■Rhodesië-top wordt
17 januari hervat
Spaanse regering probeert ook Catalanen te winnen
Roemeense missie naar Peking
„Palestijnen akkoord
met staat op Westbank"
Carstens (CDU) voorzitter Bondsdag
Overleg over
ontwapening
in Libanon
Rabin overleeft motie
=iRichard naar zuidelijk Afrika
Na overleg in Damascus:
Uitslag Portugese
verkiezingen van
3Ud gemeenteraden
Bemiddeling in Chinees-Russische geschillen?
Politiek gevecht over vierde gebod
Referendum stuit bij Basken op grotere tegenstand
ENSDAG 15 DECEMBER 1976
BUITENLAND
TROUW/KWARTET 7
BIK
LONDEN, GENEVE (Reuter, UPI, AP) De vastgelopen conferentie over de toekomst van
Rhodesië in Genève is gisteren geschorst tot 17 januari volgend Jaar. De Britse voorzitter, Ivor
Richard gaat na de kerst naar zuidelijk Afrika om voorbereidingen te treffen voor een meer
succesrijke hervatting van de conferentie, zo heeft gisteren de Britse minister van buitenlandse
mjj zaken, Anthony Crosland, in het Lagerhuis in Londen bevestigd.
]p« O105'31111 zc' er bi) dat „als het nood- Richard 2el gisteren in Oenève dat
zalteliJk mocht zijn hij zelf naar Afri- zijn voornaamste doel zal zijn een zo
zou reizen of een hervatte confe- groot mogelijke overeenstemming te
rentie in Genève zou bijwonen." verkrijgen over een tussentijdse re-
vZj geling in Salisbury. Hij zal de Zambi-
"Volgens de Britse minister is er „on-
danks alle boze opmerkingen heen
en weer" nog een goede kans op het
bereiken van een vreedzame regeling
in Rhodesië. Hij weigerde uit te leg-
tn met welke specifieke voorstellen
Ichard naar zuidelijk Afrika zal
gaan. „Onze bedoeling zal zijn", al
dus Crosland, „aan de Afrikaanse
nationalisten duidelijk te maken dat
het proces van onafhankelijkheid
snel zal gaan en de blanken duidelijk
te maken dat het ordelijk zal ver
lopen."
aanse hoofdstad Loesaka, de Tanza-
niaanse hoofdstad Dar Es Salaam,
de Mozamblkaanse hoofdstad Ma-
poeto, de Zuidafrikaanse hoofdstad
Pretoria en tot slot de Rhodeslsche
hoofdstad Salisbury bezoeken. Hij
zal worden vergezeld door Dennis
Grennan, adviseur voor Afrikaanse
zaken van het Britse ministerie van
buitenlandse zaken.
Waarnemers menen dat Richard bij
zijn bezoeken aan de Afrikaanse lei
ders specifieke voorstellen zal doen
wat betreft de rol die Engeland be
reid is te spelen in een voorlopig
bestuur dat de gewezen Britse kolo
nie onafhankelijk moet maken on
der een zwart meerderheidsbewind.
Engeland houdt als streefdatum
voor die onafhankelijkheid 1 maart
1978 aan.
DAMASCUS (UPI, Reuter, AP) De Palestijnen zullen streven
naar een verbetering van de betrekkingen met Syrië. Verder
lijken de Palestijnse guerrillaleiders te hebben ingestemd met de
vestiging van een Palestijnse staat op de door Israël bezette
westelijke Jordaanoever en de strook van Gaza.
Dit is het resultaat van drie dagen
durende besprekingen die een aantal
Palestijnse leiders in de Syrische
j101 hoofdstad Damascus heeft gehou-
^den. Egypte en Syrië willen graag
dat de Palestijnen akkoord gaan
met de vestiging van een Palestijnse
staat op Westbank en Gazastrook.
