Omstreden centrum Pompidou
opent deze maand zijn deuren
MËËm^rP<
3 Tweede Entebbe-film:
minder vals sentiment
I
Honderd films
|in twee maanden
3
FILMPREMIÈRES VAN DEZE WEEK
3
Wereld's grootste kunst en cultuur centrum in het hartje van Parijs
3
Prolongaties en reprises
Reeks nieuwe
Nederlandse
films dit jaar
Hollywood ziet
Vietnam onder ogen
.The Academy'
twintig jaar
hoog niveau
VRIJDAG 7 JANUARI 1977
KUNST-FILM
TROUW/KWARTET 11
door Erik Terlouw
In 1969 besloot president
Georges Pompidou een gigan
tisch kunstcentrum in het hart
je van Parijs te laten bouwen.
Pompidou, een groot liefheb
ber van de hedendaagse kunst,
vond dat er in Parijs een ont
moetingsplaats voor niet al
leen Franse maar ook buiten
landse kunststromingen moest
komen. Daarbij mocht dit
centrum zich niet beperken tot
alleen beeldende kunst, er zou
ook een bibliotheek, een
filmmuseum, een centrum voor
industriële vormgeving en een
instituut voor akoestische en
muzikale research in moeten
worden ondergebracht. Kort
om een museum in de meest
uitgebreide zin van het woord,
namelijk de tempel voor alle
muzen.
Een ambitieus plan dat zeker na de
dood van Pompidou (in 1975) nogal
wat politieke gevolgen had. Want
het idee voor dit super-museum ont
stond in een periode dat het de Fran
sen financieel voor de wind ging. Of
er vandaag voldoende geld is om dit
peperdure project (per jaar nu al
begroot op 70 miljoen gulden) te
kunnen bekostigen is de vraag. Aan
alle kanten wordt er op de cultuur
bezuinigd. In het Louvre houdt men
beurtelings 50 zalen gesloten wegens
geldgebrek en het daaruit volgende
personeelstekort. Ook in andere mu
sea gaat men zo te werk. Men vreest
dat het „Centre Pompidou" of
..Centre Beaubourg" (naar de straat
waar het bouwwerk inmiddels neer
gezet werd) zijn programma wegens
geldgebrek niet zal kunnen uit
voeren.
Andere problemen ontstonden in de
buurt waar het centrum kwam te
staan (de plaats van één van de
enkele jaren geleden afgebroken
markthallen). Men vond dat het ge
bouw er misstond en dat de oude
woonwijk erdoor werd aangetast.
Niet ten onrechte, want de buurt
werd al snel het doelwit van beleg
gers en andere speculanten. Met als
gevolg dat men de huizen Het ver
pauperen de oorspronkelijke bewo
ners eruit probeerde te krijgen, om
daarna de boel te kunnen renoveren
en de nieuwe apartementen weer
voor veel geld te verkopen of ver
huren.
Maar ondanks al deze moeilijkheden
wordt er deze dagen toch de laatste
hand gelegd aan het indrukwekken
de bouwwerk. De kleine duizend
man personeel hebben er reeds hun
intrek genomen.
Internationale jury
Het gebouw werd ontworpen door
twee architecten: de Italiaan Renzo
Piano en de Engelsman Richard Ro
gers. Hun ontwerp werd verkozen
boven 680 andere inzendingen, door
een internationale jury, waartoe on
der anderen Willem Sandberg (oud
directeur van het Stedelijk Mu
seum), de Braziliaanse architect Os
car Niemeyer en de conservator van
het British Museum, Sir Frank Fran
cis, behoorden.
Willem Sandberg, erg betrokken bij
de hele ontwikkeling van dit naar
zijn mening unieke project, vertelde
ons desgevraagd dat de negen juryle
den veertien dagen hadden om de
681 Inzendingen te beoordelen. „Na
een dag of vier vonden vier van ons
elkaar in het ontwerp Piano-Rogers.
Men wist toen overigens nog niet
welke architecten achter de verschil
lende ontwerpen stonden. We waren
er erg verrukt van op dat moment en
dat ben ik nog", zegt Sandberg. Het
ontwerp werd tenslotte met acht van
de negen stemmen aangenomen.
Men begreep toen al dat deze keuze
voor de Fransen een shock zou zijn
(het gebouw is zeer onorthodox) en
besloot daarom geen tweede en der
de prijs toe te kennen, om zodoende
elke uitwijk naar andere oplossingen
onmogelijk te maken.
