rts leren leven met rantsoenerende rol' overheid
I
Vensters op natuur in
boek van deze maand
Sociologen ten onrechte zwarte schapen
grijns eens.
1!°
rerdugt (Tiel) moet
oor rechter komen
Goede Raad
Veel kritiek
op plannen van
Hendriks tot
kostenbeheersing
in gezondheidszorg
l/ertreding Hinderwet?
Beste overzicht sinds
„Wandelboekje"
van Thijsse
,G 31 DECEMBER 1976
BINNENLAND
TROUW/KWARTET 9~
r Theo Koelé
i HAAG Van elke tien
fens, die in Nederland ver-
ei worden, gaat er volgend
één naar de ge-
Iheidszorg. Aan het begin
de zestiger jarenging het
liet meer dan een cent of
ig. Een zorgwekkende si-
e, daar is iedereen het wel
eens.
t in deze tijd van economische
ner en kwel worden we gedrukt
;t harde feit, dat de kostentoe-
in de gezondheidszorg ten kos-
at van andere wenselijkheden,"
e econoom Lapré onlangs. De
s snellere kostenstijging van de
te jaren deed de roep om „kos-
•heersing" luider worden,
ssecretaris Hendriks van
ïzondheid heeft dit najaar
wetsplannen ingediend, waarin
lostenbeheersing centraal staat,
iroegen enkele betrokkenen om
pntaar en spraken met dr R.
ppré, verbonden aan de Centrale
voor de volksgezondheid, over
fantsoenerende rol" van de over-
en het §treven naar perfectie in
|ereld van de gezondheidszorg.
"„'i etutteling"
petsplannen van Hendriks vallen
slecht bij huisartsen en specialisten,
en levert bij ziekenfondsen beden
kingen op. Deze conclusie moet
voorlopig zijn, want de definitieve
reacties op de wetsontwerpen ko
men pas begin volgend jaar.
De meeste kritiek richt zich op
Hendriks' plan een centraal orgaan
tarieven gezondheidszorg in het le
ven te roepen. „Betutteling" is het
verwijt. Via dit orgaan wil de over
heid een stevige greep krijgen op de
tarieven en honoraria, die medewer
kers (huisartsen, specialisten) en ver
zekeraars (ziekenfondsen, particulie
re ziektekostenverzekeraars) afspre
ken. Daartoe zal de overheid richtlij
nen geven. Worden de partijen het
niet eens over een bedrag, of wil het
Centraal Orgaan het niet goedkeu
ren, dan stelt het CO zelf een bedrag
vast.
Volgens voorzitter S. van Randen
van de Landelijke Huisartsen Ver
eniging mag het Centraal Orgaan er
nooit komen, in elk geval niet met
meer bevoegdheden dan het geven
van adviezen. Hij hecht weinig waar
de aan de bewering van Hendriks,
dat de grondslag van de overeen
komsten niet verdwijnt. Die grond-,
slag is het bereiken van tarieven en
honoraria door vrije onderhandelin
gen. „We laten ons geen knollen voor
citroenen verkopen," zegt Van Ran
den, vrezend dat de praktijk wel
korte metten zal maken met de
grondslag. Bovendien heeft hij de
Staatssecretaris Hendriks: verwijt
van betutteling.
angst, dat de kwaliteit van de ge
zondheidszorg geschaad wordt. „Als
je niet alle mogelijkheden krijgt, als
je moet volstaan met een beetje min
der, zal dat zijn weerslag hebben op
de geleverde diensten," aldus Van
Randen.
Mr H. J. Overbeek, directeur van de
Landelijke Specialisten Vereniging,
heeft „zeer ernstige bezwaren" tegen
het Centraal Orgaan. De situatie
wordt, zegt hij, zó dat de inhoud van
de overeenkomsten bepaald wordt
door wijze mannen, die kennelijk
niet zo wijs zijn. dat ze het zonder
richtlijnen van de overheid kunnen
stellen. Ook zegt Overbeek, dat het
naleven van de richtlijnen zich ont
trekt aan de controle van het parle
ment.
