■Israël levert kritiek
>p Spanje en Joden
de.amro bank
A in Men
reznjew forceert versteviging Sowjetblok
Socialisten tegen
-bases in Spanje
Meer salaris voor leden Bondsdag
Filippijnse moslems eisen zelfbestuur
bh
Jlon wil bezette Gazastrook teruggeven
2$>litiek Programma goedgekeurd
Rhodesie arresteert
Zwitserse priester
Kernramp 1958 in
Rusland bevestigd
Giscard wil derde
economische top
nog voor de zomer
hternationale situatie biedt speelruimte
DAG 9 DECEMBER 1976
BUITENLAND
TROUW/KWARTET 7
RUZALEM (AFP, UPI) In een commentaar op de recente bijeenkomst in Madrid van het
odse Wereldcongres heeft Israël gisteren hevige kritiek geleverd zowel op de Spaanse regering
e Joodse leiders weigerde te ontvangen als op de Joodse leiders zelf.
luister van buitenlandse zaken Ji-
J Allon zei dat de Joodse leiders in
ijdrid niet officieel zijn ontvangen.
|dat de Spaanse regering „op on-
Üvolle wijze is gezwicht" voor druk
de Arabische wereld. Hieruit
|kt volgens Allon, „dat Spanje nog
I lange weg moet gaan alvorens
4 kan worden gerekend tot de ver
ste democratische staten".
ladrid. waar de driedaagse confe-
le maandag werd afgesloten, ver-
dat koning Juan Carlos en
iguren van de regering aanvan-
k het plan hadden gehad voor-
Nahum Goldmann en anderen
te ontvangen. Na zware pressie
Arabische kring zou de vorst de
jfliëntie echter hebben geschrapt.
2xo
t v(on richtte zijn kritiek echter ook
en) de organisatoren van h,et Joodse
M
congres omdat zij Madrid als verga
derplaats hadden gekozen. Dit was.
aldus Allon, „een ongelukkige bij
eenkomst op de verkeerde plaats en
op het verkeerde tijdstip, zowel van
uit algemeen Joods gezichtspunt als
vanuit de specifiek Israëlische visie".
Volgens Allon hadden de Joodse lei
ders eerst overleg moetên plegen
met Jeruzalem, alvorens bijeen te
komen in Spanje dat zijn Joodse
gemeenschap in 1492 het land
uitjoeg.
„Dit was niet de manier om een
historische breuk van 484 jaar te
lijmen", verklaarde Allon. „De
Joodse leiders hadden ons om onze
mening moeten vragen en ons niet
voor een voldongen feit moeten stel
len. Hadden ze dat gedaan, dan zou
den we hen zonder meer het advies
RID (AP, UPI, Reuter) De Spaanse socialistische ar-
.jJdspartij (PSOE) heeft een uitgebreid politiek program goed-
.eurd dat punten bevat, variërend van het opheffen van de
lerikaanse militaire bases in het land tot het legaliseren van
tjfitscheiding en abortus.
gebeurde aan het slot van een
laags congres in Madrid, het
«rit veel publiciteit omgeven eerste
:ieéialistische partijcongres op
imjaans grondgebied in 44 jaar.
PSOE, die naar verwachting een
ingrijke rol zal spelen in een toe-
tig democratisch Spanje, is te-
voortzetting van de vier Ameri-
militaire bases omdat dit
haar mening Spanje bindt op
gebied van de buitenlandse poli-
L De socialisten zeggen tevens
it let Franco-regime de Verenigde
ite» het gebruik van de bases
toad omdat dit naar haar me-
Spanje bindt op het gebied van
i e' buitenlandse politiek. De socialis-
woni zeggen tevens dat het Francb-
gime de Verenigde 8taten het ge-
Uik van de bases toestond zonder
t Spaanse volk daarover te heb-
n geraadpleegd. De PSOE is tegen
n*i Spaans lidmaatschap van de
)lyropese Gemeenschap zolang in
agianje nog geen sprake is van volle-
tafe politieke vrijheden. Ze veroor-
iintelt zowel de Navo als het
Hairschau-Pact „omdat politiek-
0 kiitaire blokken de arbeidersklasse
rilde wereld verdelen en een belem-
or fring vormen voor haar bevrijding
Oi alle vormen van economische,
oltiale en politieke uitbuiting".
resoluties van het pongres van de
pOE bevatten ingrijpende en soms
pikale wijzigingen van bijna elk
onderdeel van de nationale politiek,
maar de nadruk wordt gelegd dat
wijzigingen op democratische wijze
tot stand moeten worden gebracht.
