Carillo voor
de rechter
hina niet nader
-ot Sowjet-Unie
„PRAAGSE
LENTE"
ALS HOOP
VOOR DE
TOEKOMST
Egyptisch vliegtuig
Paus vraagt 'christelijk humanisme'
Zes doden bij Met opzet
gevechten
in Kaapstad?
Uiteindelijk
'redesakkoord
)p Filippijnen
n drie maanden
HERINNERINGEN VAN EEN TSJECHISCHE BALLING
iME (Reuter, UPI. AP) Paus
lulus VI heeft op eerste kerstdag
jgeroepen christelijk humanisme
te streven en gepleit voor de
aarde van het menselijk leven. In
rechtstreeks door de televisie
tgezonden kersttoespraak tot
iO.OOO op het Sint Pietersplein
izamelde mensen vroeg de paus.
jidelijk doelend op de abortus, in
geboorte van Christus het begin-
nd menselijk leven te eren
lenselijk leven is een schepsel
n God. geschapen naar zijn beeld
gelijkenis", aldus paus Paulus,
e ook vroeg; de vrouwen te eren,
vrouwen die in waardigheid aan
man gelijk zijn. Het christelijk
imanisme dat de kerkvorst be
vitte is volgens hem niet het
insrijke humanisme van de voor-
eeuwen. Het is evenmin het
manisme dat uitsluitend het re-
sultaat zou moeten zijn van we
tenschappelijke vooruitgang en so
ciale ontwikkeling. Het niet-
christelijk humanisme vergeet vol
gens paus Paulus twee wezenlijke
zaken: de innerlijke onmogelijk
heid van de mens om uit eigen
kracht volmaakt te zijn en de niet
te stillen dorst van de mens om in
God de oneindige voltooiing te vin
den, die hij vanuit zijn innerlijk
nodig heeft.
Paus Paulus. die in elf talen
kerstwensen uitsprak en hierna
zijn zegen „Urbi et Orbi" (voor de
stad Rome en de gehele wereld)
gaf. had in zijn preek tijdens de
kerstnachtmis in de Sint Pieter een
..eerlijke dialoog" tussen de chris
tenheid en een door twijfels aange
vochten wereld bepleit. Hij verwees
naar de mis als nieuwe inspiratie
bron omdat „deze duidelijke en on
aanvechtbare formules vrucht heb
ben gedragen in spirituele dyna
miek. in evangelische werken, in
missionaire geloofsverkondiging
en in maatschappelijk geënga
geerd katholicisme."
Ongeveer 20.000 pelgrims en toeris
ten hebben in de kerstnacht in
Bethlehem de geboorte van Chris
tus meegevierd. In de kerk van St.
Catherina werd de nachtmis bijge
woon door een select gezelschap,
dat zorgvuldig door Israëlische mi
litairen was onderzocht en daarna
werd bewaakt. Incidenten hebben
zich niet voorgedaan.
De aartsbisschop van Canterbury
dr Donald Coggan heeft in zijn
kerstpreek opgeroepen tot onop
houdelijke druk op de Sovjet-Unie.
Zuid-Afrika en andere landen om
politieke gevangenen vrij te laten.
Mijn gedachten gaan uit naar die
leden van ons menselijk ras. die
deze dag achter de tralies zullen
doorbrengen, niet omdat zij iets
verkeerds hebben bedreven jegens
de samenleving maar omdat zij
moedig hebben getuigd voor de
waarheid, zoals zij die zagen, aldus
de prelaat, die tevens opriep tot
meer harmonie tussen de rassen.
De Britse koningin Elizabeth II
heeft in haar kersttoespraak de
Noordierse vredesbeweging een
lichtend voorbeeld van de geest
van verzoening genoemd. Haar he
le rede was gewijd aan het thema
..verzoening" en zij haalde de
Noordierse beweging aan als voor
beeld. De lof die de vorstin de vre
desbeweging toezwaaide was onge
woon voor een koninklijke toe
spraak omdat de beweging door
•sommigen in Noord-Ierland als zeer
politiek geladen wordt beschouwd.