Regio
Het andere wetsontwerp, waarmee
Hendriks de kostenontwikkeling in
de hand wil houden, schiet zonder
meer zijn doel voorbij. Dat althans is
de mening van de heer G. L. Hougee,
verbonden aan de Federatie van zie
kenfondsen. In hetwetsontwerp
Voorzieningen gezondheidszorg
Voorzitter S. van Randen van de
Huisartsen Vereniging: geen knol
len voor citroenen.
staat, dat een regio (streek) zelf moet
zorgen voor een goed stelsel van
voorzieningen: voldoende zieken
huisbedden, voldoende huisartsen
enzovoort. Dat gebeurt binnen nor
men die de rijksoverheid stelt. „De
regio's zullen het beste nog niet goed
genoeg vinden in hun streven naar
een volledig pakket voorzieningen."
zegt Hougee. Het lijkt hem nauwe
lijks denkbaar, dat de rijksoverheid
regionale plannen afwijst „Zulke
plannen zijn met behulp van veel
inspraak en dat betekent veel tijd
en moeite gemaakt. Dan is het
zeer moeilijk te zeggen: de plannen
mogen niet uitgevoerd worden, ze
zijn te duur," voorspelt Hougee.
Hendriks plan moge leiden tot bete
re voorzieningen, een aanzet voor
kostenbeheersing is het niet
Voorzieningen
Het wetsplan op de voorzieningen is
verreweg 't belangrijkste van de
twee, meent dr. R. M. Lapé. Hij is
secretaris van de Centrale Raad voor
de Volksgezondheid, speciaal belast
met vraagstukken van 'planning*.
Dr. Lapré is van mening, dat kosten
beheersing alleen mogelijk is als de
hoeveelheid voorzieningen (zieken
huisbedden, apparatuur, artsen) in
de hand gehouden wordt. Hij is het
„een klein beetje eens" met Hougee
als deze zegt: regio's zullen meer
voorzieningen eisen dan de normen
toestaan, maar krijgen toch hun zin.
Dr. Lapré daarover: „Als een regio
meer wil dan de rijksnorm voor
schrijft zou die regio de extra's zelf
moeten betalen."
Een werkgroep uit de Centrale Raad
voor de volksgezondheid heeft die
opvatting kortgeleden uitvoerig op
papier gezet. Voor de extra's moeten
de regio's een „naar eigen goeddun
ken besteedbare" som gelds hebben:
deels uit een landelijke kas. deels uit
de kas van regionale besturen en
mogelijk uit regionale belastingen.
De werkgroep, waarin ook dr. Lapré
zitting heeft, wil zo snel mogelijk een
proefneming met deze „regionale fi
nanciering".
Dr. Lapré vindt het 'drammen', het
hardnekkig streven naar verbeterin
gen in de gezondheidszorg een goede
zaak, of dat nu gebeurt door regio's,
huisartsen of specialisten: „De pa
tiënt gaat vóór de econoom." Echter,
zoals 'de professie' terecht naar per
fectie streeft, zo wil de overheid te
recht rantsoenering. De behoeften in
de gezondheidszorg zijn onbeperkt,
de mogelijkheden zijn dat zeker niet.
De voorsprong, die de gezondheids
zorg heeft op andere 'welzijnsgebie-
den' is logisch, zegtdr. Lapré: anders
dan in bijvoorbeeld het onderwijs of
het wijk- en buurtwerk is medische
zorg vaak een zaak van leven of
dood. De vTaag of de kosten van de
gezondheidszorg verder mogen stij
gen ligt er niet alleen voor de wer
kers in die zorg, maar moet door 'de
samenleving' beantwoord worden.
Dr. Lapré pleit dan ook voor een
aanzienlijke grotere invloed van het
invloed van het parlement op de
uitgaven, die in de gezondheidszorg
gedaan worden. Veel meer dan in het
verleden moet 'de professie' leren
leven met een rantsoenerende over
heid.
en doelstelling
paard van Troje is ingehaald in
ene wat eens ons onont-
Jndbaar bezit was waar onze ou-
en voorouders voor hebben ge
len met zweet, bloed en geldof-
of zien onze leidslieden dat nu
j over het hoofd, om hun nieuwe
te verwezenlijken.
