Nog dit jaar verkeer door Drechttunnel
Rick van der Linden begint
met eigen muziekacademie
m
Waar blijven
de bossen?
„Tevreden over wat ik heb gedaan ben ik nooit"
IRAS
RDAG 8 JANUARI 1977
BINNENLAND
TROUW/KWARTET 13
door
parend Mensen
pORDRECHT De
irechttunnel, die de
ijksweg 16 straks toe-
itaat tussen Dordrecht
en Zwijndrecht onder de
(Oude Maas door te dui
den, wordt in november
gebruik genomen,
mstreeks dezelfde tijd
•ordt ook de tunnel in
Ie Dordtse Kil geopend,
[ede dank zij een pas in
;ebruik genomen en ge-
ieeltelijk nog aan te leg-
autoweg rond
•ordrecht wordt de Kil-
;unnel een belangrijke
ichakel in de (dan direc-
,e) verbinding tussen
idden-Nederland en
iet zuidwestelijk deel
an het land.
ifgezien van de landgedeel-
;n bestaan beide tunnels uit
segmenten, die vorig
jaar stuk voor stuk van een
>uwdok in Barendrecht
ferden aangevoerd en on-
lanks allerlei tegenwerkende
[actoren zoals de hoge
stroomsnelheid in de Dordtse
lil met een onvoorstelba-
precisie werden afge-
inken.
iDe Drechttunnel of Hol
landtunnel. zoals het
•ardrijkskundig Ge-
iotschap de minister van
'erkeer en waterstaat heeft
;adviseerd hem te noemen,
is niet de langste maar wel de
'breedste onder water lopen
de oeververbinding van Ne
derland. Rijkswaterstaat
inoemt hem zelfs: ..de
breedste afgezonken tunnel
ter wereld".
IZoals uit de foto blijkt is het
nog erg moeilijk voor te stel
len dat door de vier. nog met
i regelwerk en plasticfolie af-
i gesloten tunnelbuizen over
elf maanden een dag en
nacht doorgaande verkeers
stroom zal gaan vloeien. Het
zich vooral tijdens de spitsu
ren moeizaam over de brug
Frontaanzicht van de Drechttunnel, nu nog meer lijkend op een onooglijk fabrieksgebouw
over de OudeMaas persende
verkeer van Noord naar Zuid
en omgekeerd heeft dan in
beide richtingen de beschik
king over twee maal twee rij
stroken. acht dus in totaal.
Dat is gezien de nog steeds
toenemende verkeersdicht
heid wel nodig ook, want vol
gens de prognoses zullen in
1980 gemiddeld 90.000 voer
tuigen per etmaal op dit punt
de rivier willen kruisen. Tien
jaar geleden waren dat er on
geveer 40.000. zodat men zich
eens te meer kan afvragen
waar we met z'n allen toch
naar toe gaan.
Er is overigens al verkeer in
de tunnel, maar dat is ten
behoeve van de inwendige af
werking waarmee men
koortsachtig bezig is. Zo is
men doende met de afwate
ringsconstructies. het leggen
van elektrische leidingen
voor verlichting en ventilatie
en de bekleding van plafonds
en wanden. Voor de laatste
gebruikt men niet de gebrui
kelijke tegels, maar geëmail
leerde asbestcementplaten.
die gemakkelijker te onder
houden zijn. Aan de
Zwijndrechtse en aan de
Dordtse kant is men voorts
hard aan t werk met de aan
leg van de toeleidende wegen
en met de aanpassing van de
plaatselijke wegennetten.
De bouw van de Drechttun
nel staat niet op zichzelf,
maar is een onderdeel van
het kolossale project tot ver
betering van de oudste
noord-zuidverbinding van
Nederland in haar geheel In
dat project zijn mede begre
pen de reconstructie van de
Rijksweg 16 en de vervan
ging van de Moerdijkbrug,
die vandaag al weer haar vijf
de nieuwe overspanning
krijgt.
De tunnel in de Dordtse Kil is
van andere aard dan de
Drechttunnel. Deze oeverver
binding wordt vrijwel iden
tiek aan de Heinenoordtun-
nel. Het rijk verleent geen
medewerking aan de bouw.
