tamme als emancipator van de roomsen
■Vandaag 80 jaar
Vantal Nederlanders in
iet buitenland mag van
kiesrecht gebruik maken
tegeling geldt voor overheidspersoneel
Originele manuscripten van
Engelse dichters ontdekt
.uid Molukkers
I hongerstaking
m*0Sl
FAMILIEBERICHTEN
21 DECEMBER 1976 BINNENLAND TROUW/KWARTET9
or Henry C. Faas
1, Paul en niet te vergeten - Maria Romme, de man die het katholieke volksdeel naar
standigheid sleepte en het zijn minderwaardigheidscomplexen afleerde, werd geboren in
schot op 21 december 1896. Toen de huidige eeuw begon, kon hij al praten, zij het niet zo
rtreffelijk als later.
is hij dus tachtig. Dingen van
htig zijn geld waard. Boeken met
d's uit de tijd van de eeuwwisse-
sellen best. Jongeren uit het
dige tijdperk van de vervuiling en
mechanisatie peinzen romantisch
r die periode in sepiatinten, toen
is nog op een ansichtkaart leek.
mme lag in de wieg toen de eerste
0 bij Lobith in ons land kwam.
lollig was het indertijd natuurlijk
emaal niet. In december 1896
Iden de meeste mensen het koud.
de OPEC-landen had niemand
oord en vuur, turf, was duur. Als
iet niet koud hadden, dan hadden
Wel honger. De baas was almach-
Je kon beter beleefd tegen hem
slaafs als het moest. De rekenin-
1 van de dokter konden je doen
iten van angst.
lie sfeer van armoede mochten de
holieken zich extra ellendig voe-
Of ze het deden, weet ik niet.
ischien waren ze er aan gewend
derangs burgers te zijn. Wie weet
lden ze zo veel zorgen over de
irwaarder of over de lasten van
groeiend kindertal, dat de dis-
ninatie onderaan op het sores-
tje kwam.
srbonden
or Romme lag dat anders. Hij is
van een rechter. Voorvaderen
Ide negentiende eeuw vervulden
ingrijke functies. Hij hoorde bij
bovenlaag. De knappe jongen.
"luizen naar de hoofdstad, stude-
advocaat en als 2'5-jarig snot-
;je in de Amsterdamse gemeen-
1 (nog geen problemen met
of metro), vier jaar later frac-
leider. tegenstander-en-
bewonderaar-tevens van de socialis
tische wethouder Wlbaut.
Romme komt zo onbegrijpelijk over
en zijn positie in het katholieke
volksdeel is voor niet-katholieken zo
onbegrijpelijk vermoedelijk om
dat hij vanaf de hoogten, waar min
derwaardigheidscomplexen niet
heersen, zich zo verbonden voelde
met de roomse sukkeltjes
sukkeltjes daar beneden. Uit sociale
bewogenheid, uit katholiciteit, uit
lust naar macht of een mengeling
van die drie? Een Martin Luther
King met het hoofd van een Romein
se kardinaal er op. Ga er maar aan
staan.
Het mag de Nederlandse protestan
ten worden vergeven, dat zij Romme
niet konden plaatsen en hem de
„sphynx" noemden. Hij kwam over
als „De Geweldige!' maar dan van
een ander geloof. Als hij in de kamer
zit, kan je niet doen of hij er niet is.
De regent is aanwezig, zeer aanwe
zig. Zijn gestalte en grote kin tonen
al. dat we niet met een doetje te
maken hebben. Een Engels journa
list heeft eens geschreven, dat een
man met zo'n kin in zijn land nooit in
het parlement gekozen zou zijn. (Hij
zou waarschijnlijk in het Hogerhuis
hebben gezeten.)
Toch was Rommes aanpak van de
politiek erg Engels. Behalve de knik
kers vindt hij ook het spel heerlijk.
Hij is gek op het theater en wist hoe
toneel te spelen. Een redevoering.
Langzaam beginnen, op kousevoe-i
ten, juridisch formulerend, steeds
meer opvoeren, dan de volle inzet
van de intellectuele overmacht,
opzwellend tot een orkaan. Eenvou
dige taal ineens, stemverheffing. De
tegenstanders vliegen naar alle kan
ten. Rood hoofd. Dan weer rustig als
een beekje en een goeie grol aan het
eind, die alle kranten halen zal.