UIT
■re Pekela
A. Ouderkerk
VAN LEZERS
VU en doelstelling (11)
Wij zijn het helemaal eens met dhr
Tuinema van Texel. Er moet een
Korte, duidelijk geschreven, liefst
aan één kant getypte, brieven
kunnen worden gestuurd naar:
Secretaris Hoofdredactie Trouw/
Kwartet, Postbus 859, Amsterdam.
BIJ publlkatle wordt de naam van
de schrijver vermeld.
i een onzer verslaggevers
NHEM Mr. F. Th. Boerwinkel, officier van justitie voor
leuzaken in Arnhem, heeft gisteren besloten een strafvervol-
g in te stellen tegen het chemisch bedrijf Verdugt in Tiel. Uit
I bedrijf ontsnapte de afgelopen zomer een gaswolk waarin
l een arseenhoudende stof bevond.
actie komen. Immers zoals een an
dere lezer eerder schreef „daar waar
een communist een voet tussen de
deur heeftis het lastig zo niet
onmogelijk hem tegen te houden.
Maar wie heeft het geld, de elan en
de tijd om zoiets te beginnen. Ieder
een weet dat communisten deze drie
dingen in overvloed hebben om hun
doel te verwezenlijken. (Vooral tijd
in de vorm van geduld hebben ze
genoeg). Zelfstandige kerken laten
o.i. hier een grote taak liggen.
Maastricht J. Veneberg
Ds Koole (6)
Wat was ik blij met het „onuitge
sproken getuigenis" van ds Koole.
Wie werkt maakt fouten. En dat zal
met de IKON ook wel zo zijn. Maar
ze wérken en hoe. Ik kijk met veel
interesse naar hun programma's.
Een van de vele illustraties
gens mr. Boerwinkel zal de zaak
en Verdugt waarschijnlijk al in
•ruari voor de kantonrechter in
•1 kunnen dienen, gezien het feit
het voorbereidend onderzoek
ij gedegen" was. Verdugt zal wor-
vervolgd wegens overtreidng
i de Hinderwet. Het bedrijf had
ir een gedeelte geen volgens de
iderwet benodigde vergunning,
/endien heeft het bedrijf volgens
Officier van justitie gehandeld in
jd met de voorwaarden die zijn
teld bij de wel afgegeven vergun-
g. Zo is het ongeval niet direct
leid en zijn niet direct maatrege-
j getroffen.
Jat de gaswolk was ontsnapt, ver
loren bomen in de omgeving hun
bladeren en klaagden omwonenden
over misselijkheid en duizeligheid.
Welke stof precies vrijkwam, staat
niet vast. Uit een onderzoek van het
Rijksinstituut voor de volksgezond
heid is echter komen vast te staan
dat het een arseenhoudend produkt
was. Het doet er volgens mr. Boer
winkel dan weinig toe welk produkt
het nu precies was.
De vervolging van Verdugt wegens
overtreding van de Hinderwet is niet
nieuw: zo is eerder al een bedrijf in
Limburg vervolgd èn veroordeeld.
Sinds september van dit jaar is het
echter gemakkelijker geworden tot
vervolging over te gaan.
Muiden
Nel Kamminga-Kramer
Door Huib Goudriaan
ADVERTENTIE
hoeft niets te kosten. Als u vragen hebt op het gebied
van kook-, verwarmings- of warmwaterapparaten,
komt u gewoon even langs. Dan geven wij u
eerlijk, duidelijk èn gratis advies.
Uw Gas- of Energiebedrijf
(ook voor advies en documentatie)
Huurverhoging
•De kosten van onderhoud van oude
re huizen is zodanig verhoogd, dat
deze niet worden opgevangen door
een zeven procent huurverhoging.
De oudere huiseigenaar zonder wer-
kinkomen, met AOW, van vooroor
logse woningen, worden de dupe.
Immers, wanneer het onderhoud te
veel gaat kosten neemt het aantal
slechte woningen door onvoldoende
onderhoud toe, wat niet nodig zou
zijn wanneer de huiseigenaar de
middelen heeft om zijn door sparen
verkregen bezit in goede staat te
houden. Het is duidelijk dat slopen
en nieuwe huizen bouwen veel duur
der is!