DEN DOLDER „Mijn hele
leven is muziek, vierentwintig
uur per dag. Er zijn mensen die
eich dagelijks acht uur met
muziek bezighouden en dan de
(deur achter zich dichttrekken
en zich ontspannen. Dat kan ik
biet, tenminste nog niet en ik
zeg er eerlijk bij: ik hoop ook
dat het nooit zover zal komen".
Rick van der Linden (29). die op
muzikaal gebied wereldfaam heeft
gekregen, vooral met zijn groep. Ek-
peption en hard werkt om zijn nieu
we groep. Trace naar de top te bren-
en. is zo met muziek bezig, dat hij
a een optreden vaak nog uren wak
er ligt. „Ik beleef dan zo'n concert
pnieuw. denk dat was fout, dat
oet je de volgende keer anders
oen en dat moet je proberen te
ermijden".
ven later merkt hij op: „Het is goed
til te staan bij wat je hebt gedaan,
e moet kritisch blijven ten opzichte
an je werk, jezelf geen schou-
erklopjes geven. Als je tevreden
ent over jezelf gaat de lijn duidelijk
aar beneden, omdat er dan niets
meer is waarvoor je hebt te knokken.
Ms ik oude platen van me draai is
mijn conclusie altijd dat ik het nu
heel anders zou doen. Maar ik
haam me er niet voor dat ik die
laten heb gemaakt. Je moet oude
rodukten niet beoordelen volgens
maatstaven die je nu aan jezelf
lt. Een mens groeit als het goed is.
Ike grammofoonplaat is op het mo-
ent waarop zo'n opname tot stand
omt het beste wat ik dan heb te
ieden. Je probeert telkens weer in
buurt te komen van wat je als
eaal voor ogen hebt".
et huidige ideaal van Rick houdt
auw verband met het werk waar hij
u druk mee bezig is: het schrijven
an een methodiek voor popmuziek
e met name op conservatoria en
uziekscholen gebruikt kan wor-
en. Die methodiek wil Rick zelf ook
aan onderwijzen op de academie
hij samen met zijn vrouw, de
alletdanseres Penny de Jager, in de
p van dit jaar in Utrecht wil ope
en. Daar zal muziekonderwijs wor-
n gegeven op een veel vakmatiger
anier dan thans gebruikelijk is bij
staande instellingen.
erloren talent
IHet educatieve trekt me aan, het
Kennis overbrengen op anderen. De
'onservatoriumopleidingen zijn veel
eenzijdig gericht. Veel pianisten
an bijvoorbeeld als ze hun einddi-
oma op zak hebben maar lesgeven
dat er brood op de plank moet
komen. Op die manier gaat er veel
Rick van der Linden
talent verloren. Ik wil degenen die op
mijn academie komen Studeren,
meer mogelijkheden geven. Bij het
aantrekken van medewerkers zullen
Penny en ik er vooral op letten dat
het goede pedagogen zijn, bezield
van de muziek, die met elkaar een
hecht team willen vormen. Ik doe dit
niet zo maar. Ik denk er al een jaar of
vijf over en heb alles dus goed over
wogen. Ik ben ervan overtuigd dat
het zal lukken. De mogelijkheden
zijn er en de behoefte is er eveneens.
Daarom gaan we dezer dagen het
pand dat we in Utrecht op het oog
hebben huren."
Rick blijft zelf ook muziek maken.
Hoewel hij vertelt „in principe ach
ter elke vorm van muziek" te staan,
omdat hij gelooft dat alle muziek
waarde heeft, mits die goed wordt
gespeeld, loopt de klassieke muziek
toch als een rode draad door alles
heen. „Ik heb een klassieke oplei
ding. ik ben een klassiek musicus en
dat blijf ik." zegt hij in dit verband.