De koningin prees de mensen in
Engeland, die zich inzetten voor
een betere verstandhouding tussen^
de verschillende rassen. Ze zei dat*
het fijnste geschenk bij haar zilve
ren jubileum het komend jaar
verzoening, overal waar dat nodig
is. zou zijn. Het effect van verzoe
ning is volgens haar veel eerder
merkbaar dan algemeen wordt ver
ondersteld.
MADRID (AP, UPI) De Spaanse communistenleider Santiago
Carillo kon kiezen tussen voor de rechter verschijnen en het land
verlaten, zo wordt in Madrid vernomen.
Hij heeft er de voorkeur aan gegeven
te blijven en berecht te worden. Een
groep juristen heeft gisteren felle
kritiek laten horen op het speciale
tribunaal dat Carillo zal berechten.
Volgens hen is het alleen maar in het
leven geroepen om „dissidenten te
KING (AFP, UPI, Reuter). De volksrepubliek China heeft de geboortedag van wijlen
rtijleider Mao Tse-Toeng aangegrepen om haar oppositie te bekrachtigen tegen het „revisionis-
van Moskou en geruchten te ontzenuwen over een Chinees-Russische toenadering.
o. die op 9 september overleed in
ouderdom van 82 jaar, hield de
stelijkheden rond zijn verjaardag
december) met name de laatste
en op een laag pitje en vorig jaar
•d de gebeurtenis zelfs niet in de
iciële pers vermeld. Maar het
Iksdagblad van gisteren bevatte
kleurenfoto van de overleden
tij leider, naast de tot nu toe niet
lubliceerde tekst van een toe
aak waarin Mao 20 jaar geleden
Chinees-Russische geschil aan-
idigde en de bittere ideologische
ijd tussen de twee communis
me machten.
t Volksdagblad stelde dat China
revolutionare wil van Mao ten
voer zal brengen en dat het „nooit
politieke kleur zal wijzigen",
o zal in de gehelë wereld blijven
ortleven, aldus het blad, omdat hij
strijd aanbond tegen het moder-
revisionisme met de Russische
renegatenkliek in
risionistische
centrum".
oepeler?
de dood van Mao Tse-toeng had-
n Russische diplomaten gehoopt
Peking wat soepeler zou worden.
Russen deden avances in de rich-
fvan de nieuwe „gematigde" re-
ng van Hoea Kwo-feng en stuur-
In hun belangrijkste onderhande-
ar terug naar Peking om de in een
spasse verkerende Chinees-
ussische grensbepsrekingen na een
edwongen pauze van 18 maanden
heropenen.
Chinese leiders echter be-
itwoordden deze Russische stap
or hun aanvallen op het „revisio-
sme" van Moskou te verdubbelen
publiekelijk te verklaren dat Rus-
che praatjes over toenadering
agdromerij" behelsden,
jongste publikatie van de volledi-
teket van een voorheen onbeken-
toespraak wordt gezien als een
lidelijk teken dat China niet zal
ichten voor vleierij vanuit Moskou
dat het Mao's beleid tegenover de
issen zal voortzetten. De uitvoeri-
toespraak. in het volksdagblad
(edrukt onder een grote rode kop,
?rd op 25 april 1956 afgelegd in een
jeenkomst van het Chinese Polit-
iro nauwelijks twee maanden
dat de toenmalige Russische par-
leider NikitaChroesjtsjow Stalin
rrassend had veroordeeld,
de toespraak sneed Mao tien pro-
ïmen aan. die ook nu nog voor zijn
volger Hoe Kwo-feng actueel zijn.
als de verhoudingen tussen indus-
e en landbouw, tussen centraal en
ponaal gezag, tussen groepen bin-
n en buiten de partij, tussen de
an" (de eigenlijke Chinezen) en de
et-Chinezen tussen China en ande
landen.
bewel de toespraak geen verrassin-
In bevat is de passage over de be-
indeling van contra-
volutionairen bijzonder actueel,
izien de arrestatie van Mao's wedu
we Tsjiang Tsjing en de drie andere
radicalen van de „Sjanghai-mafia".