Scherp
De eisen tot legalisering van abortus
en echtscheiding vormen onderdeel
van een zeer scherpe resolutie over
de rechten van de vrouw. De socialis
ten stellen ook drastische wijzigin
gen voor in de economie, waaronder
het uittrekken van een bedrag van
25 miljard dollar per jaar uit nieuwe
belastingen om werkgelegenheid te
scheppen voor de bijna 1 miljoen
werklozen die Spanje telt.
Ze uiten kritiek op het regeringspro
gram van politieke hervormingen,
dat huns inziens niet ver genoeg gaat
en dat is opgesteld zonder deelname
van groeperingen van de democra
tische oppositie. Om deze reden, zo
zeggen de socialisten, zullen zij op 15
december niet deelnemen aan het
referendum waarin de Spanjaarden
hervormingen zullen moeten goed
keuren. Maar de PSOE herhaalt nog
eens dat zij met de regering wil on
derhandelen over het invoeren van
volledige politieke vrijheden. Zijn de
hieraan verbonden voorwaarden ver
vuld dan zal zij wel deelnemen aan
Spanje's eerste vrije verkiezingen in
41 jaar, die in de eerste helft van 1977
moeten worden gehouden.
BONN (DPA) De leden van de
Westduitse Bondsdag (zeg maar:
Tweede Kamer) hebben zich
gisteren zelf een forse
salarisverhoging gegeven. De
parlementariërs mogen volgend jaar
rekenen op een inkomen van 12.000
mark per maand, de vaste
onkostenvergoeding inbegrepen.
Van dat bedrag is 4500 mark
belastingvrij. Verder hebben de 518
Bondsdagleden vrij reizen per spoor,
vrij telefoneren en vrij vliegen, als zij
tenminste in functie reizen. Vanaf
volgend jaar hoeven de
parlementariërs ook geen premie
voor hun pensioen meer te betalen.
Dat bedrag (962 mark per maand)
komt nu voor rekening van de
overheid. Tot nu toe verdienden de
bondsdagleden 7850 mark per
maand. Dat bedrag was geheel
belastingvrij, zodat de
netto-verhoging aanzienlijk minder
is dan het bruto bedrag doet
vermoeden. Toch betekent de
nieuwe salarisregeling voor de
parlementariërs een aanzienlijke
verbetering. Dit was het laatste
besluit dat de Bondsdag in oude
samenstelling nam.
hebben gegeven om de conferentie
niet daar en op dat tijdstip te be
leggen".
Gazastrook
Eerder verklaarde Allon tegenover
Israëlische parlementsleden dat hij
akkoord zou kunnen gaan met de
teruggave van de Gazastrook aan de
Arabieren „in het kader van een vre
desakkoord". Volgens de minister
heeft de Israëlische regering enkele
jaren geleden bij monde van minis
ter zonder portefeuille Israël Galili
verklaard dat „de Gazastrook een
geïntegreerd deel van Israël moet
worden om een aaneengesloten ge
bied tot aan de grenzen met Egypte
te verzekeren".
Ondertussen moet men, aldus Allon,'
echter wel rekening houden met het
bevolkingsvraagstuk dat wordt ver
oorzaakt door de aanwezigheid van
300.000 Arabieren in het gebied.
De minister zei in eerste instantie
gedacht te hebben dat een groot
'aantal van hen hervestigd zou kun
nen worden in El Arish en op de
westelijke Jordaanoever. „Omdat
dit echter niet mogelijk is, ben ik van
gedachten veranderd over de inte
gratie van de Gaza en accepteer ik
nu de gedachte dat dit gebied in het
kader van een vredesakkoord terug
gegeven zou kunnen worden aan de
Arabieren."