Geen wonder, dat Romme voor de
meer gevoelige protestanten lijken
moest op een schuimbekkende stier,
die onverwacht over de Alpen naar
Nederland gekomen was om wraak
te nemen voor eeuwen discriminatie
en om, met de hulp van een hoog
geboortecijfer, de geel-witte vlag
van de paus te planten op het Bin
nenhof. Geen grote populariteit in
protestantse kring dus.
Irriteren
Voor roomsen lag dat anders. Mij is
wel verweten, dat ik in mijn journa
listieke tijd Romme beschreef als
het vierde lid van de H. Drieëenheid.
Dat is iets overdreven. Toch kon ook
in katholieke kring het overheersen
de van Romme irriteren. Hij had
en heeft misschien nog iets tegen
dommigheid. Kwam een domme
muis met een onbenullige opmer
king, dan hief kruisridder Romme
het slagzwaard en verpletterde de
muis. Op partijraden was er altijd
minstens één muls.
Katholieke kamerleden hadden het
niet makkelijk. Romme wist altijd
meer en dat gaat op den duur de
keel uithangen. Talloos zijn de mop
jes over KV P-kamerleden die op het
spreekgestoelte briefjes toegescho
ven kregen van de grote leider en
dan geheel in de knoop raakten,
omdat zij niet lezen konden wat zij
volgens hem zeggen moesten. Zijn
handschrift is onleesbaar, al wil hij
dat niet horen. Bij „de Volkskrant",
waarvan hij tot 1952 hoofdredacteur
was en waarvoor hij nog lang artike
len schreef, waren er slechts enke
len, die er uit konden komen.
Deze politieke prent „De informateur aan het werk" van Opland uit 1963 toont twee karakteristieken
van Romme: zijn politieke knutseltalent (hij was in die jaren een gerenommeerd lijmer en vinder van
oplossingen) én zijn karakteristieke gelaatstrekken met de brede kaken.
Voor ons eenvoudige katholie
ken is Romme meer. Het symbool
van het feit, dat we niet meer beteu
terd met een vingertje in de mond
behoeven te staan. Het trekpaard,
dat ons uit het moeras haalde. De
grote broer, die voor je vocht. Op de
ledenvergaderingen zaten niet al
leen maar deftige heren, maar boe
ren, middenstanders, arbeiders. Zij
voelden zich met hem verbonden.
Romme op het spreekgestoelte was
een heel andere Romme dan Rom
me in de fauteuil. Hij is zeer gelovig
en dat maakt hem althans in het
directe contact met mensen be
scheiden. Geen dictator dan, maar
iemand met aandacht voor het klei
ne. het menselijke. Iemand die one
venredig veel inzet geeft voor de
persoonlijke problemen van ande
ren waarop hij toevallig stuit.
De maatschappelijke visie van zijn
kerk kwam Romme goed uit. Als je
zelf uit een boven-llggende klasse
komt en goed wilt samen leven met
de klassen beneden, dan kan je je
goed vinden in een leer. die zegt, dat
de strijd tussen de klassen niet goed
is en dat je daar de verzoening voor
in de plaats moet stellen.
Het paste hem ook in zijn emancipa
tie-strijd, want zo kon hij alle klas
sen verenigen en inzetten voor het
bereiken van het doel van de katho
lieke gelijkberechtiging. Hij holde
keffend van links naar rechts om de
schapen bij elkaar te houden. Het
kwam hem a us uit, maar bovendien
geloofde hij er in. Die leer hield in
het voeren van een sociaal beleid.
Het kwartje van Romme - dat hem
zijn levenlang heeft achtervolgd
was typisch een oplossing van bove
naf gezien: een werkloze kreeg een
kwartje extra als hij van zijn mieze
rige uitkering een kwartje sparen
kon. Daar staat tegenover, dat de
laatste vooroorlogse coalitie van het
vierde kabinet-Colijn uit elkaar
spatte omdat de minister van socia
le zaken en dat was Romme
meer geld eiste voor het bestrijden
van de werkloosheid.
De socialisten kwamen in de rege
ring. Anders dan Van Agt heeft
Romme zijn voorkeur voor samen
werking met socialisten nooit onder
enige stoel of bank gestoken en die
nieuwe coalitie na de oorlog ook
dertien jaar weten te handhaven.
Met de hooggezeten liberalen had
hij bijzonder weinig op. Als er dan
moet worden samengewerkt, dan
liever met andere achtergestelden.