Zeist M. de Groot
Paus ontvangt
rode burgemeester
VATICAANSTAD (API Paus
Paulus zal op 3 januari de commu
nistische burgemeester van Rome,
Guilio Carlo Argan, ontvangen in
een privé audiëntie, aldus een be
kendmaking van het Vaticaan.
De betrekkingen tussen het Vati
caan en de communisten zijn sinds
de plaastelijke verkiezingen afgelo
pen juni uiterst koel geweest.
AMSTERDAM Het is een bijzonder boek geworden. Je kunt
erin lezen wat het verschil is tussen een Blaarkop- en een
Witrik-koe, hoe paardebloemblaadjes („molsla") worden gege
ten, maar ook dat de hernelijn 's winters een witte vacht krijgt
onder invloed van temperatuur en aantal uren daglicht.
„De 12 maanden van het jaar", het
boek van deze maand, is een popu
laire encyclopedie en tevens een al
manak voor allen, die terug willen
naar de natuur zonder moeilijk toe
gankelijke gidsen. Zover wij weten is
er niet meer zo'n verrassend over
zicht verschenen van onze maande
lijks veranderende natuur, sinds het
„Wandelboekje" van Jac. P. Thijsse
dat rond de eeuwwisseling uitkwam.
Op de flap lezen we wat de bedoeling
van de uitgever was: „De 12 maan
den van het Jaar is een verzameling
bijdragen van vooraanstaande au
teurs en kunstenaars op natuurge
bied, die de lezer maand na maand
vertellen en laten zien wat er buiten
verandert." In de inleiding schrijft
de redactie: „Onze opzet was men
sen die van de natuur vervreemd zijn
de weg terug te wijzen naar de na
tuur. Niet zo maar een keertje op een
mooie lentedag, maar het hele jaar
rond." Het boek pretendeert geen
planten- of dierengids te zijn. „Ei
genlijk wil dit boek alleen maar een
soort agenda zijn, waarin elke
maand de aandacht wordt gevestigd
op allerlei plezierige dingen, die op
dat tijdstip buiten te zien, te horen
en te ruiken zijn." Achterin vinden,
we in een „Tableau de la troupe" de
portretjes en beknopte personalia
van de 32 schrijvers en illustrators
die eraan meewerkten. De redactie
voerden Jan Nijkamp, Ruud Rook,
Henk Slijper en Ko Zweeres.
Maand panorama's
Onder de uitstekende illustraties
vallen vooral de maandpanorama's
van de bekende natuurtekenaar
Henk Slijper in het oog. Slijper heeft
voor elke maand een karakteristieke
prent gemaakt, waarmee ook elke
maand in het boek begint. Het zijn
de typische Nederlandse landschap
pen: weide, duin, Limburgs heuvel-
gebied, strand en heide, waarin op de
achtergrond steeds een graafmachi
ne, hoogspanningsmast of rokende
straaljager opduikt. Slijper treedt
onmiskenbaar in het voetspoor van
de grote illustratoren Wenckebach,
Voerman jr. en Koekkoek die de
Verkade-albums van Thijsse illus
treerden en de bekende oude
schoolplaten tekènden. Maar de
nauw verholen spot waarmee hij de
verworvenheden van de technologie
heeft ondergebracht in het
landschap, laat zien dat hij een kind
van onze tijd is. Slijper kan kenne
lijk nog maar moeilijk, zoals wijlen
dr. Jac. P. Thijsse, geloven ui een
mogelijk harmonisch samengaan
van techniek en natuur in het
landschap. Het boek laat niet alleen
proeven wat de vaderlandse natuur
elke maand te bieden heeft. Ook zijn
er bijdragen over het weer, over
landbouw, huisdieren, cultuurge
wassen, oude molens, boerderijen en
klederdrachten en ouderwetse re
cepten voor het koken van de ty
pische natuurprodukten van een be
paalde maand. Dit 160 pagina's tel
lende boek kost tot en met 8 januari
nog 17,50 en daarna 31,50. De
uitgave werd verzorgd door het
Spectrum in Utrecht.
Albums
Zomer Keuning heeft het afgelo
pen najaar opnieuw twee albums (in
herdruk) uitgegeven van Jac. P.