De verklaring die na afloop van de
besprekingen werd uitgegeven zegt
dat de Palestijnen het recht hebben
op terugkeer naar hun nationale
grondgebied. Opmerkelijk is dat er
niet meer wordt melding gemaakt
van de noodzaak van de vestiging
van een seculaire staat waarin Joden
en Palestijnen zouden dienen samen
te leven. In deze vroeger steeds naar
voren gebrachte opvatting, ging men
er van uit dat Israël onderdeel zou
loeten vormen van een dergelijke
etc
cht:
koe
nsh
ens
chti
e t
LISSABON (UPI, Reuter) De defi
nitieve uitslag van de gemeente
raadsverkiezingen in Portugal wijkt
weinig af van de cijfers die we giste
ren publiceerden, toen drie kwart
van de stemmen geteld was. De soci
alistische partij van prémier Mario
Soares is de grootstë partij gebleven
en de positie van de minderheidsre
gering lijkt niet te zijn verzwakt.
staat. Israël heeft zich steeds verzet
tegen een opheffing van zijn bestaan
als Joodse staat.
Jasser Arafat oefent druk op zijn
volgelingen uit om zich achter zijn
politiek te scharen die gericht is op
een regeling met Israël, zo werd gis
teren in Damascus vernomen. Arafat
zou tijdens de vergadering een ulti
matum hebben ingediend dat zijn
tegenstanders hun bezwaren zouden
moeten laten varen óf zich maar aan
de kant van de meer radicale Pales
tijnen van het zogenaamde verwer
pingsfront zouden moeten voegen.
Het verwerpingsfront is voorstander
van een geweldadige oplossing van
het probleem Israël. Arafat zou nu
de onderhandelingen met Israël tot
de officiële politiek van de Palestijn
se Bevrijdingsorganisatie (PLO) wil
len maken.
De vergadering van de Palestijnen
Raad is gisteren beëindigd. De raad
sprak de afgelopen vier dagen over
de positie van de Palestijnen in het
licht van de gevolgen van de Libane
se burgeroorlog, en de vredespogin
gen van diverse Arabische landen.
De Syrische president Assad heeft
tijdens het Palestijnse overleg ge
sproken met PLO-voorzitter Jasser
Arafat en Khaled Fahoem, voorzit
ter van de 42 leden tellende Pales
tijnse raad. Hij heeft de Palestijnen
verzekerd van de Syrische steun
wanneer ze akkoord gaan met de
Arabische vredespogingen. Arafat
heeft zich nu hierbij neergelegd.
Sleutelposten
Een mogelijke Britse rol zou kunnen
zijn dat een Britse hoge functionaris
de omstreden portefeuilles van de
fensie en veiligheid in een interim-
bestuur in Rhodesië op zich zou ne
men. Dit is één van de onderdelen
die de conferentie in Genève zo lang
heeft opgehouden. De vier zwarte
Afrikaanse leiders zijn tegen het oor
spronkelijke Brits-Amerikaansê
voorstel dat blanke Rhodeslërs deze
twee sleutelposten in een tussentijd
se regering zouden innemen. Zij zou
den bereid zijn een Brit op deze post
te accepteren, maar dat is tot nu toe
afgewezen door de blanke Rhode-
sissche delegatie in Genève.
Premier Ian Smith van het blanke
rebellenbewind zal volgens waarne
mers proberen nu zoveel mogelijk
tot overeenstemming te komen met
de zwarte als dat kan buiten het
kader van de Geneefse onderhande
lingen om. De premier die maandag
vanuit Genève in Salisbury terug
keerde, zei dat hij van plan was
„buiten de euforie van de conferen
tie om" besprekingen te houden met
zwarte Rhodeslërs.
De nieuwe Bondsdagvoorzitter Karl Carstens (links) neemt de gelukwensen in ontvangst van
Franz Josef Strauss en Helmut Schmidt.
Staatssecretaris Schmidt uit regering
BONN, (Reuter, UPI, AP). De Westduitse Bondsdag (tweede kamer) heeft gisteren de
61-jarige CDU-afgevaardigde Karl Carstens tot voorzitter voor de nieuwe zittingstermijn
gekozen.
De Bondsdag koos haar nieuwe
voorzitter kort nadat de Christen
Democratische Unie zich verzoend
had met haar Beierse zusterpartij,
de Christelijke Sociale Unie van
Franz Josef Strauss. Hierdoor kon
den de christendemocraten hun
status van na de verkiezingen van
sterkste blok in het parlement weer
opvatten. Dit gaf de oppositie het
traditionele recht Carstens als eni
ge kandidaat voor de opvolging va
de sociaal democrate Annemarie
Renger naar voren te schuiven.