Voor veel katholieken is het samen
gaan in het CDA een bekroning
van hun emancipatie. Zij horen er
nu echt bij. De christen-democratie
was. vroeger althans, niet een ideaal
waarvan Romme erg wakker lag Hij
mocht mensen als de anti
revolutionair Schouten erg graag,
maar hij zag ook duidelijk de ver
schillen in mentaliteit, omgeving en
aanpak.
Merkwaardigerwijs moest Romme
om gezondheidsredenen zijn politie
ke werk opgeven net zo'n beetje
omstreeks de tijd, dat Je zeggen kon,
dat de katholieken hun gelijkbe
rechtiging binnen hadden.
Mogelijkerwijs ver
driet het hem. dat het katholicisme
afbrokkelt nu het doel is bereikt
Dat zijn de risico's als de kleintjes
groot worden.
&n onze parlementsredactie
(EN HAAG De Tweede Kamer gaat in grote lijnen akkoord
jet het wetsvoorstel van de regering om bij Kamerverkiezingen
et actief kiesrecht te geven aan de circa 11.000 Nederlanders die
(ïiten Nederland in openbare dienst van het eigen land zijn.
|el Kamerleden echter betreuren
ft dat de ongeveer 50.000 Nederlan-
rs die ook in het buitenland ver
even. maar niet in overheidsdienst
in, van het kiesrecht verstoken
Peten blijven. Deze laatste catego-
i moet wachten op een
pndwetswijziging op dit punt. In
tikel 90 van de huidige grondwet
|rdt namelijk bepaald dat de leden
n de Tweede Kamer rechtstreeks
irden gekozen door de ingezete-
I». Met het nu in behandeling zijn-
wetsontwerp wil de regering dit-
bndwetsartikel ruim interprete-
h, door Nederlanders in het buiton-
nd, die een rechtstreekse band met
I Nederlandse publieke zaak heb-
m ook tot ingezetenen in de zin van
t grondwetsartikel te verklaren.
Het ga^t hierbij allereerst om Neder-,
lands ambassadepersoneel en hun
echtgenoten. Huisgenoten, kinderen
en huishoudelijk personeel van deze
mensen kunnen op het kiesrecht
daarentegen geen aanspraak maken
volgens het wetsontwerp.
Diplomatiek personeel dat van het
kiesrecht gebruik wil maken kan dit
volgens het wetsontwerp doen door
een verzoek tot opneming in een
kiesregister. Dit kan vanaf drie
maanden voor de kandidaatsstelling
tot aan de dag der kandidaatsstel
ling zelf. In het algemeen ligt er
tussen de dag van de kandidaatsstel
ling en de verkiezingsdatum een pe
riode van 43 dagen.
LONDEN In ren stoffige
bankkluis in Londen zijn een groot
aantal originele handschriften ge
vonden van twee van Engelands
grootste 19de eeuwse romantische
dichters. Lord Byron en Percy Bys-
se Shelley.
De manuscripten omvatten een
origineel handschrift van Byrons
Childe Harold's Pilgrimage, een
vroege versie van Shelley's Hymn
to intellectual beauty en tekenin
gen van Napoleon van dc hand van
een zeeman die de Franse keizer
begeleidde naar het eiland St-
Helena.
De handschriften zijn gevonden in
een beslagen leren koffer die zich
samen met een aantal brandkasten
in een kluis van een Londense
bank bevonden.
De kisten werden ontdekt bij
bouwwerkzaamheden in de bank.
Besloten werd elke kist of koffer
die ouder was dan 100 jaar, te
openen.
Volgens een woordvoerder van de
bank hebben deskundigen de
vondst van de manuscripten om
schreven als ,,de literaire vondst
van de eeuw."
De handschriften waren oorspron
kelijk het eigendom van Byrons
vriend Scroop Berdmore Davies.
Volgens schattingen zijn dc wer
ken op dit moment tussen de
250.000 en 500.000 pond sterling
waard. Zij zijn nu het gezamenlij
ke eigendom van Davies' afstam
melingen.
De woordvoerder zei dat de ma
nuscripten enkele maanden gele
den gevonden zijn en dat zij uitge
leend zullen worden aan de British
Library.
Onder de handschriften zijn ook
enkele onbekende brieven van By
ron en twee mogelijk nog niet ge
publiceerde gedichten van Shelley.