Thijsse, wiens „Wandelboekje" de
■redactie van „De 12 maanden van
het jaar" heeft geïnspireerd. Het zijn
de in 1910 en 1911 voor het eerst
verschenen Verkade-albums „Blon
de Duinen" en „Bonte Wei". Evenals
bij de herdruk van de beroemde jaar-
getijden-albums „Lente." Zomer"
„Herfst" en „Winter." moet de koper
de plaatjes van Jan Voerman jr., Jan
van Oort en L. W. R. Wenckebach
zelf inplakken.) Inmiddels is de her
druk van de jaargetijden-cyclus een
groot succes geworden: drie drukken
in 1975 en een oplage van viermaal
100.000 exemplaren. Het ziet ernaar
uit dat „Blonde Duinen" en „Bonte
Wei" eveneens in herdruk een succes
zullen worden. Een interessante toe
voeging aan de waarnemingen van
Thijsse, die op een tot dusver onna
volgbare wijze vertelt over zijn bele
venissen. zijn de Ten Geleides van
dr. P. Zonderwijk.
Intensiever
De heer Zonderwijk, bekend door
zijn strijd voor onbespoten wegber
men vertelt over de veranderingen
sinds 1910. Hij wijst erop dat ver
scheidene namen van planten inmid
dels veranderd zijn en vraagt in
„Bonte Wei" aandacht voor de wijzi
ging die het grasland heeft onder
gaan. Zonderwijk: „Het gebruik van
het grasland is in de loop der jaren
aanzienlijk intensiever geworden.
Hooiland komt nauwelijks meer
voor. Er wordt verscheidene keren
per Jaar gemaald of beweid. De
opbrengsten worden opgejaagd door
gebruik van kunstmeststoffen en bo
vendien organische mest, terwijl
chemische bestrijding van onge
wenste planten mogelijk is".
Zonderwijk spreekt de hoop uit dat
de gladgeschoren gazons misschien
nog wel eens het karakter van een
ouderwetse bloemenwei kunnen
krijgen. De heruitgave kwam tot
stand in samenwerking met de
ANWB. De prijs is 19,50 per album
ADVERTENTIEI
HSTERDAM Uitregekend op het moment dat staatssecretaris Meijer in
hsterdam een rede hield over onnutte sociologen, werd in Den Haag een
rsconferentie gehouden over een kostbaar sociaal-wetenschappelijk experi-
fcnt, dat in opdracht van zijn eigen ministerie (CRM) was gehouden.
aan." Nee, snel inspelen op de
actuele vragen, in de gaten
houden wat de hoofdlijnen
zijn, niet al te perfectionis
tisch zijn, maar zonder
dienstknecht van bepaalde
politieke opvattingen te wor
den de overheid be
hulpzaam zijn door het aan
geven van keuzemogelijkhe
den en van concrete oplossin
gen voor maatschappelijke
problemen. Slagen de socio
logen daar niet in, dan zal de
bereidheid tot verandering
bij de bevolking (nog) minder
worden.
jor Piet Hagen
it zal toeval zijn, maar dan
1 een gelukkig toeval dat
B in staat stelt beide kan-
i van de medaille te zien:
van de overheid die zo
lag „harde" conclusies wil
ondersteuning van het be-
fl: en die van de we
lschapsmensen die na zes
ir nog niet veel verder zijn
n enkele waarschijnlijkhe
id waar de politici dan
iar hun eigen conclusies
moeten verbinden.
klacht
rede die de staatssecreta-
jhield voor de Nederlandse
■■biologische en Antropolo-
che Vereniging was één
«ge aanklacht aan het
res van met name de socio-
fen. „Ik doe niet mee aan
t flauwe spelletje sociolo
gen-pesten, dat de laatste ja
ren in conservatieve kring
wordt beoefend. Maar ook ik
kan een zekere teleurstelling
niet onderdrukken over wat
de sociologen aan inzicht en
informatie leveren over het
functioneren van de maat
schappij. De sociologie schiet
én als wetenschap én als bron
van maatschappelijke in
vloed aanmerkelijk te kort,
omdat ze nauwelijks bereid is
zich diepgaand met de pro
blemen van het beleid bezig
te houden."