Carstens, hoogleraar in de politico
logie en oppositieleider in het vori
ge parlement, kreeg 346 stemmen
voor, 110 tegen en 24 onthoudin
gen. 32 afgevaardigden stemden
niet of maakten hun stem ongeldig.
De verkiezing van Carstens onder
streepte de verzwakte positie in het
parlement van de coalitie-regering
van Bondskanselier Helmut
Schmidt. De meerderheid van zijn
links-liberale coalitie in het 496 le
den tellende parlement is na de
verkiezingen van 3 oktober van 45
tot 10 zetels afgenomen.
Affaire
De Westduitse staatssecretaris
voor defensie, Hermann Schmidt,
heeft gisteren laten weten dat hij
om gezondheidsredenen niet terug
zal keren in de nieuwe regering. In
Bonn wordt algemeen aangenomen
dat het vertrek van Schmidt ver
band houdt met de ..generaais-
affaire". Schmidt raakte in op
spraak omdat hij had toegestaan
dat de rechts-extremistische Hans
Ulrich Rudel, ex-kolonel van Hit-
Iers wehrmacht, deelnaam aan een
legerfeest in een kazerne, tegen
Schmidts aanvankelijke orders in.
De affaire-Rudel leidde tot het ont
slag van de luchtmacht-generaals
Krupinsky en Franke. Schmidt
wordt opgevolgd door Andreas von
Bülow, eveneens lid van de SPD.
De nieuwe regering zal vandaag in
de Bondsdag beëdigd worden. Aan
genomen wordt dat alle ministers
van de huidige links-liberale coali
tie terug zullen keren in de nieuwe
regering.
WENEN, HONGKONG (Reuter, UPI, AP) Roemenië heeft
gisteren een belangrijke missie naar de Volksrepubliek China
gestuurd, waarna er meteen in de Roemeense hoofdstad Boeka
rest druk gespeculeerd werd over de mogelijkheid dat deze
delegatie een bemiddelingspoging zou kunnen ondernemen in
het geschil tussen de Sowjet-Unie en China.
cie Hoepei een aantal dieven, plun
deraars en anderen zijn terechtge
steld. Dit zou uit een radiouitzen
ding vanuit China op te maken zijn.
Verschillende terechtgestelden zou
den volgens dit bericht in contact
hebben gestaan met de verguisde
Het Roemeense persbureau
Agerpress maakte gisteren bekend
dat vice-premier Gheorghe Oprea,
één van de naaste medewerkers van
president Nicolae Ceausescoe, een
partij- en regeringsdelegatie op een
„vriendschappelijk bezoek" aan Pe
king zou leiden. Drie weken geleden
bracht de Russische partijleider Le
onid Brenznjew een bezoek aan Boe
karest en volgens diplomaten heeft
dat bezoek te maken met de reis
naar Peking.
Verder wordt ook het bezoek dat Tsji
Peng-fei, secretaris-generaal van het
permanente comité van het Chinese
nationale volkscongres, vorige week
bracht aan Roemenië met de eventu-
ADVERTENTIE
ele bemiddelingspogingen in ver
band gebracht.
President Ceausescoe, de enige lei
der uit het Oostblok die er normale
relaties met Peking op na houdt,
heeft al eens eerder, in 1960, gepoogd
te bemiddelen tussen de Sowjet-
Unie en China, overigens zonder suc
ces. Roemenië heeft tot nu toe een
strikt neutrale houding aangenomen
in het al 15 jaar durende Chinees-
Russische ideologische conflict. Vi-
ce-premier Oprea is de eerste be
langrijke Oosteuropese functionaris
die een formeel bezoek brengt aan
Peking sinds de dood van partijlei
der Mao Tse-toeng.
De Sowjet-Unie heeft sinds die tijd
herhaaldelijk laten blijken met Pe
king te willen praten. En volgens de
diplomaten in Boekarest zou
Breznjew de Roemeense president
hebben kunnen vragen zijn best te
doen een Chinees-Russische dialoog
op gang te brengen. Roemeense offi
ciële bronnen wensten gisteren ech
ter geen bevestiging van de specula
ties te geven.