Het partijbestuur van de PPR is gisteravond in Utrecht bijeen geweest om te praten over de
politieke gevolgen van het besluit van de partijraad over het ultracentrifugeproject in Almelo.
EN HAAG Gehuld in de vlag*
n de Zuid-Molukken zijn gisteren
er sympathisanten van de „Vrije
üdmolukse Jongeren" op Het
ein in Den Haag in hongerstaking
gaan. De hongerstakers willen
et deze actie de zaak van de Zuid-
olukkers opnieuw in de belang-
elling brengen. Zij vinden het on-
orstelbaar dat de mislukte aan-
luding van de Blaricummer Pieter
enten een Kamerdebat kon ople-
ren, terwij na de treinkaping in
ijster en de gijzeling in de Indone-
>che ambassade in Amsterdam
n een Kamerdebat geen sprake is
weest.
rder willen de vier jongens, die uit
•schillende streken van het land
men. zich solidair verklaren met
un broeders" die zijn opgesloten
de gebeurtenissen in Amsterdam
Wijster. „Vooral nu steeds duide-
c wordt dat deze Zuid Molukkers
lenlijk niets hebben bereikt met
actie.
•A#
i srU
le.t.
Aan het begin van zijn wintervakantie brak onze
Hemelse Vader de aardse tent af, en nam op in
Zijn Heerlijkheid mijn lieve man en onze lieve
vader en grootvader
Geerhard Bugel
Geboren 18 juni 1909.
Overleden 18 december 1976.
Ann. C. Bugel-Volhaus
Peter en Elisabeth
Jan Wim
Esther en Alexander
Marien en Janny
Job
Annelied en Bert
v Martha Marie en Bernard
Christien en Henk
Ruth en Antheunis
Jurroel
en kleinkinderen
Haren, Kerklaan 52.
Een dienst van woord en gebed zal worden gehou
den op donderdag 2 december a.s. om 12.00 uur in
de Gereformeerde Kerk aan de P. Wieringaweg te
Haren, waarna de begrafenis om 13.00 uur zal
plaatsvinden op de begraafplaats „Eshof" aan de
Rijksstraatweg te Haren.
Gelegenheid tot condoleren na de begrafenis in
het gebouw naast de kerk.
kunnen van maandag lot en met vrijdag
telefonisch van 9.00-19.30 uur opgegeven
worden op nummer 020-913456.
Op zondagavond Is dit alleen mogelijk van
1B.00-20.00 uur.
Psalm 31 2 (onberijmd)
Geheel onverwacht heeft de Heere tot Zich geno
men onze lieve vader, schoonvader en opa, broer,
zwager en oom,
Engel Pronk
weduwnaar van Petronella Pronk
in de ouderdom van 80 jaar.
Mede namens verdere familie,
J. den Dulk-Pronk
N. den Duik
Riet
Els
Joke
Scheveningen, 20 december 1976.
Schelvisstraat 11.
Correspondentie-adres:
Adriaan Coenenstraat 39.
Geen bezoek aan huis. Geen bloemen.
Gelegenheid tot condoleren 's avonds van
7.008.30 uur in rouwkamer „Atropos",
Van Boetzelaerlaan 292
De bijzetting in het familiegraf zal plaatsvinden
donderdag 23 december om 2 uur op de Algemene
Begraafplaats aan de Kerkhoflaan.
Vertrek van rouwkamer „Atropos" om 1.30 uur.
Jarenlang is de naam van prof. mr. C.P. M.
Romme een begrip geweest in de Neder
landse politiek. Hij hoorde tot die genera
tie politieke leiders, die kans zagen een
uiterst persoonlijk stempel op hun partij
te drukken. Maar omdat Romme in die
jaren toevallig ook net de grootste politie
ke partij van ons land leidde, was hij een
figuur waar niemand om heen kon.
Vandaag wordt hij tachtig jaar en dat was
de aanleiding om de journalist Henry C.
Faas te vragen een portret van Romme te
schetsen. Faas thans verbonden aan de
voorlichtingsdienst van de Europese Ge
meenschap kent de naoorlogse Romme
door- en-door, want hij was in die jaren
Haags redacteur van „de Volkskrant", de
krant waaraan Romme nog een poosje als
staatkundig hoofdredacteur verbonden is
geweest.Hij schetst in zijn portret