Geloof
Op de piano staat muziek van Bach,
een van de componisten die Rick
dikwijls speelt en in zijn composities
verwerkt Het heeft veel te maken
met Ricks diepere gevoelens. „Ik
ben streng katholiek opgevoed. Van
dat geloofspatroon ben ik wel en
igszins afgestapt. In het geloof dat ik
heb is geen plaats meer voor het
bidden van een rozenkransje terwijl
het eten dampend op tafel staat. Ik
geloof op mijn eigen manier maar
wel degelijk in God. Ik zie het zo:
alles is ergens ooit eens begonnen, er
is een oorsprong van de dingen ge
weest en die oorzaak noem ik God.
Het Opperwezen of hoe je het ook
wilt noemen, staat nog steeds achter
de dingen. Dat ervaar ik soms heel
wonderlijk. Ik heb het wel als ik een
oude kerk binnenwip, dat kan ik niet
laten, en daar zo maar een poosje ga
zitten om de sfeer en de rust op me te
laten inwerken, dat ik voel dat er iets
is dat niet is te beredeneren. Wij
mensen willen veel te veel berede
neren. Dat op dezelfde plaats in zo'n
kerk eeuwen geleden ook mensen
hebben gezeten met hun problemen
en vreugden doet me iets. Ik voel me
dan in zo'n machtige ruimte een bee
tje verloren. Vooral wanneer ik ach
ter het orgel kruip. Je voelt Je dan als
mens zo ontzettend nietig, dat je met
die tien kleine rotvingertjes een
kerkgebouw kan laten daveren. Dan
gebeuren er soms dingen die me nor
maal niet overkomen Al orgelspe
lend voel ik me dan blij en gelukkig.
Het kan me zelfs zo aangrijpen dat ik
tot tranen toe geroerd ben. Dan heb
ik soms het gevoel dat ik niet zelf zit
te spelen maar dat iets of iemand
mijn lichaam gebruikt om mooie
muziek te laten weerklinken, want
het zou natuurlijk raar zijn als je om
je eigen muziek ging zitten huilen."
Doedelzak
We zitten te praten in de studio bij
Rick thuis aan de Hertenlaan in Den
Dolder. Het staat er tjokvol met op
nameapparatuur in de meest ver
fijnde vorm en muziekinstrumenten,
variërend van orgel en piano tot kla
vecimbel en spinet. Aan een van de
muren hangt een doedelzak, die in
tegenstelling tot de gouden platen
die de wanden sieren, geen decora
tieve betekenis heeft.
„Ik heb nóg een doedelzak, die
hangt ginds in een hoek. Ik had dat
instrument uit Schotland meegeno
men. maar er is niet op te spelen. Hij
is lek en niet in orde te krijgen. Het
is echt een instrument, gemaakt
voor de sier. Omdat de doedelzak
me als instrument toch wel aan
spreekt, heeft de voorzitter van de
Nederlandse doedelzakvereniging
een half Jaar geleden op mijn ver
zoek een goede gekocht in Schot
land. Daar oefen ik nu vaak op. Ik
denk wel er binnenkort eens iets
mee te gaan doen tijdens een con
cert of voor een plaatopname.
„Ik zoek steeds weer nieuwe instru
menten en vooral nieuwe mogelijk
heden in combinatie met andere in
strumenten. Het is goochelen, met
muziek. Daar ben ik nu al acht jaar
mee bezig. Al is muziek maken be
wust weten wat Je doet. die interesse
voor nieuwe instrumenten ontstaat
toch min of meer onbewust. Ineens
is er weer iets dat mijn belangstel
ling heeft en daar werp ik me dan op
een haast ziekelijke manier op."
Nieuwe muzikale ideeën kunnen
Rick op elk moment van de dag
komen aanwaaien. „Ook midden in
de nacht. Dan sta ik meteen op om
het op de band vast te leggen Ik
weet dat als ik dat niet zqu doen. ik
het de volgende ochtend kwijt ben
Soms maak ik pas na jaren gebruik
van zo'n muzikaal idee. Dan blijkt
ineens dat een thema dat ik op een
bepaalde band heb staan prachtig
aansluit bij een motiefje dat me na
dagen lang knoeien te binnen
schiet."