van de vele sociologen die
ons land rijk is (we hebben er
naar verhouding meer dan
enig ander land)? Wel. de so
ciologie moet volgens hem
vooral „wetenschap van de
samenleving" zijn, dat wil
zeggen: inzicht geven in het
reilen en zeilen van de maat
schappij. Geen dikke rappor
ten maken, waarvan de be
leidsmensen zeggen: „inte
ressant, maar wat heb je er-
Niet eenvoudig
Een mooi programma van
een politicus die voor een
progressieve kabinetspoli-
tiek steun zoekt bij over het
algemeen als temelijk links
bekend staande sociale we
tenschappers. Dat het in de
praktijk iets minder eenvou
dig ligt, zou staatssecretaris
Meijer kunnen weten als hij
die bewuste donderdagmid
dag in Den Haag was geble
ven om de persconferentie
van prof. dr. G. A. Kohn-
stamm over de proefcrèche
bij te wonen.
Kohnstamm en de zijnen
hebben in opdracht van
C.R.M. zes jaar gewerkt aan
een hoogst interessant (en
kostbaar) experiment. Ze
hebben proberen uit te zoe
ken of de achterstand van
arbeiderskinderen in het on
derwijs verminderd zou kun
nen worden door deze kinde
ren al heel vroeg (vanaf an
derhalf jaar) een crèche te
laten bezoeken. Het
antwoord op die vraag (waar
over wij eerder berichtten en
waarop we binnenkort terug
komen) luidde, kort samen
gevat, dat arbeiderskinderen
op de proefcrèche weliswaar
iets uitliepen op vergelijkba
re kinderen die niet op de
crèche zaten, maar dat die
kleine voorsprong al gauw
verdween als ze op de kleu
terschool kwamen. Boven
dien bleek dat kinderen uit
de gegoede milieus nog veel
meer van een crèche profi
teerden, zodat het milieu-
verschil eerder groter dan
kleiner werd.
Wat moet een staatssecreta
ris nu met zo'n conclusie. De
onderzoekers voldeden in al
le opzichten aan de door
Meijer geformuleerde eisen.
En toch vielen de resultaten
tegen. Niet alleen vanwege de
hier 'weergegeven conclusie,
maar vooral doordat
Kohnstamm een enorme slag
om de arm moest houden bij
het presenteren van zijn ge
gevens. Want hoe goed het
onderzoek ook is opgezet, er
zijn nog zoveel onzekere fac
toren, dat er geen sprake kan
zijn van algemene geldigheid
van de in dit ene onderzoekje
gevonden resultaten. Zoals
vaker luidt de meest zekere
conclusie: verder onderzoek
is nodig
We hebben het onderzoek in
de proefcrèche hier wat extra
aandacht gegeven om te la
ten zien hoe moeilijk het in
de sociale wetenschappen is
„harde" gegevens aan te dra
gen die het beleid in welke
richting dan ook kunnen
onderbouwen. Het is begrij
pelijk dat politici zich daar
soms aan ergeren, maar de
sociologen kunnen enkele
verzachtende omstandighe
den aanvoeren. Ik zal er een
paar noemen:
de sociologie is naar ver
houding een jonge we
tenschap;
de sociologie beschikt niet
over een geijkte methode van
onderzoek (zoals de natuur
wetenschappen); ook de ge
bruikte onderzoeksmetho
den staan steeds weer ter dis
cussie;
de resultaten van onder
zoek zijn altijd tijd- en
plaatsgebonden, ze zijn niet
.universeel geldig';
de huiver van sociologen
om zich al te nauw aan de
overheid te binden is begrij
pelijk: er zijn vele voorbeel
den van misbruik van de so
ciale wetenschap door over
heidsinstanties;
Dit is het eerste van twee arti
kelen.
rhrale, gespr
doen. LabelI
Al 11 Inderdaad. Met schrale, gesprongen lippen
C4AA* kan grijnzen zéér doen. Labello houdt uw lippen
zacht en soepel. Labello,
de stick die verzorgt,
verzacht en beschermt.
Zomer Winter
(Met Labello als ondergrond, blijft lipstick langer mooi.
Simpkins
..Het zal u best
bevallen bij
ons.