Inmiddels is uit Hong Kong bericht
dat in de oostelijke Chinese provin-
„bende van vier", de vier radicale
Chinese leiders, onder wie de wedu
we van Mao Tse-toeng.
De arrestanten die ook wapens en
geld zouden hebben verzameld wer
den zondag te Hoepei schuldig be
vonden op een massabijeenkomst in
aanwezigheid van 16.000 militairen.
BEIROET (Reuter, UPI, AP)
Een commissie van de Ara
bische Liga heeft gisteren ver
gaderd met de Libanese presi
dent Elias Sarkis over de ma
nier waarop de zware wapens
van de verschillende partijen
zullen worden afgenomen.
De commissie die werd opgericht
tijdens de in oktober gehouden Ara
bische topconferentie in Cairo, is be
last met het toezicht op de ontwape
ning van de partijen in Libanon. Men
verwacht dat de commissie binnen
kort een uiterste datum zal vaststel
len waarop alle zware wapens moe
ten worden Ingeleverd. Daarna zal
de hulp van het voornamelijk uit
Syriérs bestaande vredesleger van
de Arabische Liga worden ingeroe
pen om de ontwapening desnoods
met geweld uit te voeren
De linkse moslims en de Palestijnen
hebben zich inmiddels akkoord ver
klaard met de inlevering van hun
zware wapens als hun rechtse te
genstanders dat ook doen. Een be
langrijke christelijke leider heeft in
middels laten weten dat zijn partij
de wapens niet zal inleveren als niet
eerst wordt voldaan aan de christe
lijke eisen voor onafhankelijkheid
De christelijke leiders hebben giste
ren hun onderlinge meningsverschil
len bijgelegd die waren ontstaan na
een botsing tussen volgelingen van
Camllle Chamoen en Pierre Gemay-
el. Ze hebben een plan aangekon
digd dat er in moet voorzien dat alle
christelijke strijders in een leger
worden opgenomen.
Vlak na het bereiken van de overeen
komst vernielde een bom de auto
van Karim Pakradoeni, een vooraan
staande falangist. Niemand raakte
bij de explosie gewond.
Raymond Edde, een van de meest
vooraanstaande christelijke politici
in Libanon, heeft gisteren Syrië er
van beschuldigd dat het land het op
zijn leven gemunt heeft. Edde geeft
Damascus de schuld van twee aan
slagen op zijn leven. Raymond Edde.
die een verklaard tegenstander is
van de Syrische interventie in Liba
non verloor in mei van dit jaar de
presidentsverkiezingen van de door
Syrië gesteunde kandidaat Elias
Sarkis.
JERUZALEM (UPI, Reuter) De Israëlische regering heeft gisteren een motie van wantrou
wen overleefd die was ingediend door het Torah-front. een religieus-politieke splintergroepe
ring in de Knesseth, het Israëlische parlement.
De stemming volgde na een debat
van drie uur waarin het Torah-front
de regering beschuldigde van onthei
liging van de sabbat. Afgelopen vrij
dagavond kwamen drie Amerikaan
se F-15 vliegtuigen in Israël aan en
kele minuten voor het begin van de
sabbat. Daardoor liep de ontvangst
van de vliegtuigen uit tot na zonson
dergang, waarmee de sabbat ge
schonden werd. aldus de religieuze
joden.
Premier Rabin bestreed het
standpunt van de Torah-groep en
verklaarde dat de ontvangstceremo
nie 17 minuten voor de aanvang van
de sabbat was afgelopen. De motie
van wantrouwen was volgens pre
mier Rabin gebaseerd op verkeerde
informatie.
De meerderheid werd voor de rege
ring nogal krap omdat de Nationale
Religieuze Partij, de voornaamste
coalitiepartner van de regerende
MAPAI van premier Rabin aankon
digde zich van stemming te zullen
onthouden bij de motie van wan
trouwen. Daarmee verbrak deze par
tij de afspraak die ze met de MAPAI
gemaakt heeft, dat ze op punten van
wezenlijk belang de regering zal
steunen. De andere parlementsleden
die de regering normaliter steunen
werden daarom in allerijl in groten
getale opgetrommeld om de regering
voor een nederlaag te behoeden. Uit
eindelijk bleef de regering Rabin
overeind met een meerderheid van
55 tegen 48 bij 8 onthoudingen.