In de muziekkamer staat temidden
van alle instrumenten een houten
kinderstoeltje met rieten zitting.
„Dat is het plekje van mijn zoon
Rick. ofwel Hippie, zoals bijna ieder
een hem noemt Hij komt elke och
tend bij me zitten luisteren. Com
mentaar geeft hij ook. Hij zegt het
rustig als hij iets niet mooi vindt.
Hippie is vier en natuurlijk nog te
klein om te vertellen waaróm hij iets
reden waarom een door de
provincie Zuid-Holland en
een aantal gemeenten in de
regio in het leven geroepen
stichting hem ter vervanging
van het 's-Gravendeelseveer
tussen het Eiland van Dordt
en de Hoekse Waard als tol-
tunnel gaat exploiteren. Ter
gelegenheid van het gereed
komen van de laatste sluit-
voeg hebben gisteren de bur
gemeesters van Dordrecht en
's-Gravendeel elkaar halver
wege onder de rivier de hand
gedrukt.
door Fred Lammers
niet kan waarderen. Maar zodra dat
wel kan. ga ik er met hem over
praten, want zijn mening staat tege
nover mijn mening. Mijn hele heb
ben en houden zit in die muziek. Zelf
kan je er niet objectief meer over
oordelen."
Pratend over zijn zoon Rick met
vaderlijke trots. ..Mijn zoon is een
echte kameraad voor mij in de
volste zin van het woord, zoals wij in
dit huis trouwens allemaal kamera
den zijn. Pa staat niet op een
voetstuk, ma evenmin en als Hippie
iets heeft te vertellen wordt het ge
sprek onderbroken omdat wat hij
heeft op te merken minstens even
belangrijk is als wanneer wij iets
zeggen."
Puriteins
Die opvoeding die Rick en Penny
hun zoon geven verschilt totaal van
de kinderjaren van Rick. Daarover
vertelt hij: „Ik ben erg puriteins
opgevoed. Vader was zakenman. Hij
zat vol principes die ik als kind
verafschuwde, maar waarvan ik er.
nu ik zelf vader ben. toch een aantal
heb overgenomen. Het uitgangs
punt van mijn ouders ten opzichte
van hun vijf kinderen was: wij zullen
jullie in de maatschappij afleveren
als mensen met ruggegraat. die met
beide benen op de grond staan.
Vroeger had ik een afkeer van de
methode die zij gebruikten, nu be
grijp ik het veel beter. Vader had
graag dokter willen worden. Daar
was voor hem als zoon van een
schoenlapper geen geld voor. Vader
heeft een keiharde jeugd gehad en
wilde dat zijn kinderen het beter
zouden krijgen. Al speelde vader zelf
aardig piano, toch vond hij het maar
niets dat ik in de muziek wilde. Toen
ik als jongen van zeventien in Haar
lem mijn eerste concert gaf. een
Mozartprogramma, weigerde vader
te komen luisteren. Hij zei. „In de
muziek is geen droog brood te ver
dienen. Ik kom alleen naar je luiste
ren als je de top hebt bereikt. Dat
was een klap in mijn gezicht, maar
ook een stimulans er hard tegenaan
te gaan. Achteraf gezien was dat
geloof ik ook de bedoeling van va
der. Ik heb van hem geleerd, en dat
is zo 'n beetje mijn lijfspreuk gewor
den. dat Je wanneer je iets aanpakt
je daar volledig voor moet inzetten
en dat Je moet af maken waar je aan
begint." Als Rick vindt dat iets af is,
stapt hij op iets anders over. ..Dat
was zo met Ekseption en het zal met
„Tracé" wel net zo gaan. Als de
mensen gaan zeggen dat het zo goed
is wat je doet. benauwt me dat en ia
het aanleiding er mee te stoppen.
Dan krijg ik weer tijd voor andere
dingen, want ik heb nog zoveel idea
len die allemaal aan de beurt moe
ten komen."
l|m
1
Hl
1
door Rob Foppema
De schaal waarop her en der in de wereld bossen
worden gekapt, roept waarschijnlijk nog heel andere
problemen op dan zich op het eerste gezicht liet
aanzien. Men maakte zich tot nog toe zorgen om wat er
overbleef een veelal kwetsbare grond met een groot
risico van wegspoelen (erosie). En om wat er verloren
ging een stuk van een misschien erg belangrijke
biologische leefgemeenschap.