Mao sprak zich krachtig uit tegen de
terechtstelling van „contra
revolutionairen". Wij moeten
vasthouden, zo zei hij, aan de in
Jenan gestarte politiek, niemand te
doden en weinigen te arresteren.
Mao meende dat er in de toekomst
minder arrestaties en terechtstellin
gen zouden moeten plaatsvinden,
omdat één terechtstelling een golf
van andere teweeg kan brengen,
maar wat nog belangrijker is. omdat
dit wantrouwen zaait binnen de
partij.4
Achterdocht
Volgens sinologen worden de achter
docht die Mao toen koesterde jegens
de Sowjet-Unie en de kritiek die hij
op Moskou had, nu gepübliceerd om
te tonen dat de Chinese oppositie
tegen „revisionisme" een lange ge
schiedenis kent en dus niet toevallig
zal veranderen omdat de partijleider
is overleden.
Mao zei in de toespraak dat het
vermeldenswaard was dat „onlangs
in de Sowjet-Unie tekortkomingen
en fouten aan het licht zijn gekomen
die zich voordeden in de loop van
hun opbouw van het socialisme. Wilt
u de dwalingen die zij hebben be
gaan, navolgen?" zo vroeg hij de
leden van het Politbuto.
De partijleider kritiseerde de Russen
omdat zij een volledige ommezwaai
hadden gemaakt in hun veroorde
ling van Stalin „Degenen die Sta
lin eens verheerlijkten, hebben hem
nu in in het vuur gestort". En hij viel
ook degenen in China aan die de
-
Russen onvoorwaardelijk wilden na
doen. „Naar de mening van het
centrale comité." zo zei Mao. „belo
pen Stalins fouten slechts 30 procent
en zijn positieve resultaten 70 pro
cent".
Het portret van Stalin hangt nog
steeds in Peking naast dat van Mao,
Marx, Engels en Lenin, hoewel er
eerder dit jaar aanwijzingen waren
dat zijn rol in de communistische
geschiedenis zou worden herzien.).
Ontwrichting
Volgens de Chinese vice-premier
Tsjen Yoeng-Koeei is de afgelopen
jaren in zes van de 26 Chinese pro
vincies de landbouwproduktie ern
stig ontwricht door politieke strijd.
In een deel van de provincie Tsjeki-
ang werd de toestand slecht, dat
volkscommunes werden ontbonden
en het land verdeeld werd, aldus
Tsjen in een rapport aan de nationa
le landbouwconferentie die thans in
Peking wordt gehouden.
In het rapport van Tsjen, die be
schouwd wordt als een van de meest
vooraanstaande landbouwdeskun
digen in China, wordt de schuld voor
de ontwrichting der landbouwpro
duktie gegeven aan Tsjiang Tsjing,
en aan haar drie radicale medewer
kers. De radicalen in China geven
voorrang aan het „brandend hou
den" van het vuur van de revolutie,,
eventueel ten koste van de produk-
tie in landbouw en industrie, terwijl
de gematigden (onder wie ook de
nieuwe partijleider Hoea wordt ge
rekend) juist de nadruk leggen op
produktie.
Vervolg van pagina 1
In verklaringen tegenover de
Egyptische pers zeiden zij dat zij
afschuwelijke dingen hadden mee
gemaakt in de soms bijna 12 uren
durende strijd tegen de zee. De red
dingsactie was er één waaraan Rus
sische, Amerikaanse, Griekse, Pakis
taanse en Saoedische schepen deel
namen.
Een groot aantal mensen is het afge
lopen weekeinde bij branden omge
komen. Zeker 23 meest bejaarde
mensen kwamen gisteren om het le
ven bij een brand in een tehuis voor
bejaarden op het Canadese New
Foundland. Drie personeelsleden
wisten aan het vuur te ontsnappen.