De buitenlandse persvereniging in
Israël heeft gisteren de contacten
met de militaire woordvoerder van
de Israëlische regering verbroken uit
protest tegen het „systematisch be
letten" van bepaalde journalisten
om de gebeurtenissen „op de weste
lijke Jordaanoever te volgen Televi
siejournalisten mochten geen opna
men maken van rellen in de stad
Nabloes. Ook bij de anderzins om
streden aankomst van drie F-15
vliegtuigen uit de Verenigde Staten
werden journalisten tot het laatste
ogenblik geweerd, hoewel deze aan
komst in het geheel niet geheim was.
De hervormingsvoorstellen
van de Spaanse regering wor
den vandaag in een referen
dum voorgelegd aan het
Spaanse volk. De bedenkingen
tegen deze voorstellen zijn het
grootst in Catalonië en Bas
kenland, twee delen van Span
je die in het verleden een be
trekkelijke zelfstandigheid
hebben genoten. Premier Sua-
rez heeft de afgelopen weken
zijn best gedaan om de bezwa
ren van Catalanen en Basken
te ontvangen.
Nationale trots
De bezwaren van de Basken en de
Catlanen richten zich niet tegen de
inhoud van de hervormingsvoorstel
len. Ze worden Ingegeven door de
grote afkeer van het enorme centra
lisme dat het Spaanse bestuur onder
Franco heeft gekend. Alles werd en
wordt vanuit Madrid geregeld. Cata
lonië en Baskenland behoren tot de
rijkste gebieden van Spanje omdat
er veel industrie is. De bewoners van
beide gebieden hebben het gevoel
dat ze een belangrijk deel van wat ze
verdienen moeten afdragen aan de
centrale pot, terwijl ze daarvoor
maar een klein deel uit die pot te
rugkrijgen. Zowel bij Catalanen als
Basken leeft nog steeds een sterk
nationaal besef en tijden veertig jaar
Franco is hieraan op geen enkele
manier tegemoet gekomen.
Premier Suarez heeft aangevoeld
dat de nationale trots van Basken en
Catlanen hen aanzienlijke schade
kan berokkenen bij het vandaag te
houden referendum. In de afgelopen
weken heeft hij dan ook een aantal
stappen gezet om aan het gevoel van
eigenwaarde van vooral de Catala
nen tegemoet te komen.
Tijdens het gesprek dat de premier
twee weken geleden met een delega
tie van Spaanse christen
democraten had, kwam Suarez met
de Catalaanse christen-democraat
Anton Cahellas overeen, dat er een
vorm van overleg op gang moest
komen tussen de regering en de Ca
talaanse oppositie Dit overleg zou
moeten plaats vinden naast het
overleg dat op het programma staat
tussen de regering in Madrid en de
nationale oppositie. Op deze manier
werd de geheel eigen positie van
Catlonië benadrukt. Desondanks
zijn de Catalanen ook sterk verte
genwoordigd in de nationale onder
handelingscommissie. Namens de
Catalaanse oppositie heef t hierin zit
ting Jordi Pujol, leider van de Con-
vergencia Democrótlca de Catlunya,
terwijl de christen-democratische
vertegenwoordiger, de eerder ge
noemde Anton Cahellas bovendien
de leider is van de Union Democrati-
ca de Catlunya.
Respect
De afgelopen twee weken heeft er al
herhaaldelijk overleg plaats gevon
den tussen premier Suarez en elk
van de Catalaanse partijleiders af
zonderlijk. Door dit overleg maakt
de regering duidelijk respect te heb
ben voor de geheel eigen positie die
Catlonië in Spanje Inneemt.
Tijdens de Spaanse burgeroorlog ge
noten de Catalaanse provincies een
vrij grote mate van autonomie bin
nen Spanje. In het begin van de
jaren dertig richtte de Catalaanse
Cortes dit zelfstandige bestuur in: de
Generalidad van Catalonië. In 1932
kreeg deze Generalidad het werkelij
ke gezag over het gebied. Na de
Spaanse burgeroorlog is de Cata
laanse regering in ballingschap ge
gaan en de in een klein dorpje ten
zuiden van Parijs levende Tarradel-
las wordt momenteel als de
rechthebbende president van Catlo
nië gezien.