De nieuwe vraag waar een con
ferentie in West-Berlijn zich
onlangs mee bezighield is: wat
gebeurt er met het hout? Het
antwoord is eenvoudig, maar
de consequenties zijn nog niet
te overzien. Of dat hout nu
verbrandt, verschimmelt of
venot: het wordt uiteindelijk
afgebroken tot kooldioxide.
Dat is een onschuldig gas dat
ook u en ik uitademen. De
boom ademde het trouwens
ook uit. toen hij nog leefde. Hij
nam overigens overdag meer
van dat kooldioxide uit de
lucht op, en gebruikte dat als
grondstof voor zijn groeiende
zelf. Het - zo opgeslagen mate
riaal. koolstof, komt bij zijn
vergaan weer als kooldioxide
vrij. Zo te zien is er niets ern
stigs aan de hand.
Maar er is wel degelijk reden
om wenkbrauwen te fronsen,
hoofden te krabben en de situ
atie indringend nader te bekij
ken. Om dat in te zien, moeten
we even een zijsprong maken
naar een ander verhaal. Het
verhaal van de onbekommerde
manier waarop wij tot voor
kort olie en aardgas opstook
ten omdat een moderne sa
menleving nu eenmaal meer
energie nodig heeft. Dat onbe
kommerde is er intussen wat
af. maar we stoken wel door.
Als over een jaar of veertig de
olie wat op raakt, gaan we ge
woon weer wat meer kolen sto
ken. want daar is nog reuze
veel van. Hoeveel zon-, wind
en kernenergie we er bij willen
opwekken, zien we nog wel.
Vooruitziende geesten roepen
al een tijd dat die massale ver
brandingsoperatie al even
massale hoeveelheden kooldi
oxide de lucht in slingert. Dat
is. op water na. het be
langrijkste verbrandingspro-
dukt van kolen, olie en gas De
hoeveelheden zijn zo massaal
dat we met z'n allen de sa
menstelling van de atmosfeer
merkbaar aan het veranderen
zijn.
Broeikas
Een eeuw geleden zat er in een
kubieke meter lucht 290 kubie
ke centimeter kooldioxide. In
1960 was dat opgelopen tot
315, in 1970 tot 322. De stijging
is niet om van te schrikken,
maar wel om over na te den
ken. Hoewel er maar een erg
klein beetjé kooldioxide in de
lucht zit (0,033 procent dus op
het ogenblik i. heeft het wel een
belangrijke invloed op ons kli
maat. Het laat namelijk zon
licht ongehinderd door. maar
houdt de warmtestraling tegen
die de aarde terug het heelal in
stuurt. Meer kooldioxide bete
kent dus dat het hier per saldo
warmer wordt Dat wordt het
„broeikas-effect" genoemd.
Als we onbekommerd door
blijven stoken, wordt het we
reldklimaat over een paar eeu
wen daardoor merkbaar war
mer. Die vooruitziende (en
vooruitrekenende» geesten
waarschuwden voor vervelen
de effecten als het smelten van
de poolijskappen. waardoor
het peil van de zeespiegel tien
meter en meer zou stijgen.
Daar zou geen Deltaplan meer
tegen helpen.
Onderzoek naar wat er met het
kooldioxide uit onze
schoorstenen gebeurt, leverde
overigens maar gedeeltelijke
antwoorden op We verwerken
jaarlijks een kleine vijf miljard
ton (vijf gigaton. 5 Gt) koolstof
tot kooldioxide. Daarvan blijft
uiteindelijk maar ruim de helft
in de atmosfeer achter. Ruim
1,5 Gt verdwijnt de oceanen in.
en speelt dus wat de atmosfeer
betreft niet meer mee. En 0.8
Gt verdwijnt op niet opgehel
derde manieren. Het wordt
niet in de lucht teruggevon
den. maar waar het dan wel zit
weten we niet.