Het twee verdiepingen tellend hou
ten gebouw stond binnen enkele mi
nuten in lichterlaaie en het vuur
werd aangewakkerd door een sterke
wind. Het vermoeden bestaat dat
het dodental nog zal stijgen.
Kinderen
In een flatblok in de Amerikaanse
stad Chicago kwamen vrijdagavond
13 mensen om het leven en raakten
acht gewond. De meeste slachtoffers
waren kinderen, van wie sommigen
omkwamen bij springen uit ramen.
De brand ontstond doordat een man
struikelde met een brandende pan
vet, die hij naar buiten wilde bren
gen. De vlammen verspreidden zich
toen snel door het trappenhuis.
Bij een een ontploffing in een ge
bouw bij Tokio en een daarop vol
gende brand zijn gisteren 15 mensen
omgekomen. Het drie verdiepingen
tellende gebouw werd in de as ge
legd. De meeste mensen kwamen om
in een bar op de tweede verdieping.
Een brand in een hotel in de Canade
se stad stad Hamilton heeft aan zes
mensen het leven gekost. De brand
deed zich op eerste kerstdag voor.
Het vermoeden bestaat dat het vuur
is aangestoken.
Parlementslid
Het Franse parlementslid prins Jean
de Broglie is vrijdagmorgen in Parijs
doodgeschoten. De Broglie is
staatssecretaris van buitenlandsè
zaken in verschillende regeringen
onder De Gaulle geweest. Hij was
één van de onderhandelaars bij de
onafhankelijkheid van Algerije en
de kans bestaat dat hij mede daar
om is vermoord. Een extreemrechtse
organisatie de „Charles Martel Club"
heeft de verantwoordelijkheid voor
de moord op zich genomen. Zij zegt
hiermee verzet te willen plegen tegen
Overzicht van de ravage
in Bangkok
de aanwezigheid van Noordafrika
nen in Frankrijk. De Broglie was 55
jaar.
In een aantal Romeinse bioscopen
waar de film over de Israëlische actie
op de Oegandese luchthaven Enteb
be wordt gedraaid is ook het
kerstweekeinde brand gesticht. In
pamfletten ondertekend door „Pa
lestijnse strijders voor de Arabische
revolutie" wordt de film veroordeeld.
onderdrukken" en ontbreken alle ze
kerheden voor een onafhankelijke
afspraak.
Woordvoerders van de groep, die
zichzelf „democratische recht
spraak" noemt, wezen er verder op
dat Carillo niet kan worden uitgewe
zen. „Zelfs al is hij zonder paspoort
Spanje binnengekomen, dan is hij
toch Spaans en kan hij volgens de
wet niet tegen zijn wil gedwongen
worden het land te verlaten
Nadat duidelijk was geworden dat
Carillo niet uit eigen vrije wil naar
het buitenland zal gaan werd hij
zaterdag, met de zeven andere com
munistische leiders die woensdag
met hem werden aangehouden, in
staat van beschuldiging gesteld. „Op
de beschuldiging „illegale vereni
ging" kunnen zij worden veroordeeld
tot een gevangenisstraf uiteenlo
pend van een half tot zes jaar.
Een van Carillo's advocaten zei ech
ter goede hoop te hebben dat de
communistische voorman voorlopig
op vrije voeten zal worden gesteld,
mogelijk vandaag al. In kringen van
de communistische partij wordt ver
wacht dat hij op verzoek van de
aanklager zal worden ontslagen van
rechtsvervolging.
De (verboden) Spaanse communis
tische partij heeft laten weten dat
als Carillo en de andere zeven voor
aanstaande leden niet binnen 24 uur
zouden worden vrijgelaten nieuwe
betogingen zullen worden georgani
seerd. Dat gebeurde vrijdag na een
botsing met de politie bij de Cara-
banchel gevangenis, waar Carillo ge
vangen zit. De politie sloot de toe
gang tot de gevangenis af en opende
het vuur met grote rubberkogels en
rookgranaten. Ook zaterdag was het
daar onrustig.