SALISBURY (AFP) - Een
woordvoerder van de Rhodesische
regering heeft gisteren meegedeeld
dat de 47-jarige Zwitserse missio
naris Paul Egli gearresteerd is.
Egli is beschuldigd van steun aan de
terroristen. Hij zal binnenkort te
rechtstaan. De missionaris is op 24
november aangehouden en zit
sindsdien vast in Fort Victoria in
het zuidoosten van Rhodesie. Egli
werkte op de missiepost Berenjena
die in de buurt van Fort Victoria
ligt. Hij is lid van de roomskatholie-
ke missiecongregatie van de paters
van Bethlehem.
Florentijnen verdringen zich langs de oevers van de Arno, wier water een gevaarlijk hoge stand heeft
bereikt.
ADVERTENTIE
j DO
Klopt.Dank zij onze belangen in de European Banking
Company Ltd.
Adres: 40,Basinghall Street, EC 2 P2DY.
Nadere informatie: Amro kantoren
of telefoon: 020-283684.
Volgende week onderhandelingen
MANILA (UPI) De mohammedaanse afscheidingsbeweging op
de Filippijnen heeft de Filippijnse regering negen eisen voorge
legd. Daarin wordt gevraagd om zelfbestuur op de zuidelijke
eilanden.
Over deze eisen zal op 15 december
moeten worden onderhandeld door
vertegenwoordigers van de afschei
dingsbeweging (het Moro-
bevrijdlngsfront) en de regering Mar
cos. De eisen van het' „Moro-front"
zijn aan de Filippijnse regering voor
gelegd door de Islamitische Confe
rentie. Dat is een Gos) verbond van
islamitische landen, dat bemiddelt
in het conflict tussen de Filippijnse
moslems en de regering van Marcos.
De afscheidingsbeweging voert op
de zuidelijke eilanden van de Filip
pijnse archipel al jarenlang een guer
rilla tegen de troepen van Marcos. In
deze oorlog zouden afgelopen vier
jaar 5000 doden zijn gevallen. Het
afgelopen jaar zijn de krijgshande
lingen afgenomen, waarschijnlijk
doordat het Moro-front wat minder
actief is geworden.
Onderhoud
Libië, één van de landen die het
Moro-front steunen, verklaarde zich
vorige maand bereid onderhandelin
gen tussen de regering en de afschei
dingsbeweging te leiden. De Li
bische leider Khaddaffi had een on
derhoud met mevrouw Imelda Mar
cos, de echtgenote van de Filippijnse
president.
Vorig jaar liepen onderhandelingen
tussen het Moro-front en Marcos vol
ledig vast. Marcos heeft bij die gele
genheid gezegd dat er over volledige
onafhankelijkheid absoluut niet kan
worden gesproken.
Wat het front nu eist komt praktisch
gesproken weer neer op autonomie
in een gebied dat ongeveer een derde
van de Filippijnse archipel omvat.
REHOVOTH Een oud-hoogleraar
van het Weizmanninstituut in Israël
heeft berichten bevestigd over een
grote ontploffing van radioactief
materiaal die zich in 1958 in de Sow-
jet-Unie heeft voorgedaan. Ik reed
in 1961 over de noord-
zuidverbindlng door de Oeral, aldus
prof. Leo Tumerman. „Aan weerszij
den van de weg was er niets, slechts
een leeg land."
„Er groeiden wel bomen en gras.
maar waar vroeger dorpen stonden
en kudden graasden en industrie
stond, was nu niets. Alleen de
schoorstenen stonden er nog." Bor
den langs de weg waarschuwden au
tomobilisten, de raampjes dicht te
draaien en zonder stoppen door te
tijden. Het niemandsland besloeg
volgens Tumerman honderden vier
kante kilometers. „Het hele gebied
was radioactief."