Premier Suarez heeft onderkend dat
hij niet om deze Tarradellas heen
kan en vorige week verschenen be
richten in de Spaanse pers dat er al
informeel contact had plaats gevon
den tussen de premier en Tarradell
as. Het is niet waarschijnlijk dat
deze man ooit nog een werkelijke
positie in Catalonië zal bekleden,
maar voor een blijvend herstel van
de verhouding tussen Barcelona en
Madrid is een eerherstel van de pre
sident van de Generalidad onmis
baar.
Bezoek
Ook op andere punten richtte zich
de politieke activiteit van premier
Suarez. Zo werd een week geleden
Joaquin Viola tot burgemeester van
Barcelona benoemd. Deze Viola is
een man van de generatie van de
premier en hij staat bekend als ie
mand die openstaat voor de nieuwe
tijd die na de dood van Franco is
aangebroken
Premier Suarez had de campagne
gericht op Catalonië gisteren willen
afsluiten met een bezoek aan Barce
lona. Zo'n bezoek een dag voor het
referendum zou hem in Catalonië
een grootscheepse publiciteit heb
ben opgeleverd wat. na de ontwikke
lingen van de laatste weken, hem de
nodige ja-stemmen zou hebben op
geleverd. De ontvoering van de
voorzitter van de Spaanse Raad van
State, Antonio Maria de Oriol y Or-
quijo was een streep door de reke
ning van de premier Hij zag zich
maandag genoodzaakt het bezoek
aan Barcelona af te zeggen.
Sterker
Veel sterker dan de nationale senti
menten in Catalonië zijn de nationa
listische gevoelens van de Basken.
Deze bewoners van vier provincies
in het noorden van Spanje voelea
zich nog veel minder Spaans dan de
Catalanen. De afkeer van alles met
wat Madrid te maken heeft is in deze
streek bijzonder groot. Vrijwel dage
lijks vinden er in de Baskische ste
den nog relletjes plaats tussen nati
onalistische jongeren en de politie.
De relletjes hebben vaak meer het
karakter van agentje-pesten. dan
dat het serieuze ongeregeldheden
zijn, maar ze zijn wel tekenend voor
de afkeer die de Bask heeft van alles
wat Spaans is
De zware onderdrukking die de Bas
ken tijdens de Spaanse burgeroor
log en in de jaren daarna hebben
ondergaan heeft geen einde ge
maakt aan de nationalistische senti
menten lOngeveer één op de vijf
Basken is wel op een of andere ma
nier met de politie in aanraking ge
weest). Nog steeds leeft onder veel
Basken het besef dat ze in de jaren
dertig twee jaar zelfstandig zijn ge
weest compleet met eigen paspoor
ten. eigen geld en een eigen bestuur
De hoop op een herstel van die
zelfstandigheid leeft vooral bij de
extreem nationalistische beweging
ETA. Deze beweging, die een mili
taire. een politieke en een politiek-
militaire afdeling heeft, streeft naar
totale zelfstandigheid, waarbij ook
de Baskische provincies in Frank
rijk tot een zelfstandig Euskadi (Zo
als de Basken het gebied zelf noe
men) zouden moeten behoren
Overleg
Er zijn ook gematigder partijen in
Baskenland. De Partido Nationalis-
ta Vasco (PNV) is de meest gematig
de politieke groepering. Zij voelt
meer voor regionale zelfstandigheid
binnen Spanje en is bereid daartoe
met de regering in Madrid te spre
ken. Ook de Euskal Sozialista
Biltzarrea, een Baskische socialis
tische beweging en de Baskische
vleugels van de landelijke partijen
zijn vóór een dergelijk gesprek met
de regering. Dit overleg is tot op
heden niet op gang gekomen. Wel
heeft Julio Jauregui namens de Bas
ken zitting in de nationale onder
handelingscommissie met de rege
ring. De verwachting is gerechtvaar
digd dat de stemonthouding van de
Basken bij het vandaag te houden
referendum dan ook groter zal zijn
dan bij de Catalanen
Dit is het tweede artikel over het
Spaanse referendum. Het eerste ar
tikel stond in de krant van gisteren.