Glas en staal
Het duo Piano-Rogers bedacht één
grote overkoepelende constructie
maar de helft ovan het beschikbare
terrein in beslag, het resterende deel
kan nu gebruikt worden als plein
waarop allerlei activiteiten kunnen
plaats vinden. Een ander voordeel is
de elasticiteit van het bouwwerk.
Als men over twintig Jaar zegt, we
gooien de bibliotheek eruit en we
maken de museumafdeling twee
maal zo groot, dan kan dat. Alleen
voor het muziekcentrum, dat we
gens akoestische eisen onder de
grond gebouwd moest worden, is
een vaste ruimte gecreëerd.
Politiek
Over de politieke consequenties
merkt Sandberg op: „Als de rege
ring het geld niet wil geven dat
nodig is om het geheel te kunnen
exploiteren, Ja dan is alles verloren.
Zoiets wordt natuurlijk altijd een
speelbal van de politiek".
Mitterand (in 1974 samen met Gis-
card d'Estaing kandidaat voor het
presidentschap) heeft destijds ge
zegd dat als hij verkozen zou worden
als president, hij de bouw twee jaar
zou willen uitstellen. Of Giscard
d'Estaing (de huidige president)
voor de ideeën van Pompidou voelt
valt te betwijfelen, maar hij was er
in ieder geval niet tegen. Wel heeft
hij ooit gezegt dat hij elk „gigantis
me" schuwt, en Beaubourg is onmis
kenbaar een kolos. Wie er binnen de
regering nog achter de oorspronke
lijke plannen staat weet niemand.
Centrum Georges Pompidou, gezien vanaf Rue St. Martin. In de op een rups lijkende gang lopen de
roltrappen naar de verschillende verdiepingen.
Leiding
waarbij de zaken die gewoonlijk bin
nen in een gebouw verborgen wor
den (de luchtverversing, de verwar
mingsbuizen en dergelijke) aan de
buitenkant kwamen te zitten. De
vijf verdiepingen boven de grond
zijn van binnenuit zonder enige stut
of onderbreking opgetrokken. De
overspanning is van staal, een con
structie die overigens niet in Frank
rijk zelf gemaakt kon worden; men
moest er voor naar Krupp in Duits
land. Geen geringe opdracht, als
men bedenkt dat de afmetingen van
de overspanning 50 meter breed 166
meter lang en 42 meter hoog zijn. De
wanden zijn van glas, wat aan het
geheel een transparante indruk
geeft. De architecten van de meeste
andere ontwerpen hadden op het
beschikbare terrein losse gebouwen
voor de verschillende afdelingen
van het museum willen neerzetten.
Het ontwerp Piano-Rogers nam
De buizen van de verwarming en de luchtverversing zijn aan de bui
tenkant aangebracht. Op de foto een deel van de achterkant, gezien
vanaf Rue de Renard.
Als directeur werd benoemd Robert
Bordaz, een man die wel meer van
dit soort ondernemingen geleid
heeft. Hij was bijvoorbeeld commis
saris-generaal voor het Franse pavil
joen op de wereldtentoonstelling in
Montreal. Hij benoemde op zijn
beurt de volgende mensen voor de
verschillende afdelingen: Jacques
Muilender (instituut voor industriële
vormgeving), Jean-Pierre Sequin (bi
bliotheek), Blaise Gauthier (literaire
en theaterafdeling), Pierre Boulez
(instituut voor akoestische en muzi
kale research), Pontus Huiten (natio
nale musem voor moderne kunst).
Pontus Huiten (vroeger directeur
van het museum voor moderne
kunst in Stockholm) werd 14 jaar
geleden al door Sandberg benaderd
om zijn opvolger te worden bij het
Stedelijk Museum. Sandberg noemt
Huiten een dynamische figuur die
over de ggehele wereld bekendheid
geniet. Uit Frankrijk zelf kon men
niemand voor deze functie vinden.
Het nationale kunst- en cultuurcentrum Georges Pompidou zal op 31 januari,
om 11 uur 's morgens, door Valéry Giscard d'Estaing, in aanwezigheid van
mevrouw Pompidou worden ingewijd. Voor het publiek zal het de eerste
lebruari open gaan.