Het bericht over de explosie werd
vorige maand in de wereld gebracht
door de geëmigreerde Sowjet-
geleerde Medwedew, die als oorzaak
een spontane opwarming van begra
ven radioactief afval noemde Daar
aan werd op techn ische gronden
ernstig getwijfeld. Maar volgens
bronnen van de westerse inlichtin
gendiensten ging het om een ont
ploffing in een opslagplaats van plu
tonium. Ook prof. Tumerman meent
dat het om een militaire
opslagplaats ging. Hij weet zeker
dat het geen kerncentrale was. want
hij was in 1961 op weg naar de eerste
kerncentrale van de Sowjet-Unie.
die honderden kilometers noorde
lijk van het besmette gebied lag.
Wanneer plutonium in hoeveelhe
den van kilo's te dicht bij elkaar
wordt opgeslagen, treedt een spon
tane kettingreactie op.
PARIJS (Reuter) De Franse pre
sident Valery Giscard d'Estaing wil
dat er nog voor de zomer voor de
derde maal een topconferentie van
leidende geïndustrialiseerde landen
belegd wordt over de economische
crisis in de wereld.
De president, die dit gisteren be
kendmaakt, zei dat voorafgaande
aan deze conferentie een Europese
vergadering over hetzelfde onder
werp bijeen geroepen zal worden.
De eerste bijeenkomst van de lei
dende geïndustrialiseerde landen,
waaronder de Verenigde Staten en
Japan, vond plaats in november vo
rig Jaar in het Franse Rambouillet.
De tweede werd in juni dit jaar door
de V.S. georganiseerd in Porto Rico.
Franse functionarissen verklaarden
nog niet te weten waar de derde
bijeenkomst gehouden zal worden.
Volgens hen hebben West-
Duitsland, Engeland en Italië al te
kennen gegeven dat zij willen deel
nemen.
2 foor J. den Boef
r L-
.mAezeer de houding'van de Sowjet-Unie tegenover de met haar
ne3rbonden Oosteuropese landen is veranderd, bleek tijdens het
zoek van partijleider Leonid Breznjew aan Roemenië. Tijdens
it begroetingsceremonieel in Boekarest hield hij zijn hoed op.
i Roemeense partijdsecretaris (tevens president) Nicolae
fausescoe, die al even met zijn hoofddeksel in de hand stond,
BreznJew °P diens verzuim attent. De Rus schudde
in)iter het hoofd en Ceausescoe kon zijn figuur alleen nog
velden, door zijn hoed weer op te zetten.
lijkt een onbelangrijk incident,
agiar het is typerend voor de wijze
yarop de Sow jet-leiders hun Oost-
Fopese collega's behandelen. Kon-
p deze in de afgelopen jaren nog
lindruk hebben dat zij formeel als
erÜjken werden behandeld, sinds de
rce(Oost-Berlijn gehouden topconfe-
itie van Europese communis-
Che partijen is dat niet meer het
ral. De Sowjet-leiding doet niet
as meer moeite om de schijn op te
üden. zij laat duidelijk merken
de dienst uitmaakt en trekt zich
iig of niets aan van de „anders
enden" onder de Oosteuropese
dmper
lens zijn bezoek aan Joegoslavië
1 Brezsnjew tegenover president
£jio. alsof diens land deel uitmaakt
n het Sowjetblok. En in Boekarest
p*lte hij een domper op de onafhan-
^pijkheids-illusies van Ceausescoe
(Dr hem te verstaan te geven, dat
<*4 zgn „proletarisch internationa-
vJne" nog springlevend is. Dit „is-
waaraan de Sowjet-Unie haar
ferheersende rol in de communis-
*JJthe wereld wil ontlenen, leek op
^.14 al genoemde Oostberlijnse top-
Merentie van Europese commu-
^Jtische partijen dood en begraven
<na een half jaar later maakt
'ïnjew echter duidelijk, dat het
Ad ftletarisch internationalisme" in
In it-Berlijn niet werd aangeroerd
M "ville van de Westeuropese com-
piistische partijen (Joegoslavië
hierbij niet genoemd). Hieruit
valt op te maken dat hij de Oostber
lijnse top heeft gebruikt om naar
buiten de schijn van eenheid onder
de Europese communistische partij
en te demonstreren om vervolgens
de versteviging van het Sowjetblok.
waartoe hij Joegoslavië ook rekent,
krachtig ter hand te nemen.