Sluitpost?
De meest populaire veronder
stelling was dat deze hoeveel
heid kooldioxide door planten
en bomen werd opgenomen en
zo in biologisch materiaal
vastgelegd, 's Werelds bossen
dienden zo als denkbeeldige
sluitpost in de koolstofhuis
houding. Verder speelden ze
geen actieve rol: ze namen
kooldioxide op. en gaven het
uiteindelijk weer terug.
Het is deze voorstelling die op
de Berlijnse conferentie wreed
werd aangetast. De feiten wa
ren niet zo nieuw, maar de ma
nier waarop ze achter elkaar
gezet worden was dat wel. In
levende planten en bomen is,
over de hele wereld gerekend.
900 Gt koolstof vastgelegd.
Meer dan 800 Gt daarvan heeft
de vorm van uitgestrekte
bossen.
Nu weten we wel dat er op
grote schaal bossen geveld
worden, maar we weten niet op
hoe grote schaal. Dat wordt
niet of nauwelijks geadmini
streerd In Berlijn werden loca
le onderzoeken uit Noord- en
Zuid-Amertka geciteerd die
aangaven dat de bossen Jaar
lijks één tot twee procent wer
den teruggedrongen. Als we
voor de hele wereld voorzich
tigheidshalve één procent aan
houden (maar dat blijft een
slag in de lucht) dan zou dat
betekenen dat er Jaarlijks 8 Gt
koolstof in omloop wordt ge
bracht.
Dat zou dus betekenen dat het
effect van de ontbossing nog
groter is dan dat van het ge
bruik van fossiele brandstof
fen. waarover we ons op lange
termijn toch al zorgen moch
ten maken. En dat het zoekge
raakte restje kooldioxide uit
de berekende koolstofhuishou
ding behulpzaam in plantaar
dig materiaal werd vastgelegd,
zouden we al helemaal kunnen
vergeten.
Onzeker
Het is in dit stadium belang
rijk om vast te stellen dat we
volstrekt onvoldoende gege
vens hebben om iets zeker te
kunnen weten Pas door verge
lijking van satellietfoto's van
alle werelddelen over verschei
dene jaren zullen we er achter
kunnen komen wat er werke
lijk met de omvang van de
bossen gebeurt Maar de be
schikbare incidentele berich
ten stemmen niet tot opti
misme.
Verder: van de koolstofkring
loop in de wereld begrijpen we
kennelijk nog nagenoeg niets.
We hebben waarschijnlijk een
omvangrijke „nieuwe" bron
van kooldioxide in de atmos
feer ontdekt. Het enige wat we
zeker weten is. hoeveel er in de
atmosfeer blijft hangen (dat is
meetbaar). Er moet dus ook
ergens een nog onvermoede
„put" zijn waar kooldioxide
weer verdwijnt. Als we willen
weten waar we aan toe zijn, is
verder onderzoek dringend
geboden.
Een zekerheid is er wel. aldus
het verslag van de conferentie
in het kerstnummer van de
New Scientist (72. 750-751.
1976): de vraag is alleen hóé
het is.
De nieuwe astronomische
kunstmaan IRAS heeft van
het ministerie van econo
mische zaken groen licht ge
kregen en zo'n 150 miljoen
gulden De Amerikaanse NA
SA steekt er een zelfde bedrag
in. Het wetenschappelijke doel
is zeer boelend voor het eerst
moet het infrarode licht van de
sterrenhemel in kaart ge
bracht worden Maar het zou
uit ons wetenschapsbudget
een onverantwoorde hap ne
men. vond minister Trip, van
daar dat het geld niet van On
derwijs en wetenschappen
kwam Economische zaken
vindt het belangrijk om de
ruimtevaartactiviteiten van
Fokker en Philips gaande te
houden. Zij ontwikkelen de sa
telliet. Amerikanen leveren
het meetinstrument. De NASA
moet de IRAS in 1981 lance
ren. Engeland stelt een
grondstation ter beschikking
om de metingen te leiden en de
gegevens op te vangen.