KAAPSTAD (Reuter) De Zuid-
afrikaanse omroepmaatschappij
SABC meldt dat er zondag bij hevi
ge gevechten tussen elkaar bestrij
dende groepen negers in zwarte
woonwijken van Kaapstad zes ne
gers om het leven zijn gekomen en
vijfentwintig zware verwondingen
hebben opgelopen.
Vijftien huizen zouden met de grond
gelijk zijn gemaakt. De rellenpolitie
had traangas gebruikt om de vech
tenden te scheiden. Daarna had ze
de wegen afgesloten die naar de
woongebieden van de negers leiden.
Volgens de Spaanse regeringskrant
Arriba heeft Carillo zich met opzet
laten arresteren. Het blad voert daar
een aantal argumenten voor aan
Carillo wist dat zijn arrestatie de
linkse oppositie zou mobiliseren.
Hij wist dat zijn arrestatie het over
leg tussen regering en oppositie zou
beïnvloeden: en het gezichtsverlies
van de communisten bij de
volksstemming van 15 december
moest worden goedgemaakt (Zij rie
pen op tot stemonthouding. maar de
opkomst bij het referendum was
zelfs veel groter dan verwacht).
De liberale krant El Pais drukte gis
teren echter een tekening af waarop
Carillo en de Spaanse premier Adol-
fo Suarez arm- in-arm een glas cham
pagne dronken, met als kop „politie
ke fantasie 1977."
ANILLA (UPI) President
ïarcos van de Filippijnen
eeft gezegd, dat een uiteinde-
jk vredesakkoord met de Mo-
ammedaanse opstandelingen
het zuiden binnen drie
ïaanden zal worden uitge-
erkt.
arcos gelastte staking van alle mi-
aire operaties in de zuidelijke Fi-
)pijnen. in overeenstemming met
n wapenstilstandsovereenkomst
e bij onderhandelingen in Libië
erd bereikt.
ohammedanen in de zuidelijke Fi-
jpijnen hebben vier jaar lang
rijd gevoerd voor de onafhanke-
kheid van de eilanden Mindanao,
alawan en de Soeloe-archipel van
t overwegend R.K. republiek der
lippijnen Naar schatting zijn
D00 mensen gedood sinds het be-
n van de opstand, die begon kort
idat Marcos in september 1972 de
aat van beleg had afgekondigd,
arcos heeft nog meegedeeld, dat
esident Kaddafy van Libië een
tnodiging heeft aanvaard vooreen
«oek aan Manilla voor de onderte-
ining van de uiteindelijke vredes-
rereenkomst.
Onlangs werd bericht, dat in
Praag vier vroegere medestan
ders van Alexander Doebcek,
de man van „de Praagse lente",
uit gevangenschap ontslagen
zijn. Voortijdig. Het regime wil
hiermee misschien laten zien,
hoe menselijk het allemaal toe
gaat. Gevangenen voortijdig
loslaten, dat is toch zeer sym
pathiek.
Die gedachte komt echter niet gauw
op bij iemand die juist, zoals bij mij
het geval was. een boek heeft gelezen
dat zich bezighoudt met de vraag
waarom die mensen zo nodig moes
ten worden opgesloten. Jiri Pelikan.
tijdens de periode Doebcek en ook al
enige jaren daarvoor directeur van
de Tsjechoslowaakse televisie, heeft
in zijn ballingschap in Rome een
boek geschreven over zijn herinne
ringen: een lente die nooit zal op
houden.
Het besluit om dat boek metterdaad
te schrijven neemt hij, nadat in Ro
me een aanslag op hem is gepleegd
door middel van een bompakket. dat
bij hem thuis is bezorgd. In 1975
verscheen het boek in het Frans en
sinds enige maanden is de Duitse
uitgave op de markt. Een Neder
landse vertaling zou niet gek zijn.