De Sowjetleider heeft verschillende
redenen voor zijn nogal geforceerde
aanpak. Tegen de achtergrond van
de ontevredenheid in vrijwel alle
Oosteuropese landen moet hij de lei
ders van deze staten op één lijn
brengen tegen de „ketterse leer" van
de belangrijkste Westeuropese com
munistische partijen. Hij wordt hier
toe (ook wat betreft Roemenië en
Joegoslavië) in staat gesteld door de
economische crisis in de meeste Oos
teuropese landen, die als gevolg van
de terugslag in het Westen opnieuw
in belangrijke mate van de Sowjet-
Unie afhankelijk zijn geworden.
Versneld
De economische integratie binnen
de Comecon (Raad voor wederzijdse
economische hulp) die bijzonder
moeilijk kon worden verwezenlijkt
vanwege de nationale belangen van
de lidstaten, zal nu versneld worden
doorgevoerd. Eenzelfde behandeling
krijgt het Warschaupact, dat als te
genhanger van de NAVO tot voor
kort een louter militair bondge
nootschap was. Op de in Roemenië
gehouden conferentie van de
Warschaupactlanden werden een
Verenigd secretariaat en een Raad
van ministers v®-i buitenlandse za
ken gevop** .t pact dient nu ook
De Sowjetleider Leonid Breznjew (links) tijdens zijn bezoek aan de Roemeense partijvoorman
Nicolae Ceaucescoe.
de politieke Integratie, maar geen
enkele lidstaat kan er zich aan ont
trekken. De NAVO kan men van de
ene op de andere dag de rug toe
keren.
Ook andere factoren dan de econo
mische crisis in de van de Sowjet-
Unie afhankelijke landen spelen een
niet te onderschatten rol. De strijd
om de macht in China, die voorlopig
nog wel zal voortduren, gevoegd bij
de pauze die de Verenigde Staten
nodig hebben om de machtswisse
ling in het Witte Huis haar beslag te
doen krijgen (Carter wordt pas in de
tweede helft van januari president)
geeft Breznjew wat meer armslag.
Bovendien hebben uitlatingen van
Amerikanen over Oost-Europa (Son-
nenfeldt. die gevaar ziet in het ont
breken van een „organische band"
tussen Moskou en de Oosteuropese
landen, maar ook Carter, die een
bezetting van Joegoslavië door Sow-
jettroepen niet als een gevaar voor
de veiligheid van de Verenigde Sta
ten beschouwt) het denkwerk van
Breznjew vergemakkelijkt.
Anderhalf jaar geleden werd in West-
Europa, maar ook in de Oosteurope
se landen, aan het slotakkoord van
Helsinki de hoop verbonden dat in
elk geval een stapje was gezet in de
richting van werkelijke ontspan
ning. De definitieve regeling van de
Duitse kwestie, die uitmondde in de
plechtige verklaring van Helsinki,
leek een streep onder het verleden te
hebben gezet. Er schenen nieuwe
kansen te zijn geschapen voor sa
menwerking tussen de landen van
Oost-en West-Europa. Met name
Roemenië hoopte, dat de Sowjet-
Unie in Oost-Europa de teugels zou
laten vieren, waardoor de samenwer
king in Comecon en Warschaupact
een wat vrijwilliger karakter zou
krijgen.
Concessies
Deze „vrijwilligheid" bestaat thans.l
zelfs bij Joegoslavië. Maar zij is ge
boren uit economische noodzaak.