Het programma ziet er als volgt uit:
In het centrum voor industriële vormgeving wordt de expositie „archeologie
van een stad" gehouden. De Amerikaanse illustrator en grafisch ontwerper
Paul Daves exposeert in de Galerie d'actualité. In de bibliotheek vindt men
informatie over het maken van een boek, van eerste concept tot de fabricage
en de verspreiding. Op de tweede etage het werk van vier IJslandse
beeldende kunstenaars en de Duitser G. Richter. Een overzichts tentoonstel
ling van Marcel Duchamp vindt men op de vijfde verdieping. In de avonden
speelt in de grote zaal van het theater het stuk „Marianne wacht op het
huwelijk" van Claudine Fievet en Jean-Paul Wenzel.
De Franse museumdeskundigen zijn
te sterk op Frankrijk ingesteld. Het
museum voor moderne kunst ln Pa
rijs heeft bijvoorbeeld niets van de
bekende Amerikaanse kunstbewe
gingen in zijn bezit, maar ook geen
enkele Mondriaan. Terwijl Mondri
aan toch 25 jaar in Parijs gewerkt en
geleefd heeft. In Centre Beaubourg
wil men in deze leemte gaan voorzien
door het organiseren van grote expo
sities voor kunstenaars over de gehe
le wereld. De overzichtstentoonstel
ling van Marcel Duchamp zal hier
van het eerste initiatief zijn.
Eind deze maand is het zover,
dan zullen de deuren opengaan
van een gebouw, dat in een
Parijs, dat nog zo aan traditie
hecht, nergens traditie is.
Hoogstens is het de traditie
van de grote constructie zoals
de Eiffeltor?n. Daar zijn de
mensen ook erg tegen tekeer
gegaan, zegt Sandberg, en dat
men tekeer gaat vind ik nuttig,
want dat vestigt er in ieder
geval de aandacht op.
IT- ^F^FAFj^FjFJFjw iW JfJ4F JsfASrAr^F ^F JmrA
F ^F ^F ^F ^F jgF ^F ^F ^F ^F AF ^F j^F AF Fr ^F AW AF Jr <ér JÊ
io- AF AW Aw ^F ^F ^F ^F ^F AW AF AF AF JBr AF AF JET AF AF AF Aw
AF ^F MT A w AF AF A W AF ^F ^F AF AF AF AF AF AF AF AF AF J^F AF
door W. Wielek-Berg
Terwijl de eerste Entebbe-film nog in achttien vaderlandse bioscopen draait, komt de tweede
machtig opstomen: die brengt het tot tien. De eerste heet „Victory at Entebbe" en de tweede
„Overval op Entebbe", geen mens die zulke titels uit elkaar houdt, maar toch is het zaak in dezen
op de tellen te passen, want het gaat hier niet om lood en oud ijzer, nee, de tweede is een stuk beter
dan de eerste.
Hij bevat minder vals sentiment en
meer zakelijke informatie en in af
wachting van de documentaire, die
toch ook wel eens zal komen naar wij
hopen, is dat meegenomen. Wij voe
len ons ontslagen van de plicht om
het verhaal nog eens te vertellen van
het huzarenstuk dat de Israëli's in
juli van het vorige jaar in de hoofd
stad van Oeganda uithaalden om
gijzelaars te redden die door terroris
ten met de dood werden bedreigd.
Regisseur Irvin Kersher weet er on
danks het overbekende einde de
spanning in te houden en een rede
lijk goed evenwicht te vinden tussen
de gebeurtenissen in Entebbe en de
voorbereidingen tot de overval in
IsraëL Hij maakt ons ook wat wijzer
dan we voordien waren: kreeg je, om
maar een voorbeeld te nomen, bij
het zien van „Victory at Entebbe" de
_j
Van 10 tot 19 maart wordt in Rotter
dam het zesde Film International
festival gehouden. Maar Film Inter
national laat niet alleen films zien,
het is ook een film-importeur en een
niet-commerciële filmverhuurder,
die onder meer de Nederlandse
filmhuizen van films voorziet. Een
van die filmhuizen is het Rotterdam
se Filmhuis en ter gelegenheid van
het vijfjarig bestaan van deze impor
t-organisatie brengt het Filmhuis de
honderd films, die in de afgelopen
jaren door Film International wer
den geïmporteerd, in twee maanden
uit
Er worden elke avond twee films
fl vertoond. Eén film zien kost vier
fl gulden, twee films zien kost zes gul-
m den. Er zijn gratis kranten verknjg-
baar met het programma, maar wie
alles wil weten kan ook de complete
filmcatalogus van Film Internatio
nal kopen, die voor vijf gulden te
krijgen is bij vijf adressen in Rotter
dam: Venster/Filmhuis; Erasmus
Universiteit; VW; De Doelen en
boekhandel van Gennep.