Voor wie daarop moet wachten en
toch iets over Tsjechoslowakije wil
lezen moge alsnog verwezen worden
naar het boekje van Jiri Starek, Brie
ven uit Tsjechoslowakije, dat in 1975
bij In den Toren in Baarn is versche
nen. Om onduidelijke redenen ook
in de Volkskrant is daar onlangs op
gewezen is dit boekje tamelijk
onbekend gebleven. Ten onrechte.
Dit „bericht uit de illegaliteit", zoals
de ondertitel luidt, maakt zeer
scherp duidelijk wat een linkse dic
tatuur is.
Helder inzicht
Het boek van Pelikan is uitermate
belangrijk. Het gaat niet uitsluitend
over de Praagse lente en de gevoe
lens van teleurstelling en verbitte
ring, die de schrijver nó de inval op
21 augustus 1968 welhaast moet heb
ben. Pelikan, geboren in 1924, geeft
een helder inzicht in de ontwikkeling
van iemand, die als bijna-volwassene
de Tweede Wereldoorlog meemaakt,
daarna de communistische overna
me in Praag (1948), de beruchte pro
cessen in 1952 tegen Rudolf Slansky
c.s. en de aanloop tot de Praagse
lente.
Wat het boek vooral van belang
maakt is het feit. dat de schrijver
steeds zijn eigen houding tegenover
de gebeurtenissen centraal stelt.
Hoe onderging hij die diep
ingrijpende gebeurtenissen? Tegelij
kertijd zijn het ook de vragen, die
juist hier opkomen.
Niet altijd is namelijk duidelijk of
Pelikan de houding, die hij be
schrijft, had op het moment zelf of
bij het schrijven van zijn boek in
Rome. Hij „overleefde" een aantal
zuiveringen, zoals in 1961, en hij
schrijft dat toe aan zijn toenmalige
functie: voorzitter van het internati
onaal studentenverbond. In die hoe
danigheid reisde hij de wereld rond
(China, Rusland, Cuba, enz.), zodat
hij gedurende langere perioden af
wezig was.
Ondanks deze vraagtekens maakt
het boek een eerlijke en overtuigen
de indruk, vooral in de wijze waarop
het laat zien hoe „het systeem" tot
stand komt en functioneert Pelikan
noemt dat de logica van de macht
die zich ontwikkelt Hij moet de
Tsjechische schrijver Franz Kafka
gelijk geven, met de uitspraak dat
na iedere revolutie een Napoleon
opstaat: of een persoon of een groep
van personen (de partij). Hij spreekt
over de tragische logica van de revo
lutie
steun van de massa nodig. Dankzij
die steun wordt de macht bereikt en
wordt een minderheid, die haar (ou
de) macht niet onmiddellijk opgeeft,
onderdrukt. In plaats van de beloof
de democratie ontstaat het tegen
deel: een kleine groep van oncontro
leerbare leiders maakt de dienst uit.
Wat die dienst kan betekenen, laat
Pelikan op beklemmende wijze zien.
Dat zijn onder meer de processen uit
1952, waarbij de verdachten in einde
loze zelfbeschuldigingen losbarstten.
Later bleken het show-processen ge
weest te zijn en vonden de rehabili
taties plaats van mensen, die al jaren
dood waren. Neergeschoten als
„trotskistische, titoïstische, zionis
tische, burgerlijk-nationalistische
verraders van het Tsjechoslowaakse
volk".
In januari 1953 gaf de brochurehan-
del van de CPN de aanklacht tegen
Slansky in het Nederlands uit. Tsje-
choslowaken die tegen Hitier ge
vochten hebben en in concentratie
kampen hebben gezeten, blijken vol
gens de partij ineens oorlogsmisda
digers te zijn. die de revanchistische
krachten in de bondsrepubliek
steunen.
Om iets te willen veranderen is de Alles blijkt mogelijk. Alleen, men
Russische tanks maken een eind aan de „Praagse lente".
De figuren die een vooraanstaande
rol spelen in het Oosteuropese ge
beuren worden door de schrijver
scherp geportretteerd. Novotny en
Hoesak als bekrompen mannetjes,
die er nauwelijks een eigen mening
op na houden. En Doebtjek als de
behoedzaam-opererende leider, vol
gens Pelikan soms te voorzichtig.