Landen als Polen en Roemenië moe
ten nu duur betalen voor het stukje
nationale onafhankelijkheid dat zij
tegenover de Sowjet-Unie meenden
te hebben verworven. Zij krijgen de
economische hulp. die zij zo drin
gend nodig hebben, als daar politie
ke concessies tegenover staan. Om
die reden heeft Ceausescoe zijn
handtekening gezet onder documen
ten, die hij een jaar geleden nog van
de hand zou hebben gewezen. En zo
ziet Gierek zich genoodzaakt wat de
buitenlandse handel van Polen be
treft zich veel meer op de Comecon
dan op het Westen te gaan richten.
Als over iets meer dan een half jaar
de „tweede Helsinki-conferentie"
wordt gehouden (in Belgrado), zal
Breznjew er mogelijk in geslaagd
zijn. de al zo vele jaren nagestreefde
versteviging van de overheersende
rol van Moskou binnen het Sowjet
blok en de onaantastbaarheid daar
van naar binnen en naar buiten, te
verwezenlijken. Van die positie uit
kan de Sowjet-Unie zich meer gaan
wijden aan de onderhandelingen
met de Verenigde Staten over ont
wapening, aan de problemen met
China die groter kunnen worden
naarmate dit land tot de kernmogen-
held van formaat uitgroeit en aan de
rebellie in de Westeuropese commu
nistische partijen.
De Warschaupactlanden hebben
blijkbaar op Initiatief van Moskou,
een voorstel gericht aan alle deelne
mers. van de vorig Jaar gehouden
Helsinki-conferentie. nl. alle Europe
se landen (behalve Albanië), plus de
Verenigde Staten en Canada. Hierin
wordt opgeroepen „dat alle onderte
kenaars zich verplichten om in geval
van een conflict niet als eerste van
kernwapens gebruik te maken". Ook
werd het pleidooi herhaald voor ge
lijktijdige opheffing van de NAVQ
en het Warschaupact. Op het eerste
gezicht zijn het zeer welkome ideeën,
maar bij nadere beschouwing blijkt
al spoedig dat het eenvoudiger is om
ze op tafel te leggen, dan om ze te
verwezenlijken.
Enorme overmacht
Het afzien van het gebruik van
kernwapens (want daar komt het
eerste voorstel op neer) zou inhou
den, dat de Westeuropese landen
voor hun verdediging geheel van
conventionele bewapening afhanke
lijk zouden worden. Zij zouden zich
geplaatst zien tegenover een enorme
overmacht van Sowjetstrijdkrach-
ten Het afzien van kernwapenge-
bruik zou alleen mogelijk gemaakt
kunnen worden, als ook de Westeu
ropese landen in het verband van de
NAVO zich in navolging van de Sow-
jetunie tot de tanden zouden gaan
bewapenen met confentionele mid
delen Tenzij de Sowjet-Unie bereid
zou zijn haar bewapening terug te
brengen tot op het niveau van de
Europese NAVO-landen.
Deze landen zullen er goed aan doen,
het voorstel niet zonder meer als een
propaganda-manoeuvre af te doen.
ZIJ moeten bereid zijn er over te
onderhandelen, bij voorbeeld in het
kader van de al enkele Jaren in We
nen lopende besprekingen over een
wederzijdse evenwichtige verminde
ring van de bewapening in midden-
Europa. Dan zal blijken, welke waar
de aan het voorstel moet worden
toegekend.
Hetzelfde geldt voor de herhaalde
oproep, beide militaire blokken af te
schaffen. Opheffing van het
Warschaupact zou (om een voor
beeld te noemen) zeer weinig aan de
militaire samenwerking in het Sow
jetblok veranderen, aangezien Mos
kou met alle Oosteuropese landen
afzonderlijk verdragen voor militaire
bijstand en samenwerking heeft ge
sloten. Ook deze akkoorden zouden
ongedaan gemaakt moeten worden
bij het afschaffen van beide militaire
blokken. BIJ onderhandelingen kan
worden vastgesteld, of hiertoe enige
bereidheid bestaat.