Als u de moeite neemt een kritisch
verslag te schrijven over de films van
Film International als pakket of
over een speciale film, loopt u de
kans een passe-partout te winnen
voor het nieuwe festival en daarop
kunt u gratis en voor niets ongeveer
zestig films zien. De inzendingen
worden beoordeeld door Tjitte de
Vries, filmredacteur van Het Vrije
Volk. Frans Happel, kunstredacteur
van Het Rotterdams Nieuwsblad, Ab
van Ieperen van NRC Handelsblad
en Vrij Nederland en Frank Visbeen,
voormalig filmcriticus van Het Rot
terdams Nieuwsblad.
indruk dat de Israëli's door middel
van ingebouwde radar onmiddellijk
en feilloos kapers van onschuldige
omstanders konden onderschelden,
na „Overval op Entebbe" weet Je
tenminste dat daaraan een heleboel
in-het-hoofd-prenterij voorafging.
Maar een commercieel kluifje in joe-
chee-stemming blijft het toch, ook al
wordt het Duitse meisje minder kari
katuraal voorgesteld en onthoudt
men zich wijselijk van politieke ver
gelijkingen op het niveau van de
peuterzaal. Enige vermaarde en ver
weerde markante koppen werden in
gehuurd om de koopkracht te ver
groten: Charles Bronson speelt de
generaal die de operatie leidde. Eddy
Constantlne is de gezagvoerder van
het fatale vliegtuig (nooit geweten
dat ze in Frankrijk zulke hoogbe
jaarde piloten hadden) en uit de
schaduwen van het verleden is een
verkeukelde Sylvia Sidney opgedo
ken om de ongelukkige mevrouw
Bloch gestalte te geven, die in het
ziekenhuis moest worden achterge
laten. En dan zijn er nog Peter Finch
als premier Rabin, Martin Balsam
als een van de gegijzelden en Horst
Bucholz als een Duitse terrorist. En
Yaphet Kotto als president Amin.
een beetje magertjes uitgevallen.
Zo'n rol moet natuurlijk een karika
tuur zijn, wil hij enige gelijkenis ver
tonen met de gruwelijke echte.
Amsterdam-City 1; Alkmaar-Rex;
Delft-Flora; Dordrecht-Kunstmin;
Den Haag-Du Midi en Odeon 1; Gro-
ningen-City 1; Maastricht-Mabi; Rot-
terdam-Lumière 1; Schiedam-
Passage, 14 jr.
Charles Bronson ais generaal Dan Thomron in „Overval op Entebbe."
Mr. Klein. Film van Joseph Losey
over een man die zijn identiteit
zoekt in de kou van het bezette
Parijs. De gehele week in Kriterion,
Amsterdam.
l'Argent de Poche Charmante film
met en over kinderen van Frangols
Truffaut. De gehele week in Al-
hambra, Amsterdam.
1900.Schitterend epos van Bertoluc-
ci over het Italiaanse landleven met
socialisme en fascisme vain 1900 tot
1945. Deel I: Tuschinski 2, Amster
dam; Metropole, Den Haag; Grand,
Rotterdam; Tivoli 2. Leeuwarden;
Rembrandt 2, Utrecht.
Deel II: Nöggerath, Amsterdam; Me
tropolis, Den Haag; Rembrandt 2.
Utrecht; Tivoli 3, Leeuwarden; Stu
dio, Rotterdam.
Glimlach van een zomernacht. Vroe
ge komedie van Ingmar Bergman,
vol bitterzoete ironie. De gehele
week in Midi, Maastricht.
Barry Lyndon. Meesterlijke film van
Stanley Kubrick over de verre,
mooie, koude wereld van het verle
den. De gehele week in Uitkijk, Den
Haag; Luxor, Hoogeveen; Royal,
Roermond; Euro 3, Den Bosch.
I'lnnocente. De laatste film van Lu-
chlno Visconti, vol sombere gran
dezza. De gehele week in Tuschinski
4, Amsterdam en Metropole, Den
Haag.