Komisch is een verhaal over de Rus
sische partijleider Chroesjtsjew. die
in Tsjechoslowakije een porseleinfa
briek bezoekt De directeur en de
partijsecretaris leggen hem uit. dat
de Sowjet-Unie hèt grote voorbeeld
is. dat door de Tsjechen moet wor
den nagevolgd. Chroestsjew valt
daarop fel uit en roept dat de Rus
sen op het gebied van de porselein
geen enkele traditie hebben en dat
de Tsjechen daarin veel beter zijn.
Hij vraagt zelfs of een paar honderd
Russen mogen komen om de
techniek te leren. Een kleurige per
soonlijkheid, die Chroestsjew.
Onthullend
De afstraffing van deze kruiperig
heid is echter het enige, dat de lezer
wat genoegen verschaft. Voor de
rest wordt hij ingeleid in de mecha
nismen van de onderdrukking. On
danks het treurige onderwerp is het
boek zeer boeiend. Pelikan verliest
zich niet in details, maar ziet de
„opmerkelijke kleinigheid" niet
over het hoofd.
kan het met niemand bespreken,
want je kunt nooit weten. Wie heb ik
de laatste tijd ontmoet en waarover
heb ik het met hem gehad? Dat zijn
de vragen, die iedereen zichzelf
voortdurend stelt. Het systeem, zo
als Pelikan dat beschrijft, is geheel
gebaseerd op angst en wantrouwen.
Voorbeeld
Het grote voorbeeld voor de Tsje
chische partijleiders is de Sowjet-
Unie. Dat is het mooiste en moe
digste land ter wereld, de kampioen
voor de vrijheid. (Dat geldt ook voor
De Waarheid, het dagblad van de
CPN, dat op zaterdag 18 december
j.l. met geen woord repte over de
Russische dissident Boekowski, die
geruild werd tegen de Chileen Cor-
valan; alleen de vrijlating van die
laatste werd vermeld).
Pelikan doet verslag van een bezoek
aan Rusland, waar hij echter een
totaal gebrek aan interesse voor
Tsjechoslowakije aantreft. Niette
min doet hij bij zijn terugkeer zeer
enthousiast over de ontvangst en
steelct de loftrompet over de Sowjet-
kameraden. Waarom? Dat vraagt
hij zich nu ook af.
Hij ontmoette regelmatig officieren
uit de DDR en kan weinig verschil
ontdekken, vooral niet in mentali
teit, met de officieren uit Hitiers
Wehrmacht Ook is het onthullend
te lezen, dat één van de eersten, die
de inval van de Warschaupactlan-
den goedkeurde de Portugese com
munist Cunhal was.
De Portugese communistische par
tij heeft begin 1975 ook weten te
verhinderen, dat een BBC-film over
de Tweede Wereldoorlog waarin het
pact tussen Hitler en Stalin ter spra
ke kwam via de televisie in Portugal
werd uitgezonden. Overal waar een
communistische partij alleen aan de
macht komt. merkt Pelikan somber
op, zet deze logica van de macht zich
in beweging. Het begint met cen
suur en het eindigt met zuiveringen.
Maar de Praagse lente heeft voor de
Tsjechische balling Pelikan in elk
geval het bewijs geleverd, dat socia
lisme zonder censuur en onderdruk
king kan bestaan. Hieraan is helaas
een einde gekomen, niet door de
kapitalisten, maar door het land van
de eerste socialistische revolutie.
Hij verwacht veel van de ontwikke
lingen in Frankrijk en Italië, waar
de communistische partijen een ei
gen koers gaan. Dat houdt bij deze
Tsjech de hoop levend. Zijn boek
behoort voor mij tot de be
langrijkste geschriften van 1976.
Jiri Pelikan, Ein Fruhling, der nie
su Ende geht. Erinnerungen eines
Prager Kommunisten. S. Fischer
Verlag, Frankfurt am Main, -ƒ 36,65.
