.
9 door Victor Zorza
De glinstering van staal die bij de contacten tussen Carter en Breznjew te bespeuren is, ligt nu
begraven onder een laag van diplomatieke beschaafdheid, zodat deze nauwelijks nog zichtbaar is.
Maar terwijl Breznjew Carter herhaaldelijk beloofd heeft met de nieuwe Amerikaanse regering
geduld te hebben als ze eenmaaf opgetreden is, heeft hij ook duidelijk gemaakt dat Moskou niet
eeuwig kan wachten. Terwijl Carter het eerste gedeelte van Breznjews boodschap met dank
aanvaardt, laat hij ook duidelijk weten dat hij op z'n hoede zal zijn als het Kremlin trucs probeert
i uit te halen.
De boodschap van het Kremlin werd
bijna niet opgemerkt toen deze ver
leden maand verscheen in een arti
kel in de Prawda van de hand van
Georgi Arbatow, het hoofd van het
Sowjet-instituut voor Amerikaanse
studiën. Arbatow schreef dat de
hieuwe president natuurlijk z'n aan
dacht op vele zaken zal moeten rich
ten en dat dit „niet anders dan nor
maal" was. Maar er waren ook „drin
gende problemen" in de betrekkin
gen tussen de VS en de Sowjet Unie
en hun oplossing „mag niet voor
Onbepaalde tijd worden uitgesteld".
Tijd
Arabatow legde uit dat de tijdsfactor
bijzonder belangrijk was Tijdens de
verkiezingscampagne werden „kop
jes en borden kapot gemaakt" en
daar moest een schadevergoeding
tegenover staan. Een grotere inspan
ning is noodzakelijk om de verloren
tijd in te halen. Arbatow legde uit
dat kansen in de politiek voor moge
lijke actie niet tot later kunnen wor
den „opgeborgen" omdat zij verloren
gaan wanneer ze niet op het juiste
ogenblik worden benut. Daarom zijn
vooruitzichten op succes in de be
trekkingen tussen de VS en de Sow
jet-Unie „voornamelijk afhankelijk
van een tijdige oplossing van de
dringende problemen."
Arbatow had het botter kunnen zeg
gen wanneer hij gesteld had dat het
ontbreken van een oplossing van de
ze dringende problemen de succes
volle ontwikkeling van de onderlinge
betrekkingen onmogelijk zou ma
ken. want daarop kwam zijn
boodschap neer. Het was een
waarschuwing, een schot voor de
boeg. dat werd afgevuurd nog voor
de regering van Carter haar positie
heeft ingenomen. Dit is niet iets dat
het Kremlin zou willen zeggen in de
boodschappen die door tussenperso
nen werden overhandigd, die Carter
ervan verzekerden dat Moskou hem
de tijd zou gunnen om zich in het
Witte Huis te vestigen. Het is traditie
in het Kremlin dat dergelijke
waarschuwingen het beste indirect
overgebracht kunnen worden. Deze
traditie is gebaseerd op een nauw
keurige diplomatieke berekening.
Maar Washington, dat zich nu in een
overgangsfase bevindt, zal
waarschijnlijk nog minder tussen de
regels van Prawda doorlezen dan het
normaal gesproken doet. Arbatow
herhaalde zijn boodschap in een
vraaggesprek met de pers, maar dit
kreeg nog minder aandacht dan het
artikel in de Prawda. Arbatow pro
beerde het nog een derde keer in een
radiouitzending die voor de Verenig
de Staten bedoeld was. Op dat mo
ment waren de gebroken borden een
fiets geworden. Arbatow legde uit
dat je niet kunt fietsen en tegelijk op
een plaats blijven staan. Om vooruit
gang te boeken moet je je bewegen.
Wedloop
Arbatows vasthoudendheid om zijn
boodschap overgeseind te krijgen
verdiend de beloning van publiciteit
maar de boodschap zelf verdient
nauwkeurige bestudering. Wanneer
er geen vooruitgang is geboekt in de
SALT-besprekingen tegen de tijd
dat het voorlopige akkoord in okto
ber afloopt, schreef hij in de Praw
da, dan zou een nieuwe en gevaarlij
ker ronde van de bewapeningswed
loop kunnen beginnen.
Dit zou ik als niet meer dan een
vanzelfsprekendheid opvatten.
Maar sommigen in Washington zien
dit als een dreigement met name
vanwege zijn opmerking in het ge
publiceerde vraaggesprek dat „wij
twee keuzes hebben". Arbatow zei
dat de Sowjet-Unie of naar detente
en gelijke veiligheid in het kader
van de SALT akkoorden zou kun
nen streven of „onze broekriem aan
halen -en onze militaire kracht op
voeren om een herhaling te voorko
men van de situatie waarmee wij in
1941 werden geconfronteerd" toen
Hitier Rusland binnenviel.
Het stellen van de alternatieven
door het Kremlin in dergelijk grim
mige termen veronderstelt dat Ar
batow, een van de leidende duiven
in de interne Sowjet-discussies over
defensie, het nu noodzakelijk acht
om meer dan in het verleden met de
haviken rekening te houden. Het
„of-of" argument dat hij bezigt, is in
dit geval dan ook meer in over
eenstemming met de harde argu
menten die zo vaak door de extreme
haviken in zowel Moskou als Wash
ington worden gehanteerd dan met
het subtiele, weloverwogen denken
van de voorstanders van wapenbe
heersing in beide landen.
Zorgen
Moskou maakt zich zorgen. Zowel
het Kremlin als Kissinger dachten
dat het SALT-akkoord, waarover in
het afgelopen jaar werd onderhan
deld rijp was voor ondertekening,
maar Carter wil een aantal veran
deringen aanbrengen, die de onder
handeling zeer zouden kunnen be
moeilijken. Carter heeft duidelijk te
kennen gegeven dat zijn regering
een consequente houding zal aanne
men ten aanzien van de kwestie van
de mensenrechten die Breznjew in
het akkoord van Helsinki beloofd
heeft te respecteren. Arbatow heeft
deze zaak eveneens uitdrukkelijk
aangeroerd. Hij zei dat de staten die
deze zomer de conferentie in Belgra
do zullen bijwonen om de uitvoering
van het akkoord van Helsinki te
bespreken er niet heen moeten gaan
met „wederzijds aanspraken en
klachten."
Tijdens de verkiezingscampagne
toonde Carter zich voorstander van
een harder beleid dan dat van de
regering Ford jegens de Sowjet-
Unie. Over het algemeen deed het
Kremlin net alsof het doof was.
maar Arbatow stelt dat de werkelij
ke schade reeds is aangericht. Hij
zegt dat de verkiezingscampagne de
steun van de publieke opinie voor
ontspanning heeft ondermijnd en
wantrouwen jegens de SowjetrUnie
heeft gezaaid en dit „zal nog enige
tijd voelbaar zijn".
Wantrouwen
De Sowjet-pers publiceert meestal
alleen de opiniepeilingen die toene
mende vriendelijke Amerikaanse
gevoelens Jegens de Sowjet-Unie to
nen, maar Arbatow slaat een andere
weg in. Hij citeert een opiniepeiling
die een groeiend Amerikaans wan
trouwen jegens de Sowjet-Unie en
toenemende publieke steun voor mi
litaire uitgaven en het behalen van
een Amerikaanse militaire superio
riteit laat zien.
Het Kremlin verwacht moeilijkhe
den met Carter en Arbatow laat
Carter en de bevolking van de Sow
jet-Unie duidelijk weten dat Mos
kou klaar staat als het zover ls.