De Komedianten Prachtige Griekse
film van Theo Angelopoulos over
een bewogen tijdvak in de geschie
denis dat zich weerspiegelt in de
wederwaardigheden van een reizend
toneelgezelschap. Van 7 toten met 9
jan. Filmhuis Den Bosch.
Aguirre, der Zorn Gottes. Film van
Werner Herzog over een krankzinni
ge conqulstadore. De gehele week in
Filmhuls 't Hoogt, Utrecht.
Badlands. Voortreffelijk debuut van
de jonge Amerikaanse regisseur
Terrence Malick. 7 Jan. Kui-
perspoorttheater Middelburg.
Het Zout der Aarde. Sociaal geënga
geerde film van Herbert Biberman
uit de jaren vijftig die niets van zijn
kracht heeft verloren. 7 Jan. Cine-
mien, Amsterdam.
De Stichting Productlefonds voor
Nederlandse films heeft in het afge
lopen jaar de verwezenlijking van de
volgende films met een bijdrage ter
gedeeltelijke financiering van de
produktiekosten mogelijk gemaakt:
„Rembrandt" van Jos Stelling; „Een
stille Liefde" van René van Nie; „Sol
daat van Oranje" van Paul Verhoe
ven; „Blindgangers" van Ate de
Jong; „Het Debuut" van Nouchka
van Brakel en de Jeugdfilms „Peter
en de vliegende Autobus" van Kars
van der Meulen en „SJors en 8mlm-
mie en het zwaard van Krijn" van
Henk van der Linden.
Voorschotten ter uitwerking van sce
nario's zijn verstrekt aan Frans Bro-
met tezamen met René Daalder.
Tom Burghard, Adriaan Dltvoorst,
Paul de Lussanet, Olga Madsen, Sa
muel Meyering, Jonne Severtjn, Ge
orge Sluizer, Carl Tewes, Frans Ras-
ker, Wim Verstappen. Frans Weiss.
Fuga Fümproducties/Maggan Film,
Cinecentrum en van Heynlngen en
Solleveld productie.
Hollywood was tot dusverre wars
van Vietnam-thema's. maar blijk
baar is nu, anderhalf jaar na de Viet-
cong-overwinnlng, het taboe opgehe
ven. Karei Relss, eens vooraan
staand lid van de Britse „Free Cine
ma". verfilmt de documentaire ro
man „Dog Soldiers" van een Ameri
kaanse Journalist over de verslaving
in het gedemoraliseerde leger. Met
Al Pacino in de hoofdrol wordt
„Bom on the 4th of July" verfilmd,
de autobiografische bestseller van
Ron Kovic, de veteraan die verminkt
uit de oorlog terugkwam. Op de Phi-
lippijnen draait Francis Ford Cop
pola zijn „Apocalypse Now". Hal
Ashbey grijpt terug naar de anti-
oorlogsbeweging in de Jaren zestig:
ln zijn epos „Coming Home" speelt
Jane Fonda een militante pacifiste.
AMSTERDAM Het is binnenkort
twintig Jaar geleden, dat het Engel
se Kamerorkest „The Academy of
8t Martin-ln-the-fields werd opge
richt. AI spoedig begon dit en
semble. dat eigenlijk was opgezet
om in de kerk waaraan het zijn
naam ontleent, zondagsavonds na
de dienst kleine concerten te geven,
ln geheel Engeland zowel als daar
buiten naam te maken. Dat het die
goede naam heeft verworven en be
houden dankt het zowel aan de
voortreffelijke samenstelling van
het geheel (uitstekend strijkers en
virtuoze blazers) als aan de krachti
ge en muzikale leiding van de man,
die van het begin af de aanvoerder is
van dit orkest: Neville Marriner
Onder zijn directie voerde de Acade
my woensdagavond ln de goed be
zette Grote Zaai van het Concertge
bouw een programma uit, dat geheel
aan Wolfgang Amadeus Mozart was
gewijd.
Al deze Mozart-werken zijn reeds op
de talrijke platen die dit kameror
kest heeft gemaakt vastgelegd.
Maar toch is het aangenaam om ze
nog eens .Jive" van dit ensemble te
horen (en te zien). De geweldige pre
cisie, waarmee alles ln zijn werk
gaat, zowel als het enthousiasme,
waarmede dirigent en orkest hun
taak verrichten, dat zijn factoren,
die men bij het luisteren naar een
plaat slechts kan raden, maar die
thans aanstekelijk werkten.
